Για την εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής στο εσωτερικό κάθε κτιρίου απαιτείται η ανανέωση του αέρα, δηλαδή η αντικατάσταση μέρους του εσωτερικού αέρα από νωπό αέρα περιβάλλοντος. Οι απαιτήσεις νωπού αέρα καθορίζονται ανάλογα με τη χρήση του κτιρίου, τον πληθυσμό των χρηστών και την παραγωγή ρύπων λόγω χρήσης του κτιρίου, που σε γενική προσέγγιση είναι αντίστοιχη της χρήσης του κτιρίου. Στις κατοικίες η ανανέωση του αέρα γίνεται κυρίως μέσω των ανοιγμάτων του κελύφους της κατοικίας και των χρηστών, που κατά βούληση ανοίγουν τα κουφώματα για τον φυσικό αερισμό της κατοικίας. Η ανάγκη για μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας οδηγεί πλέον στην τοποθέτηση συστημάτων μηχανικού εξαερισμού με ανάκτηση θερμότητας και στα κτίρια κατοικιών.

Το "Selva Restaurant" στο Άμστερνταμ, σχεδιασμένο από το αρχιτεκτονικό γραφείο El Equipo Creativo, ξεχωρίζει για την έντονη θεματική του, εμπνευσμένη από τη ζούγκλα. Ο χώρος είναι διαμορφωμένος με τρόπο που μεταφέρει τον επισκέπτη σε έναν φανταστικό, τροπικό κόσμο, με φυσικά υλικά, οργανικές φόρμες και πλούσια χρωματική παλέτα.
Κατά την είσοδο κάτω από μια ζωντανή, γεμάτη φυτά οροφή, οι επισκέπτες αντικρίζουν ένα κρεμαστό, ανακλαστικό στοιχείο που μοιάζει με τροπικό ποτάμι, που περιβάλλεται από λαμπτήρες από λαμπερό γυαλί και πλούσια βλάστηση.

Αρχιτεκτονική μελέτη: EL EQUIPO CREATIVO
Φωτογραφίες: HG ESCH
Πηγή: V2com

Η αρχιτεκτονική ιδέα για τη σύνθεση ενός συμπλέγματος κτιρίων, με αφετηρία την αρχετυπική δομή των αγροικιών, με κύρια και βοηθητικά κτίρια γύρω από μία περίκλειστη αυλή, ψηλούς μαντρότοιχους, σε συνδυασμό με μορφολογικά στοιχεία της Κέρκυρας προκύπτει από την πρόθεση σχεδιασμού ενός οικήματος που ανήκει στον τόπο.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Urban Soul Project
Φωτογραφίες: Kimberley Powell

Η κατοικία βρίσκεται σε ένα τυπικό προαστιακό οικόπεδο στην οικιστική περιοχή του Αναβαργός στην Πάφο. Αποτελείται από 3 υπνοδωμάτια στον όροφο και σαλόνι, τραπεζαρία κουζίνα, δωμάτιο παιχνιδιών και βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο.
Η κοινοτυπία της προαστιακής περιοχής και η έλλειψη ιδιαιτεροτήτων του τεμαχίου, που συνήθως αποτελούν εναρκτήριο έναυσμα στα στάδια της μελέτης (όπως θέα, φυσικό τοπίο, προσανατολισμός κ.α.), οδήγησε την αρχιτεκτονική αναζήτηση σε 2 παραμέτρους, που εστιάζουν στο δομημένο περιβάλλον της άμεσης γειτονιάς. Η πρώτη αφορά στην επεξεργασία του κελύφους για την προστασία της ιδιωτικής ζωής από τις πολυκατοικίες που γειτνιάζουν με το οικόπεδο και η δεύτερη εστιάζει στην αναζήτηση και τον προσδιορισμό της αρχιτεκτονικής ταυτότητας του έργου στο προαστιακό τοπίο.
Η κύρια κτιριακή μάζα συγκεντρώθηκε κατά μήκος του δρόμου, στην ελάχιστη επιτρεπόμενη απόσταση από το οδικό σύνορο, αφήνοντας το μεγαλύτερο μέρος του οικοπέδου ελεύθερο στο πίσω μέρος για τη διαμόρφωση του κήπου. Ο συμπαγής κτιριακός όγκος και η ψηλή περίφραξη παραπέμπουν σε ένα εσωστρεφές κτίριο και λειτουργούν σαν οπτικός φραγμός, τόσο από το επίπεδο του δρόμου, όσο και από τις τετραώροφες πολυκατοικίες, που βρίσκονται απέναντι. Η περίφραξη κρατήθηκε σε απόσταση από το σύνορο του τεμαχίου και εντάχθηκε συνθετικά στην πρόσοψη της οικίας, αφήνοντας εξωτερικά μια ανοικτή ζώνη πρασίνου, που εμπλουτίζει τη γειτονιά και εντείνει στην αναγνωσιμότητα της αρχιτεκτονικής πρόθεσης. Η δίρριχτη στέγη τέμνει την ορθογώνια κάτοψη του ορόφου διαγώνια, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται 4 επικλινείς όψεις σε αντίθετη κατεύθυνση, που διαφοροποιούν την οπτική αντίληψη του κτιριακού όγκου, αναλόγως της πορείας που προσεγγίζεται η κατοικία.
Από την είσοδο στην περίφραξη της οικίας, οι εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι διαδέχονται ο ένας τον άλλο μέσα από τη διαμπερότητα του ισογείου, προσκαλώντας τον χρήστη σε ένα ταξίδι εξερεύνησης μέσα στο περίκλειστο κέλυφος. Η ελεύθερη διάταξη του ισογείου δημιουργεί συνθήκες ομοιογένειας και ενοποίησης των επιμέρους λειτουργειών. Η σκάλα και το τζάκι, που αποτελούν 2 κυρίαρχα στοιχεία στο ισόγειο, επιδέχτηκαν μια γλυπτική επεξεργασία και τοποθετήθηκαν ελεύθερα στον χώρο, συντείνοντας στην ομοιογενή ανάγνωσή του. Το μεγάλο υαλοστάσιο, που εκτείνεται σε όλο το μήκος της πίσω όψης, επιτρέπει στην άμεση και απρόσκοπτη σύνδεση των εσωτερικών χώρων με τον κήπο και διευρύνει τα όρια του εσωτερικού ισόγειου χώρου. Στον όροφο τα δωμάτια σχεδιάστηκαν σε μια γραμμική διάταξη με θέα προς τον κήπο. Η κυκλοφορία επιτυγχάνεται γύρω από ένα αίθριο που βρίσκεται πάνω από την εσωτερική αυλή του ισογείου επιτρέποντας σε όλους τους χώρους στον όροφο να έχουν φυσικό φωτισμό και αερισμό.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του ιατρείου βασίστηκε στην εγγραφή όγκων και μορφών που θα μπορούν να αναγιγνώσκονται ως ανεξάρτητες εγγραφές αντικειμένων στο φόντο του κελύφους. Οι αρχιτέκτονες δηλαδή απέφυγαν να επαναλάβουν στοιχεία της εποχής σχεδιασμού του κτιρίου, αλλά χρησιμοποίησαν το κέλυφος ως ένα φόντο ετερόκλητης προβολής σύγχρονων μορφών που σχεδιάστηκαν και τοποθετήθηκαν στο χώρο ώστε να μη φλυαρούν απέναντι στα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Δημιούργησαν έτσι μια χρονική συνέχεια προσλαμβάνοντας τις ανάγκες ενός σύγχρονου επαγγελματικού χώρου και σχεδιαστικές αξίες που θα ισομοιράζουν και θα αυτονομούν τις δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Εργαλεία του σχεδιασμού υπήρξαν το φως και οι διαθλάσεις του, οι υφές που προσλήφθηκαν και από τα εγγενή υλικά του προϋπάρχοντος χώρου, οι στατικές υπερβάσεις, οι γεωμετρικές επαναλήψεις κ.ά.
Στο χώρο υποδοχής η επίλυση βασίστηκε σε ένα βασικό άξονα: την αλληλοεπίδραση του φωτός και των μορφών. Η συγκέντρωση της προσοχής στους 3 ιεραρχικά βασικούς όγκους που κυρίαρχα θα εδράζονται στο χώρο αποφεύγοντας να συνομιλούν με το κέλυφος με μια μοναδική πρόσληψη την υφή και το λευκό των τοίχων.

Aρχιτεκτονική μελέτη: UBUplan architects
Φωτογραφίες: Nikos Vavdinoudis - Christos Dimitriou / studiovd.gr

Επειδή βρισκόμαστε στην Ανδαλουσία, στο νότο της Ισπανίας, η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένας μεγάλος κήπος με εκτεταμένους καλυμμένους εξωτερικούς χώρους, προσφέροντας σκιά όταν χρειάζεται, όπου θα μπορούσες να ζεις έξω μέρα και νύχτα, όλο το χρόνο. Όλα περιστρέφονται γύρω από την ιδέα να απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα με φίλους και οικογένεια, χαλαρώνοντας με κάποια τάπας και εξαιρετικά ισπανικά κρασιά.
Δεν υπάρχουν παράθυρα ή ανοιγόμενα ανοίγματα προς τον εξωτερικό / δημόσιο χώρο, το σπίτι εμφανίζεται σαν μια λευκή και κυβική γλυπτική, παρόμοια με τα μαυριτανικά πατάρια στην Ανδαλουσία. Μόνο τα φυτά δείχνουν τη ζωή του εσωτερικού προς τα έξω. Όλα καλύπτονται με λευκό σοβά, δημιουργώντας αυτό το ατελείωτο παιχνιδιάρικο τοπίο, καλυμμένο μόνο από τον βαθύ μπλε ουρανό της Ανδαλουσίας, που είναι εδώ για να φιλοξενεί ανθρώπους.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Gus Wüstemann Architects
Φωτογραφίες: Bruno Helbling

Στην ανατολική πλευρά της Νάξου, σε ένα παρθένο τόπο που ακόμη αντιστέκεται στον υπερτουρισμό, κατασκευάστηκε μια μικρή, ισόγεια κατοικία διακοπών σε έναν εγκαταλελειμμένο ελαιώνα.
Η σύνθεση αποτελείται από μια απλή ορθογωνική μορφή που προσπαθεί να χωρέσει σε μια γραμμική διάταξη ένα λιτό κτιριολογικό πρόγραμμα που να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες διακοπών της εργοδότριας και της οικογένειάς της. Μόνη διακοπή στη γραμμική μορφή, η κόγχη του εξωτερικού ντουζ, που δημιουργεί ένα όριο ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό, προστατεύοντας τα υπνοδωμάτια από τις πιο εξωστρεφείς δραστηριότητες του καθημερινού.
Κεντρικό στοιχείο της κατοικίας, η σχέση του μέσα με το έξω, η οποία παραμένει ρευστή παρά τη κλίση του εδάφους, πράγμα που επιτυγχάνεται με την ένταξη μιας διευρυμένης πλατφόρμας που προτάσσεται του τοπίου και δημιουργεί ένα χώρο σαφώς προσδιορισμένο από σκληρά όρια όπου οι ένοικοι απολαμβάνουν τον μεσογειακό ήλιο υπό τη διακριτική προστασία μιας ξύλινης πέργκολας.
Το κτίριο και τα συστήματα που το πλαισιώνουν σχεδιάστηκαν με το τοπικό μικρο-κλίμα ψηλά στις προτεραιότητες, τυπικό γνώρισμα της ανώνυμης αρχιτεκτονικής στην περιοχή, προσαρμοσμένη στο σύγχρονο τρόπο ζωής. Ένα πλήρως μονωμένο κέλυφος, μαζί με μια στρατηγική διάταξη των ανοιγμάτων και ένα αυτόνομο σύστημα συλλογής των όμβριων καθιστούν τη διημέρευση άνετη και με μικρό ενεργειακό αποτύπωμα.
Η παλέτα των υλικών είναι περιεκτική και οι υφές στο εξωτερικό λιγοστές, κινούμενες στις διαβαθμίσεις του λευκού, ενώ στο εσωτερικό – παρότι αφαιρετική – λίγο πιο κοντά στο φυσικό στοιχείο που περιβάλλει το κτίριο.

Σήμερα όλο και περισσότερες εφαρμογές στρέφονται στον ηλεκτρισμό. Η ανάγκη για να εγκαταλειφθούν τα ορυκτά καύσιμα και να διαμορφωθούν οι συνθήκες, για να στραφούν οι καταναλωτές σε καθαρή ενέργεια, έχει οδηγήσει στην πρόκριση της ηλεκτρικής ενέργειας ως μέσου τροφοδότησης όλων των νέων συστημάτων (συστήματα θέρμανσης, ψύξης, ηλεκτροκίνητα οχήματα, γραμμές παραγωγής στη βιομηχανία κ.ά.). Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και η τάση για αυτοματοποίηση των εγκαταστάσεων με συστήματα διαχείρισης ενέργειας, που χρησιμοποιούν αυτοματισμούς για εξοικονόμηση ενέργειας.

Οι Elastic Αrchitects ανέλαβαν τη δεύτερη φάση ανακαίνισης, του ξενοδοχείου Mitsis Rinela Beach Resort & Spa, στην περιοχή Κοκκίνη Χάνη στην Κρήτη. Η μελέτη επικεντρώθηκε στους δημόσιους χώρους του ξενοδοχείου. Σε κομβικό σημείο του ξενοδοχειακού συγκροτήματος, κατασκευάστηκε πλατεία με υδάτινο στοιχείο στο κέντρο. Ομόκεντροι κύκλοι από πλάκες μαρμάρων δημιούργησαν το επιθυμητό κυκλικό σχήμα. Στο δάπεδο της πλατείας υπάρχουν δύο διαφορετικές επεξεργασίες του ίδιου μαρμάρου (αντικέ, λεία, αμμοβολής), οι οποίες τονίζουν το σιντριβάνι. Για τη δημιουργία του κυκλικού σχήματος της πλατείας τα ημικυκλικά μάρμαρα έπρεπε να σχεδιαστούν ξεχωριστά ανά ακτίνα κύκλου και να σταλούν για κοπή. Το σχήμα του σιντριβανιού είναι ημισφαιρικό με δύο διαφορετικά κέντρα κύκλου. Το βασικό υλικό κατασκευής της λεκάνης του σιντριβανιού είναι το σκυρόδεμα. Λόγω βάρους και δυσκολίας πρόσβασης στο σημείο τοποθέτησης, το καλούπωμα έγινε στο εργοτάξιο και στο σημείο τοποθέτησής του.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Elastic Αrchitects

Τρία υλικά –εμφανές τούβλο, μέταλλο, γυαλί– μοιράζονται στην επιδερμίδα των όγκων, φανερώνοντας τη μετάβαση από το φυσικό στο χτισμένο στοιχείο, από το συμπαγές και βαρύ στο διαφανές και ελαφρό. Τα μεταλλικά σκιάδια της νότιας όψης –ολισθημένα, εν κινήσει– διασπούν την αυστηρότητα του κανονικού καμβά της όψης και των υπόλοιπων μονολιθικών όγκων. Η σχέση πειθαρχίας και ελευθερίας αποδίδεται εδώ ως ποιητικό αίτημα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης.Την αίσθηση της κίνησης, του μη αναμενόμενου, εντείνει κατά τις νυχτερινές ώρες η φιγούρα του μεταλλικού δικτυώματος, που στηρίζει το μετέωρο όγκο, συντεθειμένο από επάλληλα τρίγωνα μεγάλου ύψους σε γραμμική παράθεση, καθώς προβάλλει σαν γωνιώδες κύμα επάνω στο φωτεινό "κάδρο" της γυάλινης όψης. Ανάλογα με τις συνθήκες του φυσικού ή τεχνητού φωτός και τη θέση του παρατηρητή, αυτή η κρυσταλλική "οθόνη" με τις δυναμικές ανάγλυφες γραμμώσεις δείχνει να μεταβάλλει συνεχώς το πρόσωπο του κτιρίου.

Αρχιτεκτονική μελέτη: POTIROPOULOS D+L ARCHITECTS - Δημήτρης Ποτηρόπουλος, Λιάνα Νέλλα - Ποτηροπούλου