Κατοικία με τέσσερις κήπους στη Λευκωσία

In company with the aphid and the grasshopper
But also the spider mite, the tiger moth, the leaf
miner,
The mole and the hover-fly
The praying mantis that devours them all,
We shall be sharing leaves, petals, sky,
in this incredible garden
both they and I transitory.

NICOSSIENSES, Niki Marangou, poet

Η ιδέα του περίκλειστου ή "μυστικού" κήπου, ως μέρος της κατοικίας, συναντάται στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Κύπρου και ειδικά της Λευκωσίας, όπου βρίσκεται η εν λόγω ιδιωτική κατοικία. Ο κήπος παραδοσιακά λειτουργούσε ως φυτώριο για καλλωπιστικά αλλά και παραγωγικά φυτά και δέντρα και εξυπηρετούσε τις "ανεπίσημες" λειτουργίες της οικιακής ζωής. Ιστορικές αναφορές ταξιδιωτών στη Λευκωσία -ήδη από τον 14ο αιώνα έως σημερινές αναφορές από σύγχρονους Κύπριους λογοτέχνες και ιστορικούς- περιγράφουν τον κήπο ως ένα χώρο, ο οποίος προστατεύεται από περίβολο και περιέχει πληθώρα καλλωπιστικών και παραγωγικών φυτών, αποτελεί σημαντικό μέρος της οικιακής ζωής, προσφέροντας μυρωδιές και ήχους, ενώ παράλληλα διαμορφώνει την αστική ιστορική ταυτότητα της Λευκωσίας. Εκτός από φυτά ο "μυστικός κήπος" μπορεί να περιλάμβανε στέρνες, διακοσμητικά σιντριβάνια, υπαίθριες κουζίνες, μικρές γωνιές ξεκούρασης, πηγάδια ή ακόμη και μικρά ατομικά χαμάμ.
Η οικογένεια, που κατοικεί στο σπίτι, εκτιμά τη στενή επαφή με διαφορετικά είδη φύσης. Ταυτόχρονα, η παρουσία κήπων, σε συνάφεια με τα διάφορα μέρη της κατοικίας, εξυπηρετεί καθημερινές πρακτικές ανάγκες, όπως τον έλεγχο της εισόδου του ήλιου στο σπίτι, τον έλεγχο της θερμοκρασίας και της ροής του αέρα. Οι διαφορετικοί προσανατολισμοί των κήπων προορίζονται για να προσφέρουν άνεση σε διάφορες εποχές του χρόνου. Ο νότιος κήπος φιλτράρει τον ήλιο κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών και προσφέρει έναν ευχάριστο εξωτερικό χώρο κατά τη διάρκεια των ηλιόλουστων χειμερινών ημερών. Ο βόρειος κήπος επιτρέπει στο ευχάριστο βορειοδυτικό αέρα της Λευκωσίας να εισέλθει στο σπίτι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και προσφέρει στο εσωτερικό του σπιτιού σταθερό φωτισμό, κατάλληλο για διάβασμα, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο ανατολικός κήπος προσφέρει το ζωογόνο πρωινό ήλιο στα υπνοδωμάτια και βοηθά τους κατοίκους να ξεκινήσουν την ημέρα τους με αισιοδοξία, ενώ προσφέρει μια επέκταση των δωματίων προς τον εξωτερικό χώρο. Τέλος, ο κήπος στο κέντρο της κατοικίας είναι ένας εσωτερικός κήπος, ο οποίος προσφέρει ποιότητες εξωτερικού χώρου στο εσωτερικό της κατοικίας, ενώ διαχωρίζει ελαφρά τον ενιαίο χώρο του καθιστικού σε υπό-χώρους και διευκολύνει την κυκλοφορία. Οι τέσσερις κήποι εξυπηρετούν, επίσης, ως φυτώριο για την ανάπτυξη φυτών και την εξοικείωσή τους με το κλίμα, προτού αυτά μεταφυτευθούν στον υπόλοιπο χώρο του οικοπέδου, που περιβάλλει την κατοικία.
Τα ανοίγματα έχουν τοποθετηθεί και σχηματοποιηθεί κατάλληλα στη δυτική και ανατολική όψη της κατοικίας, προκειμένου να δημιουργούν διαμπερή αερισμό με εισροή και αύξηση της ταχύτητας του τοπικού αέρα κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, ενώ το άνοιγμα της οροφής επιτρέπει τη δημιουργία κατακόρυφου εξαερισμού και απαγωγής αέρα κατά τη διάρκεια των ημερών χωρίς ιδιαίτερο αέρα.
Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στην παθητική θέρμανση και ψύξη της κατοικίας. Τα υλικά στο εσωτερικό της κατοικίας έχουν επιλεχθεί, ώστε να διαθέτουν μεγάλη θερμοχωρητικότητα και να δημιουργούν μεγάλη θερμική μάζα για την διατήρηση σταθερής εσωτερικής θερμοκρασίας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Για την κατασκευή επιλέχθηκαν ως επί το πλείστων υλικά κατασκευασμένα σε τοπικές βιοτεχνίες, όπως τσιμεντομπλόκ (concrete masonry units). Μεγάλο μέρος των υλικών έχει διατηρηθεί σε ανεπίχριστη μορφή, ενώ τα τελειώματα, όπως τα δάπεδα, έχουν κατασκευαστεί επι τόπου από τον εργολάβο. Τα σταθερά έπιπλα έχουν σχεδιαστεί από τους αρχιτέκτονες, ενώ τα κινητά έπιπλα είτε σχεδιάστηκαν από τους αρχιτέκτονες είτε αποτελούν χειροποίητες κατασκευές τοπικών εταιρειών της Λευκωσίας.

Το έργο κέρδισε το "Βραβείο καλύτερου πραγματοποιουμένου έργου" και το "Βραβείο συναδέλφων" στα Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2020 και είναι υποψήφιο για Mies Awards 2021.