Σε ένα επικλινές οικόπεδο με θέα τη θάλασσα και τα Λευκά Όρη μελετήθηκε και κατασκευάστηκε βίλα υψηλών λειτουργικών και αισθητικών απαιτήσεων. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η καθαρότητα της μορφής, που πηγάζει από τη λεπτομέρεια στον σχεδιασμό και την υλοποίηση.
Η πρόσβαση από το νοτιότερο και υψηλότερο σημείο του οικοπέδου αποκαλύπτει μόνο ένα τμήμα του κτιρίου. Η ίδια η πέτρα του οικοπέδου ντύνει τους μονολιθικούς όγκους που ορθώνονται ενάντια στην κλίση και ανοίγονται στη θέα, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ιδιωτικότητα του χρήστη και την αρμονική ένταξη στο τοπίο.
Ο διάδρομος της εισόδου αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της σύνθεσης. Βυθίζεται στο έδαφος, διατρέχει το κτίριο, εκτονώνεται σημειακά σχηματίζοντας ένα εσωτερικό αίθριο και συνεχίζει την κίνησή του προς τους εξωτερικούς χώρους, την πισίνα και πέρα από αυτήν, νοητά, τη θάλασσα.
Το τουριστικό κατάλυμα αποτελείται από 5 πολυτελή δωμάτια και άνετους χώρους διημέρευσης εσωτερικά και εξωτερικά. Έχει συνολική δόμηση 320 m2 και ένα υπόσκαφο τμήμα 44 m2 σε συνολική έκταση οικοπέδου 9.055 m2.
Στον δυτικό ισόγειο όγκο οργανώνονται οι χώροι διημέρευσής, οι οποίοι βρίσκονται σε διάλογο με το φυσικό τοπίο. Τα μεγάλα ανοίγματα στις δύο όψεις κάνουν το κτίριο διαμπερές και επιτρέπουν συνεχή και ανεμπόδιστη ροή με τον περιβάλλοντα χώρο, τόσο φυσική όσο και οπτική. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο εξωτερικός χώρος ρέει στον εσωτερικό, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει συνεχής οπτική επαφή με τη θάλασσα. Στον ανατολικό όγκο των δύο επιπέδων συναντώνται οι ιδιωτικοί χώροι, οι οποίοι χωροθετούνται εκμεταλλευόμενοι τον ευνοϊκό προσανατολισμό και τις θεάσεις προς το φυσικό τοπίο.
Στο σύνολο του κτιρίου τα ανοίγματα τοποθετούνται σχεδόν θεατρικά, καδράροντας τη θέα ή την κίνηση. Μ’ αυτόν τον τρόπο εντείνεται η επαφή εξωτερικού - εσωτερικού επιτρέποντας την είσοδο της θάλασσας και του τοπίου στο εσωτερικό.
Σε χαμηλότερο επίπεδο κατά μήκος της κεντρικής διαδρομής, μια σχισμή στο έδαφος οδηγεί σε δύο επιπλέον υπόσκαφους ξενώνες. Αυτοί εκτονώνονται στο βορρά σε μια περίκλειστη προστατευμένη αυλή, όπου ο χρήστης κρυμμένος μέσα στην πλαγιά, απολαμβάνει την ιδιωτικότητα μέσα στο φυσικό περιβάλλον και την ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα.
Στο τέλος της διαδρομής, ο χώρος της πισίνας, της εξωτερικής κουζίνας και της τραπεζαρίας αποτελούν μια αυτόνομη νησίδα υπαίθριας διαβίωσης.
Για τη φύτευση επιλέχθηκαν αγρωστώδη φυτά ως επί το πλείστον ενδημικά, καθώς και ελαιόδεντρα. Στόχος η ομαλή ένταξη στο φυσικό τοπίο του "Αποκόρωνα".
Οι όγκοι του κτιρίου επενδύονται με πέτρα ώστε να συνδιαλέγονται με το φυσικό τοπίο, ενώ η σχισμή του διαδρόμου υπογραμμίζεται από λευκούς τοίχους. Τα δάπεδα εσωτερικά και εξωτερικά είναι με το ίδιο υλικό, πατητό τσιμεντοκονίαμα για να εξασφαλίζεται η συνέχεια εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.
Η επιμέλεια των αρχιτεκτόνων στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση του έργου έδωσε τη δυνατότητα να υπάρξει συνέπεια ανάμεσα στην αρχική ιδέα και στο τελικό αποτέλεσμα.
Η διαμόρφωση της κατοικίας πραγματοποιήθηκε με γνώμονα τις απαιτήσεις των ιδιοκτητών. Στόχος ήταν η μερική ανακαίνιση μιας καλοδιατηρημένης κατοικίας και η δημιουργία ενός επιπλέον δωματίου για χρήση γραφείου, στο χρονικό διάστημα των 6 μηνών. Κατά την διάρκεια των εργασιών όμως, το πλήθος των αιτημάτων αυξήθηκε, με αποτέλεσμα μια ολική ανακαίνιση που διήρκησε 9 μήνες.
Αποσυναρμολογήθηκαν αρκετοί τοίχοι για να επεκταθεί οπτικά ο χώρος των 160 τετραγωνικών μέτρων. Ο σχεδιασμός ξεκίνησε από το εσωτερικό του καταλύματος και καθώς προχωρούσαν οι εργασίες ολοκληρώθηκε και ο εκ νέου σχεδιασμός του εξωτερικού κελύφους. Η είσοδος από τον αύλειο χώρο στην κατοικία αποκτά ενδιαφέρον, ορίζοντας το διάδρομο προς την είσοδο της με τρία λέιζερ κατ πάνελ από γαλβανιζέ λαμαρίνα που εξελίσσονται σαν αναρριχητικά φυτά.
Όσον αφορά το εσωτερικό αμέσως μετά την κυρία είσοδο, αναπτύσσεται ο βασικός διάδρομος που διαπέρνα την κατοικία και αποτελείται από τοίχο επενδυμένο με καπλαμά καρυδιάς. Η κατοικία χωρίζεται σε δύο βασικές ζώνες. Από την μία ζώνη βρίσκονται οι χώροι διανυκτέρευσης και από την άλλη οι βοηθητικοί χώροι και το γραφείο, ενώ στο βάθος της κατοικίας βρίσκεται ο ενιαίος χώρος που περιλαμβάνει την κουζίνα την τραπεζαρία και το σαλόνι. Ο ενιαίος χώρος ολοκληρώνεται με το τζάκι, έναν όγκο που αποτελεί πυρήνα του χώρου και ενοποιεί τα τρία τμήματα καθώς συνδυάζουν ποικιλία υλικών και υφών.
Η κατοικία "TaOsa" αποτελεί έργο που συνδυάζει την ισορροπία μεταξύ αισθητικής και καινοτομίας. Χαρακτηριστικό για τον σχεδιασμό της, αποτελεί η υψηλή ποιότητα υλικών. Επιλέχθηκαν δρύινα δάπεδα, πλακάκια όψης μαρμάρου, επενδύσεις καρυδιάς, χειροποίητα γύψινα διακοσμητικά στοιχεία, υλικά με υφή χαλκού, τοποθετημένα σε ποικιλία μορφών. Ένα ακόμη στοιχείο που την καθιστά πρωτοπόρα, είναι τόσο τα ενεργειακά συστήματα που προσφέρουν λειτουργίες με στόχο το ευ ζην, όσο και ο περίτεχνος τρόπος τοποθέτησης αυτών των εγκαταστάσεων αποδίδοντας ένα αποτέλεσμα που σέβεται την αισθητική της κατοικίας. Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές του συνδυασμού στοιχείων - υφών και τις ανάγκες των πελατών, επιτυγχάνεται ένα άρτιο αποτέλεσμα.
Το οικόπεδο είναι παραθαλάσσιο, σε άμεση οπτική επαφή με την γραφική "χώρα" του νησιού και προστατευμένο από τους ανέμους.. Φιλοξενούσε ένα μικρό πυρήνα από παλαιότερα πετρόκτιστα και νεότερα από οπλισμένο σκυρόδεμα κτίρια.
Η πέτρα, το ξύλο και το καλάμι μαζί με τον εξαιρετικό εσωτερικό σχεδιασμό δημιουργούν μια όαση χαλάρωσης και ευεξίας. Μια εξωτερική πέργκολα από φυσικά υλικά (ξύλο καστανιάς και ελληνικό καλάμι) ολοκληρώνει την εικόνα. Στη "μεσογειακή" αυλή αρωματικά και καλλωπιστικά φυτά και οπωροφόρα δένδρα, η εναλλαγή φυσικού χώματος, χαλικιού και γκαζόν και η οριοθέτηση των παρτεριών με φυσική πέτρα του οικοπέδου δένει τον τόπο με το έργο.
Η αυλή της reception, σκεπασμένη από καλαμωτή και εφοδιασμένη με φύτευση και πάγκους αναμονής είναι ένα προοίμιο δροσιάς για όποιον περιμένει. Η reception στεγάζεται με τέσσερις τρούλους, μια ευρύτερα διαδεδομένη τυπολογία κλειστού κοινόχρηστου χώρου στην Ελλάδα (βλέπε το Μπεζεστένι της Θεσσαλονίκης), η επαναεισαγωγή της οποίας χαρίζει αρχιτεκτονικό βάθος μνήμης στο έργο, υπηρετώντας ταυτόχρονα τη σύγχρονη λειτουργία ενός χώρου υψηλών προδιαγραφών. Αυτή η στρατηγική, του να δίνεται δηλαδή μεγαλύτερος όγκος αέρα σε κτίρια, φέρνει καλύτερο φυσικό δροσισμό (3 - 5°C πιο δροσερά). Οι τρούλοι έχουν μια μικρή κεντρική οπή στην κορυφή τους που επιπλέον χαρίζει δραματικές "πινελιές" φωτός στο εσωτερικό, ενώ το τοπικό μάρμαρο γύρω από τα ανοίγματα υπογραμμίζει και αυτό την "ιθαγένεια" του κτιρίου.
Όλα τα διαμερίσματα είναι θολοσκεπή, έχουν ιδιωτικές πισίνες και αυλές εφοδιασμένες με μακρόστενες οπές αερισμού, ανάλογες με τις παραδοσιακές. Αυτή η αναφορά χρησιμοποιήθηκε όπου χρειάστηκε δροσισμός και αερισμός, όπως π.χ. στις Η/Μ εγκαταστάσεις.
Το ευρύτερο παραθαλάσσιο φυσικό τοπίο ενσωματώνεται με την "καρδιά" του έργου, την κεντρική "μεσογειακή" αυλή, η οποία οριοθετείται από φυσικές ντόπιες καλαμιές, το κτιριακό συγκρότημα σε σχήμα Γ και από τον παλαιό πετρόκτιστο πυρήνα.
Το κατάστημα είναι το αποτέλεσμα του οράματος των εμπνευστών του, να προσφέρουν στην πόλη της Καλαμάτας ένα χώρο αφιερωμένο στην εξυπηρέτηση υψηλών προδιαγραφών της σύγχρονης γυναίκας. Περιλαμβάνει χώρο πώλησης ενδυμάτων, κοσμημάτων και αξεσουάρ, χώρο περιποίησης άκρων, καφετέρια και χώρο φύλαξης μικρών παιδιών. Σκοπός του εγχειρήματος ήταν εξαρχής η κάλυψη όλων των αναγκών μιας γυναίκας, που αγαπά τη μόδα και τις ξέγνοιαστες στιγμές χαλάρωσης, με τη δημιουργία ενός καταστήματος ορόσημου για την ποιότητα των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών.
Για την ομαλή συν-λειτουργία όλων των παραπάνω, επιλέχθηκε να δημιουργηθούν διακριτές ενότητες ανά χρήση, με το ύφος που αντιστοιχεί στον κάθε τομέα της επιχείρησης. Ήταν λοιπόν πρόκληση να είναι ξεκάθαρα τα όρια των χρήσεων, αλλά ταυτόχρονα να αποπνέουν μια κοινή αισθητική που να σέβεται την εταιρική ταυτότητα της επιχείρησης. Δεδομένου ότι ο χώρος αρχικά ήταν πλήρως αδιαμόρφωτος και ενιαίος με μεγάλο ύψος, επιλέχθηκε η δημιουργία κελυφών, τα οποία οριοθετούν συγκεκριμένες χρήσεις και δημιουργούν προστατευμένες περιοχές, όπως το χώρο των δοκιμαστηρίων, το σημείο πώλησης πολύτιμων κοσμημάτων, το εργαστήριο στο χώρο περιποίησης άκρων και την καφετέρια. Η επιλογή αυτή είχε, εκτός από λειτουργική και αισθητική σημασία, αφού πρόσφερε δομική πολυπλοκότητα στον ενιαίο χώρο χωρίς όμως να δημιουργεί αταξία στην οπτική πληροφορία. Η χρήση καμπύλων και πλούσιων υφασμάτων, σε αυτά τα κελύφη, επιλέχθηκε ώστε να τονιστεί η αντίθεση του αδρού περιβάλλοντος χώρου έναντι των περιοχών που περιλαμβάνουν εκλεπτυσμένα προϊόντα, σε πλήρη φροντίδα και προστασία πριν την προσφορά τους στους επισκέπτες του καταστήματος. Καμπύλες και μαλακά υφάσματα χρησιμοποιήθηκαν και στο χώρο περιποίησης άκρων, ώστε να αυξηθούν η ιδιωτικότητα και οι δυνατότητες χαλάρωσης, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ήρεμου χώρου περιποίησης παρόλο που βρίσκεται εντός ενός πολυχρηστικού καταστήματος.
Σκαρφαλωμένο σ' ένα μαγευτικό ελληνικό τοπίο στο Μούρεσι Πηλίου, το συγκρότημα αναπτύσσεται προσανατολισμένο προς μια συναρπαστική θέα στη θάλασσα και το όρος Άθως.
Το έργο ξεκίνησε το 2003 με την πλήρη ανακατασκευή δυο παλαιών κτιρίων, που χρονολογούνταν από το 1701 και βρίσκονταν μέσα σε ένα κτήμα 26 περίπου στρεμμάτων. Το αρχοντικό, που λειτουργεί σήμερα ως χώρος εστιατορίου και το παράσπιτο, που λειτουργεί ως μπαρ. Το 2006 προστέθηκαν εννέα διώροφες ανεξάρτητες κατοικίες, προσφέροντας 10 υπερπολυτελείς σουίτες στο σύνολο. Στη δεύτερη αυτή φάση, προστέθηκε μια εξωτερική θερμαινόμενη πισίνα 150 m² με πλήρη εξοπλισμό υδατοθεραπείας, όπως και ένα υπαίθριο μπαρ 80 m² περίπου.
Όλα τα κτίσματα ακολουθούν τα αρχιτεκτονικά πρότυπα της πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής, σεβόμενα απόλυτα την παράδοση, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά υλικά από την περιοχή. Κυρίαρχα δομικά στοιχεία είναι η πέτρα Ξουριχτίου χτισμένη σε ξερολιθιά, η καστανιά στις εμφανείς εσωτερικά στέγες των κατοικιών και στα εξωτερικά στέγαστρα των βεραντών, τα ξύλινα κουφώματα και οι πλάκες από το Πρόπαν για το "λέπι" των στεγών. Τα μονοπάτια στον εξωτερικό χώρο έχουν εναρμονιστεί πλήρως με τα υπόλοιπα μονοπάτια του Μουρεσίου, κτισμένα με τον παραδοσιακό τρόπο του καλντεριμιού.
Το 2020, ξεκίνησε η ανακαίνιση των εγκαταστάσεων υγειονομικού χαρακτήρα και η μετατροπή των κατοικιών σε τουριστικό κατάλυμα. Οι παρεμβάσεις έγιναν με κάθε σεβασμό στην πηλιορείτικη αισθητική και την ιστορικότητα των κτιρίων που προϋπήρχαν.
Η οργανική φόρμα του συγκροτήματος αφομοιώνεται πλήρως στο καταπράσινο περιβάλλον και στο γαλάζιο της θάλασσας.
Ο νέος χώρος βρίσκεται σε μια πολυκατοικία του ΄50, η οποία σχεδιάστηκε εξ αρχής για χρήση γραφείων, στην καρδιά του ιστορικού - εμπορικού τριγώνου της Αθήνας. Είναι μια περιοχή με πολύ έντονα στοιχεία, που αντικατοπτρίζει και την φιλοσοφία του γραφείου. Αναμειγνύει την ιστορία και την πολυμορφία της πόλης, σε συνδυασμό με το βουητό και τις διαφορετικές της χρήσεις.
Ο αρχικά διαθέσιμος χώρος ήταν πολύ περιορισμένος σε μέγεθος, γεγονός που οδήγησε στην απόφαση για ριζική ανακαίνιση και επανασχεδιασμό. Μόνο έτσι θα συνδυαζόταν μια λειτουργική κάτοψη με την αισθητική ταυτότητα ενός δημιουργικού εργαστηρίου.
Στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα μη διακριτό μείγμα "εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος", το οποίο αλληλεπιδρά και μ’ αυτόν τον τρόπο επεκτείνει την αίσθηση του συνολικού χώρου. Η πρόθεση να αντιμετωπιστεί ο χώρος γραφείου ως ένα μείγμα εξωτερικού χώρου και οικιακής θαλπωρής ήταν μια συνειδητή επιλογή σχεδιασμού για ένα σύγχρονο παραγωγικό περιβάλλον. Με αυτήν την αφορμή χρησιμοποιήθηκαν φυτά, τα οποία πέρα από το διακοσμητικό τους χαρακτήρα λειτουργούν και ως στοιχείο διαμόρφωσης "εξωτερικού περιβάλλοντος", με σκοπό να αναμείξουν τις γραμμές κλειστού και ανοιχτού χώρου, ένα στοιχείο το οποίο άλλωστε θα εξελιχθεί με το χρόνο.
Ο δημιουργικός χώρος της σύνθεσης και της παραγωγής έχει σχεδιαστεί σαν ένα κιόσκι υπαίθριας αγοράς, παραπέμποντας στη βουή της πόλης, τονίζοντας τον "εργαστηριακό" του χαρακτήρα. Απομονώνεται από τον υπόλοιπο χώρο, αν αυτό χρειαστεί, με μια συρόμενη γυάλινη τζαμαρία, όπου η κρεμαστή φύτευση λειτουργεί και ως οπτικό διαχωριστικό.
Ο χώρος των παρουσιάσεων και συναντήσεων έχει αντιμετωπιστεί ως μια σπιτική τραπεζαρία λουσμένη στο φως της πόλης, εξοπλισμένη με vintage έπιπλα, προκειμένου να εντείνει αυτόν ακριβώς το χαρακτήρα των "σπιτικών αναμνήσεων". Όλες οι διαστάσεις των εξωτερικών κουφωμάτων έχουν μεγεθυνθεί για να "εισχωρήσουν" οι εικόνες της πόλης στο μέγιστο. Η συνολική προσέγγιση είναι να δημιουργηθεί ένα εργασιακό περιβάλλον με έντονο προσωπικό χαρακτήρα, που συνδυάζει λειτουργικότητα και οικεία ατμόσφαιρα.
Lab Athens is a dynamic design studio based in Athens, Greece. The office was originally established in 2009 by architects Ilias Pantos and Aris Efthymiadis. Since 2016, it is run exclusively by Ilias Pantos. The scope of our work includes architectural design, interiors and landscape architecture. We cover a wide range of projects within the private sector.
For us, every project is a challenge of combining the client's requirements with creative innovative form and function. In Lab Athens we aim to design and build simple, usable, socially responsible and attractive buildings. Get in touch to learn more about our work and talk about how we can work with you to create interesting, tailor-made projects.
Σε γήπεδο στην περιοχή της Οίας στην νήσο Θήρα πρόκειται να αναγερθούν τέσσερις αυτόνομες καλοκαιρινές κατοικίες. Κύριοι στόχοι του σχεδιασμού είναι η προστασία από τους βορειοδυτικούς ανέμους, η οπτική φυγή προς την θάλασσα και τον ηφαιστειακό κάμπο, καθώς και η επίτευξη ιδιωτικότητας μεταξύ των κατοίκων.
Το γήπεδο έχει προσανατολισμό και κλίση προς το βορρά, και είναι εκτεθειμένο στους Βορειοδυτικούς ανέμους που επικρατούν στην περιοχή. Στόχος του σχεδιασμού ήταν, μέσω της διάσπασης του κτιριακού όγκου σε μικρότερους, να δημιουργηθούν πλήθος υπαίθριων χώρων προστατευμένων από τους ανέμους αλλά με οπτικές φυγές προς την θάλασσα και την θηραϊκή γη. Οι όγκοι που διαμορφώνονται και ακολουθούν την κλίση του οικοπέδου, περικλείονται από υπαίθριους χώρους, δεξαμενές νερού και εσωτερικές αυλές δημιουργώντας ένα ενιαίο σύνολο - “οικισμό” με αισθητική συνοχή, ενταγμένο στο μεσογειακό τοπίο της Σαντορίνης.
Ο σχεδιασμός έγινε με αναφορά στα αγροτικά σπίτια της Θήρας που βρίσκονται στην εξοχή ή στην περίμετρο των οικισμών, τα οποία αποτελούνται από ένα σύνολο αυτόνομων μικρών κτισμάτων μέσα σε περίκλειστες αυλές που φιλοξενούν κύριες ή βοηθητικές χρήσεις. Το συγκρότημα αποτελείται από 8 μονολιθικούς όγκους παραλληλόγραμμου σχήματος με θολωτές οροφές. Στο κτιριακό μονόχωρο όγκο που φιλοξενεί την κουζίνα και το καθημερινό η θολωτή οροφή είναι εμφανής στο εσωτερικό χώρο αλλά εξωτερικά συμπληρώνεται δημιουργώντας ένα βατό δώμα, ενώ στον κτίσμα που φιλοξενεί το υπνοδωμάτιο και το λουτρό δημιουργείται εσωτερικός εξώστης για βοηθητικό υπνοδωμάτιο και η στέγαση γίνεται κατά μήκος των στενών τοιχοποιιών με εμφανή θόλο. Τους όγκους πλαισιώνουν δεξαμενές με νερό που συμβάλλουν στον αερισμό και στον δροσισμό του συγκροτήματος. Το σύνολο των δύο αυτών κτισμάτων, μαζί με τους υπαίθριους σε ακανόνιστα σχήματα χώρους που δημιουργούνται μεταξύ τους, τις κολυμβητικές δεξαμενές και την εσωτερική ιδιωτική αυλή στο πίσω τμήμα αποτελούν την κάθε αυτόνομη μονάδα κατοικίας.
Η κατασκευή γίνεται από φέρουσα πέτρινη τοιχοποιία και θολωτή στέγαση. Προτείνονται παραδοσιακού τύπου ξύλινα κουφώματα. Για το θέμα της σκίασης χρησιμοποιούνται ξύλινες πέργκολες.
Στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου διατηρείται ή φυτεύεται εκ νέου βλάστηση που συναντάται στην περιοχή όπως Φρύγανα και Μακκία (χαμηλή βλάστηση). Επίσης προτείνεται να φυτευτούν και κάποια δένδρα όπως φοίνικες που ευδοκιμούν στην περιοχή.
Το έργο “Θολωτές κατοικίες στην Οία της Σαντορίνης” απέσπασε το βραβείο κριτών στα A+ Awards 2022 που διοργανώθηκαν από την διεθνή αρχιτεκτονική πλατφόρμα Architizer.
ΤΥΠΟΙ ΒΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΥΝ ΤΙΣ ΞΥΛΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΤΑ ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ
Το ξύλο είναι ένας βιολογικός ιστός και η φυσική φθορά του είναι κάτι απολύτως αποδεκτό μέσα στη φύση και τυχόν επιπλέον δυσμενείς συγκυρίες κατά τη χρήση του (υπέρμετρες μηχανικές καταπονήσεις, βιολογικές προσβολές, διαβροχή κ.ά.) επιταχύνουν αυτήν τη φθορά· πολλώ δε μάλλον, καθώς η εναλλαγή διαβροχής - απομάκρυνσης υγρασίας συνοδεύεται με αλεπάλληλες ακανόνιστες μεταβολές διαστάσεων των κατασκευών.