Βιώσιμη αποκατάσταση του κεντρικού κτιρίου του Ευρωκοινοβουλίου

Το "Europa", το νέο κεντρικό κτίριο του Ευρωκοινοβουλίου στο Βέλγιο, άνοιξε τις πόρτες του το 2017. Το κτίριο που βρίσκεται στην οδό Rue de la Loi στην ευρωπαϊκή συνοικία των Βρυξελλών, στεγάζεται στο πρώην οικιστικό συγκρότημα "Residence Palace" και αποτελεί ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό έργο, που συνδυάζει την ιστορικότητα του κτιρίου με τη μετά - μοντέρνα προσέγγιση του αρχιτέκτονα Philippe Samyn και των συνεργατών του.
Το κτίριο αποτελεί από τις αρχές του 2017 τη νέα έδρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου της Ε.Ε., ενώ φιλοξενεί ένα πολύ μεγάλο αριθμό συνόδων, πολυμερών διασκέψεων και υπουργικών συναντήσεων. Παράλληλα, στεγάζει τα γραφεία των εθνικών αντιπροσωπιών και του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά και άλλες διοικητικές υπηρεσίες.

Ιστορική αναδρομή
Το συγκρότημα "Residence Palace", εξαίρετο δείγμα αρχιτεκτονικής Art Deco, οικοδομήθηκε μεταξύ του 1922 και του 1927 από τον επιχειρηματία Lucien Kaisin σε συνεργασία με τον Ελβετό αρχιτέκτονα Michel Polak, προκειμένου να επιλύσει το πρόβλημα της στέγασης των ανώτερων κοινωνικών τάξεων μετά τις καταστροφές του 1ου Παγκοσμίου πολέμου. Το συγκρότημα, που ανεγέρθηκε πλησίον του κέντρου της πόλης, αποτελούνταν από πέντε κτίρια (Α - Ε), που περιλάμβαναν εκτός από πολυτελείς κατοικίες, εμπορικά καταστήματα, πισίνα και θέατρο. Το έργο είχε σύντομη εμπορική επιτυχία, μιας και το 1940 επιτάχθηκε λόγω του 2ου Παγκοσμίου πολέμου, αποτελώντας αρχικά στρατηγείο των γερμανικών κατοχικών στρατευμάτων και εν συνεχεία των συμμαχικών δυνάμεων. Το 1947, μετά το πέρας του πολέμου, το συγκρότημα αγοράστηκε από τη βελγική κυβέρνηση για να στεγάσει διοικητικά γραφεία, ενώ το 1988 με την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής συνοικίας στις Βρυξέλλες το ανατολικό τμήμα του (κτίρια D και E) κατεδαφίστηκε για να ανεγερθεί το κτίριο "Justus Lipsius", που αποτελούσε έως προσφάτως την έδρα του Συμβουλίου.
Ύστερα από τη διεύρυνση της Ε.Ε. και την απόφαση να πραγματοποιούνται όλες οι σύνοδοι κορυφής στις Βρυξέλλες, αποφασίστηκε το 2004, η ανέγερση ενός νέου κτιρίου που να μπορεί να υποστηρίξει υλικοτεχνικά επάνω από 6.000 συναντήσεις, ομάδες εργασίας και συνόδους κορυφής ετησίως. Προκειμένου να ανταποκριθεί στις νέες στεγαστικές ανάγκες της Ε.Ε., η βελγική κυβέρνηση παραχώρησε στο Συμβούλιο το κτίριο Α από το συγκρότημα "Residence Palace" έναντι του συμβολικού αντιτίμου του 1€ για να προβεί στις απαραίτητες εργασίες ανακαίνισης.

Η μετατροπή του κτιρίου A
Το κτίριο A, που βρίσκεται στα βορειανατολικά του συγκροτήματος και συνορεύει με το κτίριο "Justus Lipsius" στέγαζε έως το 2004 υπουργικά γραφεία. Μετά την παραχώρηση έπρεπε να γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές προκειμένου το κτίριο να ανταποκριθεί στο νέο του ρόλο. Σ’ αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο προκήρυξε το 2004 έναν πανευρωπαϊκό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, νικήτρια του οποίου αναδείχθηκε η ομάδα του Philippe SAMYN σε συνεργασία με το αρχιτεκτονικό γραφείο Studio Valle Progettazioni και την τεχνική εταιρεία Buro Happold. Προϋπόθεση του διαγωνισμού ήταν η πρόταση να σεβαστεί την ιστορικότητα του κτιρίου, καθώς οι αρχικές προσόψεις, οι είσοδοι και ο κεντρικός διάδρομος του ισογείου είχαν κηρυχθεί διατηρητέα.
Οι βελγικές αρχές, μέσω του Οργανισμού Δημόσιων Κτιρίων, ανέλαβαν το ρόλο του κύριου αναδόχου για τις οικοδομικές εργασίες και η κατασκευή ξεκίνησε το 2007. Αν και αρχικός στόχος ήταν να παραδοθεί το κτίριο το 2012, λόγω διαφόρων καθυστερήσεων και συνεχών τροποποιήσεων των αρχικών σχεδίων, οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το Δεκέμβριο του 2016 και η πρώτη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2017.

Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός
Η πρόταση της αρχιτεκτονικής ομάδας ενσωμάτωσε στο σχεδιασμό όλα τα ιστορικά στοιχεία του κτιρίου, ενώ αφαίρεσε τις προσθήκες που είχαν γίνει με το πέρασμα του χρόνου, όπως τη πρόσοψη αλουμινίου που τοποθετήθηκε το 1960 και κάλυψε την αρχική μορφή σε σχήμα L του οικοδομήματος. Λόγω πολεοδομικών περιορισμών που επέβαλαν τη κυβική μορφή του κτίσματος, κατασκευάστηκε ένα γυάλινο αίθριο που επιτρέπει να διαφαίνεται το αρχικό σχήμα του κτιρίου, ενώ παράλληλα προστατεύει την κατασκευή, καλύπτει την κύρια είσοδο και συνδέει τις δύο ανακαινισμένες πτέρυγες.
Βασικό αρχιτεκτονικό στοιχείο της σύνθεσης αποτελεί η εντυπωσιακή πολυώροφη κατασκευή σε σχήμα φανού, που κατασκευάστηκε εντός του αίθριου και φιλοξενεί τις κύριες αίθουσες συνεδριάσεων αλλά και άλλες λειτουργίες. Κάθε επίπεδο έχει διαφορετικό ελλειπτικό σχήμα και μέγεθος, ανάλογα με τη χρήση του, αλλά όλοι οι όροφοι έχουν το ίδιο κέντρο και τον ίδιο κύριο άξονα, με αποτέλεσμα η δομή της κατασκευής να είναι αυστηρά συμμετρική, χωρίς αυτό να είναι εμφανές.
Όσον αφορά στις εγκαταστάσεις, το κτίριο διαθέτει τρείς μεγάλες αίθουσες διασκέψεων με τουλάχιστον 32 καμπίνες διερμηνείας σε καθεμία, δέκα επιπλέον αίθουσες συνεδριάσεων, πρόσθετες εγκαταστάσεις για τον τύπο, περίπου 250 γραφεία, συμπεριλαμβανομένου του γραφείου του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, χώρους δεξιώσεων, εστιατόρια κτλ. Επιπροσθέτως, το κτίριο συνδέεται με το γειτονικό "Justus Lipsius", που προσφέρει επιπλέον χώρους γραφείων, αίθουσες συνεδριάσεων και εγκαταστάσεις τύπου.

Περιβαλλοντική προσέγγιση
Το κτίριο "Europa" κατασκευάστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα της βιώσιμης ανάπτυξης, κάτι που είναι εμφανές σε πολλά αρχιτεκτονικά και τεχνικά χαρακτηριστικά του. Η διατήρηση και η αποκατάσταση όσο το δυνατόν περισσότερων τμημάτων του ιστορικού κτιρίου αποτελεί το πρώτο βήμα υπέρ της βιώσιμης αρχιτεκτονικής. Ακόμη, οι νέες γυάλινες προσόψεις απαρτίζονται από ένα αρμονικό μωσαϊκό επισκευασμένων ξύλινων πλαισίων παραθύρων που προέρχονται από εργοτάξια ανακαινίσεων ή κατεδαφίσεων κτιρίων από ολόκληρη την Ευρώπη. Ο σκοπός τους είναι διττός: προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ανακύκλωση υλικών και μαρτυρούν το βιοτεχνικό πλούτο και την πολιτισμική πολυμορφία της Ε.Ε. Παράλληλα, δημιουργούν ένα ηχητικό φράγμα προστασίας του εσωτερικού ενώ η δικέλυφη μορφή της πρόσοψης βελτιώνει αισθητά τη θερμομόνωση του κτιρίου.
Η αρχιτεκτονική προσέγγιση συνδυάζεται και με τη χρήση τεχνολογίας προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποδοτική λειτουργία της κατασκευής· ολόκληρη η στέγη καλύπτεται με ηλιακούς συλλέκτες, οι εγκαταστάσεις υγιεινής τροφοδοτούνται από ένα σύστημα συλλογής και αποθήκευσης βρόχινου νερού, ο φωτισμός, η υγρασία και η θερμοκρασία ρυθμίζονται από τεχνικό εξοπλισμό που εξασφαλίζει υψηλή απόδοση και εξοικονόμηση ενέργειας και η μορφολογία της δομής της πρόσοψης έχει βελτιστοποιηθεί, με αποτέλεσμα τη μείωση της ποσότητας χάλυβα κατά 30% σε σύγκριση με τις παραδοσιακές λύσεις.