Σας προσκαλούμε στη βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου Αρχιτεκτονικά Σχέδια ως Μηχανισμοί Διερεύνησης (Architectural Drawings as Investigating Devices) της Μαριάννας Χαριτωνίδου που θα λάβει χώρα στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Γκαίτε / Goethe-Institut στην Αθήνα στις 22 Ιανουαρίου 2024 στις 18:00.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν η συγγραφέας του βιβλίου Μαριάννα Χαριτωνίδου (Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια ΑΣΚΤ), ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης (Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ), ο Αναστάσιος Κωτσιόπουλος (Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ), ο Λόης Παπαδόπουλος (Ομότιμος Καθηγητής ΠΘ), και ο Δημήτρης Φράγκος (Καθηγητής ΑΠΘ).
Περισσότερες πληροφορίες για το βιβλίο στον εξής ιστότοπο: https://www.routledge.com/Architectural-Drawings-as-Investigating-Devices-Architectures-Changing/Charitonidou/p/book/9781032431109
Στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας για την υγεία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (Ι.Σ.Ν.) και σε συνέχεια της πρόσφατης υπογραφής σύμβασης με τον όμιλο ΑΒΑΞ, αναμένεται να ξεκινήσουν αμέσως οι κατασκευαστικές εργασίες των τριών νέων νοσοκομείων Ι.Σ.Ν.
Το 2017, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (Ι.Σ.Ν.) σε ένα κοινό όραμα με το αρχιτεκτονικό γραφείο RPBW και τη Betaplan ξεκίνησαν να συνεργάζονται με σκοπό τη δημιουργία πρότυπων νοσοκομείων και την παράδοση τριών εξ αυτών στο εθνικό σύστημα υγείας. Το Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής Ι.Σ.Ν., το Γενικό Νοσοκομείο Σπάρτης Ι.Σ.Ν. και το Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Ι.Σ.Ν. θα λειτουργούν ως υπερσύγχρονα, δημόσια νοσοκομεία διεθνών προδιαγραφών, με έδρα περιοχές της ελληνικής περιφέρειας με περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Η ολοκλήρωση και παράδοση των έργων στην Κομοτηνή και στη Θεσσαλονίκη έχει προγραμματιστεί στα τέλη του 2026, ενώ στη Σπάρτη στα τέλη του 2027.
Η φιλοσοφία
Το νέο Πανεπιστημιακό Παιδιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης στο Φίλυρο θα οργανωθεί ως campus παροχής τριτοβάθμιων παιδιατρικών υπηρεσιών για όλη τη Βόρεια Ελλάδα, δευτεροβάθμιων παιδιατρικών υπηρεσιών για την ευρύτερη Θεσσαλονίκη και νέου Εθνικού Κέντρου Παραπομπής Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων. Θα περιλαμβάνει επίσης εκτεταμένους χώρους εκπαίδευσης για την Ιατρική Σχολή του Α.Π.Θ., με υποστήριξη ερευνητικών εργαστηρίων και πολλαπλούς χώρους εκπαίδευσης προσωπικού και φοιτητών.
Χωροταξικά, το νέο γενικό σχέδιο έχει οργανωθεί γύρω από δύο κύριους κόμβους. Ο ένας είναι το κεντρικό νοσοκομείο και όλες οι κλινικές λειτουργίες και η υποστήριξή τους, η μονάδα παιδικής ψυχικής υγείας, οι κήποι και ο θεραπευτικός κήπος. Ο άλλος είναι το ερευνητικό κέντρο, το οποίο περιλαμβάνει ερευνητικά εργαστήρια, εκπαιδευτικούς χώρους και ακαδημαϊκά γραφεία, διοικητικά γραφεία, καφετέρια, δημόσιο χώρο στάθμευσης, χώρο στάθμευσης προσωπικού, το κέντρο ενέργειας και το ελικοδρόμιο.
Το γενικό σχέδιο προβλέπει διαφορετικές πορείες για το κοινό και το προσωπικό. Μια πεζογέφυρα που συνδέει τον δημόσιο χώρο στάθμευσης με την είσοδο του νοσοκομείου παρέχει μια ασφαλή και προσβάσιμη διαδρομή στο φυσικό περιβάλλον για τα παιδιά και τις οικογένειές τους. Ταυτοχρόνως, ένας υπόγειος διάδρομος για το προσωπικό κάτω από τον κεντρικό οδικό άξονα δημιουργεί μια αποτελεσματική σύνδεση μεταξύ του νοσοκομείου και του ερευνητικού κέντρου.
Το νέο νοσοκομείο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξασφαλίσει πιστοποίηση LEED Platinum και να πετύχει ένα σχεδόν ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα.
Αρχές σχεδιασμού: Ένα νοσοκομείο για τα παιδιά
Η εμπειρία του χρήστη –τόσο για τους ασθενείς και τις οικογένειές τους, όσο και για το προσωπικό του νοσοκομείου– είναι θεμελιώδης πτυχή του σχεδιασμού.
Η σχέση με τη φύση παίζει κεντρικό ρόλο: το πάρκο προσφέρει κήπους και χώρους παιχνιδιού, χώρους δραστηριότητας και αναψυχής για τα παιδιά και τους συγγενείς τους, αλλά και για γιατρούς και προσωπικό. Οι εσωτερικοί χώροι διαθέτουν διαφανείς και διαπερατές συνδέσεις με το υπαίθριο πάρκο και οι αίθουσες νοσηλείας στο επίπεδο του θαλάμου έχουν μεγάλα παράθυρα που προσφέρουν θέα στο γύρω τοπίο.
Ο σχεδιασμός του εσωτερικού προσφέρει ασφαλείς χώρους για παιδιά και οικογένειες, καθώς και χώρους παιχνιδιού και εκπαίδευσης προσαρμοσμένους σε ασθενείς διαφορετικών ηλικιών.
Οι χώροι για γονείς και φροντιστές έχουν σχεδιαστεί σύμφωνα με την ανάγκη για εγγύτητα και αλληλεπίδραση με το παιδί τους: υπάρχει ένα επιπλέον κρεβάτι για κάθε κλινικό κρεβάτι, που επιτρέπει στον γονέα να μείνει με το παιδί του όλη τη νύχτα. Ένας ειδικός οικογενειακός χώρος στο επίπεδο της εισόδου συνδέεται οπτικά με το πάρκο και παρέχει χώρους για τα παιδιά και τις οικογένειές τους για να συναντηθούν και να μιλήσουν με τους γιατρούς τους, ενθαρρύνοντας τον διάλογο και την υποστήριξη.
Το ακίνητο "ΦΙΞ", το οποίο ξεκίνησε να κατασκευάζεται τη δεκαετία του 1880 και ολοκληρώθηκε σταδιακά, στο τέλος του 1980, πρόκειται να πάρει ξανά ζωή, με τις προπαρασκευαστικές εργασίες να έχουν ήδη ξεκινήσει και την περάτωση του έργου να προβλέπεται σε φάσεις έως το δεύτερο τρίμηνο του 2027.
Η ανακατασκευή της ιστορικής ζυθοποιίας, αποτελεί μέρος της βιομηχανικής κληρονομιάς της χώρας και εντάσσεται στο ευρύτερο σχέδιο αστικής ανάπλασης, που έχει σχεδιάσει και υλοποιεί η DIMAND στη Βόρεια Ελλάδα. Πρόκειται για μία επένδυση εκτιμώμενης αξίας 180.000.000 €, στην οποία συμμετέχει ως συνεπενδυτής η εταιρεία ELVIAL.
Η ανάπτυξη περιλαμβάνει την αποκατάσταση και επανάχρηση των τριών διατηρητέων συγκροτημάτων της πρώην ζυθοποιίας ΦΙΞ Θεσσαλονίκης, καθώς και την ανέγερση δύο νέων κτιριακών όγκων, πιστοποιημένων σύμφωνα με το διεθνώς αναγνωρισμένο σύστημα αειφόρου ανάπτυξης LEED σε επίπεδο GOLD, με δύο κοινά υπόγεια χώρων στάθμευσης. Η συνολική επιφάνεια του ακινήτου υπολογίζεται σε 46.500 m².
Η αγορά του ακινήτου από την εταιρεία ολοκληρώθηκε και οι διαδικασίες ωρίμανσης είναι ήδη σε εξέλιξη, ώστε στην 23 στρεμμάτων έκταση, να αναπτυχθούν κατοικίες, ξενοδοχεία, χώροι εστίασης και πολιτισμού, εμπορικές δραστηριότητες και χώροι γραφείων.
Στην αναβίωση του μνημείου, σημαντικό ρόλο για την αποκατάστασή του αποτελούν η αυστηρή διατήρηση της μορφής του, της αρχιτεκτονικής του αλλά και της πολύπλοκης ογκοπλασίας του. Το σύνολο των επεμβάσεων, τόσο στις όψεις, όσο και στο εσωτερικό των κτιρίων, θα υλοποιηθεί με απόλυτο σεβασμό στην ιστορικότητα του χώρου, καθώς το μεγαλύτερο μέρος και ο τεχνολογικός εξοπλισμός του συγκροτήματος έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς (Φ.Ε.Κ. 479/Β/24.6.1994).
Η DIMAND, μέσα από τις επενδύσεις που υλοποιεί, επιθυμεί να συμμετάσχει στη μεταμόρφωση ολόκληρης της Δυτικής Πύλης της Θεσσαλονίκης. Επιχειρεί η αστική αναβίωση να λειτουργήσει ως μοντέλο ανάπτυξης της τοπικής κοινωνίας και ταυτόχρονα να αναδειχθούν τα αρχιτεκτονικά και βιώσιμα στοιχεία, που θα καθιστούν αυτά τα έργα σημεία αναφοράς, επίσκεψης και αξίας για την πόλη και την κοινωνία.
Ένας νέος θεσμός, αυτός του "μηχανικού πόλης" εισάγεται στις ελληνικές πόλεις, ο οποίος δραστηριοποιείται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας, γειτονιάς και κτιρίου και λειτουργεί στο πλαίσιο ενός συμμετοχικού μοντέλου, που αξιοποιεί την εργαλειοθήκη του ευρωπαϊκού και εγχώριου δικαίου, τα τεχνικά προγράμματα και τις χρηματοδοτικές δυνατότητες για τον πράσινο μετασχηματισμό.
Ο "μηχανικός πόλης" αξιοποιεί επιτυχημένα ευρωπαϊκά παραδείγματα ανασχεδιασμού πόλεων, όπως της Λουβέν του Βελγίου και απαντά στις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις για τον πράσινο μετασχηματισμό των πόλεων. Σκοπός του είναι οι νομικές θεωρίες και οι τεχνικές κατευθύνσεις του επιχειρησιακού σχεδίου του Κλιματικού Συμφώνου Πόλης (Κ.Σ.Π.) για κάθε δήμο της να εφαρμοστούν στην πράξη.
Το μοντέλο λειτουργεί ήδη πιλοτικά στην πόλη των Ιωαννίνων, μία από τις έξι ελληνικές πόλεις, που επιλέχθηκαν να συμμετάσχουν στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα "100 Κλιματικά Ουδέτερες και Έξυπνες Πόλεις έως το 2030" και έχουν υποβάλει Κ.Σ.Π. στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το Κλιματικό Σύμφωνο αποτελεί μια κοινή δέσμευση των μερών της πόλης, του δήμου, των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων αλλά και κάθε άλλου ενδιαφερομένου, για υλοποίηση ενός κεντρικού σχεδίου δρά¬σης με συγκεκριμένο κόστος και στόχο για μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος. Με βάση αναφοράς αυτήν την πιλοτική εφαρμογή δημιουργούνται πέντε τομείς ανά γειτονιές της πόλης, με συγκεκριμένα κριτήρια, όπως να υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής (αστικός σχεδιασμός, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον), ενώ σε κάθε ομάδα συμμετέχουν σε πρώτη φάση 3 μηχανικοί διαφορετικών ειδικοτήτων (αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, μηχανικοί περιβάλλοντος / πολεοδόμοι).
Με στόχο την καλύτερη ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας στον σχεδιασμό, το αρχιτεκτονικό γραφείο Henning Larsen δημιούργησε τη βάση δεδομένων φυτών ανοιχτού κώδικα "GeoPlant", η οποία διαθέτει ένα μεγάλο πλήθος δεδομένων για την παγκόσμια βλάστηση, παρέχοντας στους σχεδιαστές τα κατάλληλα μέσα, ώστε να μπορέσουν να δώσουν προτεραιότητα στην ιθαγενή χλωρίδα.
To "GeoPlant", το οποίο αναπτύχθηκε από μια ομάδα ειδικών σχεδιασμού, βιολόγων και οικολόγων, εκσυγχρονίζει τη διαδικασία σχεδιασμού τοπίου ψηφιοποιώντας σε μια συνολική βάση, τις "διάσπαρτες" πληροφορίες που συναντά κανείς στη σχετική βιβλιογραφία.
Το εργαλείο χρησιμοποιεί έξυπνη τεχνολογία για την κατανόηση των οικολογικών συνθηκών, επιτρέποντας στους χρήστες να εργάζονται πιο αποτελεσματικά σε διαφορετικές γεωγραφίες και κλιματικές ζώνες. Περιλαμβάνει 5.600 είδη φυτών, τα οποία συγκεντρώθηκαν από περισσότερες από έξι πηγές με 62 χαρακτηριστικά και λεπτομέρειες, που αποδίδονται σε κάθε μεμονωμένη χλωρίδα. Τα φίλτρα κατηγοριοποιούνται σε γενικά χαρακτηριστικά, ανθρώπινους παράγοντες, λειτουργικότητα, παραγωγικότητα, περιβαλλοντικές συνθήκες, δομή, αισθητηριακές πτυχές και ανθεκτικότητα, προσφέροντας μια ολιστική προσέγγιση. Στόχος είναι η σύνδεση του "GeoPlant" με σχεδιαστικά προγράμματα, όπως το "Rhino", ώστε να προχωράει ο σχεδιασμός με είδη και πληροφορίες από τη βάση δεδομένων.
Το εγχείρημα συγχρηματοδοτείται από το γραφείο Henning Larsen και το ίδρυμα Ramboll.
Τρία κριτήρια επηρεάζουν ολοένα και περισσότερο την "αξία" μιας επιχείρησης: οι ενέργειές της προς το περιβάλλον, η στάση της προς την κοινωνία και η εταιρική διακυβέρνηση που εφαρμόζει. Αυτό είναι το τρίπτυχο της έννοιας του ESG (environmental, social and governance).
Ένα νέο κεφάλαιο για το ESG, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και την κοινωνία των πολιτών άνοιξε, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε ένα σημαντικό βήμα σχετικά με τα ευρωπαϊκά πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας (ESRS), εγκρίνοντάς τα, με στόχο να τυποποιηθεί ο τρόπος, με τον οποίο οι εταιρείες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρουν ενέργειες που σχετίζονται με το ESG και την κλιματική αλλαγή.
Η νέα τυποποίηση, η οποία θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2024 περιλαμβάνει 12 πρότυπα (ESRS), χωρισμένα σε τέσσερις κατηγορίες αναφοράς: τη γενική, την περιβαλλοντική, την κοινωνική και της διακυβέρνησης:
Η γενική καλύπτει θέματα που αφορούν σε πολλές κατηγορίες, όπως μορφή και χρονοδιαγράμματα.
Το περιβαλλοντικό πρότυπο περιλαμβάνει πέντε κατηγορίες: κλιματική αλλαγή, ρύπανση, υδάτινους και θαλάσσιους πόρους, βιοποικιλότητα - οικοσυστήματα και χρήση πόρων - κυκλική οικονομία.
Το κοινωνικό πρότυπο χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες: εργατικό δυναμικό της ίδιας της εταιρείας, εργαζόμενους στην αλυσίδα αξίας, επηρεαζόμενες κοινότητες και καταναλωτές και τελικούς χρήστες.
Το πρότυπο διακυβέρνησης περιλαμβάνει μόνο μία κατηγορία, η οποία επικεντρώνεται στην ηθική μιας εταιρείας σε σχέση με τις εταιρικές της πρακτικές. Οι κατηγορίες αντικατοπτρίζουν μια ολοκληρωμένη επισκόπηση των ενεργειών της εταιρείας.
Ένα ειδικά σχεδιασμένο επαναλαμβανόμενο μοτίβο διάτρητων τσιμεντόλιθων σχηματίζει στοιχεία ιδιωτικότητας διαμορφώνοντας τα εξωτερικά όρια των κήπων. Αυτό το ξεχωριστό οικοδομικό στοιχείο του έργου συμβάλλει στη μοναδική ταυτότητα του σπιτιού, παρέχοντας ένα οπτικά παιχνιδιάρικο στοιχείο διαχωρισμού των διαφορετικών ζωνών του σπιτιού.
Τα διαμπερή μεγάλα ανοίγματα ανάμεσα στις μακρές πλάκες σκυροδέματος, λειτουργούν ως πλαίσιο, σχηματίζοντας εσωτερικές και εξωτερικές οπτικές φυγές, ενώ προσφέρουν στους εσωτερικούς χώρους φυσικό φωτισμό και ένα ενδιαφέρον φίλτρο φως και σκιάς. Ο συνδυασμός προσεκτικά επιλεγμένων υλικών και η παρουσία της φύσης δημιουργεί μια ήρεμη και ευχάριστη έννοια της κατοικίας.
Φωτογραφίες: CREATIVE PHOTO ROOM
Στο δώμα της κατοικίας Wedge House κατασκευάζεται κολυμβητική δεξαμενή, η οποία συνδέεται οπτικά με τον εσωτερικό διώροφο κήπο μέσω ενός εκτεταμένου φινιστρινιού στον πάτο της. Πέραν της οπτικής συσχέτισης των χώρων επιτυγχάνεται και ιδιαίτερη φωτιστική συνθήκη στον εσωτερικό κήπο, εξ’ αιτίας της παρεμβολής του νερού.
Φωτογραφίες: Μαριάνα Μπίστη