ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΦΘΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΟΡΦΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΗΣ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΛΟΓΩ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΤΗΣ

Οι κοινωνίες, τα οικοσυστήματα και το περιβάλλον εκτίθενται μόνιμα σε πολλούς φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους. Σ’ αυτές τις συνθήκες τόσο οι πολύπλοκες κοινωνίες μας, όσο και το δομημένο και φυσικό μας περιβάλλον, παρά την τεχνολογική πρόοδο που σημειώθηκε τον περασμένο αιώνα, γίνονται πολύ εύθραυστα και ευάλωτα. Η γήρανση και η φθορά των υλικών είναι βασικές διαδικασίες στη διαρκή μετατροπή της ύλης.

Στο έργο ''Showkitchen'' στη Μάνδρα Αττικής, σε εναρμόνιση με το ύφος του παλαιού βιομηχανικού κτιρίου διατηρήθηκε και αναδείχθηκε το εμφανές σκυρόδεμα του φέροντος οργανισμού, πλαισιώνοντας τον υπόλοιπο χώρο με κατασκευές από ξύλο, μέταλλο και γυαλί. Οι επισκέπτες και οι συμμετέχοντες κατά την είσοδό τους στον χώρο αμέσως συνειδητοποιούν την αντιπαραβολή των χώρων και τη διαφοροποίηση των λειτουργιών, αυτών του βιομηχανικού χώρου και του "Showkitchen", ενός χώρου με σκοπό την πραγματοποίηση και την καταγραφή σεμιναρίων μαγειρικής, την προσέλκυση επαγγελματιών εστίασης και τη διαφήμιση προϊόντων - τροφίμων.
Φωτογραφίες: Γιώργης Γερόλυμπος

Στο "Rodor House" το ισόγειο λειτουργεί ως ένας μεγάλος κοινωνικός χώρος με ευελιξία και όρια που καταργούνται στο κεντρικό αίθριο. Σε αυτό το πλαίσιο το εξωτερικό καθιστικό διαμορφώνεται στη συνέχεια του αιθρίου και εντός της πισίνας, σε υποβάθμιση που φέρνει τους επισκέπτες στο ίδιο επίπεδο με την επιφάνεια του νερού όταν κάθονται.
Φωτογραφίες: Renato Duria

Το έργο Vet- ID αφορά στο σχεδιασμό ενός κτηνιατρικού κέντρου στο Νέο Ηράκλειο, στο ισόγειο ενός κτίσματος του ‘73. Στόχος του πρότζεκτ ήταν η αναθεώρηση του αρχιτεκτονικού ύφους των χώρων περίθαλψης ζώων, και η αναζήτηση μιας νέας πιο σύγχρονης και εξωστρεφούς ταυτότητας.
Έχοντας ως αφετηρία μια ελεύθερη κάτοψη 78 τετραγωνικών, η πρόταση διαμορφώνεται με βάση τον προκαθορισμένο κύκλο εργασιών των δύο κτηνιάτρων. Πυρήνα της επίλυσης αλλά ταυτόχρονα και το πιο «δημόσιο» κομμάτι της, αποτελεί ο χώρος υποδοχής. Γύρω από αυτόν, αναπτύσσονται οι υπόλοιπες λειτουργίες του κτηνιατρείου σύμφωνα με τις διαφορετικές ανάγκες απομόνωσης και περίθαλψης των ζώων. Δύο εξεταστήρια, ένα δωμάτιο ακτινογραφιών, ένα χειρουργείο, ένας χώρος φιλοξενίας ζώων, μια κουζίνα και ένα wc επισκεπτών συνθέτουν την τελική κάτοψη.
Ο σχεδιασμός στοχεύει στην ανάδειξη της πρόσοψης του κτηνιατρικού κέντρου δημιουργώντας μια έντονη παρουσία στο δρόμο, και στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του μέσα από τη σύνθεση υλικών και υφών. Η πρόσοψη ζωντανεύει μέσω μιας μεταλλικής κατασκευής που ανοίγει τον χώρο προς τα έξω, μεγιστοποιώντας το φυσικό φωτισμό. Γκρι πλακάκια, ζεστές ξύλινες επιφάνειες, λευκοί φωτεινοί τοίχοι και μεταλλικές inox λεπτομέρειες δημιουργούν μια ξεχωριστή ταυτότητα μέσα από την αντίθεση ξύλου και μετάλλου, ψυχρών και ζεστών στοιχείων.
Ο χώρος υποδοχής, τελείως ανοιχτός προς τα έξω, καδράρεται από ένα μεγάλο άνοιγμα που αναδεικνύει το εσωτερικό, προσκαλώντας τον περαστικό να το επισκεφτεί. Με την είσοδο του στο χώρο, ο επισκέπτης συναντά το έπιπλο reception που στέκεται μονολιθικό ως ένα γλυπτό πλαισιώνοντας το logo του ιατρείου. Τα ίδια σκούρα πλακίδια που τρέχουν σε όλο το δάπεδο γυρίζουν να ντύσουν και το έπιπλο, δίνοντας την αίσθηση της συνέχειας του υλικού.
Η είσοδος διαχωρίζεται από τους υπόλοιπους ιδιωτικούς χώρους μέσω ενός τοίχου-display. Το διαχωριστικό αυτό λειτουργεί ως ένα στοιχείο με την δυνατότητα προβολής προϊόντων για την περιποίηση των ζώων. Τα εξεταστήρια των δύο κτηνιάτρων, ανεξάρτητα αλλά και με δυνατότητα σύνδεσης, έχουν στο επίκεντρο της κάτοψης τους το κρεβάτι εξέτασης, προσανατολίζοντας όλες τις βασικές λειτουργίες στο τυφλό όριο του ισόγειου κτίσματος. Σε εγγύτητα με τον χώρο των εξεταστηρίων βρίσκεται το χειρουργείο, ένας χώρος όπου το λευκό και το γκρι συνυπάρχουν αρμονικά.
Τέλος στον πίσω χώρο του κτηνιατρείου, έχει διαμορφωθεί το δωμάτιο προσωρινής φιλοξενίας των ζώων. Μια ευθεία χάραξη συνδέει την κεντρική είσοδο με τον χώρο φιλοξενίας και την πίσω αυλή. Σε συνέχεια και παράλληλα της κίνησης τα κλουβάκια των ζώων τοποθετήθηκαν κατά μήκος της μιας πλευράς του χώρου. Άλλα μικρότερα, άλλα μεγαλύτερα, δίπλα και πάνω το ένα στο άλλο, διαμορφώνουν μια παιγνιώδη όψη προφυλαγμένη και σε άμεση εκτόνωση στην εξωτερική αυλή.

Στο εστιατόριο ''Imperfecto'' ένας σκηνογραφικός τοίχος φόντου, εμπνευσμένος από τα μεσογειακά μαρμάρινα λατομεία, συνδέει τους χώρους. Στην ουσία πρόκειται για έναν τοίχο με πολλαπλές επιφάνειες σε διάφορες αποχρώσεις και υφές του άσπρου. Απαλό και τραχύ, γυαλιστερό και ματ αντικατοπτρίζει το φως με διαφορετικούς τρόπους, καθιστώντας το πλούσιο σε σημασία και συμβολισμούς.
Art director: Γιώργος Κορδάκης
Φωτογραφίες: Yorgos Efthymiadis

Εκπρόσωποι σχεδόν 200 χωρών στην κλιματική σύνοδο COP28 στο Ντουμπάι κατέληξαν σε συμφωνία - ορόσημο, που καλεί για πρώτη φορά σε μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, χωρίς όμως να κάνει το μεγάλο βήμα και να ζητά την πλήρη κατάργησή τους. Το κείμενο της συμφωνίας καλεί σε μετάβαση προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, επιταχύνοντας τη δράση σ' αυτήν την κρίσιμη δεκαετία, προκειμένου να επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα το 2050 σύμφωνα με τις επιστημονικές συστάσεις. Αρκετοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν τη συμφωνία για τα ορυκτά καύσιμα "ιστορική"· ωστόσο πολλοί επιστήμονες εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους, καθώς υποστηρίζουν ότι το τελικό κείμενο περιέχει αρκετά ασαφείς διατυπώσεις.
Η COP28 ολοκληρώθηκε με μια έκθεση για την υλοποίηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού, η οποία προτρέπει για άμεση μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στην καθαρή ενέργεια και συνιστά μια πολυμερή συμφωνία για ταχύτερες μειώσεις των εκπομπών, με στόχο το καθαρό μηδέν έως το 2050 και με ενδιάμεσο στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 43% έως το 2030.
Η συμφωνία της COP28 σηματοδοτεί μια σταθερή δέσμευση για βιώσιμη μετάβαση, καταργώντας σταδιακά τις αναποτελεσματικές επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, υπολείπεται της ρητής δέσμευσης για τη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσί-μων και στερείται σαφούς χρονοδιαγράμματος για τη μείωση της χρήσης τους.
Όπως επισημαίνουν μέλη της επιστημονικής κοινότητας, τα αποτελέσματα της 28ης διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή σηματοδοτούν πρόοδο στον παγκόσμιο διάλογο για το κλίμα, αλλά υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της επίτευξης συναίνεσης, ειδικά δεδομένης της αντίθεσης από μεγάλους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων, όπως οι χώρες του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (Ο.Π.Ε.Κ.).

Το "Europa", το νέο κεντρικό κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου στο Βέλγιο, άνοιξε τις πόρτες του το 2017. Το κτίριο που βρίσκεται στην οδό Rue de la Loi στην ευρωπαϊκή συνοικία των Βρυξελλών, στεγάζεται στο πρώην οικιστικό συγκρότημα "Residence Palace" και αποτελεί ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό έργο, που συνδυάζει την ιστορικότητα του κτιρίου με τη μετά - μοντέρνα προσέγγιση του αρχιτέκτονα Philippe Samyn και των συνεργατών του.
Το κτίριο αποτελεί από τις αρχές του 2017 τη νέα έδρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου της Ε.Ε., ενώ φιλοξενεί ένα πολύ μεγάλο αριθμό συνόδων, πολυμερών διασκέψεων και υπουργικών συναντήσεων. Παράλληλα, στεγάζει τα γραφεία των εθνικών αντιπροσωπιών και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και άλλες διοικητικές υπηρεσίες.

Ιστορική αναδρομή
Το συγκρότημα "Residence Palace", εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής Art Deco, οικοδομήθηκε μεταξύ του 1922 και του 1927 από τον επιχειρηματία Lucien Kaisin σε συνεργασία με τον Ελβετό αρχιτέκτονα Michel Polak, προκειμένου να επιλύσει το πρόβλημα της στέγασης των ανώτερων κοινωνικών τάξεων μετά τις καταστροφές του 1ου Παγκοσμίου πολέμου. Το συγκρότημα, που ανεγέρθηκε πλησίον του κέντρου της πόλης, αποτελούνταν από πέντε κτίρια (Α - Ε), που περιλάμβαναν εκτός από πολυτελείς κατοικίες, εμπορικά καταστήματα, πισίνα και θέατρο. Το έργο είχε σύντομη εμπορική επιτυχία, μιας και το 1940 επιτάχθηκε λόγω του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, αποτελώντας αρχικά στρατηγείο των γερμανικών κατοχικών στρατευμάτων και εν συνεχεία των συμμαχικών δυνάμεων. Το 1947, μετά το πέρας του πολέμου, το συγκρότημα αγοράστηκε από τη βελγική κυβέρνηση για να στεγάσει διοικητικά γραφεία, ενώ το 1988 με την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής συνοικίας στις Βρυξέλλες το ανατολικό τμήμα του (κτίρια D και E) κατεδαφίστηκε για να ανεγερθεί το κτίριο "Justus Lipsius", που αποτελούσε έως προσφάτως την έδρα του Συμβουλίου.
Ύστερα από τη διεύρυνση της Ε.Ε. και την απόφαση να πραγματοποιούνται όλες οι σύνοδοι κορυφής στις Βρυξέλλες, αποφασίστηκε το 2004, η ανέγερση ενός νέου κτιρίου που να μπορεί να υποστηρίξει υλικοτεχνικά επάνω από 6.000 συναντήσεις, ομάδες εργασίας και συνόδους κορυφής ετησίως. Προκειμένου να ανταποκριθεί στις νέες στεγαστικές ανάγκες της Ε.Ε., η βελγική κυβέρνηση παραχώρησε στο Συμβούλιο το κτίριο Α από το συγκρότημα "Residence Palace" έναντι του συμβολικού αντιτίμου του 1€ για να προβεί στις απαραίτητες εργασίες ανακαίνισης.

Η μετατροπή του κτιρίου A
Το κτίριο A, που βρίσκεται στα βορειανατολικά του συγκροτήματος και συνορεύει με το κτίριο "Justus Lipsius" στέγαζε έως το 2004 υπουργικά γραφεία. Μετά την παραχώρηση έπρεπε να γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές προκειμένου το κτίριο να ανταποκριθεί στο νέο του ρόλο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο προκήρυξε το 2004 έναν πανευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, νικήτρια του οποίου αναδείχθηκε η ομάδα του Philippe SAMYN σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο Studio Valle Progettazioni και την τεχνική εταιρεία Buro Happold. Προϋπόθεση του διαγωνισμού ήταν η πρόταση να σεβαστεί την ιστορικότητα του κτιρίου, καθώς οι αρχικές προσόψεις, οι είσοδοι και ο κεντρικός διάδρομος του ισογείου είχαν κηρυχθεί διατηρητέα.
Οι βελγικές αρχές, μέσω του Οργανισμού Δημόσιων Κτιρίων, ανέλαβαν το ρόλο του κύριου αναδόχου για τις οικοδομικές εργασίες και η κατασκευή ξεκίνησε το 2007. Αν και αρχικός στόχος ήταν να παραδοθεί το κτίριο το 2012, λόγω διαφόρων καθυστερήσεων και συνεχών τροποποιήσεων των αρχικών σχεδίων, οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 2016 και η πρώτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2017.

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός
Η πρόταση της αρχιτεκτονικής ομάδας ενσωμάτωσε στο σχεδιασμό όλα τα ιστορικά στοιχεία του κτιρίου, ενώ αφαίρεσε τις προσθήκες που είχαν γίνει με το πέρασμα του χρόνου, όπως τη πρόσοψη αλουμινίου που τοποθετήθηκε το 1960 και κάλυψε την αρχική μορφή σε σχήμα L του οικοδομήματος. Λόγω πολεοδομικών περιορισμών που επέβαλαν τη κυβική μορφή του κτίσματος, κατασκευάστηκε ένα γυάλινο αίθριο που επιτρέπει να διαφαίνεται το αρχικό σχήμα του κτιρίου, ενώ παράλληλα προστατεύει την κατασκευή, καλύπτει την κύρια είσοδο και συνδέει τις δύο ανακαινισμένες πτέρυγες.
Βασικό αρχιτεκτονικό στοιχείο της σύνθεσης αποτελεί η εντυπωσιακή πολυώροφη κατασκευή σε σχήμα φανού, που κατασκευάστηκε εντός του αίθριου και φιλοξενεί τις κύριες αίθουσες συνεδριάσεων αλλά και άλλες λειτουργίες. Κάθε επίπεδο έχει διαφορετικό ελλειπτικό σχήμα και μέγεθος, ανάλογα με τη χρήση του, αλλά όλοι οι όροφοι έχουν το ίδιο κέντρο και τον ίδιο κύριο άξονα, με αποτέλεσμα η δομή της κατασκευής να είναι αυστηρά συμμετρική, χωρίς αυτό να είναι εμφανές.
Όσον αφορά στις εγκαταστάσεις, το κτίριο διαθέτει τρείς μεγάλες αίθουσες διασκέψεων με τουλάχιστον 32 καμπίνες διερμηνείας σε καθεμία, δέκα επιπλέον αίθουσες συνεδριάσεων, πρόσθετες εγκαταστάσεις για τον τύπο, περίπου 250 γραφεία, συμπεριλαμβανομένου του γραφείου του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, χώρους δεξιώσεων, εστιατόρια κτλ. Επιπροσθέτως, το κτίριο συνδέεται με το γειτονικό "Justus Lipsius", που προσφέρει επιπλέον χώρους γραφείων, αίθουσες συνεδριάσεων και εγκαταστάσεις τύπου.

Περιβαλλοντική προσέγγιση
Το κτίριο "Europa" κατασκευάστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα της βιώσιμης ανάπτυξης, κάτι που είναι εμφανές σε πολλά αρχιτεκτονικά και τεχνικά χαρακτηριστικά του. Η διατήρηση και η αποκατάσταση όσο το δυνατόν περισσότερων τμημάτων του ιστορικού κτιρίου αποτελεί το πρώτο βήμα υπέρ της βιώσιμης αρχιτεκτονικής. Ακόμη, οι νέες γυάλινες προσόψεις απαρτίζονται από ένα αρμονικό μωσαϊκό επισκευασμένων ξύλινων πλαισίων παραθύρων που προέρχονται από εργοτάξια ανακαινίσεων ή κατεδαφίσεων κτιρίων από ολόκληρη την Ευρώπη. Ο σκοπός τους είναι διττός: προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ανακύκλωση υλικών και μαρτυρούν το βιοτεχνικό πλούτο και την πολιτισμική πολυμορφία της Ε.Ε. Παράλληλα, δημιουργούν ένα ηχητικό φράγμα προστασίας του εσωτερικού ενώ η δικέλυφη μορφή της πρόσοψης βελτιώνει αισθητά τη θερμομόνωση του κτιρίου.
Η αρχιτεκτονική προσέγγιση συνδυάζεται και με τη χρήση τεχνολογίας προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποδοτική λειτουργία της κατασκευής· ολόκληρη η στέγη καλύπτεται με ηλιακούς συλλέκτες, οι εγκαταστάσεις υγιεινής τροφοδοτούνται από ένα σύστημα συλλογής και αποθήκευσης βρόχινου νερού, ο φωτισμός, η υγρασία και η θερμοκρασία ρυθμίζονται από τεχνικό εξοπλισμό που εξασφαλίζει υψηλή απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας και η μορφολογία της δομής της πρόσοψης έχει βελτιστοποιηθεί, με αποτέλεσμα τη μείωση της ποσότητας χάλυβα κατά 30% σε σύγκριση με τις παραδοσιακές λύσεις.

ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΝΤΙΚΕΡΑΥΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Σκοπός της εγκατάστασης του συστήματος αντικεραυνικής προστασίας είναι να προστατεύει σε περίπτωση κεραυνοπληξίας τόσο τις κατασκευές, όσο και τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό που βρίσκεται στο εσωτερικό τους από πυρκαγιά ή μηχανική καταστροφή και να αποτρέπει τον τραυματισμό ή ακόμη και τον θάνατο ατόμων που βρίσκονται εντός των κατασκευών.
Ένα συνολικό σύστημα αντικεραυνικής προστασίας αποτελείται από το σύστημα εξωτερικής αντικεραυνικής προστασίας (συλλεκτήριο σύστημα, σύστημα αγωγών καθόδου, σύστημα γείωσης) και το σύστημα εσωτερικής αντικεραυνικής προστασίας (απαγωγοί υπερτάσεων ή SPD).

Ο βασικός σχεδιαστικός χειρισμός στο έργο ανακαίνισης ''Malm-aki'' είχε ως στόχο την προστασία της υπάρχουσας τοπικής πέτρας, αλλά και την εκμετάλλευσή της ως κύριο εικαστικό στοιχείο. Τα σημεία, τα οποία είχαν διατηρηθεί, χαρτογραφήθηκαν και ακαθόριστα οργανικά σχήματα σχεδιάστηκαν, ώστε να πλαισιώνουν τα πέτρινα στοιχεία, που είχαν αντέξει στον χρόνο. Λόγω της απουσίας κάθε ψηφιακού μέσου κατασκευής, υιοθετήθηκε μία ιδιαίτερη γλυπτική διαδικασία παραγωγής και σμίλευσης αυτών των οργανικών σχημάτων του χώρου, δίνοντας στα σχήματα έναν χειροποίητο χαρακτήρα.
Φωτογραφίες: Νίκος Κουκλάκης

Ιδιαίτερη έμφαση στην διώροφη κατοικία ''Frame House'' δόθηκε στη δημιουργία του αίθριου στο ανώτερο επίπεδο. Ο στρογγυλός φεγγίτης επιτρέπει την είσοδο του φωτός στον ημιυπαίθριο χώρο, δημιουργώντας διαφορετικά ''σκηνικά'' με την κίνηση του ήλιου στη διάρκεια της ημέρας. Το περίκλειστο του χώρου, με μόνη οπτική εκτόνωση προς τα επάνω στον ουρανό, δημιουργεί στους κατοίκους μια ιδιαίτερη εμπειρία και αίσθηση κατά την παραμονή τους εκεί.
Φωτογραφίες: Μαριάνα Μπίστη