Πρόσφατα, η ολλανδική πόλη Tilburg απέκτησε το δικό της ενεργειακά αυτόνομο σταθμό λεωφορείων. Το αρχιτεκτονικό γραφείο cepezed, που είχε αναλάβει την ανακατασκευή του γειτνιάζοντα σιδηροδρομικού σταθμού και τη δημιουργία κτιρίου στάθμευσης δημόσιων ποδηλάτων, έδωσε νέα εικόνα στο σταθμό λεωφορείων. Το οπτικά ανάλαφρο στέγαστρο που σχεδίασαν οι cepezed, παράγει τη δική του ενέργεια, στοιχείο που ενσωματώνεται και στη χρηστική αισθητική του. Ως μέρος του ευρύτερου εκσυγχρονισμού του συγκοινωνιακού κόμβου της περιοχής, η εγκατάσταση του νέου σταθμού λεωφορείων χωροθετείται στη δυτική πλευρά του σιδηροδρομικού σταθμού, κοντά στη θέση που κατείχε ο πρώην σταθμός λεωφορείων. Η κατασκευή του παρέχει μια φιλόξενη ζώνη για τους ταξιδιώτες που μετεπιβιβάζονται από τους ολλανδικούς σιδηροδρόμους στα περιφερειακά λεωφορεία του Tilburg, οργανώνοντας μια ομαλή ροή στην κίνηση.
Η ιδέα της μινιμαλιστικής περιμετρικής δομής
Η βασική διάταξη οργανώνεται από μια σειρά λεπτών ορθογωνικών στηλών, που προσδίδουν έναν αέρα ευρυχωρίας. Τα δομικά αυτά στοιχεία στηρίζουν μια περιμετρική δομή μήκους άνω των 160 μέτρων, με ανοικτό χώρο στο κέντρο. Ο συνδυασμός της ημιδιαφανούς επιφάνειας και του ανοιχτού τμήματος, που εκτείνεται κατά μήκος, ενισχύει την αίσθηση της ελαφρότητας αλλά και την εντύπωση των ταξιδιωτών ότι βρίσκονται έξω στην ύπαιθρο. Με τον τρόπο αυτό, το στέγαστρο μορφοποιεί μια αρθρωτη δομή, που οργανώνεται σε δύο τμήματα, με πλάτος που κυμαίνεται από 14 έως 30 μέτρα. Οι θέσεις για τα λεωφορεία διατάσσονται γύρω από την εξωτερική πλευρά: έξι θέσεις προορίζονται για επιβίβαση και μία θέση εξυπηρετεί την αποβίβαση. Η μινιμαλιστική αισθητική προσέγγιση του στεγάστρου, που έχει πρωτίστως λειτουργικό ρόλο, εναρμονίζεται με το αστικό τοπίο του Tilburg και υφολογικά συνυπάρχει με το σύγχρονο χαρακτήρα της οροφής του σιδηροδρομικού σταθμού, έργο της ίδιας ομάδας αρχιτεκτόνων. Χάρη στην αρθρωτή αυτή κατασκευή, που προσδίδει οπτική ελαφρότητα, το στέγαστρο φαίνεται σαν να ίπταται. Η συνολική δομή χωρίζεται σε τρία επιμέρους τμήματα. Στο κέντρο του κάθε τμήματος, υπάρχει χώρος φύτευσης που που περιβάλλεται από σημεία στάσης για τους ταξιδιώτες. Στο δυτικό άκρο της περιμετρικής δομής, διαμορφώνεται μια λειτουργική εγκατάσταση, που περιλαμβάνει εξυπηρέτηση του προσωπικού, πρόσβαση σε δημόσιες συγκοινωνίες και χώρο εμπορικής χρήσης.
Η καινοτομία του στεγάστρου
Το στέγαστρο είναι σχεδιασμένο ώστε να καλύπτει πλήρως το χώρο κίνησης των επιβατών αλλά και τα λεωφορεία. Με τον τρόπο αυτό, οι ταξιδιώτες παραμένουν προστατευμένοι από τις καιρικές συνθήκες κατά την επιβίβαση και την αποβίβαση. Η κατασκευή αποτελείται από χαλύβδινο σκελετό, στον οποίο προσαρμόζονται πολυμερή φύλλα ETFE. Οι πηγές τεχνητού φωτισμού βρίσκονται ενσωματωμένες πάνω από τα πολυμερή φύλλα. Έτσι, κατά τη διάρκεια της ημέρας, η ημιδιαφανής επιδερμίδα του στεγάστρου φιλτράρει το ηλιακό φως, ενώ τις νυχτερινές ώρες το μετατρέπει σε ένα μεγάλο φωτιστικό σώμα, ενισχύοντας σημαντικά το αίσθημα ασφάλειας των ταξιδιωτών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως στην εξωτερική πλευρά του συνθετικού πλαστικού φιλμ είναι εγκατεστημένα 250 τ.μ. ηλιακών συλλεκτών, με στόχο να παρέχουν επαρκή ενέργεια για όλες τις λειτουργίες του σταθμού. Κάτω από το έντονο φυσικό φως της ημέρας, οι συλλέκτες υποδηλώνουν την ύπαρξή τους, αφήνοντας ίχνη σκιάς και παρέχοντας παιχνίδια φωτός στην επιδερμίδα της μεμβράνης. Η ενέργεια που παράγουν είναι επαρκής για όλες τις λειτουργίες του σταθμού λεωφορείων: από το φωτισμό του στεγάστρου και των ψηφιακών πινακίδων πληροφοριών μέχρι τη λειτουργία του χώρου προσωπικού και και του σημείου εξυπηρέτησης των δημόσιων συγκοινωνιών.
Από την κατασκευή στην υλοποίηση
Οι πρωταρχικές προθέσεις του αρχιτεκτονικού γραφείου cepezed ως προς την αισθητική, την άνεση, τη λειτουργικότητα και τη χρήση των υλικών αποδόθηκαν μέσα από μια στοιχειώδη οργάνωση με έμφαση στη δομική καθαρότητα, μελετημένη σε επίπεδο λεπτομέρειας. Ενδεικτικό χαρακτηριστικό αποτελούν οι λεπτές χαλύβδινες κολώνες του στεγάστρου οι οποίες, εκτός από τη στήριξη που προσφέρουν, είναι πλήρως ενσωματωμένες στην τεχνική υποδομή της κατασκευής, καθώς συνδέονται με υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις. Ο χώρος εξυπηρέτησης προσωπικού ενισχύει τη συνολική στήριξη του στεγάστρου, όπως και η κεντρική φέρουσα δοκός, η οποία συμβάλλει επίσης και στην αποστράγγιση του νερού. Η σκουρόχρωμη βάση σκυροδέματος που απλώνεται περιμετρικά, αναλαμβάνει το ρόλο υπαίθριου καθιστικού, με ενσωματωμένη εγκατάσταση ηλεκτρικής θέρμανσης. Στο ίδιο πλαίσιο, οι ψηφιακές οθόνες πληροφοριών είναι αναρτημένες με τρόπο που να ενισχύει τη συνολική αίσθηση οπτικής ελαφρότητας. Οι αισθητήρες κίνησης, τοποθετημένοι ανά 14 μέτρα πίσω από την περιμετρική χαλύβδινη ταινία που διατρέχει το στέγαστρο, ελέγχουν την κυκλοφορία λεωφορείων και ανθρώπων, ώστε ο παρεχόμενος φωτισμός να είναι επαρκής και να διασφαλίζεται η απαιτούμενη χρήση ενέργειας. Ο νέος σταθμός λεωφορείων του Tilburg, πέρα από τη λειτουργικότητα, εκφράζει την πρόθεση των αρχιτεκτόνων να συνθέσουν ένα έργο ικανό να ανταποκριθεί σε μελλοντικές ανάγκες, όπως την ταχεία φόρτιση ηλεκτρικών λεωφορείων. Η πρόσβαση έχει σχεδιαστεί, ώστε να εξυπηρετεί αναπηρικά αμαξίδια, ενώ οι χειρολισθήρες φέρουν πληροφορίες προσαρμοσμένες στον κώδικα Braille. Το πολυμερές φύλλο ETFE του στεγάστρου είναι αυτοκαθαριζόμενο, ελαχιστοποιώντας τις ανάγκες συντήρησής του. Η λιτότητα που διέπει συνολικά το σχεδιασμό διευκολύνει και μειώνει σημαντικά το κόστος καθαρισμού. Στο έργο των cepezed, τα επιμέρους δομικά στοιχεία μελετώνται σε επίπεδο λεπτομέρειας, ώστε να εκπληρώνουν διαφορετικές λειτουργίες ταυτόχρονα, συνθέτοντας ένα αδιαίρετο σύνολο. Πρωταρχικό στόχο του ολλανδικού αρχιτεκτονικού γραφείου αποτέλεσε η συνύπαρξη αισθητικής και λειτουργικότητας, ποιότητας και ευκολίας χρήσης, με άλλα λόγια η διαχείριση της κατασκευαστικής πολυπλοκότητας πίσω από τη μορφολογική λιτότητα.

Πρόκειται για ανακαίνιση κτιρίου γραφείων στην περιοχή του Δήμου Θέρμης στη Θεσσαλονίκη. Το κτίριο αποτελείται από δύο επίπεδα και έχει συνολικό εμβαδό περίπου 300 m². Σκοπός του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού υπήρξε η αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση των κτιριακών χώρων σε συνδυασμό με τη βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος, την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας.
Οι εξωτερικές όψεις του κτιρίου επενδύονται με σύνθετα πετάσματα αλουμινίου και πλακίδια μεγάλων διαστάσεων 300 × 100 (cm). Τα πετάσματα αλουμινίου αναρτώνται σε μεταλλικό σκελετό διαστάσεων 40 × 40 (mm). Τα πλακίδια αναρτώνται σε μεταλλικό σκελετό διαστάσεων 60 × 40 (mm) με εφαρμογή πολυουρεθανικής σιλικόνης.

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: TAKA + PARTNERS

Φωτογραφίες: Giorgos Sfakianakis Photography

Πώς αξιολογούνται & πώς αποφεύγονται;

Στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου εξετάστηκαν τα αίτια και οι συνέπειες των ρηγματώσεων, που παρατηρούνται στις κατασκευές οπλισμένου σκυροδέματος.

Κατά την ανακαίνιση της εξοχικής κατοικίας στην Αυστραλία το διαμπερές τζάκι ανταποκρίνεται στο αίτημα του ιδιοκτήτη να μεγιστοποιήσει τη διαδραστικότητα με τον κήπο και να παρέχει όσο το δυνατόν περισσότερες ευκαιρίες για χρήση όλο το χρόνο.
Φωτογραφίες: Tatjana Plitt

Στην εξοχική κατοικία στην Αργεντινή, κυρίαρχο στοιχείο αποτελεί η πέργκολα από σκυρόδεμα, επιβλητική και με μία μινιμαλιστική διάθεση.
Φωτογραφίες: Federico Kulekdjian

Στο κτίριο “Manufacture de la Mode” στο Παρίσι, ο σκελετός από οπλισμένο σκυρόδεμα δίνει την αίσθηση του πλέγματος.
Φωτογραφίες: Simon Garcia

Στην κατοικία “Intermediate House” στην Παραγουάη ο πρωταγωνιστής είναι η χρήση των συμπιεσμένων ωμών πλίνθων από άψητη γη, τα οποία συνδυάζονται με δομικά στοιχεία από σκυρόδεμα και χάλυβα, στην όψη και τη θολωτή στέγη.
Φωτογραφίες: Federico Cairoli

Το έργο αφορά στην ανακαίνιση ενός υφιστάμενου διαμερίσματος για μια νέα οικογένεια. Πρόκειται για ένα διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων σε πολυκατοικία της δεκαετίας του ’80.
Η αρχική διαρρύθμιση του διαμερίσματος περιλάμβανε τρία υπνοδωμάτια και χωριστούς χώρους καθιστικού, τραπεζαρίας και κουζίνας που δεν ανταποκρινόταν στις ανάγκες της οικογένειας καθώς επιθυμούσαν να έχουν ένα ενιαίο χώρο που θα συγκεντρώνει όλα τα μέλη της.
Η κύρια πρόκληση ήταν η χωροθέτηση της κουζίνας κοντά στο καθιστικό καθώς το κεντρικό κλιμακοστάσιο της πολυκατοικίας δημιουργούσε αρκετούς περιορισμούς λόγω της θέσης του όπως επίσης και το σχετικά μικρό διαθέσιμο πλάτος του χώρου. Ο χώρος των υπνοδωματίων επανασχεδιάστηκε ώστε ένα δημιουργηθεί ένα κύριο υπνοδωμάτιο και δύο ακόμα παιδικά δωμάτια μαζί με ένα μπάνιο, ένα μικρό wc και χώρο πλυντηρίου.
Τα υλικά και τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν είναι ήπια και προσεγμένα, με μασίφ δρύινα δάπεδα σε φυσικό χρωματισμό και υπόλευκη λάκα για τις ντουλάπες και τις εσωτερικές πόρτες που δημιουργούν ένα ήρεμο και διαχρονικό περιβάλλον. Τα μόνα στοιχεία που διαφοροποιούνται είναι το βεστιάριο του κυρίως υπνοδωματίου που κλείνεται πίσω από ελαφρύ φιμέ μαύρο γυαλί και η κουζίνα που είναι φτιαγμένη από καπλαμά καπνιστής δρυός και μαύρη λάκα.
Στον χώρο του καθιστικού επανασχεδιάστηκε ο χώρος του τζακιού διατηρώντας όμως την υπάρχουσα εστία.
Ειδική μέριμνα δόθηκε στον φωτισμό έτσι ώστε όλοι οι χώροι να έχουν διαφορετικά επίπεδα και ποιότητες φωτισμού χρησιμοποιώντας άμεσες και έμμεσες φωτεινές πηγές.

Οι block722 κλήθηκαν από την Μαlo Development να σχεδιάσουν και να ολοκληρώσουν εκ νέου την κατασκευή ενός προϋπάρχοντος κελύφους από σκυρόδεμα, προκειμένου να δημιουργήσουν δύο κατοικίες ιδιαίτερων προδιαγραφών και υψηλής αισθητικής. Τα διαμερίσματα καταλαμβάνουν ένα στενόμακρο οικόπεδο στην καρδιά της Κηφισιάς.
O σχεδιασμός έγινε δίνοντας μεγάλη έμφαση στη λεπτομέρεια, αντικατοπτρίζοντας την υπογραφή των block722, η οποία συνδυάζοντας φυσικά υλικά, αποδίδει μια αίσθηση ισορροπίας και εκλεπτυσμένης πολυτέλειας.
Η πρώτη κατοικία καταλαμβάνει το υπερυψωμένο και χαμηλότερο επίπεδο του εδάφους, επικοινωνώντας με έναν πλούσια διαμορφωμένο πίσω κήπο, ενώ η δεύτερη βρίσκεται στους δύο επάνω ορόφους, διαθέτοντας μια ταράτσα που προσφέρει υπέροχη θέα στη γειτονιά και το αθηναϊκό τοπίο.
Δουλεύοντας με την υπάρχουσα δομή, οι αρχιτέκτονες συνέθεσαν μια γεωμετρική πρόσοψη χρησιμοποιώντας ένα υπολογισμένο πλέγμα από αδιαφανή και διαφανή τμήματα, στοιχεία ξυλείας και σκούρο επίχρισμα. Οι επιχρισμένες επιφάνειες δημιουργήθηκαν από ειδικούς τεχνίτες επιτυγχάνοντας την αρμονική σχέση με τα βασικά χρώματα και υλικά του εσωτερικού.
Στο εσωτερικό, η παλέτα περιλαμβάνει πέτρα τραβερτίνο (σε εξειδικευμένες κατασκευές), μάρμαρο (στα μπροστινά σκαλοπάτια και νιπτήρες μπάνιου) και ξύλα που αποδίδουν μια ζεστή αίσθηση (στα δάπεδα, επένδυση, κουφώματα παράθυρα και καμπίνες). Σχεδιασμένα στοιχεία όπως καθρέφτες μπάνιου και νεροχύτες, κατασκευάστηκαν ειδικά για το έργο.
Οι κήποι στο μπροστινό και το πίσω μέρος του καταλύματος συνδυάζονται με τις μεγάλες βεράντες στον επάνω όροφο, ενώ η επικοινωνία του εξωτερικού και του εσωτερικού χώρου επιτυγχάνεται μέσα από γενναιόδωρα ανοίγματα. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός φωτισμού εξασφαλίζει στις περιοχές που βρίσκονται στα ενδότερα, όπως η κουζίνα, την αίσθηση του φυσικού φωτισμού.

Το έργο αφορά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, interior design και σχεδιασμό φωτισμού ενός συγκροτήματος φιλοξενίας που αποτελείται από 8 οικιστικές μονάδες. Το οικόπεδο βρίσκεται σε μία πλαγιά εντός του χαρακτηριστικά ακατέργαστου τοπίου του νησιού της Κύθνου. Η κλίση του φυσικού εδάφους επιτρέπει σε όλα τα σπίτια να έχουν ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα. Κάθε κατοικία είναι κατά μέρος υπόσκαφη, ημι-βυθισμένη στο βραχώδες τοπίο. Το δώμα κάθε κατοικίας είναι προσβάσιμο και φυτεμένο, ενώ ως σύνολο τα δώματα λειτουργούν ως «πράσινα πλατύσκαλα» της κοινόχρηστης διαδρομής σκαλοπατιών που διασχίζει τη συνολική ιδιοκτησία. Οι μονάδες κατοικιών είναι στρατηγικά τοποθετημένες παράλληλα στις υψομετρικές καμπύλες, επιτρέποντας στο φυσικό ανάγλυφο να «πλημμυρίσει» τις στέγες τους. Το οπτικό αποτέλεσμα συνιστά μία αρμονική συνύπαρξη μεταξύ του φυσικού και του ανθρωπογενούς τοπίου.
Το έργο στοχεύει να επαναπροσδιορίσει το σχεδιασμό κυκλαδίτικης κατοικίας εμφυσώντας εκλεπτυσμένη υλικότητα, λεπτομέρειες εμπνευσμένες από το boho στυλ, κομψή επίπλωση και σύγχρονες λύσεις φωτισμού σε παραδοσιακές νησιώτικες μορφές. Αυτές οι εισαγωγές στοιχείων προσθέτουν αποχρώσεις του νέου στο παλιό και τονίζουν τις χωρικές ποιότητες του σχεδιασμού, έχοντας ως αποτέλεσμα μια ισχυρή οπτική ταυτότητα.
Ο περιβαλλοντικά βιώσιμος χαρακτήρας του σχεδιασμού επηρεάζεται από παραδοσιακές αρχιτεκτονικές λύσεις, διασφαλίζοντας τον κατάλληλο φωτισμό και αερισμό. Κάθε κατοικία αερίζεται φυσικά μέσω μιας ανασκαμμένης ιδιωτικής πίσω αυλής που επιπλέον επιτρέπει στο φυσικό φως της ημέρας να διαπερνά όλους τους χώρους διαβίωσης. Κάθε ιδιωτική πίσω αυλή είναι εξοπλισμένη είτε με πισίνα με υδρομασάζ είτε με κήπο φυτεμένο με εξωτικά φυτά.
Το κυρίαρχο υλικό που χρησιμοποιείται στην ολότητα του έργου είναι η φυσική πέτρα, η οποία προβλέπεται να προέλθει από το ίδιο το οικόπεδο. Η πέτρα γεννά τα περιμετρικά τοιχεία του συγκροτήματος. Επιπλέον, δρα ως το βασικό δομικό στοιχείο της κατασκευής, επενδύοντας τους φέροντες τοίχους των υπόσκαφων τμημάτων των κατοικιών. Η επιλογή τοπικών υλικών λειτουργεί ως εξισορροπητικός παράγοντας, μειώνοντας τη σκληρότητα του οπτικού αντίκτυπου της ανθρωπογενούς επέμβασης, καθώς οι περισσότερες από τις εξωτερικές επιφάνειες του συγκροτήματος ενσωματώνονται στο φυσικό τοπίο.
Άγριος λευκός σοβάς χρησιμοποιείται ως επικάλυψη των περισσότερων εσωτερικών διαχωριστικών τοίχων των κατοικιών. Επιπλέον εκτείνεται μέχρι τις εξωτερικές ανασκαμμένες πίσω αυλές, παρέχοντας μια αίσθηση οπτικής συνέχειας. Όλοι οι ανασκαμμένοι πυρήνες έχουν σχεδιαστεί μέσα από το εύρος των χωρικών ποιοτήτων μικροκλίμακας που απαντώνται στα τυπικά νησιώτικα χωριά των Κυκλάδων. Ο σοβάς αφήνεται κατά τόπους ακανόνιστος και ανομοιόμορφος από επιλογή, έτσι ώστε να δημιουργείται μια λεπτή αλλά χαρακτηριστική και αξέχαστη υφή στους εξωτερικούς τοίχους, ακολουθώντας παραδοσιακές τεχνικές αρχιτεκτονικής.
Το εσωτερικό κάθε κατοικίας χαρακτηρίζεται από αντιθέσεις υλικοτήτων. Το επιλεγμένο υλικό για τον κάθε έναν από τους δύο τοίχους των επιμήκων πλευρών παίζει διαφορετικό ρόλο. Η μία πλευρά καλύπτεται με σοβά, που λειτουργεί ως ένα ουδέτερο φόντο, ενώ η άλλη πλευρά επενδύεται είτε με πέτρα είτε με μάρμαρο. Εσκαμμένα τρυπήματα, ενσωματωμένα στις τραχιές επιφάνειες, προσφέρουν λύσεις για έμμεσο φωτισμό. Ο τοίχος μετατρέπεται σε θέαμα, τονίζοντας το μήκος των χώρων και δημιουργώντας την αίσθηση ότι είναι μεγαλύτεροι και βαθύτεροι. Η επένδυση με πέτρα δεν είναι απλώς ένα διακοσμητικό στοιχείο, αλλά μια καθοριστική αρχιτεκτονική επιλογή.
Οι οροφές που καλύπτουν τα υπνοδωμάτια προσομοιάζουν την αισθητική και τη δομική εμφάνιση μιας εξωτερικής πέργκολας. Η χρήση των διαγωνίως πλεκτών καλαμιών δημιουργεί ζώνες με ρόμβους που εκτείνονται σε όλο το μήκος κάθε χώρου. Τα ξύλινα δοκάρια στήριξης τοποθετούνται γεωμετρικά, κατά μήκος των διαγωνίων των ρόμβων. Το αποτέλεσμα είναι ένα παιχνίδι προοπτικής, γεωμετρίας και διαφοροποίησης υφών που προσθέτει χαρακτήρα και μια υπόνοια παιχνιδίσματος, παράλληλα με ένα ασυνήθιστο αίσθημα οικειότητας, ένα αίσθημα σπιτιού.
Η επικάλυψη των δαπέδων από τραβερτίνη με διασταυρούμενους αρμούς επαναφέρουν την έννοια της ανάμειξης και ταιριάσματος υψηλής υλικότητας μαζί με παραδοσιακές τεχνικές δόμησης και φινιρισμάτων.