Το έργο περιλαμβάνει την πλήρη ανακατασκευή των κεντρικών γραφείων της εταιρείας Roche Hellas S.A., την υλοποίηση εσωτερικών διαρρυθμίσεων, την ολική αλλαγή όψεων και τη λειτουργική ενοποίηση των χώρων μέσω διάνοιξης εσωτερικών αιθρίων. Παράλληλα προβλέφθηκε, βάσει των προδιαγραφών της Roche, η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας στο ελάχιστο μέσω της εγκατάστασης παθητικών συστημάτων σκίασης και τεχνικών φυσικού δροσισμού (π.χ. αεριζόμενη όψη), προηγμένων κουφωμάτων με τριπλούς υαλοπίνακες, εξωτερικών αυτόματων περσίδων σκίασης, καθώς και ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις αιχμής με υψηλούς βαθμούς απόδοσης και χαμηλή κατανάλωση. Με στόχο την ενίσχυση της ευεξίας των εργαζομένων και τη διαμόρφωση ενός φιλικού προς αυτούς περιβάλλοντος εργασίας, προβλέπονται προηγμένες μέθοδοι κλιματισμού και αερισμού, αυξάνονται οι εξωτερικές επιφάνειες υαλοπινάκων με στόχο τη μεγιστοποίηση της επιφάνειας λήψης φυσικού φωτισμού, ενώ παράλληλα το σύστημα σκίασης είναι συνδεδεμένο με μετεωρολογικό σταθμό, ώστε να προστατεύει από ανεπιθύμητη υπερθέρμανση του εσωτερικού χώρου. Η ακουστική άνεση στο εσωτερικό του κτιρίου επιτυγχάνεται μέσω τοποθέτησης κατάλληλων ηχοαπορροφητικών υλικών για τον περιορισμό της ηχοανάκλασης.
Μέσω των εργασιών εσωτερικής αναδιαρρύθμισης επιδιώκεται η δημιουργία μιας ανοιχτής (open space) επιφάνειας με "νησίδες" εργασίας και εναλλασσόμενες διατάξεις εργασίας, ώστε οι εργαζόμενοι να επιλέγουν που θα εργαστούν σε συνάρτηση με το είδος της εργασίας τους. Οι διαφορετικοί χώροι εργασίας διαχωρίζονται με "ρευστές" διαχωριστικές γραμμές και παρεμβάσεις, ώστε η αναπροσαρμογή τους να καθίσταται εύκολη.

Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις
Όλες οι υφιστάμενες εγκαταστάσεις αποξηλώθηκαν. Οι νέες εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν μια σειρά συστημάτων ελέγχου, μετρήσεων, διαχείρισης, εξοικονόμησης ενέργειας και περιβαλλοντικής προστασίας, κυριότερα των οποίων είναι:
• BMS, σύστημα κεντρικού ελέγχου κτιρίου,
• σύστημα παρακολούθησης, ελέγχου, μετρήσεων, καταγραφών και διαχείρισης των ηλεκτρικών μεγεθών και της κατανάλωσης ενέργειας ανά κατηγορία (φωτισμός, κλιματισμός, θέρμανση κτλ.),
• κεντρικό σύστημα διαχείρισης φωτισμού και εξωτερικών - εσωτερικών σκιάστρων, βασισμένο σε πρωτόκολλα προηγμένης τεχνολογίας κτλ.
Οι ζωτικής σημασίας λειτουργίες του κτιρίου είναι προσβάσιμες ανεξάρτητα από τη θέση των εγκαταστάσεων και υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε όλες τις πραγματικές τιμές, ρυθμίσεις και καταστάσεις των συστημάτων.

Σύστημα μετρήσεων και διαχείρισης ηλεκτρικής ενέργειας
Το σύστημα παρακολουθεί και οπτικοποιεί σε πραγματικό χρόνο την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για:
• αποτελεσματικότερη διαχείριση και χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας,
• παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της κανονικής λειτουργίας της εγκατάστασης, καταγραφή δεδομένων και εξαγωγή στατιστικών στοιχείων, που βοηθούν στη δημιουργία ενός ενεργειακού προφίλ της εγκατάστασης.
Το σύστημα είναι σε θέση να συγκεντρώνει όλες τις μετρήσεις από τις επί μέρους καταναλώσεις φωτισμού, κίνησης, ψυκτών, ανελκυστήρων κτλ. και να προσφέρει πρόσβαση για οπτικοποίηση των μετρήσεων, παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της κατανάλωσης ενέργειας της εγκατάστασης, καθώς και αυξημένες δυνατότητες καταγραφής / αποθήκευσης και επεξεργασίας των αποθηκευμένων μετρούμενων μεγεθών.
Μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας επιτρέπεται η δημιουργία ομάδων (groups), έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται αθροιστική / συνολική παρακολούθηση της κατανάλωσης από τα αντίστοιχα widgets.
Επιπλέον δίνεται η δυνατότητα εξαγωγής αναφορών κατά ISO 50001 και πιστοποίησεων LEED, καθώς και η δυνατότητα εξαγωγής δεδομένων μέσω API για διασύνδεση με άλλα συστήματα όπως ERP, CRM, κ.ά.

Έλεγχος του φωτισμού και σκιάστρων
Στους χώρους των γραφείων ανοικτής διάταξης ο έλεγχος του φωτισμού γίνεται με αισθητήρες φωτεινότητας (daylight sensors), οι οποίοι αυξομειώνουν την ένταση φωτισμού σύμφωνα με την εξωτερική φωτεινότητα. Ανάλογα με τη διαμόρφωση του χώρου έχουν διαμορφωθεί οι ζώνες φωτισμού, ώστε σε κάθε περίπτωση να ελέγχεται η στάθμη φωτισμού στα επιθυμητά επίπεδα.
• Στα κλειστά γραφεία προβλέπεται η εγκατάσταση συνδυασμένου τύπου αισθητήρα φωτεινότητας και αισθητήρα παρουσίας.
• Τα εξωτερικά σκίαστρα των όψεων του κτιρίου ελέγχονται με την προσθήκη κατάλληλων ελεγκτών στους πίνακες του κτιρίου και συνεργάζονται με μετεωρολογικό σταθμό, που έχει εγκατασταθεί στο δώμα του κτιρίου.
Τα σκίαστρα θα λειτουργούν αυτόματα, λαμβάνοντας σήματα για την πορεία του ήλιου και για τον τρόπο, με τον οποίο αυτή επιδρά στο εσωτερικό του κτιρίου, ώστε να μειώνεται η ανάκλαση στις οθόνες των υπολογιστών και να μειώνεται η επίδραση στο σύστημα κλιματισμού του κτιρίου. Επίσης στις περιπτώσεις έντονης βροχόπτωσης ή ανέμων θα φέρνει τα σκίαστρα σε θέση ασφαλείας, ώστε να μην καταστρέφονται.

Σύστημα διαχείρισης κτιρίου
Για τη λειτουργία του τεχνικού εξοπλισμού του κτιρίου, έχει εγκατασταθεί κεντρικό σύστημα επιτήρησης και ελέγχου με συσκευές (ελεγκτές) τεχνολογίας άμεσου ψηφιακού ελέγχου (direct digital control - DDC). Το σύστημα είναι σε θέση να διενεργεί εκτεταμένες λειτουργίες μετρήσεων, παρακολούθησης, ελέγχου και βελτιστοποίησης των λειτουργιών των εγκαταστάσεων.
Το κεντρικό σύστημα διαθέτει τη βασική αρχιτεκτονική των τριών επιπέδων βάσει ISO EN 16484-3:
• Επίπεδο διαχείρισης.
• Επίπεδο αυτοματισμού (ελεγκτές εγκαταστάσεων / ελεγκτές δωματίων).
• Επίπεδο συλλογής πληροφοριών και εντολών στις συσκευές (είσοδοι / έξοδοι, περιφερειακά υλικά).
Τα τρία επίπεδα του συστήματος επικοινωνούν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους.
Ο χρήστης θα έχει τη δυνατότητα να εμφανίζει, να αναζητά, να επεξεργάζεται, να αντιγράφει και να εκτυπώνει οποιαδήποτε πληροφορία σχετίζεται με τις ελεγχόμενες εγκαταστάσεις. Η λειτουργία του συστήματος είναι εύκολη (ο χρήστης καθοδηγείται μέσω παραθύρων διαλόγου). Οι εγκαταστάσεις παρουσιάζονται συνοπτικά και υπάρχει δυναμική απεικόνιση των τιμών και καταστάσεων. Ειδικές εφαρμογές χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο των υψηλότερων διεργασιών, όπως βελτιστοποίηση των εγκαταστάσεων, χρόνοι συντήρησης και ενεργειακή διαχείριση.

Η μεζονέτα βρίσκεται στα Μελίσσια και αποτελείται από 4 επίπεδα. Στο ισόγειο, συναντάμε το καθιστικό, την τραπεζαρία, την κουζίνα και το wc. Στο υπόγειο, υπάρχουν οι χώροι του γραφείου, του 2ου καθιστικού – playroom και όλων των βοηθητικών χώρων (λουτρό, αποθήκη, laundry). Στον όροφο βρίσκονται τα υπνοδωμάτια με τα λουτρά τους και στο 4ο επίπεδο το δώμα στο οποίο έχει δημιουργηθεί αποθηκευτικός χώρος.
Η κατοικία κατασκευάστηκε για μια σύγχρονη τετραμελή οικογένεια. Στόχος ήταν να είναι πλήρως λειτουργική για όλα τα μέλη της οικογένειας, να τους εκφράζει και να τους δίνει την δυνατότητα να χαλαρώσουν από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας.
Όσον αφορά τα υλικά, επιλέχθηκε το ξύλο σε αρκετά σημεία του σπιτιού, τόσο στο δάπεδο όσο και σε αρκετά έπιπλα για να μπορέσει να αποπνέει μια ζεστασιά ο χώρος. Το στοιχείο του ξύλου συνδυάστηκε με επενδύσεις μαρμάρου και κάποιες μαύρες λεπτομέρειες, ώστε στο σύνολο να έχει έναν elegance χαρακτήρα. Με βάση αυτά τα 3 στοιχεία προσαρμόστηκαν όλοι οι χώροι, για παράδειγμα στο γραφείο υπερτερούν οι πιο σκούροι τόνοι για να βοηθήσουν στην εργασία, στο master υπνοδωμάτιο λίγο πιο φωτεινοί τόνοι για ξεκούραση και χαλάρωση, ενώ στο καθιστικό υπάρχει η ισορροπία όλων των υλικών και των τόνων.

Πρόταση αρχιτεκτονικού διαγωνισμού του Δήμου Χανίων
Ζητούμενο του έργου είναι ο σχεδιασμός ενός πολυλειτουργικού δημόσιου κτιρίου πρόνοιας που θα φιλοξενεί ένα βρεφονηπιακό σταθμό και ένα κέντρο ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων, πλαισιωμένα από ένα πάρκο γειτονιάς στην πόλη των Χανίων. Μια περίπλοκη και φαινομενικά τυχαία στοίβα από 'τούβλα' που αναφέρεται στο παιχνίδι με τα παιδικά ξύλινα τουβλάκια αποτέλεσε την έμπνευση για το σχεδιασμό του κτιρίου, που συντίθεται από διαφορετικούς και ξεκάθαρους πολύχρωμους όγκους και χώρους, προσβάσιμες ταράτσες και πράσινα δώματα με έντονη βλάστηση. Η μεταχείριση της ιδέας του 'τούβλου' δεν αναφέρεται μόνο στη γεωμετρία του κτιρίου, αλλά στο σύνολο του σχεδιασμού του στις διαφορετικές κλίμακες, διαστάσεις και χώρους: το τούβλο αποτελεί σημείο αναφοράς της ογκοπλασίας, της επίπλωσης, των παιχνιδιών και κατασκευών, των δωματίων, και τελικά της σύνθεσης της όψης του κτιρίου. Η όψη συντίθεται από πήλινα τούβλα και ξύλο, δύο φυσικά και φιλικά στο περιβάλλον υλικά. Το τούβλο και το ξύλο χρησιμοποιούνται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε όγκο του κτιρίου: η διαφορετική επεξεργασία του πηλού ή η διαφορετική ξυλεία δίνουν σε κάθε όγκο του κτιρίου μια ξεχωριστή γήινη απόχρωση, αναδεικνύοντας την περίπλοκη ογκοπλασία αυτού του πολύχρωμου κτιρίου. Το κτίριο αποτελείται από δύο επίπεδα και υπόγειο και, χάρη στην γεωμετρία του που συντίθεται από πολλαπλούς όγκους, στρέφεται δημιουργώντας μια αγκαλιά που στο κέντρο της δημιουργεί μια πλατεία. Ο δημόσιος αυτός χώρος που προτείνεται από την ομάδα μας ως ένα επιπλέον χαρακτηριστικό του έργου, έρχεται να συνενώσει το κτίριο με το πάρκο γειτονιάς και τους χώρους παιχνιδιού του νηπιαγωγείου, δημιουργώντας έτσι ένα πλέγμα διαγενεακών υπαίθριων δημόσιων χώρων ικανό να μετασχηματίσει τον τρόπο που οι κάτοικοι της γειτονιάς συναντώνται, αλληλοεπιδρούν, παίζουν και χρησιμοποιούν τις δομές πρόνοιας και το δημόσιο χώρο της πόλης.

Πώς εξασφαλίζει ένας αρχιτέκτονας τις θεμελιώδεις χωρικές ποιότητες κατοικίας με τα ελάχιστα σχεδιαστικά μέσα, σ’ έναν εγκαταλελειμμένο βιοτεχνικό χώρο;
Αυτό ήταν το κύριο ερώτημα που κλήθηκαν να απαντήσουν οι eNJOY architects με το έργο τους "Ptolemeon Penthouse Αpartments", στην προσπάθειά τους να αναδείξουν τις δυνατότητες μιας εγκαταλελειμμένης βιοτεχνικής ιδιοκτησίας και να την επαναφέρουν σε δοχείο ζωής. Το έργο βρίσκεται στην περιοχή της Πτολεμαίων στη Θεσσαλονίκη, μια γειτονιά που μετά από χρόνια εγκατάλειψης, άρχισε την τελευταία δεκαετία να ζωντανεύει και πλέον συνυπάρχουν αρμονικά οι χρήσεις εμπορίου, βιοτεχνίας, υπηρεσιών και κατοικίας. Ζητήματα όπως η ιδιωτικότητα, οι χωρικές ροές κίνησης και στάσης, η σχέση του εσωτερικού με το φυσικό περιβάλλον, η χωρική αντίληψη και η δυνατότητα οικειοποίησης της κατοικίας από τον εκάστοτε χρήστη διαπραγματεύτηκαν μέσω των σχεδιαστικών επιλογών των αρχιτεκτόνων.
Εκμεταλλευόμενοι τη μεγάλη βεράντα στη μεριά του δρόμου, τα πρώην παράθυρα δίνουν τη θέση τους σε μπαλκονόπορτες, επιτρέποντας τη διείσδυση του άπλετου φυσικού φωτός στο εσωτερικό. Πλέον, τα νέα διαμερίσματα ανοίγουν προς την πόλη και το καθιστικό τους εκτείνεται νοερά στον υπαίθριο χώρο, κάτι που είναι σύνηθες σε μεσογειακές πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη.
Εσωτερικά τα διαμερίσματα οργανώνονται γύρω από την ανοιχτή κάτοψη του ενιαίου χώρου εισόδου-κουζίνας-καθιστικού. Αυτή είναι η καρδιά των διαμερισμάτων και συνδέεται ζωτικά με τον εξωτερικό, κατοικήσιμο χώρο. Τα υπνοδωμάτια αν και έχουν μεγαλύτερη ιδιωτικότητα, εξακολουθούν να είναι ανοιχτά στη ζωή του διαμερίσματος μέσω των εσωτερικών τους παραθύρων.
Η επίπλωση διατηρείται στο απολύτως απαραίτητο αφήνοντας χώρο στους κατοίκους για την οικειοποίηση των διαμερισμάτων. Τα τελειώματα είναι ουδέτερα, και ο συνδυασμός των υλικών και υφών δίνουν μια αίσθηση ζεστασιάς και ισορροπίας. Οι ελάχιστες χρωματικές προσθήκες και οι μαύρες λεπτομέρειες, όπως στα κουφώματα της κρεβατοκάμαρας, προσδίδουν χαρακτήρα και υπογραμμίζουν το βιοτεχνικό υπόβαθρο των χώρων.

Στην ομάδα σχεδιασμού παραχωρήθηκε ένα αρκετά στενό οικόπεδο σε μια από τις πιο αριστοκρατικές και πολυσύχναστες παραλιακές ακτές της Κύπρου – τον Πρωταρά, προκειμένου να σχεδιάσει ένα ξενοδοχείο 110 δωματίων. Ο Πρωταράς είναι μια αμιγώς τουριστική περιοχή, που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στα καλοκαιρινά τουριστικά ρεύματα και πέφτει σε χειμερία νάρκη τους χειμερινούς μήνες. Ωστόσο, έχει καταφέρει με κάποιο τρόπο να κόψει τη σύνδεση μεταξύ του κεντρικού του δρόμου -της αρτηρίας του- και του λόγου ύπαρξής του -της θάλασσας, μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα δίπλα της. Αυτή η σύνδεση του κεντρικού δρόμου με τη θάλασσα έχει ανατραπεί de facto λόγω της κατάληψης του παραλιακού μετώπου από ογκώδη ξενοδοχεία, τα οποία συσκοτίζουν τη θέα.
Στόχος της ομάδας Design, που ιδρύθηκε από την αρχή της διαδικασίας σχεδιασμού, ήταν η οπτική και φυσική επανασύνδεση της πόλης με τη θάλασσα. Ο όγκος των δωματίων αιωρείται πάνω από το επίπεδο του εδάφους, ενώ ταυτόχρονα οι κοινόχρηστοι χώροι βυθίζονται κάτω από το επίπεδο του δρόμου (εκμεταλλευόμενοι τη διαφορά ύψους μεταξύ δρόμου και θάλασσας), απελευθερώνοντας τη θέα. Δημιουργείται μια ευθεία διαδρομή -προσβάσιμη σε όλους-, η οποία ξεκινά από τον κεντρικό δρόμο, διασχίζει όλα τα επίπεδα του ξενοδοχείου και καταλήγει, είτε στην παραλία είτε στη γέφυρα/εξέδρα θέασης και σε μια χαλαρωτική ανεμπόδιστη πανοραμική θέα στη θάλασσα. Λόγω του σχήματος του οικοπέδου, τα περισσότερα δωμάτια είναι τοποθετημένα κατά μήκος των πλευρών του οικοπέδου και κάθετα προς τη θάλασσα. Για να αντισταθμιστεί αυτό το προφανές μειονέκτημα, κάθε δωμάτιο είναι προσανατολισμένο μόνο του προς τη θάλασσα, επιτυγχάνοντας έτσι την εμπειρία θέας στη θάλασσα για τα περισσότερα από αυτά. Επιπλέον, κάθε δωμάτιο αντιπροσωπεύει ένα κουτί, στοιβαγμένο πάνω σε άλλα κουτιά, εύκολα αναγνωρίσιμο από τη θέση και το χρώμα του από τον κάτοικο του, ακόμη και από τη θάλασσα, παρέχοντας έτσι μια αίσθηση μοναδικότητας και ταυτότητας στη διαμονή. Κάθε κύρια λειτουργία του ξενοδοχείου, είτε είναι η ρεσεψιόν, το μπαρ, η αίθουσα συνεδριάσεων ή το γυμναστήριο, είναι προσανατολισμένη προς τη θάλασσα. Η θάλασσα είναι ο λόγος ύπαρξης του ξενοδοχείου. Δεν είναι μόνο μπροστά του. Είναι μέρος του, μέσα από τη συνεχή παρουσία του.

Αφετηρία του σχεδιασμού αποτέλεσε η πρόθεση των αρχιτεκτόνων να εκμεταλλευτούν το εξαιρετικό κλίμα της Κύπρου ώστε να καταργήσουν τα όρια μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου και να μετατρέψουν την κίνηση στο χώρο σε μια βιωματική εμπειρία στην οποία η πλούσια εξωτερική βλάστηση και οι τοπιοτεχνημένες επιφάνειες να αποτελούν μια προέκταση και ενεργό κομμάτι του εσωτερικού. Κάθε αρχιτεκτονική κίνηση και κάθε οικοδομική λεπτομέρεια γινόταν με πυξίδα αυτή την τελική (ή αρχική) πρόθεση.
Οι άξονες της κίνησης μετατρέπονται στους άξονες σχεδιασμού του κτηρίου. Ήδη από το δρόμο, η ευθύγραμμη κίνηση του επισκέπτη μετατρέπεται στη ραχοκοκαλιά πάνω στην οποία δομείται η οικία. Η φυσική κίνηση μέχρι την είσοδο, μετατρέπεται στην κίνηση του βλέμματος από το χώρο υποδοχής και έπειτα. Την ίδια στιγμή ο χρήστης καλείται να επιλέξει μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου, σε ένα σαφή διαχωρισμό των χρήσεων, οι οποίες εν τέλει επανενώνονται οπτικά μέσω του εξωτερικού χώρου.
Η κολυμβητική δεξαμενή ξεφεύγει από τα συμβατικά όρια της χρήσης της ως αντικείμενο αναψυχής, αλλά ενσωματώνεται ως ενεργό κομμάτι της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Το μακρόστενο σχήμα της προσομοιάζει ενδεχομένως τμήμα ποταμού σε ένα ξεκάθαρο διάλογο με την τοπιοτέχνηση και κολακεύει και αναδεικνύει τις μακριές δυναμικές γραμμές του κτηρίου. Ταυτόχρονα υποδέχεται τον επισκέπτη από το σημείο ακόμη της εισόδου του στην κατοικία και υπογραμμίζει άμεσα την παρουσία του ως το νοητό άξονα χρηστικής συμμετρίας του κτηρίου: Δεξιά οι «δημόσιοι» χώροι, αριστερά οι ιδιωτικοί.
Το κύριο υπνοδωμάτιο αιωρείται πάνω από το σημείο σύνδεσης των 2 ενοτήτων ως το ενοποιητικό σύμβολο της κατοικίας: ο εκπρόσωπος των ιδιοκτητών ακόμη και εν τη απουσία τους και μια μοναδική βιωματική εμπειρία. Το βλέμμα μετά το πρωινό ξύπνημα εκτείνεται πάνω από την πισίνα προς τον ουρανό που ανακλάται σε αυτή.
Η κατάργηση των ορίων του εσωτερικού χώρου απαιτεί όμως ένα αντίστροφο χειρισμό του εξωτερικού κελύφους. Το κέλυφος διαφυλάσσει τη ζωή και τονίζει την εσωστρέφεια δημιουργώντας μια αδιαπέραστη επιφάνεια που ανακλά όμως και τη δυναμικότητα του σχεδιασμού.

Προκειμένου να επιτευχθεί μια αρμονική ενσωμάτωση με το περιβάλλον, χρησιμοποιήθηκαν φυσικά υλικά σε γήινες αποχρώσεις.
Φωτογραφία: Del Rio Bani

Μια μεγάλη μονόκλινη στέγη από κεραμίδια καλύπτει τους διαφορετικούς όγκους της κατοικίας, δημιουργώντας την αίσθηση μιας ενιαίας σύνθεσης.
Φωτογραφία: Del Rio Bani

Σε κατοικία στην Ισπανία επιτυγχάνεται η αρμονική ένταξη της πισίνας στο τοπίο και στη γεωμορφολογία.
Φωτογραφία: Del Rio Bani

Ο εσωτερικός χώρος σε κατοικία στην Ιταλία έχει διαμορφωθεί με αδρό τσιμεντοκονίαμα.
Φωτογραφία: Jonathan Leijonhufvud, Alberto Bottene