ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ & ΕΠΙΛΟΓΗ ΦΩΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΥΛΙΚΟ, ΤΗΝ ΥΦΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΦΩΤΙΖΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ.
Κάθε μελέτη φωτισμού οφείλει να εξετάζει τους βασικούς παράγοντες σχεδιασμού και να προσδιορίζει τα δεδομένα που απαιτούνται σε κάθε περίπτωση. Η ολιστική αντιμετώπιση των παραμέτρων κατά το σχεδιασμό προσδίδει συνοχή σε ένα πάρκο, το οποίο όμως αποτελεί ταυτόχρονα και πρόκληση λόγω των διαφορετικών λειτουργιών, περιοχών, χρήσεων και εξοπλισμού που μπορεί να ενσωματώνει. Ο φωτισμός ενός πάρκου απαιτεί τη σύνθεση τεχνικών φωτισμού για διαφορετικές καταστάσεις. Αλλιώς θα φωτισθεί ένα δέντρο, αλλιώς μία διαδρομή και αλλιώς μία κατασκευή, όπως για παράδειγμα μια πέργκολα. Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και οι επιλογές μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το υλικό, την υφή ή το χρώμα του κάθε στοιχείου.

Κάτω από το φυτώριο του Δήμου Αθηναίων διέρχεται αποχετευτικό δίκτυο, από το οποίο τα λύματα μπορούν να εξαχθούν, να υποβληθούν σε επεξεργασία και να χρησιμοποιηθούν για άρδευση στο σημείο ζήτη¬σης, στο πλαίσιο μιας βιώσιμης κυκλικής οικονομίας. Το πιλοτικό πρό¬γραμμα του Δήμου Αθηναίων για την επαναχρησιμοποίηση νερού από λύματα του δικτύου αποχέτευσης για την άρδευση πρασίνου αναδείχθηκε ως επιτυχία του ευρωπαϊκού προγράμματος "H2020 NextGen: Towards a next generation of water systems and services for the circular economy", το οποίο υποστηρίζει τεχνολογικές λύσεις κυκλικής οικονομίας νερού σε 10 ευρωπαϊκές πόλεις. Η λύση "sewer mining (SM)" που αξιοποίησε ο Δήμος Αθηναίων έχει αναπτυχθεί από την ερευνητική ομάδα του κυρίου Μακρόπουλου στο Ε.Μ.Π. μαζί με την Ε.Υ.Δ.Α.Π., τον Δήμο Αθηναίων και την εταιρεία Chemitec και έχει εφαρμοστεί στο πλαίσιο του NextGen, μαζί με την εταιρεία Biopolus, στο φυτώριο της Διεύθυνσης Πρασίνου και Αστικής Πανίδας, στου Γουδή.
Η εξόρυξη λυμάτων, ως σύστημα ανάκτησης νερού αποτελεί μια λύση κυκλικής οικονομίας, η οποία επιτρέπει σε μεσογειακές πόλεις, όπως στην Αθήνα, να αυξήσουν σημαντικά τους αρδευόμενους χώρους αστικού πρασίνου και ως εκ τούτου να μειώσουν τις επιπτώσεις από τα κύματα καύσωνα, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των πόλεων σε κλιματικές πιέσεις.

Το πρώτο κτίσμα με τη μέθοδο της τρισδιάστατης εκτύπωσης πρόκειται να ανεγερθεί στο Πανεπιστήμιο Πατρών.

Η τρισδιάστατη εκτύπωση αποτελεί μία νέα μέθοδο στις κατασκευές, με την οποία κατασκευάζονται αντικείμενα μέσω της διαδοχικής πρόσθε¬σης επάλληλων στρώσεων υλικού. Χαρακτηριστικό είναι πως παρά το γεγονός ότι στα πρώτα βήματα της μεθόδου χρησιμοποιούταν ως πρώτη ύλη κυρίως το πλαστικό, έχουν προστεθεί πλέον στη διαδικασία διάφορα μέταλλα αλλά και τσιμέντο για την κατασκευή κτιρίων.

Η κατασκευή ενός τέτοιου κτιρίου μπορεί να γίνει μέσα σε λίγες ώρες, ενώ τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα κτίρια θεωρούνται πολύ πιο οικονομικά λόγω του μειωμένου προσωπικού και της μείωσης κόστους από τη χρήση υλικών. Η τεχνολογία κατασκευής του εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, με υψηλό βαθμό ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης.
Το κτίριο θα κατασκευαστεί και θα λειτουργήσει με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχει το ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα στον κύκλο ζωής του. Για την κατασκευή θα χρησιμοποιηθούν σύγχρονα υλικά δόμησης χαμηλού ανθρακικού αποτυπώματος με υψηλό περιεχόμενο ανακυκλώσιμων, δομικά υλικά υψηλής ενεργειακής εξοικονόμησης και υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Η τεχνολογία κατασκευής του, εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα και ο υψηλός βαθμός ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης επιτρέπει:

✓ Ευελιξία σχεδιασμού – Η κατασκευή πολύπλοκων δομών υψηλής καμπυλότητας γίνεται εφικτή
✓ Ταχύτητα κατασκευής – Ο χρόνος κατασκευής μειώνεται τουλάχιστον στο ήμισυ, γεγονός που επιβεβαιώνεται από πιλοτικές και εμπορικές εφαρμογές (ταχ. διάστρωσης πάνω από 0,3 μέτρα/δευτερόλεπτο)
✓ Μειωμένα απόβλητα – Μειώνεται η απόρριψη υλικών λόγω αστοχίας, επιτρέποντας έτσι την βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της κατασκευής
✓ Μείωση εργατικού κόστος

Η σχεδίαση και ανέγερση μιας σύγχρονης και αειφόρου κατασκευής στο Πανεπιστήμιο Πατρών έχει σκοπό να υποστηρίξει τους νέους επιστήμονες στο καινοτόμο έργο τους και τη νεοφυή επιχειρηματικότητα της χώρας μας.

Το διαμέρισμα βρίσκεται ακριβώς στα όρια της πόλης του Αγίου Νικολάου και η συνολική του επιφάνεια είναι 120 m². Βασικό χαρακτηριστικό του σχεδιασμού είναι η χρήση του ξύλου (δρυς) στο φυσικό του χρώμα σε πολλές από τις επιφάνειες του διαμερίσματος. Μοναδική εξαίρεση, η μπλε ultramarine κουζίνα, η οποία δεσπόζει σαν ξεχωριστό αντικείμενο στη μία πλευρά του καθιστικού. Η επιλογή των επίπλων, όπως επίσης και ο σχεδιασμός πολλών από αυτών έγινε από τους αρχιτέκτονες του έργου. Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τον σχεδιασμό των επίπλων ήταν το σίδερο, ο μαύρος γρανίτης και το ξύλο. Η συλλογή έργων τέχνης του ιδιοκτήτη, η οποία αποτελείται κυρίως από μεταλλικά γλυπτά διαφόρων μεγεθών, καθόρισε εκτός από την οργάνωση των επιμέρους χώρων και την επιλογή των υλικών του έργου. Το φινιστρίνι του μπάνιου, το μαντεμένιο τζάκι, η βιβλιοθήκη της εισόδου και το τραπέζι της βεράντας βρήκαν την υλικότητά τους από τα γλυπτά αυτά.

Πρόκειται για έργο ολικής ανακαίνισης και επανασχεδιασμού υφιστάμενου κτιρίου, που ανήκει στο κτιριακό συγκρότημα του Ο.Τ.Ε. στην Πάρνηθα. Η μελέτη εστιάζει στην ανασύσταση των χώρων εργασίας και στην αναβάθμιση αυτών σε ένα σύγχρονο εργασιακό περιβάλλον δημιουργίας.
Τα υψηλά τεχνικά standards της Germanos Service (ειδικά αντιστατικά δάπεδα και πάγκοι εργασίας, έλεγχος στατικότητας φορτίου εισερχομένων στα εργαστήρια, έλεγχος πρόσβασης και κυκλοφορίας με διαχωρισμό επισκεπτών και τεχνικών) σε συνδυασμό με την ανάγκη δημιουργίας ενός σύγχρονου και φιλικού εργασιακού χώρου, οδήγησε σε μια νέα, διαφορετική προσέγγιση της μέχρι τότε εργασιακής συνθήκης.
Χάρη στο μεγάλο διαθέσιμο εσωτερικό ύψος (άνω των 6 m) υπήρξε η δυνατότητα διαμόρφωσης των χώρων εργασίας σε δύο επίπεδα με την προσθήκη παταριού. Ο φυσικός φωτισμός και αερισμός υπήρξε πρωταρχικό ζητούμενο κατά τη διαδικασία του σχεδιασμού και εξασφαλίστηκε μέσα από την οργάνωση των κατόψεων.
Οι λειτουργικοί χώροι σχεδιάζονται ενιαίοι, σε λογική "open space" προωθώντας τη συνεργασία. Οι βοηθητικοί χώροι χρήσης, π.χ. κουζίνα προσωπικού ή ειδικά εργαστήρια εκπαίδευσης, αποκτούν πλέον ταυτότητα και ενδιαφέρον χάνοντας το διαδικαστικό τους χαρακτήρα.
Ο φυτεμένος τοίχος, οι διαφορετικές ματιέρες αλλά και η χρήση ειδικών ηχοαπορροφητικών υλικών προσδίδουν μια επιπλέον ποιότητα, που αφορά σε αρκετές αισθήσεις. Η χάρτινη οροφή του meeting room, όπως και οι διάφορες γραφιστικές εφαρμογές στα κρύσταλλα και τις τοιχοποιίες αποτελούν με τη σειρά τους, σημεία αναφοράς.
Η ισορροπία μεταξύ των εργαστηριακών χώρων με εκείνων των γραφείων και των χώρων κοινού διατηρείται, καθώς έχει δοθεί ισόποση προσοχή στο σχεδιασμό και την αισθητική

Το έργο αφορά στον επανασχεδιασμό του εξωτερικού χώρου του café - εστιατορίου "Coffee Avenue", το οποίο βρίσκεται στην πλατεία της Νέας Σμύρνης. Όλη η πλατεία έχει έντονο εμπορικό χαρακτήρα, διαθέτει μεγάλο αριθμό χώρων αναψυχής και αποτελεί σημείο συνάντησης τόσο των κατοίκων της περιοχής όσο και επισκεπτών από άλλες περιοχές. Ταυτόχρονα σε μεγάλο μέρος της πλατείας συναντάται το στοιχείο του νερού με τη δημιουργία ενός συστήματος συνεχόμενων λιμνών με καταρράκτες και σιντριβάνια σε πολλά επίπεδα.
Η παρέμβαση που έγινε, καθώς μεγάλο τμήμα του καφέ εκτείνεται στη διαμορφωμένη πλατεία, έπρεπε να μην αλλοιώνει την ταυτότητα της περιοχής, αλλά ταυτόχρονα να διαχωρίζεται από τα παρακείμενα καφέ, που στοιχίζονται το ένα δίπλα στο άλλο. Επίσης, σε πρόκληση αναδείχθηκε το γεγονός ότι όλες οι κατασκευές έπρεπε να μην είναι σταθερές και μόνιμες, αλλά να έχουν τη δυνατότητα μετακίνησης.
Έτσι, λοιπόν, με το σχεδιασμό επιχειρήθηκε η επιστροφή του χώρου στην πλατεία. Καθιστικά με τη μορφή παγκακίων είτε παρέχουν θέα στον πεζόδρομο και στα σιντριβάνια, είτε προσφέρουν μεγαλύτερη ιδιωτικότητα. Ένα κεντρικό καθιστικό στη μέση του χώρου υπενθυμίζει τη σημασία της κοινωνικοποίησης, που στις μέρες μας τείνει να εκλείψει.
Ένας ακόμα στόχος ήταν η εισαγωγή του στοιχείου του πρασίνου, το οποίο δίνει στην πλατεία και στους κατοίκους μια μικρή όαση, έναν θύλακα αστικού πρασίνου ("urban garden"), ο οποίος έλειπε από την πλατεία και από την πόλη εν γένει. Γι’ αυτό το λόγο αναρτήθηκαν φυτά από τα καφασωτά της ξύλινης οροφής, αλλά τοποθετήθηκαν και στην πλάτη των καθισμάτων.
Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ο φωτισμός, με τον οποίο δημιουργήθηκαν σενάρια για όλες τις ώρες της ημέρας, καθώς και για πιθανές ειδικές εκδηλώσεις.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο Studio Zhu-Pei σχεδίασε το Κέντρο Παραστατικών Τεχνών "Yang Liping Performing Arts Center" στην πόλη Dali της Κίνας, με κύριο χαρακτηριστικό την κυματιστή στέγη που "αγκαλιάζει" το κτίριο. Αυτή η καλλιτεχνική εγκατάσταση ανατέθηκε από τον τοπικό επαγγελματία χορευτή Yang Liping, με σκοπό να τοποθετηθεί βορειοανατολικά του ιστορικού κέντρου της πόλης.
Εμπνευσμένοι από το ισχυρό τοπίο του περιβάλλοντος, οι αρχιτέκτονες αναζήτησαν αναφορές σχετικές με τη φύση, έτσι ώστε να λύσουν τις προκλήσεις κατά τη διάρκεια της κατασκευής. Μια ορθογώνια στέγη από σχιστόλιθο εκτείνεται σε ένα δομημένο τοπίο ελεύθερων εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, μερικοί από τους οποίους μπορούν να συνδυαστούν ως αλληλεπιδρώντα χωρικά συστήματα.
Η εξωτερική πλατεία που διασχίζει το χώρο του κέντρου "Yang Liping" διασταυρώνεται με έναν μεγάλο τσιμεντένιο όγκο που περιέχει το κεντρικό θέατρο, επιτρέποντας την εσωτερική σκηνή του θεάτρου να "ανοίγει" προς τα έξω, διευκολύνοντας την ορατότητα. Έξω από το κύριο αμφιθέατρο, ένα σύνολο σκαλοπατιών που φτάνουν ως την οροφή, παρέχει καθίσματα για τους επισκέπτες, επιτρέποντας την παρακολούθηση των παραστάσεων που λαμβάνουν χώρα, είτε στην εσωτερική σκηνή, είτε στην πλατεία.
Η δομή της οροφής καλύπτεται στην κάτω πλευρά της από ξύλινες ράβδους, διατεταγμένες σε μία σύνθεση που μοιάζει με φωλιά. Οι φεγγίτες που είναι ενσωματωμένοι στο θόλο επιτρέπουν στο φως της ημέρας να φιλτράρεται μέσα από αυτήν την ξύλινη κατασκευή. Ένα σύμπλεγμα από πύργους -που μοιάζουν με δεντρόσπιτα- εκτείνεται μέσω του θόλου, διαπερνώντας τον και συνδέοντας έτσι το έδαφος με την οροφή. Τα σπιτάκια περιλαμβάνουν καφετέριες και ένα ιδιωτικό τεϊοποτείο.
Όπως συμβαίνει με τα βουνά και τις κοιλάδες του γύρω τοπίου, το δυνατό σχήμα της οροφής αντανακλά τον πιο οργανικό σχεδιασμό που "κρύβεται" από κάτω, με σαφείς αναφορές στην παλιά κινεζική φιλοσοφία του Γιν - Γιανγκ, όπου δύο αντίθετα συνδυάζονται για να σχηματίσουν αρμονικά ένα σύνολο. Οι μερικώς βυθισμένοι χώροι μεταμορφώνονται -ως μία αλληλουχία λόφων- σε ένα φυσικό τοπίο κήπου, το οποίο υπόσχεται μία υψηλής αισθητικής εμπειρία στους θεατές.

Το Lit Athens αποτελεί ένα σύγχρονο all day café bar στο Θησείο – την καρδιά της Αθήνας. Το studiomateriality αυτή τη φορά αντλεί έμπνευση από το έντονο αστικό τοπίο του κέντρου δημιουργώντας μια μικρογραφία της πόλης. Μια περιήγηση μέσα στο μαγαζί θυμίζει βόλτα στα στενά της Αθήνας: συνθήματα γκράφιτι στους τοίχους, σώματα air condition, γλάστρες με βασιλικό και ένα σύμπλεγμα από κεραίες συνδυάζονται απροσδόκητα με μια 80s αισθητική και ζωντανεύουν τον χώρο. Έντονο στοιχείο σ’ ένα μαγαζί που κυριαρχεί το γκρίζο είναι ο κεραυνός στο κέντρο του αιθρίου – το πρωί υπονοεί μια βραδινή υπόσχεση, ενώ το βράδυ ηλεκτρίζει την ατμόσφαιρα. Σε συνδυασμό με τις φωτεινές επιγραφές και τον υπόλοιπο neon φωτισμό λειτουργούν σαν καλοκουρδισμένη ορχήστρα, στην οποία συμμετέχουν και τα έντονα χρώματα σε διάφορες γωνιές του μαγαζιού. Μια κλασική μορφή, αυτή της Καρυάτιδας, αναπηδά και ξεχωρίζει από τα στοιχεία του δρόμου, τοποθετημένη σε κομβικά σημεία όπως η όψη και το μπαρ, συμπληρώνοντας την εικόνα μιας Αθήνας του σήμερα.
Εκρηκτικό σαν κεραυνός το μαγαζί αυτό προσγειώθηκε στην πόλη – και είναι ‘lit’.

Οι σχεδιαστικές προθέσεις των μελετητών γι’ αυτό το κτίριο κατοικιών ήταν η δημιουργία μιας σημαντικής παρουσίας και η όσο το δυνατόν καλύτερη εκμετάλλευση της θέας, της θέσης και του προσανατολισμού, καθώς καταλαμβάνει μια σημαντική γωνιά του αστικού τετραγώνου.
Οι βασικές αρχές σχεδιασμού που εφαρμόστηκαν ήταν:
• η χρήση μιας μοναδικής αλλά και διαχρονικής μορφής, ώστε να αποκτήσει το κτίριο μια στιβαρή και ξεχωριστή παρουσία,
• η πλήρης εκμετάλλευση της θέσης, το φυσικού φωτός και της θέας στο πάρκο και στη θάλασσα και
• η δημιουργία ενός άνετου μικροκλίματος, το οποίο θα παρέχει προστασία από τα φυσικά στοιχεία (άνεμοι με βόρειο προσανατολισμό και δυτικό άμεσο ηλιακό φως) χάρη στη δημιουργία φυτεμένων στεγών και αρχιτεκτονικών στοιχείων σκίασης.
Μορφολογικά, το κτίριο έχει σχεδιαστεί με την αρχή της διαφοροποίησης της βάσης και της ανωδομής, ώστε να μειωθεί οπτικά το ύψος του και να αποφευχθεί η μονοτονία που συναντάται συχνά στην ελληνική πολυκατοικία. Για τον ίδιο λόγο δημιουργούνται διαδοχικά ημιυπαίθριοι χώροι με ανοιχτά και κλειστά μπαλκόνια, σε μια παιχνιδιάρικη αλληλουχία σκιών και ογκομετρίας. Τα μπαλκόνια ενοποιούνται με μεταλλικά στοιχεία για να δημιουργήσουν ένα ενιαίο οπτικό σύνολο και να τονίσουν τη συνολική γεωμετρία της πρότασης. Τα κλειστά μπαλκόνια, τα οποία αποτελούν ένα εξέχον μορφολογικό χαρακτηριστικό στις όψεις, είναι επενδυμένα με μάρμαρο, ενώ τυχόν ανοίγματα φέρουν επίσης μαρμάρινα σκίαστρα χάριν ομοιομορφίας και αντηλιακής προστασίας. Τα ελεύθερα διατεταγμένα στοιχεία σκίασης, εκτός από λειτουργικότητα, προσφέρουν επίσης ποικιλία στις όψεις προσδίδοντας κύρος και ξεχωριστή εμφάνιση στο κτίριο.

Κατά την ανακαίνιση αυτού του διαμερίσματος, στόχος ήταν η εξισορρόπηση των σύγχρονων λεπτομερειών με τον κατά τα άλλα μπρουταλιστικό χαρακτήρα του υφιστάμενου κτιρίου. Δάπεδα, υαλοστάσια, επενδύσεις και χτιστά έπιπλα χαρακτηρίζονται από κεραμικά πλακίδια σε έντονα χρώματα, πλησιάζοντας στον αρχικό σχεδιασμό των μωσαϊκών που προϋπήρχαν.
Φωτογραφίες: José Hevia