Η υποχώρηση της ανατολικής πλευράς αυτής της κατοικίας στα Χανιά αφήνει αντιληπτό από τον δημόσιο χώρο μονάχα τον πρόβολο τραπέζιου σχήματος, ο οποίος "ίπταται" πάνω από την πισίνα της κατοικίας. Το γυάλινο δάπεδο ενισχύει αυτή την αίσθηση.
Φωτογραφίες: Αθανάσιος Μπιμπίσης

Σε αυτήν την προκατασκευασμένη κατοικία στον Καναδά τα μεγάλα παράθυρα αποτυπώνουν την ομορφιά της φύσης και πλημμυρίζουν το εσωτερικό με φως. Οι ξύλινες εσωτερικές επενδύσεις ενισχύουν την αίσθηση συνέχειας με το τοπίο.
Πηγή: v2com

Ένα ειδικά σχεδιασμένο επαναλαμβανόμενο μοτίβο διάτρητων τσιμεντόλιθων σχηματίζει στοιχεία ιδιωτικότητας διαμορφώνοντας τα εξωτερικά όρια των κήπων. Αυτό το ξεχωριστό οικοδομικό στοιχείο του έργου συμβάλλει στη μοναδική ταυτότητα του σπιτιού, παρέχοντας ένα οπτικά παιχνιδιάρικο στοιχείο διαχωρισμού των διαφορετικών ζωνών του σπιτιού.
Τα διαμπερή μεγάλα ανοίγματα ανάμεσα στις μακρές πλάκες σκυροδέματος, λειτουργούν ως πλαίσιο, σχηματίζοντας εσωτερικές και εξωτερικές οπτικές φυγές, ενώ προσφέρουν στους εσωτερικούς χώρους φυσικό φωτισμό και ένα ενδιαφέρον φίλτρο φως και σκιάς. Ο συνδυασμός προσεκτικά επιλεγμένων υλικών και η παρουσία της φύσης δημιουργεί μια ήρεμη και ευχάριστη έννοια της κατοικίας.
Φωτογραφίες: CREATIVE PHOTO ROOM

Στο δώμα της κατοικίας Wedge House κατασκευάζεται κολυμβητική δεξαμενή, η οποία συνδέεται οπτικά με τον εσωτερικό διώροφο κήπο μέσω ενός εκτεταμένου φινιστρινιού στον πάτο της. Πέραν της οπτικής συσχέτισης των χώρων επιτυγχάνεται και ιδιαίτερη φωτιστική συνθήκη στον εσωτερικό κήπο, εξ’ αιτίας της παρεμβολής του νερού.
Φωτογραφίες: Μαριάνα Μπίστη

Ευθυγραμμίζοντας τον σχεδιασμό με τις αξίες της πολυεθνικής 3Μ για τη δημιουργία προϊόντων που βελτιώνουν την καθημερινή μας ζωή, το έργο είχε ως στόχο να προβάλει μια αλλαγή στη φιλοσοφία των σύγχρονων χώρων εργασίας. Το αποτέλεσμα έφερε στην επιφάνεια έναν εντυπωσιακό χώρο γραφείου 600 τετραγωνικών μέτρων που συνδυάζει το φιλικό περιβάλλον και την απαράμιλλη ευελιξία.
Με γνώμονα τη διαφάνεια και έμφαση στους ανοιχτούς χώρους, τα νέα γραφεία σχεδιάζονται δίνοντας την αίσθηση ενός εκθεσιακού περιβάλλοντος με επιρροές και εφαρμογές από τα ίδια τα προϊόντα που πλαισιώνουν αρμονικά τους χώρους. Η διάταξη του γραφείου χαρακτηρίζεται από την ισορροπία ανοικτών και κλειστών χώρων, με τους κλειστούς χώρους να εξυπηρετούν πολλαπλούς σκοπούς, λειτουργώντας ως ειδικά γραφεία ή μικρές αίθουσες συσκέψεων για 2-4 άτομα αλλά και ως αίθουσες συναντήσεων 6-8 ατόμων με την χρήση κινητών τοίχων. Για τους ανοιχτούς χώρους, διάτρητα διαχωριστικά και στοιχεία πράσινου τοποθετούνται στρατηγικά με στόχο να οριοθετήσουν καλαίσθητα, προσφέροντας στους εργαζόμενους μια ευρεία σειρά επιλογών από ρυθμιζόμενα workstations, phone booths και ανοιχτά σαλόνια μεταξύ άλλων.
Τοποθετημένο σε ξεχωριστό χώρο, το break out area, αποκτά πρωταγωνιστικό ρόλο επιζητώντας την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού μεταξύ των εργαζομένων και των πελατών της 3Μ. Αυτή η φιλόξενη περιοχή παρέχει μια ατμόσφαιρα που ευνοεί τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση, προωθώντας μια αίσθηση κοινότητας μέσα στην εταιρεία.
Ένα ακόμα σημείο αναφοράς του σχεδιασμού αποτελεί ο ειδικά διαμορφωμένος χώρος του «Town Hall», ο οποίος χρησιμεύει τόσο ως μεγάλη αίθουσα συσκέψεων με χωρητικότητα έως 12 άτομα, όσο και ως κόμβος επικοινωνίας για ολόκληρη την εταιρεία. Καλύπτοντας τις ποικίλες ανάγκες του δυναμικού εργατικού δυναμικού της 3Μ, αυτός ο πολυλειτουργικός χώρος επιτρέπει την αποδοτική συνεργασία και την αποτελεσματική επικοινωνία σε ολόκληρο τον οργανισμό.
Ενσωματώνοντας τις αρχές της διαφάνειας, της ευελιξίας και της ευημερίας των εργαζομένων, η Α&Μ φτάνει για να μετατρέψει τον χώρο του γραφείου σε ένα ζωντανό και δυναμικό περιβάλλον που αντικατοπτρίζει τη δέσμευση της 3Μ προς την καινοτομία και την προοδευτική εργασιακή κουλτούρα.

Το έργο αφορά στην ανακαίνιση και στην αλλαγή χρήσης υφιστάμενου χώρου που λειτουργούσε ως κατάστημα, σε γραφεία που θα φιλοξενεί τα κεντρικά γραφεία της εταιρίας ΚUUTIO HOME. Κύριος στόχος του σχεδιασμού ήταν να δοθεί μια νέα ταυτότητα στον χώρο, η οποία θα ταιριάζει με τις σύγχρονες σχεδιαστικές τάσεις και παράλληλα να δημιουργήσει μια μοντέρνα και διαχρονική αισθητική. Ο χώρος βρίσκεται στο ισόγειο ενός πολυώροφου κτιρίου οπότε ήταν σημαντικό η πρόσοψη να διαφοροποιηθεί από το υπόλοιπο, έτσι ώστε να τραβά τα βλέμμα από τον δρόμο. Έτσι, χρησιμοποιώντας μεγάλα ανοίγματα, μαύρο Alucobond και φυτά στην πρόσοψη επέτρεψε την αντίθεση στην πρόσοψη.
Στα εσωτερικά χαρακτηριστικά του υφιστάμενου χώρου συμπεριλαμβάνονται ένα μεσοπάτωμα που δημιουργεί την αίσθηση του διπλού ορόφου και ένας αυστηρός κάνναβος με τις κολώνες να διαμορφώνουν έναν μακρόστενο χώρο. Η σύνθεση του εσωτερικού σχεδιασμού του χώρου θέτει ως βασικό παράγοντα να δώσει περισσότερη έμφαση στο μακρόστενο σχήμα χρησιμοποιώντας γκρίζα διακοσμητική σπάτουλα στις τοιχοποιίες ακολουθώντας μια συνέχεια περιμετρικά του ισογείου τονίζοντας την προοπτική κατά μήκος του χώρου.
Θέλοντας να δημιουργηθεί το στοιχείο της έκπληξης μέσα στον χώρο, η σκάλα που οδηγεί στο μεσοπάτωμα, τοποθετήθηκε στην μέση του ισογείου αποκτώντας πολλαπλές χρήσεις. Η βάση της σκάλας μετατρέπεται σε κτιστό καθιστικό χώρο όπου συμπεριλαμβάνει και ένα μικρό κήπο φέρνοντας στοιχεία της φύσης στο εσωτερικό του χώρου. Η υλικότητα της σκάλας διαχωρίζεται σε δυο μέρη, όπου η βάση είναι ντυμένη με κεραμικά terrazzo, ίδιο υλικό με το δάπεδο για να ενοποιηθεί με τον χώρο, ενώ η υπόλοιπη αποτελείται από ελαφριά κατασκευή από λευκή βαμμένη ξυλεία  για να δένει με την υλικότητα του μεσοπατώματος. Επίσης, η σκάλα διαχωρίζει τον χώρο σε ζώνες, την είσοδο/lobby και τη ζώνη των γραφείων του ισογείου.
Η κύρια χρήση που δόθηκε στο μεσοπάτωμα είναι γραφεία και ένα μεγάλο γραφείο συναντήσεων που τοποθετήθηκε στην προέκταση που έγινε στο μεσοπάτωμα σε μορφή γέφυρας πάνω από τον κύριο χώρο της εισόδου. Η προέκταση σχεδιάστηκε σαν ένα διαμπερές στοιχείο πάνω απο τον διώροφο σε ύψος χώρο του ισόγειου. Από τον χώρο συναντήσεων βλέπεις στην μια πλευρά την κατασκευή του επίπλου της σκάλας και την είσοδο και από την άλλη έναν πράσινο τοίχο (green wall) που ξεκινά από το ισόγειο μέχρι την οροφή δίνοντας έμφαση στο διπλό ύψος του χώρου.
Η ιδιαιτερότητα του έργου βρίσκεται στη λιτή και προσεκτική επιλογή υλικών όπως το γκρίζο κεραμικό σε όλα τα δάπεδα, η γκρίζα πατητή τσιμεντοκονία στις τοιχοποιίες, λευκός ελαιοχρωματισμός στο μεσοπάτωμα και ξύλο λευκό δρυ στο ταβάνι όπου δίνει έμφαση στο μήκος του χώρου. Μέσα σε όλον τον χώρο σχεδιάστηκαν διάφοροι ανθώνες για να προσθέσουν μια φρεσκάδα και όμορφη ατμόσφαιρα στους χρήστες.

Η κατοικία Green Park Residence βρίσκεται δίπλα σε ένα δημόσιο πάρκο και έχει σχεδιαστεί για να εναρμονίζεται με το φυσικό του περιβάλλον. Ενσωματώνοντας δύο αυλές που φαίνονται να εκτείνονται προς το πάρκο, παρέχει μια αίσθηση συνέχειας και δημιουργεί μια ήπια μετάβαση μεταξύ των ιδιωτικών και των κοινόχρηστων χώρων. Η διαρρύθμιση της κατοικίας είναι τέτοια ώστε να υπάρχει μία φυσική ροή σε όλο το κτίριο, συνδέοντας οργανικά όλους τους χώρους μεταξύ τους και ενσωματώνοντας ολόκληρη τη δομή στον περιβάλλοντα χώρο ως ένα ενιαίο σύνολο.
Οι χώροι διαβίωσης συνδέονται με έναν κεντρικό κόμβο, ο οποίος προορίζεται για τις οικογενειακές συγκεντρώσεις. Τοποθετημένη στο κέντρο της κατοικίας, αυτή η περιοχή λειτουργεί ως η ''καρδιά'' της και στοχεύει να προσφέρει μια ατμόσφαιρα που ενθαρρύνει τη συνοχή. Αποτελείται από ένα άνετο σαλόνι και μια παρακείμενη τραπεζαρία με υψηλή οροφή, η οποία επιτρέπει στο φυσικό φως να εισέρχεται, δίνοντας αμέσως την αίσθηση του ανοιχτού και του ευρύχωρου. Αυτή η αίσθηση ανοίγματος και φυσικής ροής ενισχύεται από τα φαρδιά παράθυρα και τις ψηλές πόρτες με τζάμι που είναι εγκατεστημένες στους περισσότερους κοινόχρηστους χώρους.
Η κεντρική τραπεζαρία διαθέτει μια κρεμαστή σκάλα η οποία σε συνδυασμό με την οροφή διπλού ύψους, δημιουργεί μια κατακόρυφη σύνδεση μεταξύ των διαφορετικών τμημάτων της κατοικίας, ενισχύοντας την αίσθηση της ενότητας.
Ανεβαίνοντας στον δεύτερο όροφο, το κλιμακοστάσιο οδηγεί σε έναν διάδρομο που χρησιμεύει ως ''ράχη'' κατά μήκος του ορόφου, ενώνοντας τους χώρους που βρίσκονται σε αυτόν. Αυτός ο διάδρομος διαθέτει πανοραμική θέα στο πάρκο, η οποία ενισχύεται από τα μεγάλα υαλοστάσια, προσφέροντας θεάσεις του γύρω περιβάλλοντος και των εξωτερικών χώρων στους κατοίκους, διατηρώντας παράλληλα την ιδιωτικότητά τους. Σ' αυτό το νωτιαίο πέρασμα διακλαδίζονται τα υπνοδωμάτια και οι βοηθητικοί χώροι του σπιτιού, σε μια διάταξη που επιτρέπει στο φυσικό φως και στη ροή του αέρα να φτάσει σε όλους τους χώρους και τα δωμάτια.
Το Green Park Residence αποτελεί μια ''μίξη'' όλων των σύγχρονων υλικών. Το σκυρόδεμα σχηματίζει τη συμπαγή βάση, η οποία παρέχει σταθερότητα και ανθεκτικότητα σ' ολόκληρη τη δομή. Χαλύβδινα νήματα προσφέρουν υποστήριξη και μια πινελιά νεωτερισμού στο σχέδιο. Συνδυάζοντας το σκυρόδεμα με το ατσάλι, το γυαλί φέρνει διαφάνεια και φως, θολώνοντας τις γραμμές ανάμεσα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό με τρόπο που ικανοποιεί την κεντρική ιδέα της κατοικίας.
Η κατοικία καταφέρνει να ενσωματώσει τα κύρια χαρακτηριστικά της περιοχής και του γύρω περιβάλλοντος, δημιουργώντας ένα καταφύγιο το οποίο συνδυάζει αρμονικά τη σύγχρονη ζωή και την άνεση με την ηρεμία του φυσικού του περιβάλλοντος .

Στον σχεδιασμό του Kamara Apartment επιχειρήσαμε να ανατρέψουμε αρχιτεκτονικά το αντικείμενο της κατοικίας εν γένει, όπως δηλαδή αυτό είναι a priori ορισμένο.
Το αντικείμενο της κατοικίας είθισται να δομείται από χώρους με προκαθορισμένους ρόλους, λειτουργικά και υλικά όρια. Υπάρχουν οι χώροι διημέρευσης που έχουν όρια πιο χαλαρά αλλά και εκείνοι οι χώροι όπως τα υπνοδωμάτια και οι υγροί χώροι, που υλοποιούνται με πιο αυστηρά όρια.
Στο έργο αυτό δοκιμάσαμε να ελευθερώσουμε την σύνθεση της κατοικίας και τους επιμέρους χώρους της, από προκαθορισμένους ρόλους και όρια.
Στόχος μας η μέγιστη ανάδειξη των χωρικών ποιοτήτων του διαμερίσματος, του προσανατολισμού, του φυσικού φωτισμού και της αίσθησης ελευθερίας μέσα σε αυτόν.
Βασική χειρονομία της πρότασης αποτελεί ο χώρος του υπνοδωματίου που μετασχηματίζεται σ’ ένα γυάλινο κύβο (glass-box) χωροθετημένο στο κέντρο της δομής του σπιτιού, απ’ όπου εποπτεύει ανεμπόδιστα και άφοβα το κάθε σημείο του. Με τα καρέ υαλοπετάσματα που τον οριοθετούν, εισχωρεί οπτικά μέσα στο χώρο του σαλονιού τον διαπερνά γίνεται κάδρο του και οργανικό τμήμα του. Ομοίως το σαλόνι χωροθετείται σαν δορυφόρος στην πλάτη του υπνοδωματίου ώστε αντιληπτικά να λειτουργεί ως προέκταση του.
Η κουζίνα λειτουργικά πλήρης, ένα semi-open box έχει σχεδιαστεί για να πλέει στον διάδρομο κίνησης του διαμερίσματος. Με την ουδέτερη επιδερμίδα της και τις ματ υφές της δεν φωνάζει το ρόλο της απλά τον υπηρετεί ήσυχα. Κατά τη λειτουργία μέσα σε αυτή, υπάρχει σύνδεση με όλο το σπίτι και οπτική επαφή με κάθε γωνιά του.
Το υπνοδωμάτιο (glass-box), η κουζίνα (semi-open box) και ο χώρος του σαλονιού βρίσκονται σε συνεχόμενο οπτικό και λειτουργικό διάλογο ανατρέποντας την αίσθηση του μέσα και του έξω, του πλήρους και του κενού, της στιλπνότητας του γυαλιού με την ηρεμία των ματ επιφανειών.
Το φως υπήρξε καθοριστικός παράγοντας στην επίλυση της αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Στόχος μας ήταν το φυσικό φως να αγγίξει το κάθε σημείο του σπιτιού. Συμπληρωματικά, ο τεχνητός φωτισμός σχεδιάστηκε ώστε να προσθέσει βάθος και εσωτερικότητα στις γεωμετρίες του χώρου.

Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΔΕΩΝ

Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας αποτελεί τη μία από τις 3 πλευρές του μεγάλου πολεοδομικού τριγώνου που ορίζει παραδοσιακά την κεντρικότητα της αθηναϊκής πόλης. Η εξάπλωση των σταθμών του μετρό, ένα νέο συνδετικό υπόγειο δίκτυο που εμφανίζεται στην οριζοντιογραφία του αστικού ιστού, θα δημιουργήσει νέους συνδέσμους μέσα στην πόλη, νέα κέντρα και επίκεντρα, δίνοντας την ευκαιρία επανασχεδιασμού μέρους του δημόσιου χώρου που βρίσκεται σε αφάνεια, «εν υπνώσει», και εντοπίζεται ανάμεσα σε κεντρικές αρτηρίες, αποκομμένους χώρους πρασίνου, μέτωπα ή και γειτονιές.
Νησίδες όπως η περιοχή μελέτης αποτελούν ενδιάμεσους χώρους της πόλης, οι οποίοι από «παρόχθια συμπληρώματα», καλούνται να γίνουν μικρά κέντρα και φέρουν το φόρτο ενός ευρύτερου σχεδιασμού, ο οποίος οφείλει να απαντάει στα σύγχρονα αιτήματα περιβαλλοντικής και κοινωνικής αειφορίας. Προτείνεται μια μεθοδολογία προσέγγισης και σχεδιασμού, που ακολουθεί περιβαλλοντικές, ενεργειακές και βιοκλιματικές αρχές, επιτρέπει την άρση των ορίων, προσφέρει συνοχή ανάμεσα στα δίκτυα και τις ροές και ενισχύει την κοινωνικότητα των μικρότερων κέντρων και περιοχών, με την ταυτόχρονη παρουσία του αστικού πρασίνου.
Δύο είναι οι συνθήκες που οριοθετούν και επηρεάζουν την περιοχή διαμόρφωσης. Από τη μία, η βουερή ευθυτενής λεωφόρος, και από την άλλη, η παρακείμενη γειτονιά. Για αυτό και ο ρόλος της νησίδας είναι διττός· να συνδυάσει το υπερτοπικό και το τοπικό χαρακτήρα και να συγκεράσει τη μεγάλη κλίμακα της πόλης με τις κοντινότερες γειτνιάσεις. Η πρόταση στοχεύει, έτσι, τόσο στην ανάδειξη του σταθμού πάνω στον υπερτοπικό άξονα της Αλεξάνδρας, όσο και να ρυθμίσει τις ποιότητες του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου, επιτρέποντας να συνυπάρχουν οι συνέχειες του αστικού πρασίνου μαζί με τις δραστηριότητες της καθημερινότητας.
Ο πολεοδομικός σχεδιασμός της πρότασης είναι συνυφασμένος με τον περιβαλλοντικό, Προτείνονται η ανάπτυξη πράσινων δικτύων, η ενίσχυση των φυτεύσεων στην Λ. Αλεξάνδρας (συστηματική φύτευση ενδιάμεσης νησίδας και διπλή φύτευση στο μέτωπο των πλευρικών πεζοδρομίων), η χρήση ΜΜΜ και ποδήλατου (με περιορισμό των λωρίδων αυτοκινήτου 3.00 m αντί 3.50 m και με τη διαπλάτυνση λεωφορειολωρίδας για ένταξη ζώνης ποδηλατοδρόμου) και, η σύνδεση περιοχών για την προαγωγή της κοινωνικής κινητικότητας. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται η αναμόρφωση του άξονα της οδού Θερειανού με σκοπό τη σύνδεση της διαμόρφωσης με την πύλη του Πεδίου του Άρεως, με ενέργειες όπως η διαπλάτυνση και φύτευση του βόρειου πεζοδρομίου της αλλά και τη διαμόρφωση κεντρικής νησίδας για φύτευση και οργανωμένη στάθμευση οχημάτων. Ακόμα, προτείνεται να διευκολυνθεί η προσπέλαση στη διαμόρφωση από και προς το λόφο Φινοπούλου, του Στρέφη και της περιοχής του Γκύζη, με σχετική διαπλάτυνση των πεζοδρομίων και συστηματική γραμμική φύτευση.
Ως χωρικά και αστικά εργαλεία της μικρής κλίμακας, χρησιμοποιούνται:
1. οι τρεις διαβαθμιζόμενες ζώνες «μητροπολιτικού» πεζοδρομίου μεγάλης κυκλοφορίας, του πάρκου και του πεζόδρομου,
2. το στέγαστρο τριών τυπολογιών, ως εργαλείο σύνταξης κανόνα αστικής ομοιογένειας και οδηγό για τη μετάβαση από την υπερτοπική κλίμακα στη τοπική,
3. οι μικρότεροι τόποι συμπερίληψης, ανοιχτοί και προσβάσιμοι, που αναφέρονται σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές ομάδες και επιτρέπουν την πολυλειτουργικότητα (ανάπαυλα, άθληση, αναψυχή, παιχνίδι), και
4. ο αστικός εξοπλισμός και δημόσιες υποδομές.
Πρωταγωνιστικό στοιχείο αλλά και μεθοδολογικό εργαλείο της πρότασης είναι το στέγαστρο, που σχηματοποιείται με μία οικονομία χειρισμών. Σε αστικό επίπεδο λειτουργεί ως αναγνωρίσιμο συμβάν, χωρίς να επιβάλλεται στην πόλη με ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία · υφαίνει τον ιστό, τον χρωματίζει, τον σκιάζει και πολλαπλασιάζει τη δυναμική του, σημαίνοντας ταυτόχρονα τις εισόδους στο μετρό, τις στάσεις των ΜΜΜ ή τους καθιστικούς χώρους.
Τοποθετείται είτε γραμμικά, είτε ανά ομάδες, με πολλαπλές δυνατότητες, σχηματίζοντας μικρότερους ή μεγαλύτερους τόπους αναφοράς. Με τη σκίαση και την επικάλυψή του, είτε με ηλιακό φωτοβολταϊκό πάνελ (solar umbrella), είτε με τη δυνατότητα εξάπλωσης αναρριχητικού φυτού, συμμετέχει στον ενεργειακό και βιοκλιματικό σχεδιασμό του χώρου, ενισχύοντας την ποιότητα του μικροκλίματος της διαμόρφωσης.
Η επιλογή υλικών που επιτρέπουν τις διαπνοές και την απορρόφηση υδάτων, η εντατική φύτευση ψηλών δέντρων τα οποία επιτρέπουν στον αέρα να διαπεράσει τα χαμηλότερα στρώματα του αστικού πάρκου, συμβάλλουν στο φυσικό δροσισμό και στην αποφυγής του φαινομένου της θερμικής νησίδας, ενώ συγχρόνως διατηρούν τη βιοποικιλότητα της πανίδας και της χλωρίδας.
Η αρχιτεκτονική του τοπίου και της φύτευσης ακολουθεί, εντείνει και πλουτίζει τη χωρική λογική του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Στηρίζεται στις αρχές της βιοποικιλότητας και της ισορροπίας της μεσογειακής βλάστησης. Πρόταγμα αποτελεί η οικονομία των πόρων, η ανθεκτικότητα των ειδών και η χαμηλή συντήρηση.
Συμπερασματικά, η πόλη χρειάζεται και επανα-προσλαμβάνουσες ερεθισμάτων, και τα στέγαστρα στην επανάληψή τους διαγράφουν ένα αχνό αστικό γλυπτό πάνω στη γραμμικότητα του άξονα της Αλεξάνδρας. Εκτός του ότι οφείλουν να σημάνουν, να στεγάσουν και να εξοπλίσουν το δημόσιο χώρο, μπορεί να συμμετάσχουν στην εναλλαγή του βιώματος μιας επιτελεστικής καθημερινότητας, να φωταγωγηθούν τις επίσημες μέρες, να φιλοξενήσουν μία έκθεση ή ένα αστικό συμβάν και να συνδεθούν με διακριτές μνήμες και νέα αστικά βιώματα.

Στον σύνδεσμο που ακολουθεί μπορείτε να δείτε το video της πρότασης στο YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=_UsL9y9_D5E.

Α’ ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΔΕΩΝ 

Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΡΗΣΗ
Η πλατεία Κολωνακίου στην διάρκεια της ζωής της έχει αναδιαμορφωθεί τουλάχιστον 6 φορές. Η κάθε αλλαγή της δεν ιστορεί μόνο την εξέλιξη και τις απαιτήσεις ή τις δυνατότητες της κάθε εποχής, αλλά και το χαρακτήρα της περιοχής.
Η αναζήτηση των αρχών σχεδιασμού για την ανάπλαση και τη νέα ταυτότητα της πλατείας Κολωνακίου γίνεται κάτω από δύο αλληλοσυμπληρούμενες οπτικές. Από τη μία της συγχρονικότητας, που αιτείται την ανανέωση του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου, με ταυτόχρονη ανταπόκριση σε σημερινά κοινωνικά αιτήματα· βιωσιμότητας, περιβαλλοντικής αειφορίας, οικονομίας, προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, αστικής κινητικότητας και ισότιμης συμμετοχής στον χώρο της πόλης. Από την άλλη της διαχρονικότητας, ως συστατικό στοιχείο της ταυτότητας της πλατείας, που εκ των πραγμάτων φέρει. Η πλατεία Κολωνακίου αποτελεί ένα δημόσιο χώρο αναφοράς μιας περιοχής με υψηλή κινητικότητα αστικού βίου, με εξέχουσα αισθητική πολιτιστική και λειτουργική σημασία, ενώ ταυτόχρονα βρίσκεται κομβικά σε ένα πλέγμα συνάντησης της ευρύτερης φυσικής και ιστορικής ανάπτυξης της αθηναϊκής πόλης και των δημόσιων χώρων της.
Το ζητούμενο του νέου σχεδιασμού αφορά, ταυτόχρονα με την εξυπηρέτηση του νέου σταθμού και τις αναμενόμενες διαμορφώσεις του περιβάλλοντα χώρου, την ανάδειξη της φυσιογνωμίας της πλατείας ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της γενεαλογίας των αστικών αθηναϊκών πλατειών και πώς αυτό μπορεί να το διηγηθεί με σύγχρονους τρόπους, που συμπληρώνεται με την αναβάθμιση του αστικού κοινόχρηστου χώρου του σταθμού και του ευρύτερου περιβάλλοντος και τη δημιουργία ενός προσβάσιμου, φιλικού και ανοιχτού δημόσιου χώρου που υποδέχεται, όχι μόνο το πνεύμα της ζωής του Κολωνακίου (διαχρονικά ελεύθερο και κινητικό), αλλά και τις καθημερινές δραστηριότητες.

ΤΟ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΚΟΝΤΙΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΧΕΙΕΣ ΚΑΙ ΑΣΥΝΕΧΕΙΕΣ
Η πλατεία βρίσκεται σε ένα κεντρικό και αντιληπτικό άξονα της ταυτότητας της πόλης, ανάμεσα στο ευρύτερο κέντρο και σε σημαντικές περιοχές πρασίνου, ο οποίος ουσιαστικά διαμορφώνεται από την πάλλουσα τοπογραφία της αθηναϊκής πόλης (ένωση Λυκαβηττού - Αρδηττού). Ταυτόχρονα, στην περιοχή της πλατείας παρατηρείται η στροφή των οικοδομικών χαράξεων, καθώς η ρυμοτομία παρακολουθεί την τοπογραφία του λόφου και επιτρέπει ακτινικές φυγές προς την πόλη.

Η ΙΔΕΑ
Εφαλτήριο και στέρεο έδαφος για τη μετάβαση από τα διαχρονικά χαρακτηριστικά του χώρου της πλατείας στο σημερινό σύγχρονο σχεδιασμό αποτέλεσε η τοπογραφία και κατ’ επέκταση το φυσικό τοπίο που άλλωστε αποτελεί και το προϋπάρχον έδαφος του πολιτισμικού και αστικού χώρου αυτής της πόλης. Οι παρειές του Λυκαβηττού κάνουν εμφανή την παρουσία τους με τις μεγάλες υψομετρίες που εμφανίζονται παρά τις επιπεδοποιήσεις των χρόνων και των δρόμων.
Ο σχηματισμός της πλατείας στηρίχθηκε στο μεγάλο άξονα Λυκαβηττού – Ηρώδου Αττικού - Αρδηττού. Οι θεάσεις είναι ορατές μέσα από την πλατεία και λειτουργούν ως τρόπος προσανατολισμού και κατανόησης της μεγάλης κλίμακας της πόλης.
Ταυτόχρονα, οι διαγώνιες φυγές του κοντινού ιστού Α-Δ (Κανάρη & Καψάλη) που συνδέουν τη συνέχεια του Κολωνακίου με το κέντρο και τις περιοχές των πάρκων, μουσείων, τους Αμπελόκηπους, αξιοποιήθηκαν ως ένας δεύτερος συντακτικός άξονα ροής, δημιουργώντας ένα άτυπο σταυροδρόμι συνάντησης στο κέντρο του δημόσιου χώρου της πλατείας. Πάνω σε αυτόν τον άξονα αντίληψης και ελεύθερης προσπέλασης στοιχίζεται η είσοδος-έξοδος του μετρό. Η πλατεία αναδεικνύεται ως τόπος συνάντησης και διεπαφής, περάσματος και στάσης επανατροφοδοτώντας μνήμες από την καθημερινή κινητικότητα.
Η εγγραφή του φυσικού τοπίου στο σώμα της πλατείας κινδυνεύει στο να μεταλλαχθεί ο σχεδιασμός σε μία διαμόρφωση τοπίου, που θα στερούσε από την πλατεία το γνώρισμα της αθηναϊκής αστικής πλατείας, η οποία λειτουργεί ως ένα ενιαίο επίπεδο αναφοράς, και παραδοσιακά υποδέχεται την αστικότητα του δημόσιου βίου επιτρέποντας στον κοινόχρηστο ανοιχτό χώρο της, ελευθερία δραστηριοτήτων και εναλλαγές χρήσεων.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ
Η διαμόρφωση ξεκινάει με ένα πρώτο εισαγωγικό πλάτωμα όπου εκβάλλουν η Σκουφά και τα θορυβώδη πεζοδρόμια της Πατριάρχου Ιωακείμ. Κλιμακώνεται σε δύο συνεργαζόμενα επίπεδα: στην πλατεία και το διάζωμα. Με κοινή αφετηρία ένα πρώτο εισαγωγικό βόρειο πλάτωμα, η πρώτη «χύνεται» προς το χαμηλότερο επίπεδο και αποτελεί τον κεντρικό σχηματισμό της πλατείας, ενώ το δεύτερο εκτείνεται στον ορίζοντα. Το διάζωμα διαγράφει μια πορεία ημικυκλική, με κορύφωση στο άκρο της Κουμπάρη, ένα σημείο εμβληματικής ενσυναίσθησης της αθηναϊκής πόλης ανάμεσα στους λόφους.
Με τη σχηματοποίηση του σε πέταλο, παρακολουθεί τις διαγώνιες στροφές του πολεοδομικού ιστού, ορίζει τον κεντρικό χώρο της πλατείας, συνορεύει με τους μικρότερους πλαϊνούς χώρους της και τέλος, επιστρέφει στο αρχικό πλάτωμα. Πρόκειται για ένα ελεύθερο περίπατο -το belvedere της πλατείας- που μετρά διαφορετικά το χρόνο ανάπαυλας και αναψυχής της πλατείας, ένα «αντί-δώρο» στους χώρους που κατέλαβε το μετρό και την αναστάτωση που προκάλεσε στο φυσικό περιβάλλον. Η αρχή του στην Σκουφά σημαίνεται με τις προτομές των Φιλικών, ενώ η άλλη του είσοδος, στη συμβολή της Π. Ιωακείμ, φανερώνεται ως εναλλακτική σκιερή δίοδος που εξυπηρετεί ταυτόχρονα την προσπέλαση στον ανελκυστήρα (προτεινόμενη δεύτερη στάση, εκτός της στάσης της πλατείας προκειμένου να εξυπηρετήσει το ψηλό επίπεδο).
Η ανάπτυξη του κύριου σώματος της διαμόρφωσης γίνεται στο χαμηλότερο επίπεδο που επικοινωνεί ηπιότερα με τις άλλες τρεις πλευρές, με άμεσες προσπελάσεις, καταλαμβάνοντας συνολικά την πιο ήσυχη περιοχή του χώρου. Αρχικά, μετά το βορινό πλάτωμα, ξεκινάει με ένα κατέβασμα – μία εκτενής κλιμακωτή διαμόρφωση με στοιχεία θεατρικότητας και αναφοράς προς το κέντρο. Αυτή παραλαμβάνει όλες τις ρέουσες κινήσεις της πολυσύχναστης βόρειας πλευράς και αποτελεί μια πρώτη «αστική οντότητα» που απευθύνεται στο κέντρο της πλατείας. Ο κάτω χώρος, ελαφρά επικλινής, αποτελεί το κέντρο της ηλιόλουστης περιοχής. Εκτείνεται μέχρι τους πλευρικούς πεζόδρομους Ν-Α. Ενδιάμεσα πλάθονται συμπληρωματικά πάρκα-νησίδες που το περιβάλλουν και διαχέονται και στον κεντρικό χώρο, δημιουργώντας «λοφίσκους φύτευσης» και εξάπλωσης του φυτικού περιβάλλοντος, ενισχύοντας έτσι τη δυνατότητα ψηλής φύτευσης.
Δημιουργούνται δευτερεύουσες πορείες εναλλακτικών προσεγγίσεων που οδηγούν σε μικρότερους χώρους ανάπαυλας και καθιστικών. Οι υψώσεις του φυσικού αναγλύφου λειτουργούν και ως μία ζώνη οπτικής και ηχητικής προστασίας. Μία ραμπόσκαλα και μία κλίμακα συνδέουν την πλατεία με το άνω διάζωμα. Η πλατεία μπορεί να φιλοξενήσει κάθε είδους αστική εκδήλωση, είτε ελεύθερης ροής («κόβω δρόμο»), είτε συγκέντρωσης και συνάντησης, ακόμα και καλλιτεχνικού περιεχομένου δρώμενα, παροδικά ή μόνιμα. Τέτοιες εκδηλώσεις δύναται να παραλάβει και το διάζωμα. Έχουν προβλεφθεί διαδραστικοί σταθμοί (info-points) για την προβολή της ιστορίας και των δρώμενων της περιοχής.
Το διάζωμα αποτελεί ένα πιο ήσυχο χώρο, καθώς απομακρύνεται από την καθημερινότητα του εδάφους. Πρόκειται για μία αλέα με χαρακτηριστικά δένδρα εκατέρωθεν (ροδίτικος φίκος) που εξυπηρετούν τη σκίασή της - green canopy. Έχει συνδυαστεί με τον περίπατο, την ελεύθερη περιπλάνηση και τις στιγμές ανάπαυλας. Στη ΝΔ πλευρά του έχει προβλεφθεί ένα σχετικά αβαθές κανάλι νερού στο περιμετρικό όριο. Στο ίδιο «υγρό κύκλωμα» εντάσσονται οι σταλάκτες της κουπαστής πάνω από το κανάλι και ο μικρός καταρράκτης υπερχείλισης -υδροκουρτίνα- που καταλήγει στην υδάτινη επιφάνεια στη νότια άκρη της πλατείας. Πρόκειται για στοιχεία δροσισμού και βελτίωσης του μικροκλίματος τη θερινή περίοδο, καθώς και στοιχεία χαράς και παιχνιδιού.

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Κύριες παρεμβάσεις αποτελούν η μετατροπή του νότιου δρόμου σε πεζόδρομο, του ανατολικού σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας και η πρόνοια για προσβασιμότητα για όλους.
Συγκεκριμένα, στην ΝΑ πλευρά προτείνεται η αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας περιμετρικά της πλατείας μέσω πεζοδρόμησης του νότιου δρόμου (η κίνηση νότια είναι τοπική), η παροχέτευση κυκλοφορίας προς Κουμπάρη (η εξυπηρέτηση της Καψάλη γίνεται από την Νεοφύτου Βάμβα), η μετατροπή του ΒΑ δρόμου σε ήπιας κυκλοφορίας για την εξυπηρέτηση των πολυκατοικιών, ο καθορισμός χώρου στάθμευσης δικύκλων και η σύνδεση του μετώπου της πλατείας με το απέναντι πεζοδρόμιο κατά μήκος της Πατριάρχου Ιωακείμ.
Στη ΒΔ πλευρά, προς Πατριάρχου Ιωακείμ, διατηρώντας το πλάτος του δρόμου, διευρύνεται το πεζοδρόμιο στην αρχή της πλατείας, προτείνεται διάβαση πεζών στην προέκταση του πεζοδρόμου της οδού Τσακάλωφ, διευθετούνται και επανασχεδιάζονται τα πεζοδρόμια στη βορινή πλευρά της διαμόρφωσης, προτείνεται διάβαση πεζών στην προέκταση του πεζόδρομου νοτιοδυτικά της πλατείας, καθορίζονται θέσεις προσωρινής στάθμευσης και ταυτόχρονα διατηρούνται οι θέσεις στάθμευσης taxi, στα δυτικά.

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Η πρόταση βασίζεται στις αρχές βιοκλιματικού σχεδιασμού.
Η πλατεία στρέφεται σε άξονα Βορρά-Νότου, αποσκοπώντας στον μέγιστο ηλιασμό του κεντρικού χώρου, αποφεύγοντας παράλληλα τη σκίαση των γειτονικών κτιρίων. Επιπλέον, τόσο το άνω διάζωμα, με τη δημιουργία στοάς, όσο και το φυτεμένο στέγαστρο του καφέ προσφέρουν απαραίτητη σκίαση και διαμπερότητα στο χώρο για την πλατεία.
Φυσικός δροσισμός επιτυγχάνεται από το βορινό ρεύμα αέρα, χάρη στην κατεύθυνση Βορρά- Νότου της πλατείας, καθώς και στο φίλτρο αέρα ήχου που δημιουργείται από τη φύτευση της βόρειας πλευράς και ταυτόχρονα συνδράμει στη μείωση τη θερμοκρασίας. Στη ζώνη της στοάς, η μείωση της θερμοκρασίας γίνεται χάρη στο σκιασμό και τη διαμπερότητα που εξασφαλίζεται. Συμπληρωματικά, η χρήση υδάτινων στοιχείων δημιουργούν συνθήκες ευεργετικού μικροκλίματος (κανάλια νερού διαζώματος, νεροσταλάκτες κιγκλιδώματος ΝΔ πλευράς, υδροκουρτίνα και υδάτινη επιφάνεια πλατείας), αλλά και στοιχεία χαράς και παιχνιδιού.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ
Η αξιοποίηση των φυσικών πόρων, του αέρα, του νερού και του ήλιου, επιδιώκεται στο σύνολο του σχεδιασμού, μέσα από τη δημιουργία μιας νέας τοπογραφίας που ακολουθεί το φυσικό ανάγλυφο.
Μία από τις πρόνοιες σχεδιασμού είναι η ανασύσταση του πρασίνου μέσω της συστηματικής φύτευσης και τη δημιουργίας μικρών πάρκων-νησίδων. Κύρια αρχή αναφορικά με τη διαχείριση υδάτων ήταν η εκμετάλλευση της φυσικής κλίσης (τοπογραφίας), ανεμπόδιστα κατά τον άξονα Βορρά- Νότου, η ανάσχεση από τις φυτεμένες νησίδες στον κεντρικό χώρο και από το απορροφητικό δάπεδο, τμηματικά, η χρήση περιμετρικού λουκιού, η ανάσχεση υδάτων και η συλλογή ομβρίων και επαναχρησιμοποίηση τους για άρδευση.
Η εξασφάλιση των ενεργειακών απαιτήσεων της διαμόρφωσης προτείνεται με τη χρήση ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, σημειακά, και στην περιοχή του ήδη δομημένου περιβάλλοντος της Π. Ιωακείμ.
Στην πλατεία προτείνεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών υαλοπινάκων στον ανελκυστήρα του μετρό και φωτιστικά αστικού εξοπλισμού χαμηλής κατανάλωσης, με ενσωματωμένα φωτοβολταϊκά. Στη νησίδα και πεζόδρομο της Π. Ιωακείμ τοποθετείται στέγαστρο αστικού εξοπλισμού με ενσωματωμένα φωτοβολταϊκά.

ΥΛΙΚΟΤΗΤΕΣ
Στο σύνολο της διαμόρφωσης επιδιώχθηκε μία ισορροπία ανάμεσα στα σταθερά υλικά και τις φυσικές επιφάνειες, οι οποίες επιδιώκουν τη μεγιστοποίηση της υδατοπερατότητας και τη μείωση του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας. Πραγματοποιείται ένας συνδυασμός από ψυχρά υλικά καλής θερμικής συμπεριφοράς, χαμηλών εκπομπών και κατά την παραγωγή τους, υλικά με υδατο-απορροφητική συμπεριφορά, έως την εμφάνιση της ύλης του φυσικού περιβάλλοντος.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΤΕΥΣΕΙΣ
Η αρχιτεκτονική του τοπίου και της φύτευσης ακολουθεί, εντείνει και πλουτίζει τη χωρική λογική του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Στηρίζεται στις αρχές της βιοποικιλότητας και της ισορροπίας της μεσογειακής βλάστησης. Πρόταγμα αποτελεί η οικονομία των πόρων, η ανθεκτικότητα των ειδών και η χαμηλή συντήρηση. Η προτεινόμενη φύτευση συνθέτει μία παλέτα διαφορετικών υφών, χρωμάτων, σχημάτων, μεγεθών, δημιουργώντας την αίσθηση της ενδιαφέρουσας εναλλαγής στο τοπίο, έχοντας ως στόχο ένα μοναδικό περιβάλλον σκιάς και δροσιάς όπου οι χρήστες του χώρου απολαμβάνουν την ενεργή παρουσία της φύσης.

Στον σύνδεσμο που ακολουθεί μπορείτε να δείτε το video της πρότασης στο YouTube: https://youtu.be/Oh8oRrJLehA.