To ''Lovia boutique hotel'' εκτείνεται σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία στη χώρα της Μυκόνου, με απρόσκοπτη θέα προς το Αιγαίο.
Το έργο αποτέλεσε μια σχεδιαστική πρόκληση για την ομάδα, η οποία κλήθηκε να διαμορφώσει 3.000 m² εσωτερικών και εξωτερικών χώρων σε ένα προϋπάρχον κέλυφος. Η ιδιαιτερότητα αυτού του έργου έγκειται στην ποικιλομορφία των κατόψεων των δωματίων οι οποίες απαιτούσαν διαφορετικές προσεγγίσεις ανά περίπτωση, σε αντίθεση με τις επαναλαμβανόμενες κατόψεις που συναντάμε σε αντίστοιχα έργα.
Το εφαλτήριο για τη σχεδιαστική προσέγγιση αποτέλεσε η αντιμετώπιση της κάτοψης των δωματίων και κυρίως ο επαναπροσδιορισμός του ρόλου του κρεβατιού σε ένα δωμάτιο διακοπών.
Το κρεβάτι προσεγγίζεται ως ένα κεντρικό στοιχείο του προγράμματος, γύρω από το οποίο διαμορφώνονται όλες οι δραστηριότητες του χρήστη. Προκειμένου να ενισχυθεί η έννοια αυτής της “κεντρικότητας”, οι ειδικές κατασκευές των κρεβατιών αποκτούν και άλλες λειτουργίες -όπως γραφείο ή πάγκος μπάνιου- και αντίστοιχα οι αρχιτεκτονικές φόρμες προσαρμόζονται στις λειτουργίες αυτές.
Το κρεβάτι δεν αντιμετωπίζεται μόνο ως ένα πολυμορφικό αρχιτεκτονικό αντικείμενο, αλλά ορίζει την αλληλεπίδραση και την κυκλοφορία στο χώρο του δωματίου, που πραγματοποιείται με την ακριβή χρήση καμπύλων γεωμετριών.
Επιπλέον, για τη διαμόρφωση των δωματίων -τα οποία παρουσιάζουν τεράστια ποικιλομορφία όσον αφορά τις υπάρχουσες κατόψεις και τα μεγέθη τους- αναπτύχθηκε μία πληθώρα αρχιτεκτονικών διαλέκτων οι οποίες εφαρμόζονται επιλεκτικά στον κάθε χώρο. Η τοποθεσία του δωματίου στη γενική κάτοψη, σε συνδυασμό με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως η θέα προς τη θάλασσα ή η σύνδεση με το μπαλκόνι, όρισαν την επιλογή της διαλέκτου, καθώς και την επιλογή των υλικών για κάθε δωμάτιο.
Με αυτό τον τρόπο, η επιλογή των υλικών για τα δωμάτια που βρίσκονται τοποθετημένα προς τη θάλασσα περιλαμβάνει ανοιχτές αποχρώσεις και λεπτομέρειες από μάρμαρο, ενώ στα δωμάτια που βρίσκονται στην εσωτερική πλευρά κυριαρχεί η πατητή τσιμεντοκονία σε γήινες αποχρώσεις και το σκούρο ξύλο.
Οι γεωμετρικές φόρμες που κυριαρχούν στα δωμάτια, επαναλαμβάνονται και στο σχεδιασμό του πάγκου της ρεσεψιόν και του εξωτερικού bar. Για τις δύο αυτές κατασκευές επιλέχθηκε μάρμαρο Βώλακα το οποίο εισάγει τους επισκέπτες σε μία λιτή και ανεπιτήδευτη ατμόσφαιρα. Επιπλέον, δόθηκε έμφαση στη λειτουργικότητα αυτών των επίπλων πάντα σε συνδυασμό με την αισθητικό αποτέλεσμα. Οι προεξοχές και οι εσοχές που δημιουργούνται από τις γεωμετρίες στο μάρμαρο, δημιουργούν ένα ρευστό γλυπτό στο χώρο της εισόδου, ενώ παράλληλα μπορούν να λειτουργήσουν ως πάγκοι για τον χρήστη. Παράλληλα, αυτές οι ακριβείς φόρμες συνδυάζονται με την οργανική γεωμετρία του βράχου σε μια απόπειρα επανάληψης της ατμόσφαιρας που επικρατεί στους παραδοσιακούς κυκλαδίτικους οικισμούς.
Στο χώρο του σπα, η έλλειψη φυσικού φωτός και θέση του στο βραχώδους πίσω μέρους του οικοπέδου, διαμόρφωσε τη θεματική ιδέα στην οποία ο χώρος προσεγγίζεται σαν μία σπηλιά. Σε αυτούς τους απομονωμένους χώρους, η έμφαση δόθηκε στην αισθητηριακή αντίληψη του χώρου από τον επισκέπτη η οποία εντείνεται με την τεχνοτροπία του βράχου στην οροφή, τη διαμόρφωση του φωτισμού αλλά και τις ρευστές καμπύλες στη διαμόρφωση της πισίνας.

Το διαμέρισμα 145 m² βρίσκεται σε πολυκατοικία του 1964, σχεδιασμένη από τον αρχιτέκτονα Μανώλη Βουρέκα (1907-92 / Ξενοδοχείο Χίλτον, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών). Η πολυκατοικία βρίσκεται στο Κολωνάκι, με βορειοανατολικό προσανατολισμό και άμεση θέα από την πρόσοψη στο ξενοδοχείο Hilton και το πάρκο του Ευαγγελισμού. Τα υλικά που εφαρμόζονται στους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας και ο τρόπος οργάνωσης των όψεων της εισόδου, όπως και η μοντέρνα λογική σχεδιασμού αποτέλεσαν σημεία αναφοράς στην πρόταση μας. Ζητούμενο ήταν η πλήρης ανακαίνιση του διαμερίσματος με σκοπό να απαντά στον σύγχρονο τρόπο ζωής και τις σημερινές ανάγκες κατοίκησης. Ως εκ τούτου, καταργήθηκαν οι πολλαπλές υποδιαιρέσεις του χώρου και ενοποιήθηκε σε ένα ενιαίο χώρο διημέρευσης με ανοιχτή την κουζίνα. Η νέα κάτοψη επιτρέπει το φυσικό φως να διαχέεται στο διαμέρισμα, εξασφαλίζει τον διαμπερή αερισμό και προσφέρει μία ευελιξία στη διαρρύθμιση του χώρου ανάλογα με τις επιθυμίες του εκάστοτε κατοίκου.Το διαμέρισμα αποτελείται από το ενιαίο καθημερινό, δυο υπνοδωμάτια με λουτρό, κοινόχρηστο wc και χώρο αποθήκης. Το ξύλο πρωταγωνιστεί ως υλικό στον χώρο, τόσο με το ενιαίο δρύινο δάπεδο που εφαρμόστηκε σε όλους τους χώρους, όσο και με τα σχεδιασμένα έπιπλα από καρυδιά που εξοπλίζουν όλο το διαμέρισμα και εξασφαλίζουν χώρους αποθήκευσης. Οι χρωματισμοί και τα υλικά που επιλέχθηκαν για το διαμέρισμα δημιουργούν ένα ήπιο εσωτερικό που υποδέχεται τον κάτοικο αυτού του κεντρικού σημείου της πόλης.

Η εξοχική κατοικία ''Caravan House'', τοποθετημένη στο Βαθύ Αίγινας με βόρεια θέα προς τον Αργοσαρωνικό και νότια προς ένα βραχώδες μεσογειακό τοπίο, σχεδιάστηκε για να φιλοξενήσει μια τετραμελή οικογένεια ταξιδευτών. Βασικό τους κριτήριο ήταν η σχέση τους με τη φύση η οποία καθόρισε την αρχιτεκτονική σύνθεση.
Αυτό που επιχειρήθηκε είναι η κατοικία να περιορίσει το αποτύπωμά της στο χώρο, προκειμένου να παραμείνει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του οικοπέδου ελεύθερο, αλλοιώνοντας ελάχιστα το φυσικό τοπίο. Οι υφιστάμενες αγριοφιστικές, ελιές και αμυγδαλιές, όχι μόνο διατηρούνται αλλά έρχονται να οργανώσουν τον υπαίθριο βίο της οικογένειας. Η ξερολιθιά που διατρέχει το οικόπεδο, ίσως η σημαντικότερη ανθρωπογενής παρέμβαση για την οργάνωση της αροτραίας γης εδώ και αιώνες, αναπαράγεται στο ίδιο σημείο προκειμένου να οργανώσει τα διαφορετικά επίπεδα της κατοικίας, τόσο εξωτερικά, όσο και εσωτερικά.
Σημαντικό στοιχείο στη συνθετική διαδικασία που εφαρμόστηκε είναι ότι το σενάριο κατοίκησης και οι λειτουργίες συμπαρέσυραν τη μορφή του κελύφους.
Κάθε λειτουργία οργανώνεται στον απολύτως απαραίτητο χώρο γύρω της προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της οικογένειας. Χωρικά αυτό μεταφράστηκε με τον επιμερισμό της κάτοψης, ο οποίος μέσω της αλληλουχίας των επιπέδων, των οπτικών φυγών και των κενών στο χώρο, διαμορφώνει ανεξάρτητες μικρές ενότητες. Έτσι, η οικογένεια μπορεί να οικειοποιηθεί κάθε γωνιά της κατοικίας χωρίς να αναλώνεται σε αχανείς open-space χώρους. Πάνω σε μια ουδέτερη παλέτα από ξύλινο δάπεδο και λευκούς τοίχους, η κάθε «γωνιά της κατοικίας» συντίθεται εσωτερικά με μια σχετική ελευθερία στα υλικά και τους χρωματισμούς (επενδύσεις από κεραμικά πλακίδια, χρωματιστά υφάσματα, ξύλινες βιβλιοθήκες κλπ). Κάθε χώρος έχει το χαρακτήρα του και ταυτόχρονα συνδέεται αρμονικά με την υπόλοιπη κατοικία.
Η ογκοπλασία της κατοικίας, ως αποτέλεσμα της κάτοψης, εμφανίζει τον ίδιο επιμερισμό: Από έναν απλό γεωμετρικά κύβο, κατασκευασμένο από δομική ξυλεία, αφαιρούνται τμήματά του που δημιουργούν υπαίθριες ή ημιϋπαίθριες γωνιές εκτόνωσης. Αυτά το «φαγώματα» επενδύονται με φιστικί σοβά προκειμένου να διαφοροποιηθούν από το κύριο σώμα, αποδίδοντάς τους μια μικρότερη κλίμακα, εντάσσοντας το σύνολο στο φυσικό τοπίο. Ο βασικός ημιυπάιθριος αποτελεί, επίσης, το σημείο άρθρωσης των χώρων διημέρευσης με το τροχόσπιτο της οικογένειας, το οποίο περιστασιακά λειτουργεί ως ξενώνας. Κανένα στοιχείο δεν προεξέχει από τον κύριο όγκο, παρά μόνο τα πλαίσια υπογράμμισης των παραθύρων, κάθε ένα από τα οποία καδράρουν ανά περίπτωση διαφορετικές πτυχές της φύσης: τον Αργοσαρωνικό, το βραχώδες νότιο τοπίο, τη φυτεμένη αυλή, το λαχανόκηπο της οικογένειας.

Το συγκεκριμένο έργο του γραφείου αφορά τον σχεδιασμό εσωτερικού χώρου διαμερίσματος με κύριο στόχο την ριζική αναδιαμόρφωση των χώρων, ώστε να ικανοποιούνται οι σύγχρονες ανάγκες προς εκμετάλλευσης του μέσω βραχυχρόνιας μίσθωσης.
Πρόκειται για ένα τυπικό διαμέρισμα επιφανείας περί τα 50τμ που βρίσκεται στον 5ο όροφο πολυκατοικίας του 1970, δίπλα στο Καλλιμάρμαρο στάδιο.
Η γεωμετρία του διαμερίσματος είναι ενδεικτικά αυτή του παραλληλόγραμμου σχήματος χωρισμένο σε δύο σχεδόν ίσα τμήματα κατά μήκος της μεγαλύτερης πλευράς. Στο ένα τμήμα έχει χωροθετηθεί η κουζίνα και το καθιστικό και στο άλλο μισό, το οποίο συνδέεται μέσω διαδρόμου, το υπνοδωμάτιο με walk in closet και το λουτρό.
Στις δύο μικρότερες πλευρές βρίσκονται η κεντρική όψη του διαμερίσματος και αντικριστά η είσοδος από το κλιμακοστάσιο ενώ οι άλλες δύο μεγαλύτερες πλευρές είναι μεσοτοιχία.
Κατά την είσοδο του επισκέπτη στο διαμέρισμα αποκαλύπτεται ο χώρος διημέρευσης όπου η κουζίνα βρίσκεται σε κεντρικό σημείο του σπιτιού και σε συνεχή διάλογο με το καθιστικό δημιουργώντας το αίσθημα του ‘’ανοιχτού’’ σπιτιού. Η δημιουργία νοητών ορίων μεταξύ των χώρων πραγματοποιήθηκε με την τοποθέτηση γραμμικών φωτιστικών στην οροφή.
Ο σχεδιασμός του διαμερίσματος, η επιλογή των υλικών και των χρωματικών παλετών βασίστηκε στις λιτές και αυστηρές γραμμές δημιουργώντας ένα μοντέρνο, φιλόξενο και λειτουργικό διαμέρισμα.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, μέσω εγκατάστασης συστημάτων VRV με γραμμικά στόμια τύπου slot και τοποθέτησης σύγχρονου συστήματος smart home μέσω κεντρικής κονσόλας για έλεγχο όλων των λειτουργιών του σπιτιού.
Για την επίτευξη της σχεδιαστικής ιδέας γκρεμίστηκαν οι διαχωριστικοί τοίχοι στο σύνολό τους, απομακρύνθηκαν τα μωσαικά δάπεδα και τα παλαιά κουφώματα, αυτονομήθηκε η κεντρική θέρμανση και τοποθετήθηκαν εκ νέου οι η/μ εγκαταστάσεις, τα δίκτυα

Το φυσικοθεραπευτήριο PHYSIOWORLD βρίσκεται στην Έδεσσα στην περιοχή των καταρρακτών. Αποτελεί ένα υπερσύγχρονο κέντρο φυσικοθεραπευτικής αποκατάστασης, στελεχωμένο από άριστους επαγγελματίες του είδους και εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας για θεραπεία κ κινησιοθεραπεία. Αποτελείται από το ισόγειο, το υπόγειο και τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο. Το ισόγειο καταλαμβάνει εμβαδό 140 m² και το υπόγειο 90 m².
Ο αρχιτεκτονικός και διακοσμητικός σχεδιασμός είχε ως κύριο στόχο τη δημιουργία χώρων λειτουργικών οι οποίοι να καλύπτουν τις ανάγκες των επισκεπτών αλλά και των εργαζομένων και να εναρμονίζονται με τις παρεχόμενες υπηρεσίες που στοχεύουν στην ανάπτυξη, αποκατάσταση και διατήρηση της βέλτιστης κινητικότητας και λειτουργικής ικανότητας των ασθενών. Ο εργονομικός σχεδιασμός με custom made κατασκευές αποσκοπεί στην κάλυψη των αναγκών και την εξασφάλιση της ευχάριστης και αποδοτικής εργασίας στον χώρο. Μελετώντας το ισόγειο οι χώροι θεραπείας οργανώνονται σε τέσσερα δωμάτια ηλεκτροθεραπείας και μηχανοθεραπείας, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να απομονώνονται αλλά και να επικοινωνούν με συρόμενες γυάλινες πόρτες. Για τα χωρίσματα επιλέχθηκαν υαλοπετάσματα ημιδιάφανα (επιφάνειες λείες και στιλπνές) ώστε να μην υπάρχουν σκληρά όρια, επιτρέποντας στο φως, φυσικό και τεχνητό, να διαχέεται αμφίδρομα σε όλους τους χώρους διατηρώντας παράλληλα και την ιδιωτικότητα αυτού. Η επικοινωνία των χώρων μεταξυ τους διευκολύνει τις μετακινήσεις των εργαζομένων και των μηχανήματων θεραπείας. Ξηρά δόμηση επιλέχθηκε για τη δημιουργία της τοιχοποιίας των wc και της κουζίνας. Το δάπεδο των χώρων επενδύεται με πλακίδια τύπου ξύλου, τοποθετημένα σε μορφή ψαροκόκκαλου, δίνοντας μια ζεστή υφή στον χώρο, ενώ στις τοιχοποιίες εφαρμόζεται τεχνοτροπία με χρήση γαντιού με φινίρισμα αντικέ της σειράς ARTHE Decorative Line.
Τα μεγάλα ανοίγματα στην πρόσοψη του καταστήματος βοηθούν τον φυσικό φωτισμό και αερισμό του χώρου καθώς αποτελεί στοιχείο υγιεινής απαραίτητο. Η κεντρική είσοδος αλλά και οι εσωτερικοί διάδρομοι προσαρμοστήκαν στις απαιτήσεις της υγειονομικής υπηρεσίας με μεγάλα ανοίγματα διευκολύνοντας τις μετακινήσεις, αλλά και τη διέλευση αναπηρικού αμαξιού. Ως προς το κατασκευαστικό κομμάτι, καθαιρέθηκαν όλες οι τοιχοποιίες ξηράς δόμησης σε ισόγειο και υπόγειο καθώς ο χώρος λειτουργούσε ως χώρος εστίασης σε προγενέστερο χρόνο. Η οροφή επενδύθηκε με γυψοσανίδα ενσωματώνοντας τον φωτισμό και τις εσωτερικές μονάδες κλιματισμού (κασέτες ψευδοροφής κλιματιστικών με σύστημα Multi split Air Conditioners Inverter) με χαμηλή στάθμη θορύβου και ομοιόμορφη θερμοκρασία σε όλο τον χώρο. Στο διάδρομο προς το κλιμακοστάσιο επιλέχθηκε γραμμικός φωτισμός τοποθετημένος σε τοίχο και οροφή δημιουργώντας φωτεινές καμάρες. Εισερχόμενος ο επισκέπτης στον χώρο βρίσκεται αρχικά στον χώρο υποδοχής και αναμονής, έναν χώρο λιτό με καναπέ custom-made σε υπόλευκη απόχρωση με καμπυλοειδή σχεδιασμό, ο οποίος δημιουργεί μια ροή και οδηγεί στον διάδρομο όπου συναντάμε τους βοηθητικούς χώρους της κουζίνας (χώρος ανάπαυσης και προετοιμασίας γευμάτων για το προσωπικό), το wc κοινού και το wc για άτομα με κινητικά προβλήματα(ΑΜΕΑ) και ο οποίος καταλήγει στην είσοδο του κλιμακοστάσιου όπου εγκαταστάθηκε ένα lift για λόγους διευκόλυνσης των μετακινήσεων προς τον υπόγειο χώρο, ενώ παράλληλα διατηρήθηκε και το κλιμακοστάσιο ως δευτερεύουσα λύση καθώς υπάρχει εκεί και η έξοδος κινδύνου.
Εκατέρωθεν του χώρου αναμονής δημιουργήθηκαν το γραφείο και τα δωμάτια θεραπείας. Στον χώρο του γραφείου κυριαρχεί το ξύλινο στοιχείο. Βασικά υλικά το ξύλο καρυδιάς σε συνδυασμό με λεπτομέρειες μεταλλικές σε σκούρο ανθρακί χρώμα. Οι γήινες και φυσικές υφές αποτελούν μέρος της σχεδιαστικής γραμμής. Πίσω από το έπιπλο του γραφείου σχεδιάστηκε επένδυση της τοιχοποιίας με πηχάκια ξύλου καρυδιάς και επιτοίχια ράφια με κρυφό φωτισμό και στη συνέχεια μια βιβλιοθήκη στην ίδια φιλοσοφία, ενώ από κάτω σε όλο το μήκος σχεδιάστηκε ένα ερμάριο για λόγους χρηστικούς και αποθήκευσης. Στον ίδιο χώρο εντάχθηκε και ένα κρεβάτι εξέτασης με σκοπό μια πρώτη διάγνωση κατά το πρώτο ραντεβού. Για την άρτια λειτουργία των χώρων υιοθετήθηκε εργονομικός σχεδιασμός με custom-made κατασκευές. Για τα υαλοπετάσματα σχεδιάστηκαν γραφιστικές ένδειξης του κάθε χώρου.
Κατεβαίνοντας στον υπόγειο χώρο, συναντάμε τον χώρο της υδροθεραπείας, μια μικρή αποθήκη και στη συνέχεια τον χώρο του γυμναστηρίου πλήρως εξοπλισμένο με πολύζυγο, τροχαλία, βαράκια, σουηδικές μπάλες, λάστιχα αντίστασης, δίσκους ισορροπίας, ιμάντες TRX κ.ά. για διαδραστική αποκατάσταση όπου οι ασθενείς εκτελούν θεραπευτικά προγράμματα ασκήσεων. Στον έναν τοίχο τοποθετούνται μεταλλικά στεφάνια με μπάλες κινησιοθεραπείας, ένα έπιπλο σχεδιασμένο με σκοπό να συγκεντρώνει τα λοιπά όργανα γυμναστικής. Απέναντι σχεδιάστηκε το έπιπλο τύπου portmanteau με διάτρητη πλάτη για ελεύθερη ρύθμιση των εξαρτημάτων κρέμασης και ένα κάθισμα. Στο κεντρικό σημείο τοποθετείται ένας μεγάλος καθρέφτης με γραμμικό φωτισμό εκατέρωθεν και φινίρισμα από πηχάκια φυσικού δρυός, τα οποία συνεχίζουν στην οροφή δημιουργώντας ένα πάνελ με χωνευτές ταινίες led. Το δάπεδο επενδύεται με laminate επίσης σε φυσική απόχρωση ξύλου και δημιουργούνται ταυτόχρονα δυο διάδρομοι με βυνιλικό δάπεδο για τις ασκήσεις των ασθενών. Τουβλάκι σε απόχρωση ανθρακί επιλέχθηκε για την επένδυση της τοιχοποιίας απέναντι από τα όργανα γυμναστικής με αυτόφωτο νέον λογότυπο. Όλες οι κατασκευές του υπόγειο χώρου γίνονται σε φυσικού δρυ σε συνδυασμό με σκούρη ανθρακί λάκα. Τέλος, το δωμάτιο υδροθεραπείας επενδύεται ως τα 2 μέτρα με κεραμικό πλακίδιο σύμφωνα με τις διατάξεις της υγειονομικής υπηρεσίας. Ο χώρος διαμορφώνεται με μια καμπίνα ντουζιέρας για την προετοιμασία των ασθενών πριν εισέλθουν στο ποδήλατο υδροθεραπείας, στο οποίο πραγματοποιούνται προγράμματα χαλάρωσης και προπόνησης για άτομα με μειωμένη κινητικότητα (μετά τον τραυματισμό οστών και αρθρώσεων) και αποτελεί μέρος της διαδικασίας αποκατάστασης. Ένα γυάλινο διαχωριστικό ορίζει τα όρια με το κρεβάτι θεραπείας. Και στο υπόγειο λειτουργεί σύστημα κλιματισμού Multi split Air Conditioners σε συνδυασμό με σύστημα εξαερισμού για την απομάκρυνση του ακάθαρτου αέρα από τον εσωτερικό χώρο και τη διοχέτευση φρέσκου.
Ως προς τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο ο σχεδιασμός έγινε με βάση το ύφος και τον χαρακτήρα του κτιρίου καθώς διατηρήθηκε η υπάρχουσα πέργκολα και η επένδυση του δαπέδου εξωτερικά. Εκατέρωθεν της εισόδου οι δυο κολώνες επενδύονται με μεγάλες πλάκες σε όψη πετρώματος εσωτερικά και ενισχύονται με κάθετες ραβδωτές μεταλλικές περσίδες και φωτισμό. Η πρόσοψη επενδύεται με καφέ τεχνητό ρουστίκ τουβλάκι ώστε να συνδυαστεί με το χρώμα των αλουμίνιων στα παράθυρα που ήδη προϋπήρχε. Παράλληλα, προσπαθήσαμε να εντάξουμε το φυσικό στοιχείο στο σχεδιασμό καθώς στην πλευρική όψη του καταστήματος, την οποία διαχωρίζουμε με διάτρητο μεταλλικό πλέγμα, εκμεταλλευτήκαμε τον υπαίθριο χώρο και δημιουργήσαμε ένα διάστημα πρασίνου με παγκάκια και καλλωπιστικά φυτά ενδυναμώνοντας την αίσθηση αναψυχής και χαλάρωσης του χώρου.

Η μόλυνση του περιβάλλοντος και η κατασπατάληση των φυσικών πόρων έχει οδηγήσει τα τελευταία χρόνια σε μια στροφή της συμβατικής κατασκευαστικής πρακτικής σε αναζήτηση τεχνικών και υλικών, που συνιστούν ένα πιο βιώσιμο δομημένο περιβάλλον. Υπολογίζεται ότι ο κατασκευαστικός τομέας καταναλώνει παγκοσμίως περίπου 3 δισεκατομμύρια τόνους πρώτων υλών σε ετήσια βάση, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 40% της συνολικής κατανάλωσης. Επιπλέον τα κτίρια συνεχίζουν να επιβαρύνουν το περιβάλλον και μετά την κατασκευή τους λόγω της ενέργειας που καταναλώνουν, των εκπομπών που παράγουν και της επίδρασής τους στο έδαφος. Συνεπώς κρίνεται όλο και πιο επιτακτική η στροφή προς μια πιο "πράσινη" αρχιτεκτονική με κριτήρια την ορθολογική χρήση των πρώτων υλών, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των κατασκευών και την ασφάλεια των χρηστών.

Η τρισδιάστατη εκτύπωση γυαλιού αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για την επιστημονική κοινότη¬τα. Αν και μέχρι σήμερα δεν έχει αναπτυχθεί μια καθ’ όλα αποδεκτή μέθοδος εκτύπωσης γυάλινων αντικειμένων, τα αποτελέσματα των πρόσφατων ερευνών είναι ελπιδοφόρα και ανοίγουν το δρόμο για περαιτέρω έρευνα σ’ αυτόν τον τομέα.
Επιστήμονες από τα πανεπιστήμια MIT και Harvard συνεργάζονται από το 2015 σε μια εν εξελίξει προσπάθεια τρισδιάστατης εκτύπωσης γυάλινων δομικών στοιχείων. Στόχος της ομάδας είναι η κατασκευή γυάλινων παραμετρικών κτιριακών κελυφών, στο εσωτερικό των οποίων θα ρέουν αέρια ή υγρά μέσα, όπως ζεστός ή κρύος αέρας, νερό και φωτοσυνθετικοί μικροοργανισμοί, μετατρέποντας το κέλυφος σ’ ένα "ζωντανό" οργανισμό. Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία του εκτυπωτή "G3DP", που μπορεί να εκτυπώσει γυαλί με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως σχήμα, προφίλ και χρώμα, παράγοντας αντικείμενα με κυμαινόμενες οπτικές ιδιότητες και βαθμούς διαφάνειας.
Μια άλλη ερευνητική ομάδα στο ETH της Ζυρίχης ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση, που βασίζεται στη στερεολιθογραφία και επιτρέπει την παραγωγή μικρών σύνθετων γυάλινων αντικειμένων με τρισδιάστατη εκτύπωση. Η ομάδα ανέπτυξε μια ειδική ρητίνη που αποτελείται από πλαστικά και οργανικά μόρια, τα οποία με την επίδραση της ακτινοβολίας ενώνονται για να σχηματίσουν ένα πολυμερές σύνθετης δομής σε διαδοχικές στρώσεις. Σε κάθε στρώση οι ερευνητές μπορούν να τροποποιήσουν διάφορες μεταβλητές, μεταξύ των οποίων το μέγεθος των πόρων, που εξαρτάται από την ποσότητα της ακτινοβολίας, αλλά και το είδος του υλικού, αναμειγνύοντας διοξείδιο του πυριτίου με βορικό ή φωσφορικό και προσθέτοντάς το στη ρητίνη.
Μια ακόμη ενδιαφέρουσα έρευνα, που διεξάγεται στη Γαλλία από το Fresnel Institute, προσπαθεί να ξεπεράσει τους περιορισμούς της κλασικής μεθόδου κατασκευής τρισδιάστατων αντικειμένων σε διαδοχικές στρώσεις. Αντ’ αυτού, η ομάδα χρησιμοποιεί τη μέθοδο του πολυφασικού πολυμερισμού σε συνδυασμό με τεχνολογία λέιζερ νέας γενιάς για να μετασχηματίσει (πολυμερήσει) ένα υγρό μείγμα σε στέρεο γυάλινο αντικείμενο. Προκειμένου αυτό να επιτευχθεί, χρησιμοποιείται ένα μείγμα που περιέχει ένα φωτοχημικό εκκινητή για να απορροφήσει την ακτινοβολία, μια ρητίνη και υψηλή συγκέντρωση νανοσωματιδίων πυριτίας. Εκτός από τη συμβατότητα με την ακτινοβολία, το υψηλό ιξώδες αυτού του μείγματος επιτρέπει τη διαμόρφωση τρισδιάστατων αντικειμένων χωρίς προβλήματα παραμόρφωσης ή απαίτηση στηριγμάτων για τη διατήρηση του σχήματος κατά τη διάρκεια της εκτύπωσης. Το αποτέλεσμα είναι η παραγωγή γυάλινων αντικειμένων μικρής κλίμακας, αλλά εξαιρετικής λεπτομέρειας και ομοιομορφίας.

Ως τμήμα του ευρύτερου αστικού εκσυγχρονισμού του Αζερμπαϊτζάν, ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του ''Πολιτιστικού Κέντρου Heydar Aliyev'' στοχεύει να προβάλλει τη σύγχρονη ταυτότητα του Μπακού. Το γραφείο της Zaha Hadid ανέλαβε το σχεδιασμό, έπειτα από αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, που πραγματοποιήθηκε το 2007. Το κτίριο, προορισμένο να φιλοξενήσει δράσεις και εκδηλώσεις του σύγχρονου αζέρικου πολιτισμού, τίθεται σε άμεση συνδιαλλαγή με τα προγενέστερα μνημειώδη σοβιετικά πρότυπα μοντερνισμού, που κυριαρχούν στην πόλη.
Αφιερωμένο στον πρώην πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ηeydar Aliyev, το Πολιτιστικό Κέντρο στοχεύει να λάβει ένα δημόσιο πολυλειτουργικό χαρακτήρα. Συμπεριλαμβάνει φουαγιέ, μουσείο, αίθουσα συναυλιών χωρητικότητας 2000 ατόμων, συνεδριακό κέντρο με αμφιθέατρο 1000 ατόμων, βιβλιοθήκη, χώρους εορταστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, γραφειακούς χώρους κ.ά. Αυτές οι επιμέρους λειτουργίες δεν διαχωρίζονται μορφολογικά, αλλά συγχωνεύονται σε ένα δυναμικό σύνολο έκτασης 110.000 m².

Η ρευστή μορφολογία
Η μελετητική ομάδα αξιοποίησε την έντονη κλίση του οικοπέδου, μετατρέποντάς τη σε βασικό χαρακτηριστικό του σχεδιασμού. Αγγίζοντας το ύψος των 74 m, η ρευστή γεωμετρία του κελύφους μοιάζει να εξαπλώνεται σαν λάβα, διαμορφώνοντας την προέκταση στον εξωτερικό χώρο. Οι αρχιτέκτονες χειρίστηκαν την εδαφική επιφάνεια ως μια ευέλικτη δομή, που ξεδιπλώνεται σε διαφορετικά επίπεδα. Οι δυναμικές πτυχώσεις πλάθουν ένα αρχιτεκτονικό τοπίο, που ενδυναμώνεται από τη φύτευση, τις υδάτινες επιφάνειες και τον τεχνητό φωτισμό.
Οι υψομετρικές διακυμάνσεις του οικοπέδου προσέφεραν σχεδιαστικά τη δυνατότητα δημιουργίας πολλαπλών διαδρομών και συνδέσεων: κύριων, εναλλακτικών και μεταβατικών ανάμεσα στην πλατεία, τους υπόγειους χώρους στάθμευσης και το κτίριο. Μέσα από διαφορετικά σημεία στάσης και εστίες ενδιαφέροντος, οι τοπιογραφικές χαράξεις καθοδηγούν τον επισκέπτη στο εσωτερικό του κτιρίου.
Ο σχεδιασμός, αντιπροσωπευτικός του υφολογικού χαρακτήρα με τον οποίο προσεγγίζει η Hadid τα έργα της, εκφράζεται μέσα από μία συνεχή σχέση ανάμεσα στον εξωτερικό και στον εσωτερικό χώρο, αναδεικνύοντας τον έντονα συλλογικό χαρακτήρα του Κέντρου. Με τον τρόπο αυτό, η είσοδος του Heydar Aliyev διαμορφώνεται ως μια αστική πλατεία, προσβάσιμη από όλους τους κατοίκους του Μπακού, που “αναδύεται” από το έδαφος και μετατρέπεται σε επιδερμίδα του κτιρίου.

Η καινοτομία του κελύφους
Οι αρχιτέκτονες επικεντρώθηκαν στη χρήση κατάλληλων μεθόδων και υλικών, που να υποστηρίζουν τη δυναμική ροή των αρχιτεκτονικών χαράξεων, σε ένα κτίριο όπου τα δάπεδα μετασχηματίζονται σε τοίχους και το κέλυφος μετατρέπεται σε αστική πλατεία. Αναμφίβολα, η μεγαλύτερη κατασκευαστική πρόκληση του έργου υπήρξε η υλοποίηση του κελύφους του κτιρίου. Η γλυπτική του προσέγγιση κατέστη εφικτή μέσω προηγμένων υπολογιστικών συστημάτων και προγραμμάτων παραμετρικής μοντελοποίησης.
Ο σκελετός του κτιρίου αποτελείται από πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος και μεταλλικά χωροδικτυώματα, που στόχο έχουν να αποδόσουν τη δομική ευελιξία του κελύφους. Ειδικότερα, η χρήση μεταλλικών χωροδικτυωμάτων διευκόλυνε σημαντικά το χρόνο κατασκευής, ενώ παράλληλα επέτρεψε την υλοποίηση της ρευστής, καμπυλόμορφης ογκοπλασίας του κτιρίου. Δεδομένου ότι πρόθεση της αρχιτεκτονικής ομάδας ήταν η απουσία ορατών υποστυλωμάτων στον εσωτερικό χώρο, τα κατακόρυφα φέροντα στοιχεία ενσωματώθηκαν στην τοιχοποιία. Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνονται μεγάλης κλίμακας χώροι, επιτρέποντας στον επισκέπτη να συλλάβει την υφολογική συνέπεια που διέπει τόσο τον εξωτερικό όσο και τον εσωτερικό χώρο.

Από την κατασκευή στην υλοποίηση
Για την κατασκευή του κελύφους χρησιμοποιήθηκαν χωροδικτυώματα, σύμφωνα με το σύστημα MERO ΚΚ. Αποτελούνται από μεταλλικούς σωλήνες CHS και σφαιρικούς κόμβους διαμέτρου 11 έως 35 cm από συμπαγή χάλυβα. Κάθε κόμβος διαθέτει έως 16 οπές, προκειμένου να δημιουργηθεί το σύστημα των δικτυωμάτων. Στα άκρα των μεταλλικών σωλήνων συγκολλούνται ειδικοί κώνοι, οι οποίοι διαπερνώνται από κοχλίες υψηλής εφελκυστικής αντοχής, με αποτέλεσμα η θλιπτική δύναμη των ράβδων να μεταφέρεται στους κόμβους. Τα παραπάνω στοιχεία είναι προκατασκευασμένα και συγκροτούν μια διπλή επιδερμίδα, που ακολουθεί την καμπυλότητα του κτιρίου. Για την επίτευξη υψηλής προστασίας από τη διάβρωση, όλα τα κατασκευαστικά μέρη επιδέχονται γαλβανισμό και επίχρισμα, σύμφωνα με το βασικό διεθνές πρότυπο για την αντισκωριακή προστασία των χαλύβδινων κατασκευών με συστήματα χρωμάτων DIN EN ISO 12944.
Ως υλικά επένδυσης του κελύφους και των εξωτερικών δαπέδων, επιλέχθηκαν το οπλισμένο σκυρόδεμα με υαλοβάμβακα (GRC) και τα πολυεστερικά φύλλα ενισχυμένα με υαλοβάμβακα (GRP), καθώς χαρακτηρίζονται από μεγάλη πλαστικότητα. Το στοιχείο αυτό συνέβαλε στην εξαιρετική ομοιογένεια κελύφους και περιβάλλοντος χώρου, εντείνοντας την έννοια της συνέχειας από το εξωτερικό στο εσωτερικό. Η εταιρεία Arabian Profile (APL) ανέλαβε την παραγωγή των πλακών επένδυσης, κατασκευάζοντας 70 πλάκες εξατομικευμένης καμπυλότητας την ημέρα. Συνολικά, παρήχθησαν 16.150 πλάκες με ενσωματωμένο αισθητήρα ταυτοποίησης.
Οι εμφανείς αρμοί ανάμεσα στις πλάκες εξυπηρετούν κατασκευαστικά ζητήματα, που σχετίζονται με τις συστολές και τις διαστολές της κτιριακής επιδερμίδας, προσφέρουν αντισεισμική προστασία, ενώ ταυτόχρονα διευκολύνουν τη συναρμολόγηση και τη συντήρηση των πλακών. Ταυτόχρονα, τονίζουν το συνεχή μορφολογικό μετασχηματισμό του κτιρίου και τη ρευστή κίνηση της καμπυλότητας του έργου. Οι Zaha Hadid Architects αναφέρουν χαρακτηριστικά: “σε αυτή την αρχιτεκτονική σύνθεση, αν η επιφάνεια του κελύφους ισοδυναμεί με μια μελωδία, τότε οι αρμοί ανάμεσα στα πάνελς είναι ο ρυθμός της”.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το κτίριο αντανακλά το φυσικό φως, ενώ κατά τις νυχτερινές ώρες, οι εσωτερικοί χώροι φωτίζονται, αποκαλύπτοντας το περιεχόμενο του κτιρίου. Ο τεχνητός φωτισμός ολοκληρώνεται από λυχνίες led, που ενσωματώνονται στη διαμόρφωση του εξωτερικού χώρου.
Το ''Πολιτιστικό Κέντρο Heydar Aliyev'' ισοδυναμεί για το Μπακού, την πρωτεύουσα του ανεξάρτητου πλέον Αζερμπαϊτζάν, με ένα κτίριο-σύμβολο της κοινωνίας και του πολιτισμού. Η μορφολογική ελευθερία του έργου αντανακλά τη διαφάνεια και το συλλογικό χαρακτήρα, με τον οποίο η χώρα επιχειρεί να αντικρίσει το μέλλον. Δομικά εφευρετικό και τεχνολογικά προηγμένο, η αρχιτεκτονική των ZHA αποδίδει έναν εικονικό ρόλο στο Πολιτιστικό Κέντρο.

Κουπόλες
Τα προκατασκευασμένα στοιχεία φωτισμού στα δώματα ή στις στέγες, όπως οι κουπόλες, χρησιμοποιούνται κυρίως σε κτίρια βιομηχανικής χρήσης. Μπορεί να είναι είτε σταθερά, εάν εξυπηρετούν μόνο το φωτισμό, είτε ανοιγόμενα και πάντα καταλήγουν σε θόλο, καμπύλο, επίπεδο ή σε σχήμα πυραμίδας από οπλισμένο κρύσταλλο ή θερμοανακλαστικό υλικό με διαφάνεια (ακρυλικό ή πολυκαρβονικό). Όταν είναι ανοιγόμενα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως οδεύσεις διαφυγής καπνού και θερμότητας. Ελέγχονται χειροκίνητα, με υδραυλικούς ή ηλεκτρικούς μηχανισμούς ή αυτοματισμούς θερμότητας και το άνοιγμά τους μπορεί να ενταχθεί σε αυτοματοποιημένο σύστημα διαχείρισης κτιρίου περιλαμβάνοντας αισθητήρες καπνού, καιρικών συνθηκών, θερμότητας ή να ελέγχεται από το σύστημα ασφαλείας ή λειτουργίας του κτιρίου. Ο διαστάσεις τους κυμαίνονται συνήθως μέχρι 1,50 m για τετραγωνικά στοιχεία και 1,00 - 2,00 m για ορθογωνικά.
Οδηγίες σχεδιασμού
• Προκειμένου να επιτυγχάνεται ομοιομορφία του φωτισμού, τo πλάτος των στοιχείων φωτισμού θα πρέπει να είναι μικρότερο ή το πολύ ίσο με το μισό του ύψους του φωτιζόμενου χώρου και η απόσταση μεταξύ δύο διαδοχικών στοιχείων μεγαλύτερη ή ίση με το διπλάσιο του πλάτους τους.
• Οι αυτοφερόμενες κουπόλες τοποθετούνται σε έτοιμη βάση, στην οποία στερεώνονται με ειδικά μπουλόνια και αγκύρια, ανθεκτικά σε θερμικές συστολοδιασταλτικές κινήσεις.
• Για ενίσχυση του ανοίγματος στη στέγη τοποθετούνται δοκίδες και περιμετρικά τοποθετείται υγρομόνωση, διαμορφώνοντας κανάλια περιμετρικής αποστράγγισης.
• Για την αποφυγή κινδύνου πτώσης μπορούν να ενσωματωθούν σχάρες στο άνοιγμα.
• Οι μηχανισμοί και το στοιχεία κάλυψης τοποθετούνται κατά το τέλος των εργασιών ή προστατεύονται από πιθανές βλάβες λόγω εργασιών.

Φωτοσωλήνες
Είναι ειδικές διατάξεις, που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση του φυσικού φωτός στους εσωτερικούς χώρους μέσω ενός σωλήνα με εσωτερικό τελείωμα πολύ υψηλής ανακλαστικότητας από ανοδιωμένο αλουμίνιο, το οποίο καταλήγει σε ένα θόλο από ανθεκτικό ακρυλικό υλικό ή σκληρυμένο υαλοπίνακα. Εφαρμόζονται κυρίως σε κτίρια γραφείων, εργασιακούς και βιομηχανικούς χώρους, χώρους κλειστής στάθμευσης, οι οποίοι αποτελούνται από πολλούς διαδρόμους και χωρίσματα, οπότε δεν προτιμάται η τοποθέτηση παραθύρων και φεγγιτών.
Τοποθετούνται τόσο σε νέες, όσο και σε υφιστάμενες κατασκευές, σε επίπεδες οροφές αλλά και σε κεκλιμένες στέγες και δεν χρειάζονται ιδιαίτερες εργασίες στην υποδομή.
Οδηγίες σχεδιασμού και κατασκευής
• Μπορούν να τοποθετηθούν σε κατακόρυφη θέση ή με μέγιστη κλίση 45°.
• Το μήκος του φωτοσωλήνα μπορεί να υπερβαίνει τα 2,0 m και η διάμετρός του φτάνει τα 55 cm.
• Για την τοποθέτησή τους σε επίπεδες οροφές διατίθενται ειδικές βάσεις στήριξης με περιμετρική στεγανοποίηση.
• Δεν συνιστάται η τοποθέτησή τους σε οροφές που σκιάζονται από δένδρα, καμινάδες ή άλλο εξοπλισμό, ο οποίος βρίσκεται στη στέγη.
• Ο σωλήνας μπορεί να είναι λείος ή αυλακωτός, εύκαμπτος ή άκαμπτος. Ο εύκαμπτος αυλακωτός σωλήνας τοποθετείται πιο εύκολα, έχει όμως μεγαλύτερες απώλειες φωτός.

Στην πανεπιστημιούπολη της Πολυτεχνικής Σχολής στην πόλη του Βόλου ανεγέρθηκε κτίριο επιφάνειας 3.930 m² για να στεγάσει το Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων.
Η νότια όψη του κτιρίου είναι το μέτωπο θέασής του από την πόλη. Η όψη μορφοποιείται με τη λογική ψηφίων κενού στο πλήρες της όψης. Αυτή η συμβολική αναφορά στον ψηφιακό κόσμο ανταποκρίνεται στη συνολικότερη εννόηση του προγράμματος του κτιρίου. Το κέλυφος είναι ένα "hardware", το περιεχόμενο του οποίου είναι το ίδιο το "software" της πανεπιστημιακής ζωής. Έτσι, στο κέλυφος επιλέγεται σημειακά μια ειδική μορφή των συσκευασιών ηλεκτρονικών υπολογιστών, με κύριο μορφικό χαρακτηριστικό την καμπύλωση των γωνιών του "κουτιού" για να εκφράσει το τεχνολογικό περιεχόμενο του ίδιου του κτιρίου.
Αυτό το πέτασμα, το οποίο σκιάζει τη νότια όψη του κτιρίου A', κατασκευάζεται με προκατασκευασμένα στοιχεία εμφανούς σκυροδέματος πάχους 15 cm και λειτουργεί ως βιοκλιματικό διάφραγμα προς τη μεσημβρία.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Ερευνητική ομάδα Πανεπιστημίου Θεσσαλίας / Ζήσης Κοτιώνης, Βάσω Τρόβα, Φοίβη Γιαννίση
Φωτογραφία: Ελευθέριος Πλαβός