Ανακαίνιση & ενεργειακή αναβάθμιση διαμερίσματος στο κέντρο της Αθήνας

Οι βασικές εργασίες ανακαίνισης αυτού του έργου αφορούν κυρίως:
• στη ριζική ανακαίνιση του 3ου και 4ου ορόφου,
• στην ανακαίνιση των όψεών του και
• στην ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου, με κύρια εργασία την ανακατασκευή της στέγης για την ένταξη φωτοβολταϊκών πετασμάτων και τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων.
Πρόκειται για ένα πολύ σύνθετο έργο, που έπρεπε να ανταποκριθεί σε πολλές και διαφορετικές απαιτήσεις. Η επιθυμία του ιδιοκτήτη να επενδύσει στην ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου και να το κάνει όσο πιο βιώσιμο κτίριο γινόταν, στο πλαίσιο των τεχνολογικών δυνατοτήτων που μπορούσαν να εφαρμοστούν με δεδομένες τις δεσμεύσεις της υπάρχουσας κατάστασης, επιτεύχθηκε με:
• την ένταξη ηλιακών πετασμάτων για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας,
• τη θερμομονωτική αναβάθμιση με την προσθήκη εξωτερικής θερμομόνωσης και ενεργειακών κουφωμάτων και υαλοπινάκων,
• την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και ενδοδαπέδιας θέρμανσης μέσω αντλίας θερμότητας, η οποία κρίνεται ως η αποδοτικότερη ενεργειακά,
• τη δημιουργία φυτεμένων δωμάτων για την ένταξη της φύτευσης στη μέγιστη δυνατή επιφάνεια.
Το κτίριο της δεκαετίας του 1930 έχει έντονα χαρακτηριστικά Bauhaus, τα οποία διατηρήθηκαν και αποτέλεσαν έμπνευση για τον σχεδιασμό κάποιων λεπτομερειών στη διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων. Ως κυριότερο παράδειγμα, η σκάλα και κουπαστή του κεντρικού κλιμακοστασίου, με πολύ ενδιαφέρουσες για την εποχή λεπτομέρειες, αποτέλεσε το πρότυπο για τη σχεδίαση της νέας εσωτερικής σκάλας που συνδέει τον 3ο με τον 4ο όροφο.
Η προσθήκη του τελευταίου ορόφου, σε μεταγενέστερη χρονολογία, είχε πάντα διακριτό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα σε σχέση με το αρχικό κτίριο, χαρακτηριστικό που διατηρήθηκε. Μάλιστα εντάθηκε περαιτέρω με την προσθήκη της "κυματιστής" μεταλλικής στέγης, απαραίτητης για την ένταξη των φωτοβολταϊκών πετασμάτων.
Αυτή η μορφή της νέας στέγης είχε επίσης στόχο να προσδώσει στην υπάρχουσα επέκταση έναν χαρακτήρα σύγχρονης και ενταγμένης στο αστικό περιβάλλον αρχιτεκτονικής παρέμβασης. Σχηματίζοντας πολλαπλές κλίσεις και πτυχώσεις, η μορφολογία της υπονοεί μια εξισορρόπηση δυνάμεων μεταξύ του κύριου και έντονης κυκλοφορίας οδικού άξονα της Βασ. Κωνσταντίνου, που βρίσκεται ανατολικά, και του κήπου του προεδρικού μεγάρου που βρίσκεται δυτικά του κτιρίου.
Οι πτυχώσεις εκφράζουν επίσης την προσπάθεια της στέγης να προσαρμοσθεί στις διάφορες κλίσεις του ήλιου κατά τη διάρκεια της ημέρας, για τη βέλτιστη απορρόφηση ενέργειας των φωτοβολταϊκών.
Η ανακαίνιση του 3ου και 4ου ορόφου ήταν ριζική από αρχιτεκτονικής και μηχανολογικής πλευράς, με σκοπό τη δημιουργία ενός ενοποιημένου διαμερίσματος, που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες διαβίωσης. Οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες ήταν σύνθετες και κατασκευάστηκαν με μεγάλη ακρίβεια και ποιότητα. Η επιλογή των υλικών των τελειωμάτων έγινε με κριτήριο τη συσχέτισή τους με την ιστορία του κτιρίου, ακολουθώντας το αυστηρό και λιτό ύφος. Η συναρμογή τους, όμως, με σύγχρονες λεπτομέρειες, είχε στόχο να κάνει την ανακαίνιση ειλικρινή στη σημερινή περίοδο, διατηρώντας ένα διαχρονικό ύφος.
Η νέα διαρρύθμιση έλαβε υπόψη της πολλά και διαφορετικά στοιχεία, όπως τους βασικούς άξονες των όψεων, τις θέες προς σημαντικά αθηναϊκά μνημεία, τον φυσικό φωτισμό κτλ.

Τεχνολογίες κατασκευής & επιλογή υλικών
Το κτίριο κατασκευάστηκε με σύγχρονα υλικά και με έξυπνα μηχανολογικά συστήματα.
Για την επένδυση της στέγης επιλέχθηκαν σύνθετα πετάσματα αλουμινίου, ώστε να δημιουργηθούν οξείες ακμές και πτυχώσεις, ανταποκρινόμενες στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Το χρώμα της επιλέχθηκε για να συσχετισθεί χρωματικά με τα φωτοβολταϊκά πετάσματα, τα οποία εντάχθηκαν απόλυτα συνεπίπεδα στις κλίσεις της στέγης. Η επιφάνεια των πετασμάτων αλουμινίου αντανακλά τα χρώματα των υπολοίπων επιφανειών, ενοποιώντας την έτσι χρωματικά με το υπόλοιπο κέλυφος και αλλάζει απόχρωση ανάλογα με τον ηλιακό φωτισμό.
Η επένδυση του κτιρίου έγινε με εξωτερική θερμομόνωση, στο πάχος της οποίας εντάσσονται οι υδρορρόες. Διατηρήθηκε η αρχική λογική χρωματισμού των όψεων, όπου η βάση του κτιρίου ήταν σκουρότερης απόχρωσης. Οι μεταλλικές κατασκευές βάφτηκαν με σκούρα αδρή και ματ βαφή, σεβόμενες τα χαρακτηριστικά του παλαιού κτιρίου.
Η πέτρα που χρησιμοποιήθηκε για όλα τα δάπεδα των βεραντών, συνεχίζει τη χρωματική απόχρωση των όψεων, δημιουργώντας ένα μονοχρωματικό περίβλημα. Η ίδια πέτρα συνεχίζει και στο μεγαλύτερο μέρος των εσωτερικών δαπέδων, ενοποιώντας έτσι τους εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους και δημιουργώντας μια εύκολη μετάβαση μεταξύ τους. Η ίδια πέτρα χρησιμοποιήθηκε και για την επένδυση της εσωτερικής σκάλας, η οποία είναι στηριγμένη σε πρόβολο.
Η χρήση της φυσικής απόχρωσης του ξύλου σε κάποια δάπεδα καθώς και σε όλες τις ξυλουργικές λεπτομέρειες συσχετίζεται, επίσης, με την ηλικία του κτιρίου.
Οι κάθετες ραβδώσεις στις ξύλινες κατασκευές εξαφανίζουν τις ενώσεις των ανοιγμάτων και δημιουργούν ενιαίες και ομοιόμορφές επιφάνειες.

Μηχανολογικές εγκαταστάσεις για τη βέλτιστη ενεργειακή απόδοση
Η ενεργειακή συμπεριφορά της κατοικίας αποτέλεσε πολύ βασική παράμετρο από τον αρχικό σχεδιασμό του έργου. Σ’ αυτό το πλαίσιο μια σειρά από συστήματα και υλικά μελετήθηκαν και εγκαταστάθηκαν προκειμένου να επιτευχθεί μια πολύ υψηλή ενεργειακή κατάταξη, όπως:
• ενεργειακά κουφώματα,
• εξωτερική θερμομόνωση μεγάλου πάχους,
• σύστημα κλιματισμού υψηλής απόδοσης,
• φωτιστικά σώματα με λαμπτήρες φωτοδιόδων (LED),
• σύστημα διαχείρισης φωτισμού και εγκαταστάσεων.
Η ενδοδαπέδια θέρμανση ξηράς δόμησης επιλέχθηκε ώστε η θέρμανση να λειτουργεί τροφοδοτούμενη με νερό χαμηλής θερμοκρασίας.
Εκείνο, όμως, που ολοκλήρωσε την προσπάθεια ενεργειακής αναβάθμισης ήταν η ένταξη φωτοβολταϊκών πετασμάτων στον σχεδιασμό της στέγης και η σύνδεσή τους με το δίκτυο μέσω συμψηφισμού παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας ("net metering"). Μ’ αυτόν τον τρόπο οι χρήστες μπορούν να καλύψουν σημαντικό μέρος της ενέργειας που καταναλώνουν, έχοντας ταυτοχρόνως τη δυνατότητα έμμεσης αποθήκευσης της "πράσινης" ενέργειας που παράγει το φωτοβολταϊκό τους σύστημα στο δίκτυο. Έτσι, στο σύνολο του διαθέσιμου αποτυπώματος της στέγης του 4ου ορόφου, εγκαταστάθηκαν και ενσωματώθηκαν αρμονικά 28 πετάσματα συνολικής ισχύος 5,6 KWpeak.
Η παραγόμενη ετήσια ενέργεια από τα πετάσματα εκτιμάται σε 7.200 KWh , ενέργεια η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό της τάξης του 32 - 37% της ετήσιας κατανάλωσης στην περίπτωση δωδεκάμηνης λειτουργίας. Αυτό το ποσοστό είναι πρακτικά πολύ μεγαλύτερο αν εξαιρέσει κανείς κάποιες περιόδους, κατά τις οποίες το διαμέρισμα δεν κατοικείται πλήρως.
Επίσης, ενεργειακό στοιχείο αποτελεί ο κεντρικός φεγγίτης, ο οποίος φέρνει φυσικό φως στο κλιμακοστάσιο του διαμερίσματος και τους καλοκαιρινούς μήνες απορρίπτει τον ζεστό αέρα του δώματος.
Τέλος, η ένταξη φυτεμένων δωμάτων με πυκνή μεσογειακή βλάστηση σε επιφάνεια 50 m² περίπου συνεισφέρει στην ακόμη καλύτερη θερμομόνωση του κτιρίου.
Ο σχεδιαστικός και κατασκευαστικός συντονισμός όλων των παραπάνω παραμέτρων ήταν σύνθετος και δύσκολος. Η δημιουργία ενός όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερου ενεργειακού κτιρίου αποτέλεσε πρόκληση για τη μελετητική και κατασκευαστική ομάδα, αλλά και για τον ιδιοκτήτη.