Οι βασικές εργασίες ανακαίνισης αυτού του έργου αφορούν κυρίως:
• στη ριζική ανακαίνιση του 3ου και 4ου ορόφου,
• στην ανακαίνιση των όψεών του και
• στην ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου, με κύρια εργασία την ανακατασκευή της στέγης για την ένταξη φωτοβολταϊκών πετασμάτων και τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων.
Πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο έργο, που έπρεπε να ανταποκριθεί σε πολλές και διαφορετικές απαιτήσεις. Η επιθυμία του ιδιοκτήτη να επενδύσει στην ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου και να το κάνει όσο πιο βιώσιμο κτίριο γινόταν, στο πλαίσιο των τεχνολογικών δυνατοτήτων που μπορούσαν να εφαρμοστούν με δεδομένες τις δεσμεύσεις της υπάρχουσας κατάστασης, επιτεύχθηκε με:
• την ένταξη ηλιακών πετασμάτων για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας,
• τη θερμομονωτική αναβάθμιση με την προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης και ενεργειακών κουφωμάτων και υαλοπινάκων,
• την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και ενδοδαπέδιας θέρμανσης μέσω αντλίας θερμότητας, η οποία κρίνεται ως η αποδοτικότερη ενεργειακά,
• τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων για την ένταξη της φύτευσης στη μέγιστη δυνατή επιφάνεια.
Το κτίριο της δεκαετίας του 1930 έχει έντονα χαρακτηριστικά Bauhaus, τα οποία διατηρήθηκαν και αποτέλεσαν έμπνευση για τον σχεδιασμό κάποιων λεπτομερειών στη διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων. Ως κυριότερο παράδειγμα, η σκάλα και κουπαστή του κεντρικού κλιμακοστασίου, με πολύ ενδιαφέρουσες για την εποχή λεπτομέρειες, αποτέλεσε το πρότυπο για τη σχεδίαση της νέας εσωτερικής σκάλας που συνδέει τον 3ο με τον 4ο όροφο.
Η προσθήκη του τελευταίου ορόφου, σε μεταγενέστερη χρονολογία, είχε πάντα διακριτό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα σε σχέση με το αρχικό κτίριο, χαρακτηριστικό που διατηρήθηκε. Μάλιστα εντάθηκε περαιτέρω με την προσθήκη της "κυματιστής" μεταλλικής στέγης, απαραίτητης για την ένταξη των φωτοβολταϊκών πετασμάτων.
Αυτή η μορφή της νέας στέγης είχε επίσης στόχο να προσδώσει στην υπάρχουσα επέκταση έναν χαρακτήρα σύγχρονης και ενταγμένης στο αστικό περιβάλλον αρχιτεκτονικής παρέμβασης. Σχηματίζοντας πολλαπλές κλίσεις και πτυχώσεις, η μορφολογία της υπονοεί μια εξισορρόπηση δυνάμεων μεταξύ του κύριου και έντονης κυκλοφορίας οδικού άξονα της Βασ. Κωνσταντίνου, που βρίσκεται ανατολικά, και του κήπου του προεδρικού μεγάρου που βρίσκεται δυτικά του κτιρίου.
Οι πτυχώσεις εκφράζουν επίσης την προσπάθεια της στέγης να προσαρμοσθεί στις διάφορες κλίσεις του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας, για τη βέλτιστη απορρόφηση ενέργειας των φωτοβολταϊκών.
Η ανακαίνιση του 3ου και 4ου ορόφου ήταν ριζική από αρχιτεκτονικής και μηχανολογικής πλευράς, με σκοπό τη δημιουργία ενός ενοποιημένου διαμερίσματος, που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες διαβίωσης. Οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες ήταν σύνθετες και κατασκευάστηκαν με μεγάλη ακρίβεια και ποιότητα. Η επιλογή των υλικών των τελειωμάτων έγινε με κριτήριο τη συσχέτισή τους με την ιστορία του κτιρίου, ακολουθώντας το αυστηρό και λιτό ύφος. Η συναρμογή τους, όμως, με σύγχρονες λεπτομέρειες, είχε στόχο να κάνει την ανακαίνιση ειλικρινή στη σημερινή περίοδο, διατηρώντας ένα διαχρονικό ύφος.
Η νέα διαρρύθμιση έλαβε υπόψη της πολλά και διαφορετικά στοιχεία, όπως τους βασικούς άξονες των όψεων, τις θέες προς σημαντικά αθηναϊκά μνημεία, τον φυσικό φωτισμό κτλ.

Τεχνολογίες κατασκευής & επιλογή υλικών
Το κτίριο κατασκευάστηκε με σύγχρονα υλικά και με έξυπνα μηχανολογικά συστήματα.
Για την επένδυση της στέγης επιλέχθηκαν σύνθετα πετάσματα αλουμινίου, ώστε να δημιουργηθούν οξείες ακμές και πτυχώσεις, ανταποκρινόμενες στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Το χρώμα της επιλέχθηκε για να συσχετισθεί χρωματικά με τα φωτοβολταϊκά πετάσματα, τα οποία εντάχθηκαν απόλυτα συνεπίπεδα στις κλίσεις της στέγης. Η επιφάνεια των πετασμάτων αλουμινίου αντανακλά τα χρώματα των υπολοίπων επιφανειών, ενοποιώντας την έτσι χρωματικά με το υπόλοιπο κέλυφος και αλλάζει απόχρωση ανάλογα με τον ηλιακό φωτισμό.
Η επένδυση του κτιρίου έγινε με εξωτερική θερμομόνωση, στο πάχος της οποίας εντάσσονται οι υδρορρόες. Διατηρήθηκε η αρχική λογική χρωματισμού των όψεων, όπου η βάση του κτιρίου ήταν σκουρότερης απόχρωσης. Οι μεταλλικές κατασκευές βάφτηκαν με σκούρα αδρή και ματ βαφή, σεβόμενες τα χαρακτηριστικά του παλαιού κτιρίου.
Η πέτρα που χρησιμοποιήθηκε για όλα τα δάπεδα των βεραντών, συνεχίζει τη χρωματική απόχρωση των όψεων, δημιουργώντας ένα μονοχρωματικό περίβλημα. Η ίδια πέτρα συνεχίζει και στο μεγαλύτερο μέρος των εσωτερικών δαπέδων, ενοποιώντας έτσι τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους και δημιουργώντας μια εύκολη μετάβαση μεταξύ τους. Η ίδια πέτρα χρησιμοποιήθηκε και για την επένδυση της εσωτερικής σκάλας, η οποία είναι στηριγμένη σε πρόβολο.
Η χρήση της φυσικής απόχρωσης του ξύλου σε κάποια δάπεδα καθώς και σε όλες τις ξυλουργικές λεπτομέρειες συσχετίζεται, επίσης, με την ηλικία του κτιρίου.
Οι κάθετες ραβδώσεις στις ξύλινες κατασκευές εξαφανίζουν τις ενώσεις των ανοιγμάτων και δημιουργούν ενιαίες και ομοιόμορφές επιφάνειες.

Μηχανολογικές εγκαταστάσεις για τη βέλτιστη ενεργειακή απόδοση
Η ενεργειακή συμπεριφορά της κατοικίας αποτέλεσε πολύ βασική παράμετρο από τον αρχικό σχεδιασμό του έργου. Σ’ αυτό το πλαίσιο μια σειρά από συστήματα και υλικά μελετήθηκαν και εγκαταστάθηκαν προκειμένου να επιτευχθεί μια πολύ υψηλή ενεργειακή κατάταξη, όπως:
• ενεργειακά κουφώματα,
• εξωτερική θερμομόνωση μεγάλου πάχους,
• σύστημα κλιματισμού υψηλής απόδοσης,
• φωτιστικά σώματα με λαμπτήρες φωτοδιόδων (LED),
• σύστημα διαχείρισης φωτισμού και εγκαταστάσεων.
Η ενδοδαπέδια θέρμανση ξηράς δόμησης επιλέχθηκε ώστε η θέρμανση να λειτουργεί τροφοδοτούμενη με νερό χαμηλής θερμοκρασίας.
Εκείνο, όμως, που ολοκλήρωσε την προσπάθεια ενεργειακής αναβάθμισης ήταν η ένταξη φωτοβολταϊκών πετασμάτων στον σχεδιασμό της στέγης και η σύνδεσή τους με το δίκτυο μέσω συμψηφισμού παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας ("net metering"). Μ’ αυτόν τον τρόπο οι χρήστες μπορούν να καλύψουν σημαντικό μέρος της ενέργειας που καταναλώνουν, έχοντας ταυτοχρόνως τη δυνατότητα έμμεσης αποθήκευσης της "πράσινης" ενέργειας που παράγει το φωτοβολταϊκό τους σύστημα στο δίκτυο. Έτσι, στο σύνολο του διαθέσιμου αποτυπώματος της στέγης του 4ου ορόφου, εγκαταστάθηκαν και ενσωματώθηκαν αρμονικά 28 πετάσματα συνολικής ισχύος 5,6 KWpeak.
Η παραγόμενη ετήσια ενέργεια από τα πετάσματα εκτιμάται σε 7.200 KWh , ενέργεια η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξης του 32 - 37% της ετήσιας κατανάλωσης στην περίπτωση δωδεκάμηνης λειτουργίας. Αυτό το ποσοστό είναι πρακτικά πολύ μεγαλύτερο αν εξαιρέσει κανείς κάποιες περιόδους, κατά τις οποίες το διαμέρισμα δεν κατοικείται πλήρως.
Επίσης, ενεργειακό στοιχείο αποτελεί ο κεντρικός φεγγίτης, ο οποίος φέρνει φυσικό φως στο κλιμακοστάσιο του διαμερίσματος και τους καλοκαιρινούς μήνες απορρίπτει τον ζεστό αέρα του δώματος.
Τέλος, η ένταξη φυτεμένων δωμάτων με πυκνή μεσογειακή βλάστηση σε επιφάνεια 50 m² περίπου συνεισφέρει στην ακόμη καλύτερη θερμομόνωση του κτιρίου.
Ο σχεδιαστικός και κατασκευαστικός συντονισμός όλων των παραπάνω παραμέτρων ήταν σύνθετος και δύσκολος. Η δημιουργία ενός όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερου ενεργειακού κτιρίου αποτέλεσε πρόκληση για τη μελετητική και κατασκευαστική ομάδα, αλλά και για τον ιδιοκτήτη.

Τα στέγαστρα αίθριων χώρων είναι αυτοφερόμενες κατασκευές και αποτελούνται από έναν κάνναβο διατομών αλουμινίου, συνήθως με θερμοδιακοπή, και μπορούν να διαθέτουν διάφορους τύπους υαλοπινάκων. Μπορούν να τοποθετηθούν τόσο σε νέες, όσο και σε υφιστάμενες κατασκευές, προσδίδοντας στο κτίριο φυσικό φωτισμό, δυνατότητα αερισμού, αίσθηση ευρυχωρίας και εξοικονόμηση ενέργειας με κατάλληλη επιλογή σχεδιασμού και υλικών.
Ειδικά στην περίπτωση των αιθρίων με πολύ μικρή κλίση, κρίσιμο στοιχεία για την επιτυχία του συστήματος αποτελεί η επαρκής στεγανοποίησή του. Αυτή εξαρτάται από δύο παράγοντες, την περιμετρική στεγανοποίησή του στις επιφάνειες συναρμογής με τις επιφάνειες του κτιρίου και στο ενσωματωμένο σύστημα εσωτερικής αποστράγγισης (νεροσυλλέκτης και υδρορρόη), που είναι στοιχείο του σχεδιασμού του συστήματος και αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιλογής του συστήματος αιθρίου.
Όσον αφορά στην περιμετρική στεγανοποίηση:

• Στην επαφή με τον τοίχο τοποθετείται στεγανοποιητική μεμβράνη, η οποία συνεχίζει κάθετα προς το σύστημα του αιθρίου.
• Η περιοχή συναρμογής καλύπτεται εξωτερικά με κατάλληλα διαμορφωμένη μεταλλική διατομή (είτε ειδικά κατασκευασμένη γι’ αυτό το σκοπό διατομή αλουμινίου, συχνά στοιχείο του συστήματος, είτε κατασκευή από γαλβανισμένη λαμαρίνα).
• Σε όλες τις επιφάνειες τοποθέτησης μεταλλικού προφίλ τοποθετούνται κορδόνια σφράγισης αρμών.
• Πρέπει να ακολουθούνται οι λεπτομέρειες εφαρμογής του κατασκευαστή, διότι έτσι μόνο επιτυγχάνεται η στεγανοποίηση του συστήματος σύμφωνα με τα τυχόν παρεχόμενα πιστοποιητικά.

Το πρωτοποριακό περίπτερο αποτελεί το αντικείμενο πολυετούς έρευνας επάνω στη χρήση φυσικών υλικών και προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών με στόχο την εύρεση εναλλακτικών βιώσιμων κατασκευαστικών μεθόδων. Τοποθετημένο στον βοτανικό κήπο του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ στη Γερμανία, το "livMatS Pavilion" αποτελεί το πρώτο κτίριο με φέρουσα κατασκευή αποκλειστικά από ίνες λιναριού, ένα υλικό πλήρως φυσικό, ανανεώσιμο, βιοδιασπώμενο και τοπικά διαθέσιμο στην κεντρική Ευρώπη. Το περίπτερο, που προέρχεται από την επιτυχημένη συνεργασία μιας διεπιστημονικής ομάδας αρχιτεκτόνων μηχανικών του Πανεπιστημίου της Στουτγάρδης και βιολόγων του Πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ, είναι το αποτέλεσμα μια έρευνας επάνω στη χρήση ινών στον κατασκευαστικό τομέα, που διαρκεί για περισσότερα από 10 χρόνια.
Το "livMatS" είναι εμπνευσμένο από τη δομή των κάκτων, ο ιστός των οποίων είναι ιδιαίτερα ελαφρός, αλλά έχει υψηλή φέρουσα ικανότητα.
Για τον σκελετό του περιπτέρου επιλέχθηκαν ίνες λιναριού, χάρη στη μεγάλη τους μηχανική αντοχή, την ακαμψία και τη μικρή ενσωματωμένη ενέργεια, ενώ η κατασκευή του έγινε με μια προηγμένη ρομποτική διαδικασία περιέλιξης νήματος χωρίς πυρήνα, που αναπτύχθηκε από την ομάδα του έργου. Μ' αυτήν την προσθετική μέθοδο κατασκευής επιτυγχάνεται μεγάλη ακρίβεια σχεδίασης σύνθετων δομών, χωρίς να απαιτούνται καλούπια και χωρίς να παράγονται απόβλητα.
Η φέρουσα δομή του περιπτέρου συντίθεται από 15 δομικά πλέγματα από ίνες λιναριού, με στοιχεία που ποικίλλουν σε συνολικό μήκος από 4,50 έως 5,50 m και ζυγίζουν μόνο 105 kg κατά μέσο όρο. Ολόκληρη η κατασκευή ζυγίζει περίπου 1,5 τόνο, ενώ καλύπτει μια περιοχή 46 m². Η τελική μελέτη συμμορφώνεται με τον γερμανικό οικοδομικό κώδικα, ενώ πληροί τις απαιτούμενες στατικές προδιαγραφές, συμπεριλαμβανομένων των φορτίων ανέμου και χιονιού.
Σε συνδυασμό με το σκηνικό του βοτανικού κήπου, το περίπτερο γιορτάζει τις χωρικές και δομικές δυνατότητες των φυσικών υλικών, επιτρέποντας στους επισκέπτες του κήπου και στους χρήστες του κτιρίου να βιώνουν ένα ξεχωριστό, αυθεντικό αρχιτεκτονικό έργο. Για τα επόμενα πέντε χρόνια το περίπτερο θα λειτουργήσει ως υπαίθρια αίθουσα διαλέξεων του πανεπιστημίου του Φράιμπουργκ και ως ένα παράδειγμα της επιτυχημένης συνεργασίας διαφορετικών επιστημονικών κλάδων.

Οι Zaha Hadid Architects (ZHA) γιορτάζουν το 15-ετές ταξίδι τους στην Κίνα, σηματοδοτώντας έτσι ένα σημαντικό ορόσημο, με την έκθεση "The New World" και δείχνοντας τη δουλειά και την πολυετή έρευνά τους στο "Guardian Art Centre", στο Πεκίνο. Η έκθεση ξεκίνησε στις 6 Ιουλίου και θα διαρκέσει έως και τις 3 Οκτωβρίου 2023.
Η Zaha Hadid επαναπροσδιόρισε την αρχιτεκτονική για τον 21ο αιώνα με ένα ρεπερτόριο έργων, που έχουν αιχμαλωτίσει τη φαντασία σε όλο τον κόσμο. Με βάση την επαναστατική εξερεύνηση στους αλληλένδετους τομείς της αστικοποίησης και της αρχιτεκτονικής, το έργο της ενσωματώνει την πρόοδο στις τεχνολογίες σχεδιασμού και κατασκευής, ανταποκρινόμενο στην αυξημένη πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής.
Μέσα σ’ αυτό το νέο παγκόσμιο πλαίσιο που σκιαγραφήθηκε από την ίδια πριν από είκοσι χρόνια, η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς την εξέλιξη και το έργο του γραφείου από τότε που άνοιξε το πρώτο στην Κίνα, μέσα από δέκα διαφορετικές ζώνες, που παρουσιάζουν συγκεκριμένες πτυχές της δουλειάς της.
Το "Guangzhou Opera House" ήταν το πρώτο κτίριο των ZHA στην Κίνα. Άλλα 14 πρωτοπόρα έργα στην Κίνα ολοκληρώθηκαν από τότε, συμπεριλαμβανομένου του διάσημου πύργου "Leeza SOHO" του Πεκίνου και του διεθνούς αεροδρομίου "Daxing". Η έκθεση επανεξετάζει αυτά τα θεμελιώδη έργα, μαζί με επιπλέον 25 έργα των ZHA σε όλη τη χώρα, που βρίσκονται επί του παρόντος υπό εξέλιξη.
Η έκθεση μελετά ακόμη τις συνεργασίες των ZHA με κορυφαία επιστημονικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο για την ανάπτυξη βραβευμένων καινοτομιών σε στρατηγικές βιωσιμότητας και προηγμένα υλικά.
Τέλος, διερευνά τη νέα εικονική αρχιτεκτονική μέσα στο μετασύμπαν με την υποστήριξη της τεχνολογίας του παραμετρικού σχεδιασμού. Σκιαγραφώντας το όραμα των ZHA για το μέλλον των πόλεων, η ζώνη "Building the Future" της έκθεσης παρουσιάζει μια επιλογή από επερχόμενα έργα σε όλη την Κίνα, μέσω των οποίων το έργο αφομοιώνει τους τοπικούς πολιτισμούς και τις ευαισθησίες σε συγκεκριμένες τοπολογικές συνθήκες.

Σχεδιασμός & επιμέλεια:
Zaha Hadid Architects (ZHA)
Επικεφαλής αρχιτέκτονας ZHA:
Patrik Schumacher
Διεύθυνση έργου ZHA:
Satoshi Ohashi, Manon Janssens, Yang Jingwen
Επικεφαλής έκθεσης ZHA:
Ziyan Xu, Nan Jiang, Xuexin Duan
Φωτογραφίες:
Virgile Simon Bertrand

Το "Weil Neurosciences Building" του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο περιβάλλεται από ένα κομψό σύστημα σκίασης που περιορίζει τη θάμβωση και την υπερθέρμανση, αξιοποιώντας τη θέα και τον φυσικό φωτισμό. Aυτό το "φίλτρο" από περσίδες αλουμινίου πάχους 2,5 cm ανά 18 cm επέτρεψε στους αρχιτέκτονες να μη χρησιμοποιήσουν το φιμέ γυαλί, που βρίσκεται σε αμέτρητα κτίρια γραφείων, έτσι ώστε να έχουν μεγαλύτερη διαφάνεια και λιγότερη παραμόρφωση χρώματος.
Φωτογραφίες: Tim Griffith

Με ένα μεγάλο, συνεχές άνοιγμα η κατοικία "Lake House" στη Βραζιλία καδράρει τη θέα. Περιστρεφόμενα σκίαστρα φέρνουν ομορφιά και δυναμισμό στην πρόσοψη, συμβάλλοντας στην παροχή αντηλιακής προστασίας αλλά και ιδιωτικότητας, όταν είναι απαραίτητο. Μέσα από τα σχοινιά, που συνθέτουν τα πετάσματα δημιουργείται ένα παιχνίδι με το φως ακόμα και όταν αυτά είναι κλειστά.
Φωτογραφίες: Felipe Araújo

Το κτίριο των καινούριων γραφείων ιδιοκτησίας Ε. Ι. Παπαδόπουλος Α.Ε. βρίσκεται στον Ελαιώνα, σε μία βιομηχανική περιοχή κοντά στο κέντρο της πόλης. Ο σχεδιασμός των γραφείων πραγματοποιήθηκε σε ένα υφιστάμενο βιομηχανικό κτίριο, σε άμεση γειτνίαση με το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής μπισκότων και τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας.
Οι βασικές προθέσεις της αρχιτεκτονικής μελέτης αποσκοπούν στη δημιουργία ενός ζωτικού σύγχρονου χώρου εργασίας, που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απόψεις εργασίας, συνεργασίας, ευμεταβλητότητας και ευελιξίας, ενθαρρύνοντας τη δημιουργικότητα και την ομαδικότητα.
Το κτίριο με το επίμηκες κέλυφος από σκυρόδεμα, την ελαφριά μεταλλική δομή της στέγης και τον ευρύχωρο χώρο μεγάλου ύψους δημιουργεί ένα μοναδικό πλαίσιο σχεδιασμού. Ένα "αιωρούμενο" αρθρωτό πατάρι έρχεται να ορίσει ανοιχτούς και κλειστούς χώρους εργασίας επάνω και κάτω από αυτό. Η χρήση γυάλινων διαχωριστικών οργανώνει διακριτά τις διάφορες ομάδες εργασίας και τα κλειστά γραφεία, ενώ ταυτόχρονα λόγω της διαφάνειας ο χώρος φαίνεται ενιαίος οπτικά. Παράλληλα, κλειστοί όγκοι με επένδυση ξύλου φιλοξενούν δευτερεύουσες χρήσεις, όπως φωτοτυπικά μηχανήματα, κουζίνες, περίπτερα skype, WC κτλ.
Κοντά στην είσοδο των γραφείων, το κεντρικό κλιμακοστάσιο αναπτύσσεται με τη μορφή αμφιθεάτρου, συνδέει τα δύο επίπεδα, ενώ λειτουργεί και ως σημείο συγκέντρωσης και αλληλεπίδρασης των εργαζομένων σαν μία σύγχρονη αγορά. Το βιώσιμο εργασιακό περιβάλλον ενισχύουν νησίδες φυσικής βλάστησης εντός του κτιρίου, που εισάγουν την αίσθηση του εξωτερικού χώρου στο εσωτερικό, επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του χώρου εργασίας και αποκαθιστώντας την επαφή με τη φύση μέσα σε ένα δομημένο περιβάλλον.

Η πιστοποίηση LEED
Η εφαρμογή των απαιτήσεων του προτύπου LEED στο κτίριο δημιούργησε ένα απαραίτητο πλαίσιο βιωσιμότητας για την ανάπτυξη του έργου, με τον πλέον αντικειμενικό, διαφανή και διεθνώς αναγνωρισμένο τρόπο. Τα νέα γραφεία πιστοποιήθηκαν με LEED for New Construction & Major Renovation στο επίπεδο Silver με 55 βαθμούς. Η συγκεκριμένη πιστοποίηση έρχεται σε μία εποχή, κατά την οποία η εντεινόμενη κλιματική αλλαγή, αλλά και οι συνθήκες της πανδημίας, δημιουργούν την ανάγκη για βιώσιμα και ανθεκτικά κτίρια με υγιείς χώρους γραφείων.
Συγκεκριμένα, έχει επιτευχθεί η βέλτιστη ενεργειακή απόδοση του κτιρίου και η ελαχιστοποίηση των αναγκών σε πόσιμο νερό, άρδευση και χρήση στους υγρούς χώρους. Επιπλέον, οι εσωτερικοί χώροι του συγκροτήματος χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα ποιότητας, λόγω των συνθηκών που επηρεάζουν καθοριστικά τον βαθμό ικανοποίησης των χρηστών, όπως είναι η αυξημένη παροχή νωπού αέρα. Σημειώνεται, ακόμη, και η βέλτιστη περιβαλλοντική διαχείριση του εργοταξίου κατά τη διάρκεια της κατασκευής, αλλά και η σημαντική ποσότητα περιβαλλοντικά φιλικών υλικών που χρησιμοποιήθηκαν και που συμβάλλουν στην άμβλυνση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του ακινήτου.
Συνολικά, η εφαρμογή του LEED στο έργο συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση των λειτουργικών δαπανών, στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στο ίδιο το ακίνητο, στον προσδιορισμό ενός βιώσιμου πλαισίου εργασίας και στην υπερβατική σύγκλιση του ακινήτου με τις νέες απαιτήσεις που θέτει η παγκόσμια αγορά ακινήτων.
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων συνέβαλε και η ηλεκτρομηχανολογική μελέτη, ακολουθώντας τις απαιτήσεις του προτύπου και ενσωματώνοντας σε όλες τις εγκαταστάσεις διατάξεις, συστήματα και εξοπλισμό, που συνολικά επιτυγχάνουν το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα από τη λειτουργία των εγκαταστάσεων. Οι δράσεις έγιναν στην εγκατάσταση ύδρευσης, διαχείρισης ομβρίων και άρδευσης, στην εγκατάσταση του κλιματισμού - αερισμού, αλλά και φωτισμού.
Για τον έλεγχο του φωτισμού εγκαταστάθηκε ένα σύστημα διαχείρισης, με τη χρήση μιας σειράς αισθητηρίων φωτεινότητας, που προσαρμόζουν τη φωτεινή ροή των λαμπτήρων σε πραγματικό χρόνο. Σε συνδυασμό με τις μεγάλες γυάλινες επιφάνειες των όψεων και των φωτιστικών σωμάτων με λαμπτήρες φωτοδιόδων (LED) πολύ μεγάλης απόδοσης επιτυγχάνεται η μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας από την λειτουργία του φωτισμού.
Για το σύστημα κλιματισμού - αερισμού, η εγκατάσταση συστήματος διαχείρισης (BMS), με τη βοήθεια αισθητηρίων και ρουτίνων, εξασφαλίζει την επίτευξη των πλέον ικανοποιητικών συνθηκών με την μέγιστη δυνατή εξοικονόμηση ενέργειας.
Η εγκατάσταση προσαγωγής προκλιματισμένου φρέσκου αέρα, καταλαμβάνει πολύ υψηλή προτεραιότητα στο LEED. Η ενσωμάτωση διατάξεων ανάκτησης θερμότητας πολύ υψηλής απόδοσης, της χρήσης ανεμιστήρων υψηλής απόδοσης με την παράλληλη χρήση διατάξεων ρύθμισης στροφών, βοηθούν αποφασιστικά στην ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης, παρά τις μεγάλες ποσότητες αέρα που καλείται να επεξεργαστεί το σύστημα κλιματισμού.
Η εγκατάσταση του κλιματισμού αλλά και του φωτισμού βρίσκονται σε άμεση σχέση και συνέργεια με το κέλυφος του κτιρίου, ώστε όλα μαζί ως σύστημα να οδηγούν στο βέλτιστο αποτέλεσμα, αποτελώντας συμπληρωματικούς κρίκους στην αλυσίδα.
Επίσης, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός με την επιλογή γυάλινων διαχωριστικών μεγιστοποιεί τη συμβολή του φυσικού φωτισμού και παράλληλα ελαχιστοποιεί την κατανάλωση από τα φωτιστικά σώματα. Προς αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλει και η επιλογή κατάλληλων υαλοστασίων - υαλοπινάκων, ώστε τα φορτία ηλιασμού να διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα, και επομένως και η κατανάλωση του κλιματισμού. Παράλληλα, ο χαμηλός συντελεστής θερμοπερατότητας των γυάλινων επιφανειών, αλλά και η αυξημένη θερμική μόνωση των δομικών στοιχείων εξασφαλίζουν τη χαμηλή κατανάλωση της εγκατάστασης θέρμανσης κατά τους χειμερινούς μήνες. Το αποτέλεσμα μετρήσεων της ηλεκτρικής ισχύος ανά είδος φορτίου και άρα και από τον κλιματισμό (δεδομένης της απαίτησης του προτύπου, και ορθώς, για τη συνεχή παρακολούθηση κατανάλωσης και επιβεβαίωση των προβλέψεων) επιβεβαιώνει την επιτυχή υλοποίηση όλων των απαιτήσεων.
Αναφορικά με τη διαχείριση των ομβρίων, το πρότυπο στοχεύει στην προστασία και στην ελάφρυνση των δημόσιων δικτύων υποδομής πλημμυρικών φαινομένων. Στη συγκεκριμένη περιοχή του έργου, όπου από την πλευρά της Αγίας Άννης δεν υπάρχει καν δημόσια υποδομή, το πρότυπο βρίσκει πραγματικά το νόημά του. Έτσι, κατασκευάστηκαν δεξαμενές ικανής χωρητικότητας, ώστε τα όμβρια, που συλλέγονται από όλες τις σκληρές επιφάνειες του συγκροτήματος, να οδηγούνται προς την πλευρά της οδού Πέτρου Ράλλη, στην οποία υπάρχει δίκτυο, με ροή που δεν το επιβαρύνει. Παράλληλα, η δεξαμενή έχει ικανή χωρητικότητα, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα άρδευσης από τις αποθηκευμένες ποσότητες ομβρίων των πράσινων επιφανειών κατά τη διάρκεια όλου του έτους.
Συμπερασματικά, η στοχευμένη εφαρμογή διατάξεων και απαιτήσεων του προτύπου στις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, στο εν λόγω παλαιό κτίριο, στο οποίο η προσαρμογή στην υφιστάμενη κτιριακή δομή ήταν από μόνη της πρόκληση, οδήγησε στην κατασκευή ενός σύγχρονου περιβάλλοντος χώρων γραφείων με άριστες συνθήκες άνεσης για τους εργαζομένους και ταυτόχρονα με τη χαμηλότερη δυνατή ενεργειακή κατανάλωση, αμφότερα πιστοποιημένα από διεθνή φορέα με αυστηρές διαδικασίες ελέγχου (enhanced commissioning).
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με άλλες δράσεις, που δεν απαιτούνται και δεν εξετάζονται από το LEED, όπως η χρήση υπερυψωμένου δαπέδου, προσφέροντας τη μέγιστη δυνατή ευελιξία στη διαρκή αναπροσαρμογή των χώρων και στη χρήση δικτύων δεδομένων πολύ υψηλής ταχύτητας (10 Gbit), μεταμόρφωσε ένα παλαιό βιομηχανικό κτίριο σε ένα σύγχρονο χώρο γραφείων με άριστο περιβάλλον για τους εργαζομένους και με απεριόριστες δυνατότητες για το παρόν αλλά και για το μέλλον.

Με μορφή που θυμίζει δέντρο, το "MatRes" μελετάει τη συμπεριφορά μιας σειράς βιοϋλικών στον χρόνο και την ανταπόκρισή τους στην αλλαγή των συνθηκών.
Το "MatRes", που σχεδιάστηκε από την ερευνητική ομάδα "Material Balance Research" του πολυτεχνείου του Μιλάνου, αποτελούσε τη συμμετοχή της Ιταλίας στη 17η Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας. To πειραματικό έργο είναι εμπνευσμένο από τα δέντρα, που αν και είναι στατικοί οργανισμοί, διαθέτουν ένα σύστημα εξελιγμένων στρα¬τηγικών για τη μετατροπή των αντιξοοτήτων που βιώνουν σε ζωτικά πλεονεκτήματα. Μέσω αυτού του μοντέλου η ομάδα μελετάει την ανθεκτικότητα και τη συμπεριφορά στο χρόνο μιας σειράς υλικών και την πιθανή εφαρμογή τους στον οικοδομικό τομέα.
Η εγκατάσταση βασίστηκε σε μια ξύλινη πλατφόρμα, που αποτελείται από δύο μετατοπισμένα ημικύκλια και αναρτήθηκε από την οροφή του κτιρίου. Συντίθεται από ένα εξωτερικό στρώμα οργανικών υφασμάτων, που αντιπροσωπεύουν το φλοιό ενός δέντρου και από εσωτερικά στοιχεία βιώσιμης προέλευσης. Ο "φλοιός" αποτελείται από λωρίδες υφασμάτων, πλεγμένες κατά παραγγελία σε μηχανή CNC και έχει δύο ανοίγματα για είσοδο και έξοδο. Τα εσωτερικά στοιχεία, οι σωλήνες και οι στύλοι, αντιπροσωπεύουν τις ίνες του ξύλου, τα διαμήκη και εγκάρσια αγγεία και την κεντρική κοιλότητα ενός δέντρου, χρησιμοποιώντας διάφορα βιολογικά, οργανικά, βιώσιμα και ανακυκλωμένα υλικά από την αρχιτεκτονική, την εσω¬τερική διακόσμηση και τη μόδα.
Από φυσικά συνθετικά υλικά (μυκήλιο, απορρίμματα καφέ, κυτταρίνη) έως υλικά τετραδιάστατης εκτύπωσης και από φυτά, που παράγουν ενέργεια έως υφάσματα με οπτικές, ακουστικές ή θερμοευαίσθη¬τες ιδιότητες και ανακυκλωμένες ίνες, η ομάδα πειραματίζεται με μια πληθώρα υλικών. Στόχος της έρευνας είναι η ανάπτυξη νέων βιώσιμων οικοδομικών υλικών και προηγμένων κατασκευαστικών συστημάτων, που θα έχουν υψηλή αντοχή και θα προσαρμόζονται στις ολοένα και πιο απρόβλεπτες και ακραίες κλιματικές συνθήκες.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΙΟ ΚΟΜΒΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ ΕΝΟΣ ΜΠΑΡ

Ως δυναμικοί χώροι, τα μπαρ απαιτούν προσεκτικό και μελετημένο σχεδιασμό, λαμβάνοντας υπόψη τις επιθυμίες των ιδιοκτητών σε συνδυασμό με τις ανάγκες των εργαζομένων και των πελατών, αλλά και τις ισχύουσες προδιαγραφές. Το βασικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί αφορά στο είδος του χώρου, ο οποίος και θα καθορίσει τον τύπο των ποτών που θα σερβίρονται, τη δυνατότητα παράλληλης προσφοράς μικρών εδεσμάτων, την προβλεπόμενη δυναμική, την επιθυμητή ατμόσφαιρα κτλ., στοιχεία που με τη σειρά τους θα καθορίσουν τη διάταξη του μπαρ και τον απαραίτητο εξοπλισμό.

Το κτίριο αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα νεοκλασικισμού στην Αθήνα. Η κατασκευή του αρχικού κτίσματος, χρονολογείται γύρω στο 1880 - 1889. Κατασκευάστηκε και επιμελήθηκε από συνεργάτη του γνωστού Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν (Theophil Edvard Freiherr von Hansen), αλλά σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ. κήρυξης 351/31.05.1985, ο σχεδιασμός φέρεται να ανήκει στον Θ. Χάνσεν. Σ' αυτό το κτίριο διέμεινε για κάποια χρόνια και η καταξιωμένη Ελληνίδα ηθοποιός Έλλη (Λούκου) Λαμπέτη. Το 1985 το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο ως έργο τέχνης από το Υπ.Πο., σύμφωνα με το υπ. αριθμ. Φ.Ε.Κ. 351/ 31-05-1985, απόφαση 14.
Ο νεοκλασικισμός αποτελεί ένα διεθνές ρεύμα, το οποίο βρήκε ανταπόκριση σε ολόκληρη την Ευρώπη, κυριαρχώντας στο τέλος του 18ου αιώνα, μέχρι και τα μέσα του 19ου. Εξέφραζε μια στροφή προς τις κλασικές μορφές, ενάντια στην πολυπλοκότητα και στην "άφθονη υπερβολή" του μπαρόκ. Για προφανείς λόγους, ο νεοκλασικισμός βρήκε πρόσφορο έδαφος στην Ελλάδα, η οποία αναζητούσε την παλαιά της ταυτότητα.
Το ύφος του Θ. Χάνσεν, μοναδικό στο πλαίσιο του νεοκλασικισμού στην Ελλάδα, εμπνέεται από την αρχαιότητα, την αναγέννηση αλλά και από βορειοευρωπαϊκά στοιχεία, σε έναν ιδιαίτερο συνδυασμό. Η στιβαρότητα του κτιρίου, με χαρακτηριστικά στοιχεία της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής μορφολογίας, όπως η συμμετρία που διέπει το σύνολο των όψεων, η απλότητα των γεωμετρικών μορφών με τον ρυθμολογικό διάκοσμο να αναπτύσσεται στον κορμό και στη στέψη, ακολουθούν το πρότυπο της μορφολογίας βάση - κορμός - στέψη. Οι διακοσμητικές παραστάδες, οι γύψινοι λέοντες και άλλα στοιχεία συνθέτουν ακολούθως ένα σύνολο άξιο προσοχής και ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Το δομικό σύστημα του κτιρίου, ακολουθεί τα κατασκευαστικά πρότυπα της εποχής. Φέρουσα λιθοδομή σε όλο το ύψος του κτιρίου και πατώματα σύμμεικτης κατασκευής (μεταλλικές δοκοί διατομής διπλού Τ, που γεφυρώνονται με θολωτές κατασκευές από τούβλα).
Η λειτουργική αλλά και ιδιοκτησιακή δομή του κτιρίου, έχει καθοριστεί από τις αρχικές αλλά και από τις μεταγενέστερες παρεμβάσεις σ' αυτό, δημιουργώντας μια σχετικά ανορθόδοξη λειτουργική τομή στο κτίριο. Το κύριο και ίσως πιο χαρακτηριστικό δείγμα νεοκλασικού αρχιτεκτονικού τμήματος του κτιρίου συναντάται στον ενεργό χώρο διαβίωσης του υπερυψωμένου ισογείου, με ξυλόγλυπτα, γύψινα διακοσμητικά στοιχεία, ταπετσαρίες, μαρμάρινους κίονες και ηλιακά αίθρια.
Η μελέτη αφορά στην ανακαίνιση τμήματος του κτιρίου, καθώς και στη συντήρηση των όψεων. Συγκεκριμένα, αφορά στην ανακαίνιση τμήματος του Α’ και το σύνολο του Β’ ορόφου, με ξεχωριστή είσοδο. Για την αξιοποίηση του κτιρίου από τους νέους του χρήστες, απαιτήθηκαν εργασίες δια-μόρφωσης ορισμένων εσωτερικών χώρων, αλλά και ο πλήρης εκσυγχρονισμός τού υπό μελέτη κτιριακού τμήματος. Με την έννοια εκσυγχρονισμός νοείται η εγκατάσταση σύγχρονων ηλεκτρομηχανολογικών συστημάτων αλλά και η αποκατάσταση των δομικών μερών του κτίσματος, ώστε να επεκταθεί και η ζωή του κτιρίου.
Η είσοδος προς το ξενοδοχείο, πραγματοποιείται με ξεχωριστή πρόσβαση από τις υπόλοιπες ιδιοκτησίες. Το κεντρικό μαρμάρινο κλιμακοστά¬σιο ανεβάζει τον χρήστη στον χώρο υποδοχής και στο χολ. Το μεγάλο ύψος, τα διατηρημένα δρύινα δάπεδα εξαιρετικής τεχνικής, καθώς και μια ξύλινη κυκλική σκάλα, δεσπόζουν αμέσως, χαρίζοντας στον επισκέπτη μια μοναδική αίσθηση.
Δημιουργήθηκαν συνολικά 6 δωμάτια, με ξενοδοχειακές προδιαγραφές, καθώς και κοινόχρηστοι χώροι, απαραίτητοι για τη λειτουργία της μονάδας. Επιπλέον, δόθηκε η δυνατότητα στους επισκέπτες να ανέλθουν στο ανώτατο επίπεδο και να απολαύσουν τη μοναδική θέα προς τον λόφο του Λυκαβηττού, την Ακρόπολη αλλά και να έχουν μια πανοραμική άποψη της Αθήνας.
Οι επεμβάσεις που έγιναν, ήταν λιγοστές, χωρίς να βλάψουν το κτίριο και έγιναν με απόλυτο σεβασμό προς την ιστορία και την αξία του. Οι εσωτερικές τοιχοποιίες σχεδόν στο σύνολό τους, διατηρήθηκαν· ομοίως και όλος ο διάκοσμος τόσο στους τοίχους, όσο και στις οροφές.
Βασική προϋπόθεση της αρχιτεκτονικής μελέτης, αποτέλεσε η δημιουργία ενός χώρου ο οποίος θα αντεπεξέρχεται πλήρως στα σημερινά δεδομένα μιας άνετης διαβίωσης, διατηρώντας όμως τη γοητεία του παρελθόντος και δημιουργώντας μια αρμονική σύνθεση με πολλαπλά στοιχεία ποιότη¬τας. Οι απαλές γήινες αποχρώσεις στους τοίχους βασίστηκαν στους αρχικούς χρωματισμούς του εσωτερικού του κτιρίου, λειτουργώντας ως "φόντο" για όλα τα επί μέρους στοιχεία που διαμορφώνουν τους εσωτερικούς χώρους. Το έντονο χρώμα συναντάται σε περιορισμένη ποσότητα, χωρίς υπερβολές, δίνοντας παράλληλα μια ζωντάνια και φρεσκάδα στο σύνολο του κτιρίου. Ο συνδυασμός επίπλων σύγχρονης σχεδίασης με αναπαλαιωμένα κλασικά έπιπλα, πολλά ακόμη της εποχής κατά την οποία κτίστηκε το κτίριο, αποτελούν ένα ακόμη χαρακτηριστικό της συνθετικής αρχής.