Αποτελούμενη από δύο κάθετους μεταξύ τους όγκους, η κατοικία, που βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου με απεριόριστη θέα, προσφέρει ένα χώρο ιδανικό για κοινωνική ζωή και ταυτόχρονα την ιδιωτικότητα ενός αγροτικού καταφύγιου. Ο πρώτος όγκος της κατοικίας εκτείνεται προς τα βόρεια και γίνεται όλο και πιο ιδιωτικός, καταλήγοντας στο μεγάλο υπνοδωμάτιο. Στο δεύτερο όγκο, στον οποίο βρίσκεται ο μεγάλος χώρος διημέρευσης, τέσσερις υπερμεγέθεις γυάλινες πόρτες ανοίγουν σε κάθε πλευρά, μετατρέποντάς τον σε υπαίθριο περίπτερο. Τα δάπεδα από πλάκες σκυροδέματος εκτείνονται από τον εσωτερικό στον εξωτερικό χώρο, στον οποίο βρίσκονται η πισίνα και ένα τζάκι, προσφέροντας έτσι άνετους, υπαίθριους χώρους για κρύο και ζεστό καιρό. Μ' αυτές τις πόρτες σε ανάκλιση προσφέρεται απρόσκοπτη θέα από την πισίνα και, μέσω του μεγάλου καθιστικού, έως το χωριό Healdsburg. Για τη λειτουργία των πορτών, οι οποίες μπορούν να έρθουν σε πλήρως οριζόντια θέση, χρησιμοποιούνται τροχαλίες με αντίβαρα και σύρτες που τις σταθεροποιούν.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: FELDMAN ARCHITECTURE

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: JOE FLETCHER

Η ιστορική καπνοβιομηχανία του Ματσάγγου αποκαταστάθηκε για να στεγάσει το Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με γνώμονα τη διατήρηση της μορφολογίας των διατηρητέων όψεων του κτιρίου και την πλήρη αναμόρφωση των υπόλοιπων. Σημαντική αρχιτεκτονική χειρονομία αποτελεί η δεύτερη όψη - φίλτρο, που κατασκευάσθηκε στη δυτική και νότια όψη ως προστασία από το δυσμενή προσανατολισμό, συνδυαζόμενη με το απαιτούμενο για λόγους πυρασφάλειας κλιμακοστάσιο, που κατασκευάσθηκε προς την πλευρά του ακαλύπτου. Βασικό υλικό αυτής της προσθήκης ήταν η μεταλλική βιομηχανική σχάρα. Η σχάρα πακτώνεται με ειδικά μεταλλικά αγκύρια σε μεταλλικό σκελετό από κοιλοδοκούς 20 x 20 x 4 (cm) και χρησιμοποιείται είτε στην όψη ως σκίαστρο είτε ως δάπεδο για τη δημιουργία των διαδρόμων πυρασφάλειας είτε για τη δημιουργία της πέργκολας στο δώμα του Γ' ορόφου.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: ΚΩΣΤΑΣ ΑΔΑΜΑΚΗΣ, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΠΡΟΓΚΙΔΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΑΔΑΜΑΚΗΣ

Το υπό μελέτη αγροτεμάχιο βρίσκεται στη χερσόνησο της Κασσάνδρας, επί της επαρχιακής οδού που κινείται παράλληλα με το θαλάσσιο μέτωπο και σε απόσταση 100 μέτρων από αυτό. Στο βόρειο τμήμα του υπάρχουν τέσσερις παλιές ελιές, ενώ στο νότιο όριο, όπου οι κλίσεις είναι έντονες, υπάρχουν τρία πανύψηλα πεύκα. Το ζητούμενο από τους μελετητές ήταν η κατασκευή πέντε εξοχικών κατοικιών λειτουργικά ανεξάρτητων.
Τηρώντας τις απαιτούμενες από τον κανονισμό αποστάσεις από τα όρια, ο οικοδομικός πυρήνας που προέκυπτε, με μεγάλο μέτωπο προς τη θάλασσα, παρουσίαζε έντονες υψομετρικές διαφορές. Η σχεδιαστική επιλογή ήταν η δημιουργία υπόσκαφων κατοικιών ως προς το επίπεδο του ισογείου, συνδεδεμένες με όροφο σε εσοχή, ο οποίος εκτονώνεται σε φυτεμένο δώμα. Κατ' αυτόν τον τρόπο επιτεύχθηκε η απόλυτη ένταξη του κτιρίου στο ανάγλυφο του εδάφους, χωρίς να διαταράσσεται το φυσικό περιβάλλον. Δημιουργήθηκαν πέντε βιοκλιματικές κατοικίες με χώρους διημέρευσης και ξενώνες στο επίπεδο του ισογείου και κυρίως υπνοδωμάτια στον όροφο. Ο φυσικός φωτισμός και εξαερισμός των υπόσκαφων τμημάτων, επιτυγχάνεται με την κατασκευή κατακόρυφων φωταγωγών ικανών διαστάσεων.
Η επιλογή των υλικών των όψεων συντελεί στην εναρμόνιση του κτιρίου με τη χρωματική παλέτα του τοπίου. Η πέτρα Καρύστου στην επένδυση των όψεων και των διαχωριστικών τοίχων μεταξύ των κατοικιών, τα πλαίσια με λαμαρίνα corten και οι ανάγλυφες σιδεριές στα κατακόρυφα ανοίγματα, συνδυάζονται αρμονικά με τα οξειδωμένα στοιχεία της πέτρας, οριοθετώντας τα ανοίγματα των κουφωμάτων. Οι ξύλινες επενδύσεις στις οροφές των στεγάστρων συνδυάζονται με τα κατακόρυφα ξύλινα πετάσματα από ξυλεία μεράντι, τα οποία αποτελούν τα φυσικά όρια μεταξύ των κατοικιών στο επίπεδο του ορόφου και περιστρεφόμενα επιτυγχάνουν την απαιτούμενη σκίαση των εσωτερικών χώρων. Σε προέκταση του φυτεμένου δώματος, κατασκευάστηκαν μεταλλικά πλαίσια από γαλβανισμένες διατομές, που πληρώθηκαν με ξύλινες περσίδες, για την επέκταση της σκίασης των εξωτερικών καθιστικών χώρων.
Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην κατασκευή του φυτεμένου δώματος με εκτατική φύτευση από δύο τύπους sedum, με σκοπό την συνεισφορά του στο βιοκλιματικό σχεδιασμό του κτιρίου και συγχρόνως την αποκατάσταση σε μεγάλο βαθμό της φυτεμένης επιφάνειας του αγροτεμαχίου.
Βιομηχανικά δάπεδα και τοιχία από ανεπίχριστο σκυρόδεμα συμπληρώνουν τις διαμορφώσεις γύρω από τις κατοικίες. Για την αντιμετώπιση των ανισοσταθμιών κατασκευάστηκαν γαλβανισμένα συρματοκιβώτια, που πληρώθηκαν με κροκάλες από το λατομείο της Γερακινής. Η διάστρωση του χώρου στάθμευσης έγινε επί γεωυφάσματος, με τα ίδια αδρανή, λεπτότερης διαβάθμισης, επιτυγχάνοντας την αποστράγγιση των ομβρίων και την εναρμόνιση της επιφάνειας με τους χρωματικούς τόνους της πέτρας Καρύστου στις όψεις του κτιρίου.
Σε τέσσερις από τις κατοικίες οι ισόγειοι χώροι εκτονώνονται σε αυλές με κολυμβητικές δεξαμενές και βυθισμένα καθιστικά από εμφανές σκυρόδεμα. Η πλήρωσή των δεξαμενών επιτυγχάνεται μερικώς με τη συλλογή των ομβρίων από τα δώματα των κατοικιών σε ειδική δεξαμενή. Ηλιακοί συλλέκτες τοποθετήθηκαν σε υπερυψωμένη θέση στην πίσω όψη του κτιρίου, έτσι ώστε να μην διαταράσσεται η όψη.
Ιδιαίτερη φροντίδα δόθηκε στο φωτισμό του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου, ώστε να αναδειχθούν τα στοιχεία των όψεων και οι παλιές ελιές στον ακάλυπτο.
Το εσωτερικό των κατοικιών ακολουθεί αισθητικά τη φιλοσοφία του κελύφους. Η επιλογή της πατητής τσιμεντοκονίας σε δάπεδα και τοίχους, οι οροφές από σκυρόδεμα με ίχνη ξυλοτύπου και η χρήση ανεπεξέργαστης ξυλείας σε έπιπλα και διακοσμητικά στοιχεία, δημιουργούν ένα αρμονικό αποτέλεσμα και μία αίσθηση άνεσης στους χρήστες.

Το "Vital Blue" είναι το νέο πρότυπο κατασκευαστικό έργο που έχει διαμορφώσει η εταιρεία Επίκυκλος, το οποίο έχει ως στόχο να αναδιαμορφώσει τον τρόπο που κατανοούμε τους οικιστικούς χώρους και να επαναπροσδιορίσει τη σχέση μεταξύ του δομημένου χώρου και του περιβάλλοντός του. Πρόκειται στην ουσία για ένα αστικό κτίριο με πολυτελείς κατοικίες πολλαπλών επιπέδων, το οποίο αντιπροσωπεύει τον ιδανικό συνδυασμό υψηλής αρχιτεκτονικής σχεδίασης με ποιοτική κατασκευαστική προσέγγιση. Η πολυτελής εσωτερική διακόσμηση του "Vital Blue", βασισμένη σε υφές, υλικά και έπιπλα από brands υψηλού κύρους, ανάγει την ποιότητα της καθημερινής ζωής στο υψηλότερο επίπεδο.

Αρχιτεκτονική
Σε αρχιτεκτονική από το γραφείο Sgoutas Architects, όλη η ιδέα αποσκοπεί στη δημιουργία εξατομικευμένων χώρων, ενώ το πράσινο, βιώσιμο αποτύπωμα του κτιρίου προσφέρει ένα υψηλότερο βιοτικό επίπεδο. Κάθε κατοικία "Vital Blue" είναι μοναδική σε σχήμα, μέγεθος και σχεδιασμό. Εξωτερικά δημιουργήθηκε ένα κέλυφος που μοιάζει με θαλάσσιο όχημα με τα δικά του πανιά ή φτερά, το οποίο καλύπτει και ενοποιεί τον όγκο της κατασκευής. Ο σχεδιασμός της πρόσοψης λειτουργεί, επίσης, ως μέσο προστασίας της ιδιωτικής ζωής προσφέροντας σκίαση και ελαχιστοποιώντας την κατανάλωση ενέργειας. Τα μεγάλα ανοίγματα του κελύφους επιτρέπουν την πρόσβαση στο κτίριο καθαρού αέρα και φυσικού φωτός, δίνοντας αίσθηση διαφάνειας και φωτοδιαπερατότητας. Τα ιδιαίτερα στοιχεία του νερού και του πρασίνου αναδεικνύουν τον σχεδιασμό του κτιρίου, ενώ οι ιδιωτικές πισίνες κάθε κατοικίας και το φυτεμένο δώμα, αποτελούν χαρακτηριστικά, τα οποία συντελούν καθοριστικά σε μια ολιστική εμπειρία διαβίωσης.

Κτίριο
Το έργο διαφέρει της συνήθους προσέγγισης σχεδιασμού και κατασκευής κτιρίων, καθώς αποτελείται από 8 πολυεπίπεδες, ειδικού σχεδιασμού κατοικίες που εκτείνονται στους 5 ορόφους του κτιρίου. Αν και πρόκειται για μια πολυκατοικία, κάθε ένα από τα διαμερίσματα διαθέτει την ιδιωτικότητα που απαιτείται. Κάθε κατοικία είναι εντελώς αυτόνομη, ενώ παράλληλα παραμένει ως μονάδα που λειτουργεί αρμονικά σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες του κτιρίου. Η οργανικά διαμορφωμένη πρόσοψη ενοποιεί τη δομή και υπογραμμίζει την κομψή μορφή του κτιρίου. Τα μεγάλα ανοίγματα σε συνδυασμό με τον προσανατολισμό του, παρέχουν ανεμπόδιστο φως και αέρα, ενώ προσφέρουν τη μέγιστη ιδιωτικότητα. Οι ιδιαίτερα λειτουργικοί χώροι, τα μεγάλα μπαλκόνια, η ανεμπόδιστη θέα, οι ιδιωτικές πισίνες, η πράσινη στέγη, οι ευρύχωρες ιδιωτικές αυλές, η χρήση ανανεώσιμων και ανακυκλώσιμων υλικών, καθώς και η έμφαση στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, εισάγουν σε μια νέα εποχή αστικών κτιρίων. Η σύνθετη κατασκευή του νέου αυτού δομικού πλαισίου βασίζεται στην υλοποίηση μίας εξειδικευμένης στατικής μελέτης χωρίς περιορισμούς στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, η οποία κατέστησε δυνατά όλα τα παραπάνω.

Εσωτερική διακόσμηση
Η εσωτερική διακόσμηση του έργου ενσωματώνει πινελιές της φύσης στο αστικό περιβάλλον διαβίωσης. Νερό, φωτιά και πρωτογενή υλικά όπως ξύλο, μάρμαρο και πέτρα, σε συνδυασμό με το φυσικό φως και τα φυτά εξαλείφουν τα όρια μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου. Η λειτουργικότητα και η βέλτιστη ροή αποτελούν καθοριστικά γνωρίσματα της εσωτερικής διακόσμησης, ενώ οι καθαρές γεωμετρίες, οι αδιάκοποι όγκοι, οι μεγάλες επιφάνειες από υλικά υψηλής ποιότητας, καθώς και οι χώροι διπλού ύψους, ενισχύουν την αίσθηση ευρυχωρίας και πολυτέλειας. Η φαινομενική, αλλά και ρεαλιστική σύνδεση με τις πισίνες μέσω των μεγάλων ανοιγμάτων και της ανεμπόδιστης θέας στη φύση που διασφαλίζει την ιδιωτικότητα πίσω από το κέλυφος του κτιρίου, απογειώνουν την εμπειρία διαβίωσης.

Κατασκευή & Στατική Μελέτη
Ο ειδικός δομικός σχεδιασμός βασίστηκε κυρίως στην παροχή μέγιστης ανθεκτικότητας σε περίπτωση σεισμού, διατηρώντας παράλληλα τη μοναδική αρχιτεκτονική δομή που διακρίνεται από την ελαφρότητα, τα μεγάλου πλάτους ανοίγματα και τα μεγάλα μπαλκόνια με τις πισίνες. Οι "πυρήνες" της κατασκευής, αποτελούμενοι από κάθετες κολώνες με ενισχυμένο μπετόν, φιλοξενούν την κύρια σκάλα και τον ανελκυστήρα διασφαλίζοντας τη στιβαρότητα του κτιρίου. Το μπετόν που χρησιμοποιήθηκε για αυτή τη σύνθετη κατασκευή είναι ειδικής σύνθεσης με αντοχή στο νερό και την υγρασία, δεδομένου ότι το "Vital Blue" αποτελεί ένα κτίριο που βρίσκεται κοντά στη θάλασσα.

Πιστοποίηση TUV HELLAS
Η TUV είναι ένας διεθνής οργανισμός που διασφαλίζει την κατασκευή ασφαλέστερων και πιο βιώσιμων κτιρίων. Για να πιστοποιηθεί ένα κτίριο σύμφωνα με την TUV, τα πρότυπά του πρέπει να συμμορφώνονται με τις τεχνικές οδηγίες, τις οδηγίες ασφαλείας και τις κατευθυντήριες γραμμές απόδοσής της, με στόχο να διασφαλιστεί η αριστεία σε όλες τις παραπάνω πτυχές. Η εύρεση κτιρίων που επιθεωρούνται και πιστοποιούνται από την TUV δεν αποτελεί σύνηθες φαινόμενο, καθώς σκοπός τους στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι η μαζική χρήση και όχι η επίτευξη συγκεκριμένων δεικτών KPIs. Το "Vital Blue" αποτελεί ένα έργο που αντανακλά την επόμενη γενιά κτιρίων, σχεδιασμένο να προσφέρει στους ιδιοκτήτες του μια νέα, μοναδική εμπειρία, όχι μόνο όσον αφορά στην ποιότητα κατασκευής που συνδυάζει αντοχή και ασφάλεια αλλά και τη διαχείριση ενέργειας που συντελεί στη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης και οικολογικού αποτυπώματος.

Ενεργειακή κλάση Α+
Ένα ενεργειακά αποδοτικό έργο συμβάλλει στη δημιουργία πιο βιώσιμων οικοσυστημάτων διαβίωσης, ιδιαίτερα ως μέρος ενός οικοσυστήματος αστικών κατοικιών. Έτσι, το κόστος ζωής μειώνεται, ενώ η ποιότητά της ανάγεται σε υψηλότερα και πολυτιμότερα επίπεδα. Ταυτόχρονα, αυτή η τάση για ανάπτυξη συμπεριλαμβάνει την ολιστική θεώρηση της ποιότητας της ακίνητης περιουσίας. Ανάμεσα στα ενεργειακά χαρακτηριστικά του έργου είναι τα υβριδικά φωτοβολταϊκά - ηλιακά πετάσματα για ηλεκτρική ενέργεια και ζεστό νερό, η ύπαρξη φυτεμένου δώματος, ο προηγμένος υδατοστεγής σκελετός και κέλυφος και το προηγμένο σύστημα κλιματισμού και εξαερισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης.

Η διαγενεακή φροντίδα ξεκίνησε σαν πείραμα το 1976 στο Τόκιο όπου ένας παιδικός σταθμός συνεργάστηκε με ένα γηροκομείο προσφέροντας ένα πρόγραμμα αλληλεπιδράσεων. Το εν λόγω πείραμα αλλά και μετέπειτα έρευνες έχουν αποδείξει πως από την αλληλεπίδραση ευνοούνται και οι δύο γενιές. Οι συμπεριφορές των μικρών παιδιών βελτιώνονται, αυξάνεται η αυτοεκτίμησή τους και η αίσθηση της ενσυναίσθησης. Ταυτόχρονα αναπτύσσονται ευκαιρίες για τους ηλικιωμένους να συνεχίσουν να είναι ενεργοί και να συνεισφέρουν στην κοινότητά τους, ενώ ισχυροποιείται η ιδέα του ανήκειν και η αίσθηση ευημερίας τους. Αυτός ο τύπος αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών βοηθά επίσης στην αντιμετώπιση των προκαταλήψεων και αρνητικών διακρίσεων που βιώνουν άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ένα φαινόμενο που γίνεται πιο έντονο τα τελευταία χρόνια και που υπονομεύει την αίσθηση της ευθύνης που έχουμε ο ένας απέναντι στον άλλον.

Πώς συνδυάζονται αρχιτεκτονικά ένας βρεφονηπιακός σταθμός με ένα κέντρο φροντίδας ηλικιωμένων;
Αυτό ήταν το ερώτημα του Πανελλήνιου σύνθετου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που διοργάνωσε ο Δήμος Χανίων. Οι Mazi Architects απέσπασαν την 1η εξαγορά με την πρότασή τους "Πορτέλες". Οι "Πορτέλες" πραγματεύονται το πώς η αρχιτεκτονική ενισχύει το ρόλο των κοιτίδων Κοινωνικής Πρόνοιας σε μια κοινότητα και το πως η εξέλιξη υπαρχόντων τυπολογιών μπορεί να προωθήσει την αλληλεγγύη και την αλληλεπίδραση των διαφορετικών γενεών.
Εμπνευσμένοι από τη σαφήνεια, τη σεμνότητα και την οικονομία της παραδοσιακής κρητικής αρχιτεκτονικής και εφαρμόζοντας τις αρχές της βιωσιμότητας και της κυκλικής οικονομίας, σχεδιάζουμε μία σύνθεση από λιτούς γεωμετρικούς όγκους σχεδιασμένους ''από μέσα προς τα έξω''.

Στόχος μας είναι η βέλτιστη ικανοποίηση των λειτουργικών απαιτήσεων, καθώς και ο φυσικός φωτισμός και αερισμός των χώρων, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μία αίσθηση άνεσης σε όλους τους εσωτερικούς, ημιυπαίθριους και υπαίθριους χώρους. Παράλληλα, οι κατάλληλοι αρχιτεκτονικοί χειρισμοί μας επέτρεψαν να επιτύχουμε μια ιδιαίτερη ογκοπλαστική έκφρασή του κτιρίου και των κινήσεων μέσα και έξω από αυτό, προσφέροντας μια διαρκώς μεταβαλλόμενη στο φως εικόνα προς την πόλη και εμπειρία στον χρήστη. Καταρχάς δημιουργείται ένα νέο αστικό μέτωπο με ισχυρή αρχιτεκτονική ταυτότητα το οποίο ολοκληρώνει το οικόπεδο, διευθετεί τη δημόσια κυκλοφορία και δημιουργεί ένα καθαρό όριο ανάμεσα στις χρήσεις και το δημόσιο χώρο. Το μέτωπο αυτό εκφράζεται ως μια ‘Στοά’ που δημιουργεί μία αλληλουχία επιμελημένων στιγμών και οργανώνει τις εισόδους στα επιμέρους κτίρια.

Το κτιριολογικό πρόγραμμα κατανέμεται σε όγκους τοποθετημένους κάθετα στη Στοά με ανοίγματα προς το Νότο και σε ικανή απόσταση μεταξύ τους ώστε να επιτευχθεί η μεγιστοποίηση των όψεων με μεσημβρινό προσανατολισμό αλλά και η διαμπερότητα των επιμέρους χώρων.
Οι λειτουργίες διαχωρίζονται έτσι ώστε να είναι δυνατή η αυτόνομη λειτουργία του
Βρεφονηπιακού Σταθμού (ΒΣ) και του Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ) καθώς και η κατασκευή του έργου σε δύο στάδια. Ο ΒΣ χωροθετείται στο βόρειο τμήμα του οικοπέδου περικλείοντας την αυλή του και το ΚΗΦΗ στο νότιο προσφέροντας χώρους εκτόνωσης προς το πάρκο.
Το ΚΗΦΗ συλλαμβάνεται ως το σκίαστρο/κιόσκι κατεξοχήν χώρο συνάντησης της πλατείας σε μία προσπάθεια να γίνει ένας χώρος ευχάριστος και γνώριμος στους χρήστες. Κυρίαρχο σχεδιαστικό του στοιχείο είναι η ελαφριά μεταλλική και ξύλινη οροφή καθώς και η διαμπερότητα των χώρων διημέρευσης. Η οροφή μετατρέπεται σταδιακά σε πέργκολα κάνοντας το ΚΗΦΗ φυσική συνέχεια του πάρκου γειτονιάς.
Ανάμεσα στον ΒΣ και το ΚΗΦΗ δημιουργείται το "Κηπαλάκι", ένας κήπος - μποστάνι, όπου τα νήπια και οι ηλικιωμένοι μπορούν να περάσουν χρόνο μαζί καλλιεργώντας και φροντίζοντας οπωροκηπευτικά και αρωματικά ενδημικά φυτά. Η ''σοδειά'' τροφοδοτεί την κουζίνα των νηπίων και δίνει το παράδειγμα μιας υπεύθυνης και φιλικής συμπεριφοράς προς το περιβάλλον. Το "Κηπαλάκι" λειτουργεί έτσι ως ένας ακόμα κοινωνικός και μαθησιακός χώρος, παράδειγμα μοντέλου εναλλακτικής εκπαίδευσης.
Το πάρκο γειτονιάς έχει δύο διακριτές ενότητες, το πάρκο της Ίριδας το οποίο προστατεύεται από μια κατασκευή με φωτοβολταϊκά πετάσματα που εκμεταλλεύεται τον προσανατολισμό και το πάρκο Ευεξίας το οποίο δημιουργεί έναν καινούριο πνεύμονα πρασίνου στην περιοχή και περιλαμβάνει εξοπλισμό υπαίθριας γυμναστικής.

Ασύμμετρη ογκοπλασία
Αξιοποιούμε δημιουργικά την ασύμμετρη ογκοπλασία που χαρακτηρίζει τις παραδοσιακές οικιστικές μονάδες της περιοχής και που προέρχεται από μια προσθετική διαδικασία, για να ενδυναμώσουμε την αίσθηση ελευθερίας και ευελιξίας σε επίπεδο τομής και κάτοψης. Οι λειτουργίες ομαδοποιούνται και οργανώνονται σε ορθοκανονικούς, βαθμιδωτούς όγκους πετυχαίνοντας έτσι μορφολογική λιτότητα και πλαστικότητα του κτιριακού όγκου.

Οι Πορτέλες
Οι πύλες ή πορτέλες, όπως λέγονται στην Κρήτη, είναι βενετσιάνικα στοιχεία ενσωματωμένα στην κρητική παράδοση. Στην πρότασή μας η πορτέλα γίνεται αυτοφερόμενο στοιχείο από σκυρόδεμα το οποίο ορίζει τις εισόδους στις επιμέρους λειτουργικές ενότητες του κτιρίου.

Η Καμάρα
Η ευελιξία της κάτοψης είναι απαραίτητο συνθετικό στοιχείο του Β.Σ.. Με αφορμή το καμαρόσπιτο, όπου η καμάρα χρησιμοποιείται για να απελευθερώσει την κάτοψη από κατακόρυφα στοιχεία, προχωρούμε στη χρήση της ως βασικό και οικονομικά αποδοτικό στοιχείο του Φ.Ο. του Β.Σ. ώστε να επιτύχουμε μεγάλα ανοίγματα και χώρους ελεύθερους υποστυλωμάτων με ιδιαίτερο χαρακτήρα.

Η Κρεβατίνα
Η κληματαριά ή κρεβατίνα στην Κρήτη δανείζεται το όνομά της από το πλαίσιο που βοηθά το φυτό να απλωθεί και είναι ο κατεξοχήν τρόπος σκίασης. Η κρεβατίνα μεταφράζεται εδώ σε ένα επαναλαμβανόμενο πλαίσιο που συναντάται στους διαφορετικούς ημιυπαίθριους χώρους με την πλήρωση του να διαφέρει ανάλογα με τη χρήση του χώρου.

Βιοκλιματικός Σχεδιασμός
Η σημερινή περιβαλλοντική κρίση, προστάζει μια πολεοδομία με "ανθρώπινο" πρόσωπο και μια αρχιτεκτονική που θα καθοδηγείται από τη σοφία και την οικονομία της φύσης. Πιστεύουμε πως τα δημόσια κτίρια και ο δημόσιος χώρος πρέπει να αποτελούν παραδείγματα και εργαλεία της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας. Το σύμπλεγμα του Β.Σ και ΚΗΦΗ που προτείνουμε ακολουθεί γι’ αυτό τις βασικές αρχές της βιωσιμότητας και αειφορίας και επιχειρεί να
δώσει μια θετική εικόνα για το πώς μπορεί να είναι ένα οικολογικό, βιοκλιματικό και καινοτόμο έργο.

Προσανατολισμός και ανοίγματα
Αρχικά το κτίριο έχει σχεδιαστεί έτσι ο προσανατολισμός και η ογκοπλασία του να μην επιβαρύνουν τις ενεργειακές του ανάγκες. Ο προσανατολισμός του ευνοεί τη δημιουργία διαμπερών και φωτεινών χώρων ελαχιστοποιώντας τις ανάγκες για τεχνητό φωτισμό και αερισμό καθώς επίσης μεγιστοποιώντας την αποδοτικότητα των φωτοβολταϊκών πετασμάτων που τοποθετούνται στην οροφή. Οι επιφάνειες και το πλήθος των ανοιγμάτων έχουν επιλεχθεί έτσι ώστε να καλύψουν τις ανάγκες χωρίς όμως ταυτόχρονα να δρουν εις βάρος των ενεργειακών αναγκών κατά την θέρμανση/ ψύξη των κτιρίων κρατώντας την αναλογίας ανοιγμάτων / τοίχων στο <40%. Τα ανοίγματα στο νότο σκιάζονται κατάλληλα έτσι ώστε το κτίριο να μην υπερθερμαίνεται ενώ ταυτόχρονα παρέχονται ανοιγόμενοι φεγγίτες στο βορρά.

Κέλυφος
Στο πλαίσιο της μέγιστης ενεργειακής απόδοσης, η πρότασή μας υιοθετεί τους τοίχους θερμικής μάζας (Thermal Mass Wall) για το κέλυφος του κτιρίου. Οι εξωτερικές τοιχοποιίες είναι κατασκευασμένες από άοπλο σκυρόδεμα, υλικό μεγάλης θερμοχωρητικότητας με εξωτερική μόνωση που παίζει το ρόλο θερμοσυσσωρευτή. Το χειμώνα η ηλιακή ενέργεια θερμαίνει τον αέρα του εσωτερικού του κτιρίου αποθηκεύοντας την στη συνέχεια στη θερμική μάζα του κελύφους. Κατά τις απογευματινές και βραδινές ώρες, όταν η ζήτηση για θέρμανση είναι μεγαλύτερη το κέλυφος αποδίδει αυτή θερμότητα στους εσωτερικούς χώρους. Αντίστοιχα το καλοκαίρι η θερμότητα που αποθηκεύεται στη θερμική μάζα εκλύεται σταδιακά στους εσωτερικούς χώρους του κτιρίου τις βραδινές ώρες, όταν τα ψυκτικά φορτία είναι πολύ μικρότερα.
Το κέλυφος επικαλύπτεται εξωτερικά με κουρασάνι το οποίο είναι ένα οικολογικό υλικό φιλικό προς το περιβάλλον. Βασισμένη στο κεραμάλευρο, το κουρασάνι και τη θηραϊκή γη, περιέχει αδρανή υλικά, χωρίς καμία χημική επεξεργασία. Δημιουργεί μια ιδιαίτερη αισθητική με “νερά” και υφή που διαμορφώνονται με τη χρήση σπάτουλας.
Κυκλική οικονομία
Βασικό υπόβαθρο του σχεδιασμού είναι η κυκλική οικονομία, το οικονομικό σύστημα δηλαδή που αποσκοπεί στην εξάλειψη των αποβλήτων και τη συνεχή χρήση των πόρων. Οι Πορτέλες βασίζονται στις αρχές της ελαχιστοποίησης ρύπων, της επανάχρησης προϊόντων και της ανακύκλωσης ως αντιστάθμισμα στην επιβάρυνσης του περιβάλλοντος μέσω της κατασκευής.
Οι εσωτερικοί τοίχοι του Βρεφονηπιακού σταθμού σχεδιάζονται από τυποποιημένα (modular) μέρη οικονομικής τοπικής ξυλείας τα οποία μπορούν να συναρμολογηθούν στο γιαπί ή να έρθουν προκατασκευασμένα μειώνοντας έτσι το χρόνο και το κόστος κατασκευής και μεταφοράς. Ο χειρισμός αυτός παρέχει εκτός των άλλων τη δυνατότητα αποσυναρμολόγησης τους σε περίπτωση που οι ανάγκες του κτιρίου αλλάξουν με την ενδεχόμενη επανασυναρμολόγηση τους σε άλλη διάταξη στο ίδιο ή και άλλο κτίριο καθιστώντας έτσι τα υλικά επαναχρησιμοποιήσιμα.

Εξοικονόμηση ενέργειας
Μία από τις σημαντικές στρατηγικές που ακολουθήθηκαν ήταν η επιλογή των επιπέδων θέρμανσης/δροσισμού με στόχο την κλιματική προσαρμογή της επόμενης γενιάς (climate change adaptation). Σε συνδυασμό με τη δυνατοτητα φυσικού αερισμού και ενδοδαπέδιου δροσισμού, θέσαμε ως στόχο μία ελαφρώς αυξημένη εσωτερική θερμοκρασία του Β.Σ σε σχέση με το μέχρι τώρα σύνηθες δημιουργώντας ένα κτίριο του οποίου η λειτουργία είναι φιλική προς το περιβάλλον και οι χρήστες του οποίου μπορούν πιο εύκολα και φυσικά να εναρμονιστούν στις αυξημένες θερμοκρασίες.
Για το ΒΣ επιλέξαμε ένα υβριδικό σύστημα με αντλία θερμότητας αέρα και δυνατοτητα μηχανικού αερισμού με ταυτόχρονη ανάκτηση θερμότητας/ψύξης και ενδοδαπέδιο δροσισμό. Ο αερισμός/δροσισμός του κτιρίου εξυπηρετείται από τα ανοίγματα σε συνδυασμό με το δροσισμό που προσφέρει η ενδοδαπέδια εγκατάσταση. Τις ημέρες που η θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές χρησιμοποιείται μηχανικός εξαερισμός κατά τη διάρκεια της νύχτας (αυτόματα-μηχανικά ελεγχόμενα ανοίγματα).

Ανανεώσιμες πηγές
Δεδομένης της τοποθεσίας του έργου όπου η ηλιοφάνεια πλησιάζει τις 320 μέρες το χρόνο, προτιμήθηκε η επένδυση στην ηλιακή ενέργεια έναντι των άλλων ανανεώσιμων πηγών. Πιο συγκεκριμένα, χωροθετούμε στο δώμα του νέου Β.Σ με την βέλτιστη κλίση και προσανατολισμό 70 m² φωτοβολταϊκών πετασμάτων τα οποία καλύπτουν περί το 50% των ηλεκτρικών αναγκών. Επιπροσθέτως, 60 m² φωτοβολταϊκά πετάσματα χωροθετούνται και στο πάρκο γειτονιάς εν είδη σκίασης κάνοντας τη συνολική κάλυψη των ηλεκτρικών αναγκών του συγκροτήματος να φτάσει προσεγγιστικά το 80%.

Το Hotel OFF βρίσκεται στη συνοικία Τοπανάς της παλαιάς πόλης των Χανίων. Το έργο που παρουσιάζεται αποτελεί την επέκταση του ξενοδοχείου με δύο νέες σουίτες και κατάστημα, σε ένα διατηρητέο ενετικό κτίριο. Το τετρακοσίων ετών άδειο κτίριο έχρηζε σημαντικής στατικής ενίσχυσης πριν γίνει δυνατή η διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων. Αυτό σε συνδυασμό με την περιορισμένη επιφάνεια της κάτοψης, επέβαλε τη διαρκή αποτύπωση και ανασχεδιασμό των κατασκευών. Το ισόγειο καταλαμβάνεται κυρίως από το κατάστημα, ενώ ένας ανεξάρτητος
διάδρομος οδηγεί στο βάθος του κτιρίου, όπου το κλιμακοστάσιο δίνει πρόσβαση στις σουίτες που βρίσκονται στους δύο ορόφους. Το κλιμακοστάσιο αποτελεί βασικό στοιχείο της σύνθεσης, καθώς δίνει μια πλήρη αίσθηση του ύψους του κτιρίου, και αφήνει τα δωμάτια να “αναπνεύσουν”. Σε αυτό συμβάλλει ο σχεδιασμός του με λεπτά μεταλλικά στοιχεία και τα στοιχεία πρασίνου που είναι ενσωματωμένα στην κατασκευή του.
Συνθετική πρόταση αποτελεί η χρήση λιτών γραμμών και φυσικών υλικών. Στο εσωτερικό των δωματίων κυριαρχεί το ξύλο δρυός στον φυσικό της τόνο, τόσο στην επίπλωση και τα εσωτερικά χωρίσματα, όσο και στα πατώματα. Οι τοίχοι λειτουργούν ως ένα διακριτικό φόντο για τις ξύλινες επιφάνειες, χρωματισμένοι με ανοικτούς σταχτείς τόνους. Ιδιαίτερη αντιμετώπιση γίνεται στα λουτρά: οι κάθετες επιφάνειες και τα δάπεδά τους επενδύονται εσωτερικά με λείες πλάκες από σκληρό πέτρωμα Μυλοποτάμου.
Το κατάστημα ακολουθεί ανάλογη λογική με τα δωμάτια σε ό,τι αφορά τους χρωματισμούς και τα ξύλινα στοιχεία. Ωστόσο, διαφοροποιείται από την υπόλοιπη σύνθεση ως προς τον πιο σύνθετο σχεδιασμό των επιφανειών και της επίπλωσης του, και τη διαπλοκή και συναρμογή περισσότερων υλικών: ορείχαλκου, γυαλιού, τσιμεντοκονίας, πράσινου μαρμάρου Τήνου και πωρόλιθου Μυλοποτάμου.

Το κτίριο περιλαμβάνει καταστήματα, γραφεία και υπόγειους χώρους στάθμευσης και έχει ανεγερθεί σε οικόπεδο επί των οδών Λ. Αλεξάνδρας, Πατριάρχου Ιερεμίου και Αχιλλέως Παράσχου στους Αμπελοκήπους, σε μικρή υποχώρηση έναντι των οικοδομικών γραμμών των δύο πίσω οδών και σε απόσταση 25 μέτρων από τη Λ. Αλεξάνδρας. Στην όψη επί της λεωφόρου υπήρχε υφιστάμενο ισόγειο κτίριο 5 καταστημάτων, το οποίο τροποποιήθηκε για να δημιουργηθεί πρόσβαση προς το νέο κτίριο.

Γενικά, δόθηκε εκ μέρους των μελετητών ιδιαίτερη προσοχή στη μορφή και στη χωροθέτηση του νέου κτιρίου, ώστε να εκπληρούνται ταυτόχρονα οι παρακάτω στόχοι, που ήταν απαιτήσεις του ιδιοκτήτη:
• ένταξη του κτιρίου στον πολεοδομικό ιστό της πόλης, με προσαρμογή του στη γεωμορφολογία της περιοχής,
• τοποθέτηση του κτιρίου στο οικόπεδο με τρόπο, ώστε να δημιουργούνται και στους τρείς δρόμους ενδιαφέρουσες όψεις και να ικανοποιούνται οι απαιτήσεις του ιδεατού στερεού,
• αρμονική συνύπαρξη με τα συμβατικής κατασκευής κτίρια της περιοχής, δίχως να προκαλεί ούτε με τη μορφολογία των όψεων του, ούτε με τον όγκο και το ύψος του.

Με βάση το κτιριολογικό πρόγραμμα του ιδιοκτήτη, οι χρήσεις του κτιρίου οργανώνονται ως εξής:
Το ισόγειο από την οδό Αχιλλέως Παράσχου, στη στάθμη -4.03 m., λειτουργεί ως χώρος διαλέξεων, με τους απαραίτητους βοηθητικούς χώρους. Το ισόγειο από την Λ. Αλεξάνδρας στη στάθμη -0.15 m²., λειτουργεί ως χώρος καταστημάτων και γραφείων.
Οι όροφοι, των οποίων το εμβαδό μειώνεται κλιμακωτά προς τον τελευταίο, από τον πρώτο μέχρι και τον πέμπτο λειτουργούν ως χώροι γραφείων. Ο σχεδιασμός αυτών των ορόφων είναι "ανοικτής κάτοψης" για την καλύτερη προσαρμογή από τον κάθε χρήστη, σύμφωνα με τις ανάγκες για βέλτιστη λειτουργία του.
Το κτίριο διαθέτει και τρία υπόγεια, που λειτουργούν ως χώροι στάθμευσης.

Μορφολογία
Πρόθεση της μελέτης ήταν η δημιουργία ενός κτιρίου με ύψος και όγκο που να εναρμονίζεται με το περιβάλλον και τις χρήσεις του και συγχρόνως να είναι εμφανές από τη Λ. Αλεξάνδρας καθότι είναι σε υποχώρηση 25 m².
Η μορφολογική λύση που έχει δοθεί στις κύριες όψεις του κτιρίου είναι αποτέλεσμα του συνδυασμού 3 βασικών λύσεων:
• του εξωτερικού περιβλήματος ηλιοπροστασίας (σε απόσταση από το κτίριο), κατασκευασμένου από διάτρητα πετάσματα αλουμινοκυψελών,
• των υαλοπετασμάτων και υαλοστασίων από αλουμίνιο και
• των επιχρισμάτων επί της εξωτερικής θερμοπρόσοψης.
Με τα διάτρητα πετάσματα, τα οποία αποτελούνται από αλουμινοκυψέλες, επενδύθηκε μεγάλο μέρος της κυρίας όψης του κτιρίου επί της Λεωφ. Αλεξάνδρας. Λόγω του νότιου προσανατολισμού βοηθούν στη σκίαση των όψεων, όπως επίσης στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και στη δημιουργία ευχάριστων εσωτερικών χώρων εργασίας. Στις πίσω όψεις του κτιρίου τα πετάσματα εμφανίζονται ως "στηθαία" με μικρότερο ρόλο σκίασης, αλλά ολοκληρώνοντας αισθητικά το σύνολο του κτιρίου.
Η χρωματική επιλογή των πετασμάτων είναι το πράσινο του οξειδωμένου χαλκού, ώστε να δημιουργεί χρωματική αντίθεση με το σκούρο γκρι χρώμα των επιχρισμάτων.
Ένα διακοσμητικό στοιχείο από λευκό αλουμίνιο με χρήση στεγάστρου, αγκαλιάζει όλο το κτίριο και ενοποιεί όλες τις όψεις.

Βασικά δομικά στοιχεία
Ο σκελετός του κτιρίου αποτελείται από οπλισμένο σκυρόδεμα C25/30 και χάλυβα Β - 500C. Οι τοιχοποιίες πλήρωσης από μπατική ή δρομική οπτοπλινθοδομή και εξωτερική θερμοπρόσοψη. Τα υαλοπετάσματα στις όψεις του κτιρίου είναι προφίλ αλουμινίου, ενώ τα υαλοστάσια επιλέχθηκαν με Ug <=1 W/m²K σύμφωνα με την απαίτηση των προδιαγραφών LEED.
Τα δάπεδα των ισογείων και των υπέργειων ορόφων είναι επιστρωμένα με κεραμικά πλακίδια και χρησιμοποιήθηκε υπερυψωμένο δάπεδο για τους χώρους των γραφείων για μέγιστη ελευθερία χωροθέτησης.
Οι κυριότερες προδιαγραφές ενεργειακής πιστοποίησης LEED GOLD είναι οι εξής:
• Δημιουργία εσωτερικών και εξωτερικών θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων και διαμόρφωση αποδυτηρίων.
• Φύτευση του περιβάλλοντα χώρου και των δωμάτων στις εσοχές τρίτου μέχρι και έκτου ορόφου, βελτιώνοντας το μικρόκλιμα.
• Σήμανση για απαγόρευση καπνίσματος.
• Δημιουργία προθαλάμων και τοποθέτηση ποδομάκτρων μήκους τριών μέτρων σε κεντρικές εισόδους και κλιμακοστάσια υπογείου.
• Κουφώματα ενεργειακών υαλοστασίων με θερμική διαπερατότητα υάλου Ug<=1 W/m²K
• Διαμόρφωση κεντρικού χώρου συγκέντρωσης ανακυκλώσιμων υλικών και υποδομή σε κάθε όροφο.
• Χρήση υλικών χαμηλού ενεργειακού αποτυπώματος.
• Χρήση προϊόντων πιστοποιημένης ξυλείας.
• Χρήση βαφών και επιχρισμάτων με χαμηλές εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων, καθώς επίσης και κόλες, σφραγιστικά, δάπεδα, ψευδοροφές, τοίχοι, θερμική και ακουστική μόνωση με τις ίδιες ιδιότητες.
• Φορτιστές ηλεκτρικών αυτοκινήτων στους χώρους στάθμευσης.
• Χρήση κατάλληλων προϊόντων κρουνοποιίας με πολύ χαμηλή κατανάλωση νερού.
• Σύστημα ελέγχου φωτισμού και κλιματισμού γραφείων με αισθητήρες παρουσίας.
• Σύστημα ελέγχου φωτισμού χώρων στάθμευσης με αισθητήρες.
• Χρήση φωτιστικών σωμάτων πολύ χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης.
• Ηλιακοί θερμοσίφωνες για τους δύο τελευταίους ορόφους.
• Αισθητήρες CO2 ελέγχου ποιότητας αερισμού στους εσωτερικούς χώρους κάθε ορόφου.
• Εναλλάκτες αέρα – αέρα για παροχή νέου αέρα στον κάθε όροφο.
• Μετρητές κατανάλωσης ζεστού και κρύου νερού ανά όροφο.
• Μετρητές ηλεκτρικής κατανάλωσης για τον κλιματισμό, το φωτισμό και τις πρίζες.
• Ανελκυστήρες MRL με εσωτερικό μηχανοστάσιο.
• Ολοκληρωμένο σύστημα BMS και ΚΝΧ ανά όροφο.

Καινοτομίες στη χρήση αλουμινίου
Η κατασκευή των διάτρητων πετασμάτων αλουμινοκυψέλης στις όψεις έγινε από ελληνική εταιρεία και χρησιμοποιήθηκαν 100% ελληνικές πρώτες ύλες. Οι προμηθευτές των υλικών για τη κατασκευή των πετασμάτων επιλέχθηκαν με βάση τη χιλιομετρική απόσταση (γύρω στα 20 χλμ.) από το εργοστάσιο κατασκευής τους, ώστε να μειωθεί η περιβαλλοντολογική επιβάρυνση κατά τη μεταφορά. Το βάρος των συγκεκριμένων πετασμάτων είναι 4 kg/m², που σημαίνει ελάχιστο μεταλλικό σκελετό στήριξης. Έχουν τέλεια επιπεδότητα και δεν θερμαίνονται από την ηλιακή ακτινοβολία λόγω των αλουμινοκυψελών. Έχουν αντοχή στα χημικά, στην ηλιακή ακτινοβολία και στους ατμοσφαιρικούς ρύπους. Είναι πυράντοχα και τέλος 100% ανακυκλώσιμα. Η συντήρηση τους είναι μηδενική καθώς το GRC επίχρισμα είναι UV resistant και ξεπλένεται με το βρόχινο νερό. Η αντισεισμική συμπεριφορά είναι άριστη καθώς είναι αδύνατο να καταρρεύσουν ως ένα ενιαίο μεταλλικό στοιχείο.

ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ Υ.Π.ΕΝ. ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΠΛΗΣΙΟΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ

Με κοινή τους επιστολή προς τον Υπουργό και Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας, κ. Κώστα Σκρέκα και κ. Γιώργο Αμυρά, οι ειδικοί επιστήμονες σε θέματα ξύλου και ξύλινων κατασκευών εκφράζουν τις ενστάσεις του για το νομοσχέδιο που αφορά στον κανονισμό πυροπροστασίας ακινήτων πλησίον δασικών εκτάσεων. Παρακάτω παρατίθεται η επιστολή.

Δρ. Γεώργιος Ι. Μαντάνης FIAWS, Καθηγητής, Επιστήμων ξύλου
Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Δρ. Λάζαρος Τσανταρίδης, Ερευνητής Α’, Ειδικός Μηχανικός Πυραντίστασης Ξύλου
Ερευνητικό Ινστιτούτο RISE, Σουηδία

Δρ. Χάρης Σταματόπουλος, Αναπλ. Καθηγητής, Πολ. Μηχανικός με ειδίκευση στις Ξύλινες Κατασκευές, Τμ. Δομικής Μηχανικής, Norwegian Univ. of Science & Technology, Νορβηγία

Δρ. Ελευθερία Τσακανίκα, Επίκουρος Καθηγήτρια, Πολ. Μηχανικός με ειδίκευση στις Ξύλινες Κατασκευές, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)

ΠΡΟΣ:      κ. Υπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας
κ. Υφυπουργό Περιβάλλοντος & Ενέργειας

Αξιότιμε κ. Υπουργέ και αξιότιμε κ. Υφυπουργέ

Ως ειδικοί επιστήμονες σε θέματα ξύλου και ξύλινων κατασκευών, με την παρούσα επιστολή, σας εκφράζουμε τον έντονο προβληματισμό και τις σοβαρές ενστάσεις μας για το ν/σ του κανονισμού πυροπροστασίας, το οποίο απαγορεύει το ξύλο ως υλικό δόμησης σε στέγες και άλλες εφαρμογές ακινήτων, πλησίον των δασικών εκτάσεων. Με βάση την επιστημονική γνώση και τεχνολογική εμπειρία μας για το ξύλο, τη συμμετοχή μας σε ερευνητικά προγράμματα και διεθνείς επιτροπές, καθώς και τη συμμετοχή μας σε μελέτες και έργα που αφορούν ξύλινες κατασκευές, τα προτεινόμενα στο ν/σ «κινούνται» στον 20ο αιώνα και όχι, όπως θα έπρεπε, στον 21ο αιώνα που διανύουμε με βάση την παρούσα επιστημονική στάθμη διεθνώς (state of the art) για τις ξύλινες κατασκευές και την επιδεινούμενη κλιματική αλλαγή.
Σήμερα για την πραγματική «πράσινη» ανάπτυξη στην πατρίδα μας, χρειαζόμαστε το ξύλο όσο ποτέ άλλοτε. Είναι το πιο οικολογικό υλικό δόμησης που υπάρχει, με μοναδικά πλεονεκτήματα ως προς την αειφορική ανάπτυξη και παράλληλα, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται, η αύξηση της χρήσης του, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των δασών της Ευρώπης. Η Γαλλία με σχετικό νόμο υλοποιεί όλα τα Ολυμπιακά έργα της με ξύλο και θεσμοθετεί την υποχρεωτική χρήση του ξύλου στα δημόσια κτίρια.
Όντως, η φωτιά αποτελεί τον κυριότερο αβιοτικό «εχθρό» του ξύλου. Όμως, πολλαπλά μεγάλης κλίμακας πειράματα έχουν πιστοποιήσει ότι η συμπαγής ξυλεία & βιομηχανικά προϊόντα αυτής μεγάλων διατομών (π.χ. επικολλητή ξυλεία-glulam, CLT), παρουσιάζουν σημαντική πυραντίσταση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ασφαλιστικές εταιρείες, μπορεί να ασφαλίσουν με μικρότερα ασφάλιστρα, εγκαταστάσεις με ξύλινους φορείς (π.χ. πλαίσια από επικολλητή ξυλεία), από ότι αντίστοιχες εγκαταστάσεις, π.χ. με μεταλλικούς φορείς. Το θέμα όμως είναι ευρύτερο, με πολλές παραμέτρους και σχετίζεται και με την όλη πυρασφάλεια και το σχεδιασμό του κάθε κτιρίου.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, πολλά ερευνητικά έργα σχετικά με τη συμπεριφορά των ξύλινων κατασκευών στη φωτιά έχουν εκπονηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες (ΗΠΑ, Καναδάς, Αγγλία, Σουηδία, Φινλανδία, Γερμανία, Νορβηγία) και έχουν αναπτυχθεί νέες έννοιες και μοντέλα σχεδιασμού έναντι της πυρκαγιάς. Όπως γνωρίζετε, ειδικά σε αυτές της χώρες, η πλειονότητα των κατοικιών είναι ξύλινες (το σύνολο τους, όχι μόνο η στέγη), είτε είναι δομημένες σε αστικό
περιβάλλον είτε σε δασικές περιοχές. Σήμερα, το 2022, στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, στις ΗΠΑ – Καναδά, στην Αυστραλία «χτίζονται» εξ ολοκλήρου ξύλινες κατασκευές ύψους 100 m. Πως είναι δυνατόν στην Ελλάδα να απαγορεύσουμε το ξύλο, έστω και για τις περιπτώσεις που αναφέρονται στο σχετικό νομοσχέδιο;
Η υπάρχουσα τεχνογνωσία στον τομέα του σχεδιασμού ξύλινων και σύμμεικτων κατασκευών, σε συνδυασμό με τα σύγχρονα τεχνικά μέσα (χρήση ειδικών πυράντοχων βερνικιών, συστήματα καταιονισμού, ανίχνευσης του καπνού κλπ.), επιτρέπουν την ασφαλή χρήση της ξυλείας σε ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών στη δόμηση. Εξάλλου, η σύγχρονη τάση στο σχεδιασμό κατασκευών έναντι της φωτιάς - όπως προβλέπεται και στους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς - βασίζεται στην αξιολόγηση της πυροπροστασίας δομικών στοιχείων βάσει υπολογισμού των δεικτών πυραντίστασης και όχι στην «επιλεκτική» διάκριση μεταξύ των δομικών υλικών. Ο καθορισμός, επομένως, με αυστηρότητα δεικτών πυραντίστασης (REI) του κάθε δομικού στοιχείου, ανεξάρτητα αν είναι από ξύλο, χάλυβας ή σκυρόδεμα, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Με βάση τα ισχύοντα σήμερα, κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, η αντίσταση στη φωτιά πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 30 min (RΕΙ 30) για βασικά δομικά μέλη. Ξύλινα φέροντα στοιχεία (στέγες, πατώματα, τοίχοι), μπορεί να προστατεύονται π.χ. με γυψοσανίδες που έχουν υψηλή πυραντίσταση (REI 30 έως REI 120) και ανήκουν στην κλάση A2-s1,d1. Πρόσθετα, σε ειδικές περιπτώσεις πυκνού δάσους (τραχείας ή χαλεπίου πεύκης), αν απαιτείται ισχυρή πυροπροστασία, τότε στις προσόψεις να γίνεται χρήση συμπαγούς ξύλου εμποτισμένου υπό υψηλή πίεση με αντιπυρικές ενώσεις (fire retardants), που ανήκει στην κλάση Β-s1,d0 (ELOT ΕΝ 13501-1). Η διά νόμου επίσης καθιέρωση και επιβολή συγκεκριμένων ορίων μέγιστης αντίστασης στη φωτιά, παραδείγματος χάριν, για φέροντες και διαχωριστικούς τοίχους, στέγες, οροφές κλπ., θα βοηθήσει τη χώρα μας στην εναρμόνιση και την προσέγγιση των Ευρωπαϊκών δεδομένων. Τα προαναφερθέντα και πολλά άλλα που αφορούν στο ξύλο αποτελούν προτάσεις για το νέο κανονισμό πυροπροστασίας των κτιρίων, στον οποίο πρέπει να ληφθεί υπόψη και το ξύλο, ισότιμα δίπλα στα άλλα δομικά υλικά, απαλλαγμένο από «μύθους» και προβλήματα που έχουν πλέον λυθεί.
Κλείνοντας, θα παρακαλούσαμε να διαχωρίσετε τις δασικές περιοχές της χώρας, στις οποίες θα επιβληθούν όρια μέγιστης αντίστασης των δομικών υλικών στη φωτιά, διότι το ν/σ αφορά πρωτίστως περιοχές με «χαμηλά» δάση τραχείας και χαλεπίου πεύκης. Έτσι, δεν σχετίζεται καθόλου με περιοχές της χώρας που έχουν «υψηλά» δάση, λ.χ. δάση της ελάτης, της μαύρης πεύκης, της καστανιάς, και της οξιάς, τα οποία δεν έχουν σοβαρό κίνδυνο πυρκαγιάς, όπως έχει δείξει η δασική πράξη τα τελευταία 60 έτη.

Με τον προσήκοντα σεβασμό

Δρ. Γεώργιος Ι. Μαντάνης                                          Δρ. Λάζαρος Τσανταρίδης
         Παν. Θεσσαλίας                                                              RISE, Σουηδία

Dr. Haris Stamatopoulos                                           Δρ. Ελευθερία Τσακανίκα
          NTNU, Νορβηγία                                                               Ε.Μ.Π.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρόσφατης σχετικής έρευνας του Οργα¬νισμού Ηνωμένων Εθνών, η χώρα μας καταγράφει μία από τις χειρότερες επιδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο στη σπατάλη τροφίμων (food waste), καθώς εκτιμάται πως καταλήγουν στα σκουπίδια 142 κιλά τροφίμων ανά κάτοικο ετησίως. Εκτός του φαινομένου της πείνας, που μαστίζει μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού, η σπατάλη τροφίμων επηρεάζει και την κλιματική κρίση μέσω της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Το τελευταίο διάστημα έχουν ξεκινήσει στην Ελλάδα τη λειτουργία τους εστιατόρια σύγχρονης γαστρονομίας, βασισμένα στη βιωσιμότητα, με στόχο τίποτα να μην πηγαίνει χαμένο, μέσα από τη δημιουργική και μελετη¬μένη χρήση του κάθε υλικού, την επανάληψή τους στα πιάτα του καταλόγου, καθώς και τη συνεργασία με τοπικές φάρμες, δίνοντας προτεραιότητα στα λαχανικά και στα φρούτα. Η εντοπιότητα αποτελεί ένα σημαντικό παρά-γοντα, καθώς με μικρότερη διαδρομή του προϊόντος μέχρι το εστιατόριο δημιουργείται και μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Ακολουθώντας το παράδειγμα των εστιατορίων, σε ένα μπαρ βασική τεχνική για τη μηδενική σπατάλη είναι η αφύγρανση, ώστε να αφαιρείται η υγρασία από τα υλικά, προκειμένου να συντηρηθούν παραπάνω και να επαναχρησιμοποιηθούν.
Ακόμη, η ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων μέσω κομποστοποίη¬σης, η μείωση της κατανάλωσης νερού και ενέργειας και η αξιοποίηση της εποχικότητας θέτουν τις βάσεις για τη βιώσιμη λειτουργία ενός εστιατορίου όχι μόνο στο κομμάτι της πρώτης ύλης, που είναι πολύ σημαντικό, αλλά και ως μια γενικότερη φιλοσοφία.

Το αρχιτεκτονικό στούντιο Cheng Chung Design δημιούργησε ένα εστιατόριο και έναν εκθεσιακό χώρο στους σπηλαιώδεις εσωτερικούς χώρους μιας εγκατάστασης τέχνης από τούβλα στην πόλη Mile στην Κίνα. Σε αυτή την περιοχή ο καλλιτέχνης Luo Xu δημιούργησε την ξεχωριστή σχεδιαστική γλώσσα της περιοχής με τα διάσημα συμπλέγματα από τα τούβλινα κτίρια - γλυπτά του.
Το εστιατόριο "50% Cloud Artists Lounge" βρίσκεται σε ένα ασυνήθιστο κτίριο χτισμένο από τα τοπικά κόκκινα τούβλα της περιοχής, χωρίς ίχνος μεταλλικών ενισχύσεων. Το κτίριο διατηρεί τη δική του μοναδική ταυτότητα και εμφανίζεται σαν μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση έργου τέχνης, με την κυματοειδή πρόσοψή του να μπερδεύεται με τα σύννεφα στον ουρανό.
Οι αρχιτέκτονες ολοκλήρωσαν το εσωτερικό του κτιρίου μέσω του σχηματισμού συμπαγών προσόψεων, καμπύλων περιγραμμάτων και όγκων, με τον εσωτερικό χώρο να επεκτείνει τις φυσικές καμπύλες των εξωτερικών χώρων και να χαρακτηρίζεται από μεγάλες καμάρες και ψηλές οροφές.
Στις στέγες σκαλίστηκαν φεγγίτες που κατανέμουν ομοιόμορφα το φως σε ολόκληρο το κτίριο, δημιουργώντας έτσι μοτίβα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σύμφωνα και με τον ιδρυτή του CCD, Joe Cheng, το φως αποτελεί ένα βασικό στοιχείο στον χώρο, με τους επισκέπτες να μπορούν να βιώσουν την αλλαγή του φωτός σε κάθε λεπτό. Με αυτόν τον τρόπο το φυσικό φως "αφηγείται" το πέρασμα του χρόνου και δημιουργεί διαφοροποιημένους τρόπους έκφρασης του χώρου.
Η διάταξη του μπαρ και των τραπεζοκαθισμάτων του εστιατορίου ανταποκρίνεται στις καμπύλες των σπηλαιοειδών εσωτερικών χώρων, που αποτελούν το ιδανικό σκηνικό για τα έργα τέχνης που εκτίθενται σ' αυτό. Στόχος του εστιατορίου είναι να χρησιμεύσει και ως εκθεσιακός χώρος για διάφορους πολιτισμούς και τέχνες, παρέχοντας τη δυνατότητα στο κοινό να προσεγγίσει από κοντά και να απολαύσει την τέχνη. Τα έπιπλα διατηρούνται απλά, με ψυχρά χρώματα και κυρτές καμπύλες που ακολουθούν τη μορφή του κτιρίου.
Το κτίριο έλαβε τη διάκριση "Winner Building of the Year 2022" στην κατηγορία "Hospitality Architecture" του ArchDaily.