Για την εξυπηρέτηση των νέων λειτουργικών αναγκών του πρώην ελαιοτριβείου νυν εξοχικής κατοικίας έγιναν κάποιες επεκτάσεις οι οποίες επενδύθηκαν με οξειδωμένο χάλυβα. Το σύγχρονο υλικό αυτό επιλέχθηκε καθότι οι αντιδιαβρωτικές ιδιότητές του, το καθιστούν ιδανική λύση σε υπαίθριες κατασκευές, ενώ παράλληλα είναι ένα πολύπλευρο και ευπροσάρμοστο υλικό που "μεγαλώνει" μαζί με το κτίριο, αναπτύσσοντας μια ανθεκτική πατίνα σε διάστημα 18-36 μηνών, ανάλογα με τις καιρικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Οι ανθεκτικές αυτές επενδύσεις γοητεύουν με τις ελαφρώς ιριδίζουσες αποχρώσεις μεταξύ κόκκινου και του καφέ-μαύρου, ενώ η ζεστασιά και η τραχύτητά τους αποπνέουν μία ανόθευτη φυσικότητα η οποία επικοινωνεί αρμονικά με τον περιβάλλοντα χώρο.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Detale Architecture & Engineering
Φωτογραφίες: Yorgis Yerolymbos

Μία σύγχρονη κατοικία στη θέση Λάγγερη της Πάρο με βορεινό προσανατολισμό, θέα προς τη θάλασσα, μινιμαλιστική αρχιτεκτονική και ιδιαίτερη χρήση των ανοιγμάτων ολοκληρώθηκε το 2018. Το κτίριο δημιουργεί θεάσεις προς τη θάλασσα, διαμέσου διαμπερών ανοιγμάτων και ενοποιεί οπτικά και λειτουργικά την πίσω αυλή, την κατοικία και τις βεράντες στην βόρεια πλευρά. Τα έκκεντρα περιστρεφόμενα ανοίγματα ακολουθούν μια καθαρή και λιτή αισθητική, χωρίς περιττά διακοσμητικά στοιχεία, γεγονός που ενισχύει τον μινιμαλιστικό χαρακτήρα του κτιρίου, ενώ το επιβλητικό τους μέγεθος προσφέρει άπλετο φυσικό φως στους εσωτερικούς χώρους και επιτρέπει την απρόσκοπτη θέα προς το εξωτερικό περιβάλλον.

Αρχιτεκτονική μελέτη: React Architects - Christophe Pingaud Architecture
Φωτογραφίες: Γιώργος Μεσσαριτάκης

Η κάτοψη της κατοικίας "Hourglass Corral" είναι προϊόν παραμετρικού σχεδιασμού που έχει οργανωθεί βάση αυτού του καννάβου Voronoi. Δοκάρια από εμφανές σκυρόδεμα προβάλλουν πέρα από τις όψεις του κτιρίου, διαμορφώνοντας "κελιά" του καννάβου Voronoi, και υποστηρίζουν τα σκίαστρα. Κάθε "κελί" του, αντιστοιχεί σε μια σαφώς καθορισμένη χρήση, είτε είναι εξωτερική αυλή, σκίαστρο, κοινόχρηστος χώρος, υπνοδωμάτιο ή βοηθητικός χώρος. Από το εσωτερικό, οι οροφές κάθε κυττάρου διπλώνονται προς τα πάνω προς το κεντρικό τους σημείο όπου η οροφή διαπερνάται από ένα κυκλικό φεγγίτη. Αυτό δημιουργεί ένα οργανικό, ρέον εσωτερικό τοπίο οροφής.

*Οι κάνναβοι Voronoi είναι δομές, που συναντιούνται συχνά στη φύση ως οργανικά σχήματα, που προσαρμόζονται στα δεδομένα. Σε αντίθεση με τον καρτεσιανό κάνναβο, οι κάνναβοι Voronoi είναι οργανικοί και προσαρμόζονται στα δεδομένα, καθώς προκύπτουν γύρω από οποιοδήποτε σύνολο σημείων στο χώρο

Αρχιτεκτονική μελέτη: DECA architecture / Διονύσης Δικέφαλος, Alison Katri, Μαρία Παππά, Αλίκη Σαμαρά Χρυσοστομίδου, Αλέξανδρος Βαΐτσος, Carlos Loperena
Φωτογραφίες: Γιώργης Γερόλυμπος, DECA Architecture

Η AMCO Inspired Technologies, μια δυναμική εταιρεία τεχνολογίας που πρωτοπορεί στον τομέα της, απαιτούσε έναν αντίστοιχα καινοτόμο και δυναμικό χώρο εργασίας. Ο εσωτερικός χώρος του τριώροφου κτιρίου γραφείων βασίστηκε στη δημιουργία ενός μοντέρνου, βιομηχανικού χώρου που ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητα.
Κεντρικό στοιχείου του σχεδιασμού είναι ο κοινόχρηστος χώρος, ο οποίος λειτουργεί ως το πιο δημόσιο και ανοιχτό κομμάτι του κάθε ορόφου και ως το κεντρικό σημείο αναφοράς προσδίδοντας κίνηση και ζωντάνια με τα καμπύλα γραμμικά φωτιστικά του. Γύρω από αυτόν τον κεντρικό χώρο διατάσσονται οι υπόλοιποι χώροι, όπως οι αίθουσες συσκέψεων, οι χώροι εργασίας, οι οποίοι αναπτύσσονται σε ομαδοποιημένους σταθμούς εργασίας ανά τομέα και τα γραφεία διοίκησης που απαιτούν απομόνωση, διατηρώντας την απαραίτητη ισορροπία μεταξύ ανοιχτών και ιδιωτικών χώρων. Η κίνηση στον χώρο οργανώνεται γύρω από αυτόν τον πυρήνα, προσφέροντας εύκολη πρόσβαση και οπτική σύνδεση μεταξύ των διαφόρων τμημάτων.
Ο σχεδιασμός επικεντρώθηκε στην επίτευξη διαφάνειας, αίσθησης ανοιχτού χώρου. Η χρήση γυάλινων διαχωριστικών στους χώρους εργασίας και στα γραφεία διοίκησης επιτρέπει την άμεση οπτική επαφή μεταξύ των διαφόρων χώρων, διατηρώντας παράλληλα την απαραίτητη ιδιωτικότητα και ησυχία για τους εργαζόμενους μέσω της χρήσης ηχοαπορροφητικών υλικών διασφαλίζοντας την ακουστική άνεση.
Ο φυσικός φωτισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό του χώρου γι’ αυτό τα γραφεία διοίκησης και οι χώροι εργασίας έχουν τοποθετηθεί κατά μήκος των όψεων του κτιρίου επιτρέποντας την καλύτερη διάχυση του φυσικού φωτός στους χώρους.
Η χρωματική παλέτα κινείται σε ουδέτερους τόνους, όπως το olive, το κίτρινο και η terracotta, που προσδίδουν έναν φυσικό και ζεστό τόνο, δημιουργώντας μια αίσθηση αρμονίας και ισορροπίας στο περιβάλλον εργασίας. Η προσοχή στη λεπτομέρεια και η επιλογή των υλικών ήταν καίριες για την επίτευξη της ποιότητας. Οι λευκοί φωτεινοί τοίχοι, τα γκρι πλακάκια και οι μεταλλικές λεπτομέρειες συνδυάζονται αρμονικά με τις ζεστές ξύλινες επιφάνειες, δημιουργώντας μια μοναδική ταυτότητα μέσα από την αντίθεση ψυχρών και ζεστών στοιχείων. Γι αυτή τη μοναδική ταυτότητα που ήταν σημαντικό να δοθεί στην εταιρεία επιλέχθηκε ο σχεδιασμός ενός γραμμικού φωτιστικού επί του υποστυλώματος που απεικονίζει την ονομασία της εταιρείας σε δυαδική μορφή, μεταφρασμένη σε λευκό και μαύρο.
Προκειμένου να ενισχυθεί η εντύπωση της εξέλιξης και της τεχνολογικής πρωτοπορίας ενός δυναμικού και σύγχρονου περιβάλλοντος εργασίας σημαντική απόφαση ήταν η έκθεση των δομικών στοιχείων, όπως ο σκελετός του κτιρίου και οι οροφές προσδίδοντας έτσι μια ακατέργαστη, αυθεντική αίσθηση που αντικατοπτρίζει τη βιομηχανική αισθητική.
Έτσι, ο συνδυασμός στοιχείων βιομηχανικής αισθητικής με υλικά όπως το μάρμαρο και το ξύλο δημιουργούν μια σύγχρονη αλλά διαχρονική εικόνα του χώρου εργασίας.

Η Sa Taronja στην πόλη Andratx, στη Μαγιόρκα, ξεκίνησε ως η μεγαλύτερη πτηνοτροφική μονάδα στις Βαλεαρίδες Νήσους τη δεκαετία του 1960 που ιδρύθηκε από την οικογένεια Burgos. Το 1997 μετατράπηκε σε πολιτιστικό κέντρο από έναν Γερμανό ζωγράφο που το απέκτησε, ενώ το 2017, ένας νέος ιδιοκτήτης το ανέλαβε με στόχο τη συνέχιση της πολιτιστικής του κληρονομιάς.
Η ανακαίνιση της Sa Taronja έχει δύο φάσεις. Η πρώτη περιλάμβανε την αποκατάσταση του πέτρινου αρχτοντικού 300 ετών που πλέον λειτουργεί ως ξενώνας. Η δεύτερη επικεντρώνεται στα τρία μεγάλα κτίρια, που ήταν αρχικά ορνιθώνες και αργότερα στούντιο καλλιτεχνών. Οι ανακαινίσεις διατηρούν την αυθεντική κουλτούρα του χώρου.
Χρησιμοποιώντας τοπικά υλικά, όπως πέτρα Mares και ένα απλό ξύλινο πλέγμα, οι BEEF ARCHITEKTI από τη Σλοβενία ανέδειξαν την ιστορική και πολιτιστική αξία του χώρου, ενώ ταυτόχρονα προσδώσαν σύγχρονο χαρακτήρα. Τα αρχικά αρχιτεκτονικά στοιχεία και τα ανακαλυφθέντα χειροποίητα αντικείμενα ενσωματώθηκαν στον σχεδιασμό, ενισχύοντας την αυθεντικότητα και τη σύνδεση με το παρελθόν. Με τη βοήθεια γηγενών τεχνητών, αφαιρέθηκαν όλες οι σύγχρονες προσθήκες για να αποκαλυφθεί η αρχική πέτρινη δομή στη φυσική, συμπαγή της μορφή. Οι ανακατασκευές θα κάνουν τη Sa Taronja ξανά σημαντικό πολιτιστικό σημείο αναφοράς σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.

Η έλλειψη θέας, η επαφή με πολυσύχναστο δρόμο καθώς και η γειτνίαση με μοναστήρι, οδήγησαν σε σχεδιασμό που προστατεύει την ιδιωτικότητα μέσω του κτιρίου "Hug house" και του πρασίνου. Ο λιτός μοντέρνος σκελετός συνδιαλέγεται με τοιχοποιίες και πεζούλια από τοπική πέτρα, ως αναφορά στα παραδοσιακά σπίτια της περιοχής. Η είσοδος περιστοιχίζεται από ανθοφόρα και εξωτικά φυτά.
Φωτογραφίες: Γιώργος Παπαποστόλου

Οι χτιστές πέργκολες των όγκων ακολουθούν τις διαφορετικές στάθμες των κτιριακών όγκων και, έχοντας σχετικά κλειστή μορφή, συμπληρώνουν ενεργά το ογκοπλαστικό σύνολο.
Όλα τα υπνοδωμάτια είναι προσβάσιμα μέσω του πίσω υπαίθριου χώρου, αποκτώντας έτσι ανεξαρτησία κινήσεων από τους κοινόχρηστους χώρους διημέρευσης του σπιτιού.
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Βουμβάκης

Το One Athens στους πρόποδες του Λυκαβηττού είναι ένα θρυλικό κτιριακό συγκρότημα για την Αθήνα και την αρχιτεκτονική της. Σχεδιασμένο το 1957 από τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη (1913-1975) και ολοκληρωμένο το 1971, το διατηρητέο πλέον συγκρότημα λειτούργησε ως έδρα του Γραφείου Δοξιάδη μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η μετατροπή από συγκρότημα γραφείων σε οικιστική ανάπτυξη το 2014, εισήγαγε έναν νέο τύπο κτιρίου και μια νέα κλίμακα σε μια πόλη όπου κυριαρχεί η τυπολογία της πολυκατοικίας.

Η πλήρης ανακαίνιση του διαμπερούς διαμερίσματος στον πέμπτο όροφο, απαντά στις σύγχρονες ανάγκες κατοίκησης με σεβασμό στην υφιστάμενη αρχιτεκτονική. Η αναδιοργάνωση της σε σχήματος ‘Γ’  κάτοψης είναι απλή και σαφής: μια ανοικτή ‘κοινόχρηστη’ ζώνη, που περιλαμβάνει την τραπεζαρία, το καθημερινό και την κουζίνα, καθώς και έναν ενδιάμεσο χώρο γραφείου, καταλήγοντας στην ‘ιδιωτική’ ζώνη, με το κύριο υπνοδωμάτιο, το διαμπερές λουτρό και την ιματιοθήκη. Η σκόπιμη απουσία τοιχοπετασμάτων ενισχύει την ιδέα ενός ροϊκού, ευέλικτου και συνεχούς χώρου. Αντιθέτως αυτό που επικρατεί είναι διάσπαρτα πετάσματα που ενσωματώνουν τις υποδομές του διαμερίσματος και του κτιρίου. Ο διαχωρισμός των επιμέρους χώρων υπονοείται από ημιδιαφανή συρόμενα πετάσματα πλήρους ύψους από γυαλί και ξύλο, τα οποία επιτρέπουν την οριοθέτηση και εξασφαλίζουν ιδιωτικότητα. Οι μεγάλες πλάκες μωσαϊκού δαπέδου δημιουργούν επιπλέον μια συνεχή επιφάνεια ενισχύοντας τη ροϊκότητα του χώρου.

Η καναβοειδής πρόσοψη του υφιστάμενου κτιρίου προοριζόταν να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των γραφειακών χώρων με άφθονο και συνάμα ελεγχόμενο Μεσογειακό φως και φυσικό αερισμό. Η νέα οργάνωση μιας ελεύθερης κάτοψης σχήματος ‘Γ’ συνδέει οπτικά τις δύο υαλόφρακτες όψεις του διαμερίσματος: την εσωτερική στραμμένη προς το κεντρικό αίθριο του συγκροτήματος και την εξωτερική προς την οδό Στρατιωτικού Συνδέσμου. Έτσι, το διαμέρισμα απολαμβάνει ανεμπόδιστη θέα προς το περίφημο αθηναϊκό πλαίσιο: μέσα από το αίθριο προς τον κατάφυτο λόφο του Λυκαβηττού, ενώ προς τα νοτιοανατολικά σε πρώτο πλάνο και πάνω από τα δώματα των απέναντι πολυκατοικιών, προβάλλει η Ακρόπολη και ξεδιπλώνεται η πανοραμική θέα του Σαρωνικού.

Το έργο αφορά την ανακαίνιση και την πλήρη αναδιαμόρφωση διαμερίσματος το οποίο βρίσκεται στον τέταρτο όροφο κλασικής Αθηναϊκής πολυκατοικίας η οποία έχει ανεγερθεί την δεκαετία του 1970. Το διαμέρισμα έχει επιφάνεια 95 τ.μ. και έχει αναδιαμορφωθεί πλήρως προκειμένου να εξυπηρετεί τις σύγχρονες ανάγκες.

Με υψηλά αισθητικά κριτήρια και στόχο την δημιουργία άνετων χώρων και διακριτών κοινόχρηστων και ιδιωτικών ζωνών, η κάτοψη του διαμερίσματος έχει οργανωθεί με ανοιχτή κοινόχρηστη ζώνη που περιλαμβάνει την κουζίνα, το καθιστικό και την τραπεζαρία και μια ιδιωτική ζώνη που περιλαμβάνει το λουτρό , την βοηθητική ιματιοθήκη και δυο υπνοδωμάτια με walk in closets το ένα εκ των οποίων διαθέτει και ιδιωτικό λουτρό.

Η αφαιρετική προσέγγιση σε συνδυασμό με την προσεκτική επιλογή των υλικών και της υφής τους έχουν οδηγήσει σε ένα αρμονικό αποτέλεσμα το οποίο έχει ενισχυθεί με την χρήση τολμηρών σκούρων τόνων στα μεταλλικά στοιχεία τα οποία βρίσκονται σε όλους τους χώρους του διαμερίσματος. Τα παλαιά ξύλινα δάπεδα έχουν συντηρηθεί και συμπληρωθεί ενώ στους υπόλοιπους χώρους έχουν χρησιμοποιηθεί μεγάλα μεγέθους κεραμικά πλακίδια προκειμένου να αποφευχθούν οι αρμοί και να ενισχυθεί το μινιμαλιστικό αισθητικό αποτέλεσμα.

Το ακίνητο βρίσκεται στα Μελίσσια σε επίμηκες οικόπεδο με μεγάλο βάθος στο οποίο υπάρχει και δεύτερο κτίσμα. Τα δύο κτίσματα είναι ελεύθερα τοποθετημένα σε ενιαίο κήπο και σχεδιάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από γνωστό αρχιτέκτονα. Το ιδιαίτερο μορφολογικό λεξιλόγιο που τα διακρίνει συνάδει με το μοντέρνο ύφος της εποχής ενώ ο χαρακτήρας και των δύο κτισμάτων διαθέτει χαρακτηριστικά μπρουταλιστικά στοιχεία.
Το συγκεκριμένο έργο εντοπίστηκε στο πρώτο από τα δύο κτίσματα, αυτό που βαίνει στο δρόμο. Το κτίσμα διαθέτει συνολική επιφάνεια 480 m². Αποτελούσε ενιαία κατοικία σε 4 διακριτές στάθμες (υπόγειο, ισόγειο, όροφος και δώμα) με ενιαίο κλιμακοστάσιο. Στο εξωτερικό κέλυφος του κτίσματος κυριαρχούσε ο εμφανής ξυλότυπος οργανωμενος σε ζώνες. Κατακόρυφες και οριζόντιες σκοτίες διαχώριζαν τις διάφορες ζώνες του ξυλοτύπου επιτρέποντας την αλλαγή διεύθυνσης της ξυλείας που χρησιμοποιήθηκε κατά τη σκυροδέτηση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο φέρων οργανισμός ήταν το κυρίαρχο στοιχείο του κελύφους. Τα στοιχεία πλήρωσης ήταν σαφώς διαχωρισμένα από το φέροντα οργανισμό και προεξείχαν κατά μέσον όρο 5 cm με τελείωμα πεταχτού σοβά. Όλα τα ανοίγματα αποτελούσαν μέρος της σύνθεσης των όψεων τηρώντας αυστηρές χαράξεις σε κατακόρυφο και οριζόντιο άξονα. Τα κουφώματα ήταν όλα ξύλινα και στο μεγαλύτερο ποσοστό τους διέθεταν φεγγίτη. Τα μεγάλα σε μήκος ανοίγματα επέβαλλαν την τυπολογία των κουφωμάτων που ήταν επάλληλα συρόμενα με φεγγίτη. Ξύλινο πλαίσιο εγκιβώτιζε το κάθε άνοιγμα σε ενιαία σύνθεση.
Το ζητούμενο ήταν ο διαχωρισμός της ενιαίας μονοκατοικίας σε 3 διακριτά διαμερίσματα και ο εκσυγχρονισμός του κτίσματος προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με τις ενεργειακές και τις λειτουργικές απαιτήσεις της εποχής. Η μελέτη έγινε το 2020 και η ολοκλήρωση του έργου το Σεπτέμβριο του 2023.
Ο διαχωρισμός των ιδιοκτησιών είχε ως βασική συνεπαγωγή τη δημιουργία διαφορετικών δικτύων ηλεκτρομηχανολογικών με την ανάγκη ελέγχου από κεντρικά σημεία του κτίσματος.
Εκτός από το πρόβλημα της εσωτερικής διαρρύθμισης, της διάκρισης διακριτών εισόδων και προσπελάσεων, το πολύ βασικό ερώτημα ήταν η διατήρηση ή όχι του αρχιτεκτονικού ύφους. Η ανάγκη για τη μόνωση του κελύφους, και άρα για τοποθέτηση θερμοπρόσοψης, είχε ως αποτέλεσμα την υποχρεωτική αποδέσμευση από τις αυστηρές χαράξεις της όψης τόσο για την εξωτερική τοιχοποιία όσο και για τα ανοίγματα.
Η επιλογή έγινε με γνώμονα τη διατήρηση του ευρύτερου χαρακτήρα και της προσαρμογής του στα σύγχρονα δεδομένα. Αναζητήθηκε λοιπόν μια ισορροπία ανάμεσα στο «παλαιό» και στο «νέο» και έγινε η προσπάθεια της μεταγραφής του χαρακτήρα χωρίς απώλεια των αρχών σχεδιασμού των όψεων. Έτσι, χρησιμοποιήθηκε η ίδια η θερμοπρόσοψη σε ενότητες διαφορετικού πάχους προκειμένου να μεταφέρει το λεξιλόγιο των προεξοχών που υπήρχε εξαρχής, χωρίς όμως να αναπαραχθεί ο παλαιός ξυλότυπος. Η διαφορετική κοκκομετρία της τελικής επίστρωσης χρησιμοποιήθηκε ως μια μεταγραφή της παλαιάς διαφοροποίησης εμφανούς σκυροδέματος και πεταχτού σοβά. Στο νέο ύφος οργανώθηκαν οι σκοτίες εκ νέου, τηρώντας τις αρχές του αρχικού σχεδιασμού.
Τα παλαιά ξύλινα επάλληλα κουφώματα με φεγγίτη αντικαταστάθηκαν με νέα κουφώματα αλουμινίου με θερμοδιακοπή και σύγχρονους μηχανισμούς ανύψωσης λόγω του μεγάλου βάρους τους. Το σκούρο χρώμα τους και το τελείωμα υφής άμμου (sable) σε διάλογο προς την κοκκομετρία των επιφανειών της θερμοπρόσοψης επιχείρησε μια λεπταίσθητη διαχείριση των υφών σε αναλογία με τις υφές του αρχικού σχεδιασμού.
Οι φεγγίτες διατηρήθηκαν και αυτοί ενώ η οργάνωση των ανοιγμάτων εντάσσεται σε μια λογική αυστηρών χαράξεων και πάλι.
Η στρατηγική αναζήτησης μιας ισορροπίας ανάμεσα στο «παλαιό» και στο «νέο» είναι δηλωτική του σεβασμού προς στο αρχικό ύφος σχεδιασμού και μια δήλωση για την πρόθεση διατήρησης των σύγχρονων κτιρίων-μνημείων στο μοντερνισμό της δεκαετίας του 1970.