Με επιτυχία και μεγάλη προσέλευση κόσμου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση του περιοδικού ΚΤΙΡΙΟ, με τίτλο "Ποιοτικά Έργα στη Θεσσαλονίκη", στις 3 Φεβρουαρίου, στο συνεδριακό κέντρο της Τράπεζας Πειραιώς στη Θεσσαλονίκη.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η παρουσίαση τριών εμβληματικών έργων, με ιδιαίτερη σημασία για τον εκσυγχρονισμό της πόλης. Οι δημιουργοί – αρχιτέκτονες, μηχανικοί και υπεύθυνοι των εταιρειών που ανέλαβαν την υλοποίησή τους - ανέδειξαν τα σημαντικότερα τεχνικά στοιχεία των έργων τους.
Η εκδήλωση οργανώθηκε σε 3 ενότητες ομιλιών, κατά τις οποίες παρουσιάστηκαν τα εξής έργα:
• Επέκταση του αεροδρομίου "Μακεδονία", από την τεχνική εταιρεία INTΡAKAT.
Πρόκειται για το σχεδιασμό και την ανέγερση νέας πτέρυγας στο αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης, ένα έργο το οποίο θα συμβάλλει στον τομέα των αερομεταφορών, με την αύξηση αεροπορικών δρομολογίων και επισκεψιμότητας της πόλης, όπως και στην καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού. Οι αρχιτέκτονες Φάνης Μπομπότης και Λουκάς Μπομπότης ανέλυσαν την αρχιτεκτονική μελέτη, κύριο στόχο της οποίας αποτέλεσε η δημιουργία ενός συγκροτήματος με ισχυρή ταυτότητα, με βασικά σημεία αναφοράς τα διαγώνια υαλοπετάσματα της όψης και τις πρισματικές μορφές των εξόδων επιβίβασης και των πεζογεφυρών. Ο διευθυντής έργων της κατασκευαστικής εταιρείας ΙΝΤΡΑΚΑΤ, Παναγιώτης Κορακίτης, τόνισε την υψηλή ποιότητα του νέου τέρμιναλ αλλά και τις τεχνικές απαιτήσεις του έργου, το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί το Δεκέμβριο του 2020.
• Αποκατάσταση και επανάχρηση του Μεγάρου Λόγγου, από την τεχνική εταιρεία REDEX Α.Ε. και την εταιρεία διαχείρισης έργου FOCAL.
Η παρουσίαση της επιτυχούς αποκατάστασης στο "κόκκινο σπίτι", όπως το γνωρίζουν οι πολίτες της Θεσσαλονίκης, αναδείχθηκε ως πρότυπο για την αποκατάσταση κι άλλων κτιρίων της πόλης. Οι αρχιτέκτονες Γιώργος Παυλίδης και Βασιλική Μάσεν ανέλυσαν τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για τη διατήρηση και την ανάδειξη σημαντικών στοιχείων αυτού του εμβληματικού έργου, το οποίο "αναβίωσε" έπειτα από 4 δεκαετίες εγκατάλειψης. Παράλληλα, ο πολιτικός μηχανικός Απόστολος Κοκκίνης της REDEX και η πολιτικός μηχανικός / υπεύθυνη διαχείρισης του έργου Περσεφόνη Θεοχάρη της FOCAL PROJECT MANAGERS, τόνισαν τις τεχνικές ιδιαιτερότητες αλλά και τους τρόπους επίλυσης που εφαρμόστηκαν, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αποκατάστασης και επανάχρησης του κτιρίου.
• Αμαξοστάσιο του μετρό Θεσσαλονίκης, από την τεχνική εταιρεία ΑΚΤΩΡ Α.Τ.Ε.
Το υπό κατασκευή έργο στην περιοχή της Πυλαίας θα αποτελεί την "καρδιά" του μετρό, και προορίζεται να φιλοξενήσει τις ζωτικές υπηρεσίες του (χώρους εναπόθεσης συρμών, κτίρια διοίκησης, γραμμή δοκιμών, κέντρο ελέγχου λειτουργίας κ.ά.). Με στόχο τη χωροθέτηση όλων των απαιτούμενων λειτουργιών, η αρχιτέκτων Πολυξένη Αντωνίου της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ υπογράμμισε τη σχεδιαστική πρόκληση της πολύπλοκης σιδηροδρομικής και οδικής χάραξης με τις μεγάλες υψομετρικές διαφορές, λόγω της περιορισμένης έκτασης των 50 στρεμμάτων. Στη συνέχεια, ο πολιτικός μηχανικός Λεωνίδας Κωτούλας της ΑΚΤΩΡ ανέλυσε την πορεία ολοκλήρωσης των εργασιών αλλά και τα κύρια κατασκευαστικά στοιχεία των δύο πολυεπίπεδων συγκροτημάτων, που συγκροτούν το αμαξοστάσιο.
Μεγάλοι χορηγοί, που υποστήριξαν τις παρουσιάσεις των έργων, ήταν οι εταιρείες ALUMIL, ALUMINCO, ELVAL COLOUR και ISOMAT. Στους υποστηρικτές της εκδήλωσης ανήκουν και οι εταιρείες AKZO NOBEL, ARTMIX, FIBRAN και VITEX.
Χαιρετισμό στην ημερίδα απηύθυναν ο υφυπουργός εσωτερικών Θόδωρος Καράογλου , ο αντιπεριφερειάρχης υποδομών και δικτύων Πάρης Μπίλλιας και ο ιδρυτής του περιοδικού ΚΤΙΡΙΟ Πέτρος Παπαϊωάννου.
Διαχρονική επιδίωξη του περιοδικού ΚΤΙΡΙΟ, το οποίο προωθεί από το 1986 την έννοια της ποιότητας στης κατασκευές, συνεχίζει να αποτελεί η ανάδειξη της αξίας και των δυνατοτήτων υλοποίησης των τεχνικών εταιρειών, των αρχιτεκτόνων, των επαγγελματιών του χώρου και, συνολικά, της ελληνικής βιομηχανίας κατασκευών. Φωτογραφίες: Μ.Παππούς, Κ.Ευαγγελίδης.

Τα υλικά κατάλοιπα της βιομηχανικής δραστηριότητας έχουν ενσωματωθεί σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο στην έννοια της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η Λέσβος είναι από τις πρώτες περιοχές της Ελλάδας, στην οποία μπήκαν σε εφαρμογή οι προτάσεις αποκατάστασης και επαναχρησιμοποίησης των βιομηχανικών κτιρίων. Τα βιομηχανικά κτίσματα στη Λέσβο τα συναντάμε στις εισόδους των χωριών, στις "σκάλες" και μερικές φορές δίπλα στους ελαιώνες. Η εξέλιξη στη μορφολογία των ελαιοτριβείων ακολούθησε την εξέλιξη στον τρόπο παραγωγής λαδιού. Τα πρώτα ελαιοτριβεία ήταν σχετικά μικρά κτίρια. Κατόπιν, η ανάγκη για μεγαλύτερη παραγωγή και η ένταξη των μηχανών στην παραγωγική διαδικασία αύξησαν τον όγκο των εργοστασίων.
Το Πέραμα αποτελούσε μεγάλο βιομηχανικό κέντρο από το τέλος του 19ου έως τα μέσα περίπου του 20ου αιώνα και διατηρεί το σύνολο των βιομηχανικών του εγκαταστάσεων μέχρι και σήμερα. Ωστόσο, οι περισσότερες από αυτές είναι εγκαταλελειμμένες και ερειπώνονται με την πάροδο του χρόνου. Στην περιοχή λειτούργησαν βιομηχανίες παραγωγής λαδιού, βιομηχανίες σαπωνοποιίας και ένα από τα μεγαλύτερα βυρσοδεψεία των Βαλκανίων.
Το εν προκειμένω ελαιοτριβείο μαζί με τα κτίρια που το συνοδεύουν αποτελούν ένα μεγάλο κτιριακό συγκρότημα, που εντάσσεται σε παραλιακό οικόπεδο επιφανείας 1.816 m2 στην είσοδο του οικισμού. Η βόρεια πλευρά του συγκροτήματος και τμήμα της ανατολικής πλευράς του οριοθετούνται από τον Κόλπο της Γέρας. Χρονολογείται προ του 1900 και αποτελείται από ελαιουργείο, βοηθητικά κτίσματα και αποθήκες ελαιοκάρπου.

Επεμβάσεις
Εναρκτήρια πρόθεση του έργου ήταν αφενός η διάσωση του συγκροτήματος,
το οποίο κινδύνευε από ολοκληρωτική κατάρρευση λόγω εγκατάλειψης και αφετέρου η μετατροπή του σε κατοικία του νέου ιδιοκτήτη. Στο πλαίσιο της αλλαγής χρήσης το βιομηχανικό κέλυφος προσαρμόστηκε καταλλήλως, ώστε να φιλοξενήσει τους χώρους της κατοικίας. Με απόλυτο σεβασμό προς το χαρακτήρα του συγκροτήματος πραγματοποιήθηκαν εσωτερικές διαρρυθμίσεις για την εξυπηρέτηση της νέας χρήσης, χωρίς να θίγεται ο φέρων οργανισμός των κτισμάτων.
Βάσει της μελέτης αποτύπωσης και τεκμηρίωσης του συγκροτήματος, τα κύρια αρχιτεκτονικά μέρη που εκλείπουν του αντικειμένου, ανακατασκευάζονται στην αρχική τους μορφή, ενώ μεταγενέστερες προσθήκες αφήνονται ως έχουν και αποτελούν υπόμνηση της ύπαρξής τους. Ταυτοχρόνως, λαμβάνουν χώρα μικρής έκτασης παρεμβάσεις, που αποσκοπούν στην εξασφάλιση επαρκούς φυσικού φωτισμού και αερισμού των κύριων χώρων της κατοικίας, όπως η δημιουργία εσωτερικών αιθρίων και νέων περιορισμένων ανοιγμάτων σε κατακόρυφα στοιχεία και στέγες, χωρίς όμως να επηρεάζεται η μορφή ή ο χαρακτήρας του συγκροτήματος.
Βασικό οργανωτικό ρόλο στη διάταξη της οικίας διαδραματίζει το κεντρικό κτίσμα του ελαιοτριβείου. Στο εσωτερικό του διατηρείται και αποκαθίσταται επί τόπου ο μηχανολογικός του εξοπλισμός, ενώ ταυτοχρόνως τοποθετείται μεγάλη τραπεζαρία και καθιστικό, που προορίζεται ως χώρος υποδοχής επισκεπτών. Μ' αυτό τον τρόπο, το κτίριο παραμένει κατ’ ουσία ως μουσείο του εαυτού του. Στα λοιπά κτίσματα και με πρωταγωνιστικό ρόλο τα νέα αίθρια και τις υφιστάμενες αυλές αναπτύσσονται οι ουσιαστικοί χώροι της οικίας, καθώς επίσης δύο ξενώνες, τρεις οικίες προσωπικού και λοιποί υποστηρικτικοί χώροι.

Το πρώτο υποθαλάσσιο εστιατόριο της Ευρώπης, κατασκευάστηκε σε μία βραχώδη ακτή, στην περιοχή Lindesnes, στα νότια της Νορβηγίας. Το μικρόκλιμα της περιοχής χαρακτηρίζεται από θυελλώδεις ανέμους, οι οποίοι προκαλούν μεγάλα κύματα, ενώ τα νερά της θάλασσας χαρακτηρίζονται από πλούσια βιοποικιλότητα. Επίσης, σε κοντινό σημείο βρίσκεται ο παλαιότερος φάρος της Νορβηγίας, ένα σημαντικό τοπόσημο της χώρας. Το εστιατόριο παραπέμπει σε ημιβυθισμένο ναυάγιο. Έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει σαράντα άτομα, ενώ στο άμεσο μέλλον πρόκειται να λειτουργήσει ως κέντρο θαλάσσιων ερευνών, με κύριο αντικείμενο μελέτης τη συμπεριφορά των θαλάσσιων οργανισμών στο φως, στους ήχους και στις μεταβολές του καιρού. Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα του έργου Rune Grasdal, το κτίριο διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από ένα ενυδρείο, καθώς σκοπός είναι ο επισκέπτης να νοιώθει ασφαλής σε ένα προστατευμένο περιβάλλον, την ώρα που έντονα καιρικά φαινόμενα της Βόρειας Θάλασσας εξελίσσονται γύρω του.

Κατασκευή
Οι μελετητές του έργου θέλησαν να σχεδιάσουν μία σήραγγα, η οποία θα οδηγεί από την επιφάνεια στο βυθό της θάλασσας, χωρίς να διαταράσσεται στο ελάχιστο το θαλάσσιο οικοσύστημα. Γι’ αυτό το λόγο, κατασκευάστηκε ένα μονολιθικό παραλληλεπίπεδο από σκυρόδεμα, μήκους τριάντα τεσσάρων μέτρων. Η κατασκευή του διήρκησε έξι μήνες και πραγματοποιήθηκε σε μια πλωτή πλατφόρμα, είκοσι μέτρα μακριά από το τελικό σημείο τοποθέτησης. Λόγω της πολυπλοκότητας της δομής, πραγματοποιήθηκαν ναυπηγικές μελέτες, ενώ για λόγους ασφαλείας διεξήχθη προσομοίωση για την αντοχή της κατασκευής στο μεγαλύτερο κύμα, που στατιστικά θα μπορούσε να δημιουργηθεί (hundred-year wave). Οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν πάχος πενήντα εκατοστών, ώστε να αντέχουν τις δυνάμεις που ασκούνται από την πίεση του νερού και ταυτοχρόνως οι καμπύλες ακμές του κελύφους προσφέρουν υδροδυναμικές ιδιότητες. Επιπλέον, το ανεπεξέργαστο σκυρόδεμα έχει τραχιά υφή με σκοπό να προσκολλήσουν επάνω του φύκια και άλλοι μικροοργανισμοί. Με το πέρασμα του χρόνου, ο όγκος θα μετατραπεί σε τεχνητό ύφαλο και θα ενταχθεί πλήρως στο υδάτινο περιβάλλον.
Μετά την τοποθέτηση των κουφωμάτων το κέλυφος μεταφέρθηκε μέσω γερανού και ρυμουλκού στην επιφάνεια της θάλασσας, επάνω από την τελική θέση τοποθέτησης. Εκεί οι μηχανικοί πλημμύρισαν το κέλυφος με νερό, ώστε να μην αντισταθεί στην άνωση και το βύθισαν σε βάθος πέντε μέτρων, σε σημείο όπου είχε πακτωθεί μία πλάκα έδρασης. Το 2.500 τόνων κέλυφος, συνδέθηκε και ασφαλίστηκε με την πλάκα μέσω δεκαοχτώ αγκυρίων. Ύστερα αποστραγγίστηκε το νερό και στεγανοποιήθηκε η κατασκευή, με σκοπό να διαμορφωθούν οι εσωτερικοί χώροι. Μετά τη βύθιση της κατασκευής, η προσέγγιση της περιοχής από τους εργαζομένους πραγματοποιούνταν μέσω γέφυρας, μήκους δέκα μέτρων. Όλες οι εργασίες για τη διαμόρφωση του εσωτερικού έγιναν κάτω από τη στάθμη της θάλασσας, μέσα στο κέλυφος.
Το εστιατόριο είναι κατά το ήμισυ βυθισμένο στη θάλασσα και αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα. Το πρώτο περιλαμβάνει το χώρο υποδοχής και το ιματιοφυλάκιο, το δεύτερο το μπαρ και το τρίτο, κατώτερο επίπεδο, όλους τους απαραίτητους χώρους για τη λειτουργία του εστιατορίου. Όλα τα επίπεδα συνδέονται μέσω κλιμακοστασίου και ανελκυστήρα. Η πορεία του επισκέπτη, από την είσοδο στην κεντρική αίθουσα εστίασης, συνοδεύεται από κλιμάκωση της έντασης των χρωμάτων. Ο χώρος υποδοχής και ένα μεγάλο μέρος των εσωτερικών χώρων έχουν επενδυθεί με ξύλο δρυός, ώστε να δημιουργείται μια ζεστή ατμόσφαιρα και να αποτάσσεται η αίσθηση της κλειστοφοβίας. Με το πέρασμα του χρόνου, το ξύλο θα διαβρωθεί και θα αποκτήσει γκρίζα απόχρωση ώστε να ταιριάξει χρωματικά με το εξωτερικό σκυρόδεμα. Τα τελειώματα επιτεύχθηκαν μέσω της συνεργασίας της μελετητικής εταιρείας με ένα τοπικό εργαστήριο, που ειδικεύεται στις ξύλινες κατασκευές. Στην κεντρική αίθουσα, τα πράσινα και μπλε ηχοαπορροφητικά πετάσματα στους πλευρικούς τοίχους συμβαδίζουν χρωματικά με τις αποχρώσεις του βυθού της θάλασσας. Όλοι οι χώροι προσανατολίζονται σε ένα μεγάλο ακρυλικό παράθυρο, ύψους τριών μέτρων και μήκους έντεκα μέτρων. Μέσω αυτού, ο επισκέπτης αποκτά πανοραμική θέα κάτω από τη θάλασσα. Ένα άλλο πλευρικό, κατακόρυφο παράθυρο, στη μεγάλη πλευρά της δομής, ξεκινά από το επίπεδο του μπαρ και καταλήγει σε αυτό του εστιατορίου, προσφέροντας φυσικό φωτισμό και θέα επάνω από τη στάθμη του νερού. Όλα τα κουφώματα έχουν πάχος τριάντα εκατοστών και μέσω φίλτρων, ελαχιστοποιούν τις αντανακλάσεις στα εσωτερικά, επιτρέποντας την παρατήρηση των θαλάσσιων χαρακτηριστικών.
Έχουν εγκατασταθεί τριακόσια ογδόντα χωνευτά φωτιστικά LED στην ψευδοροφή, των οποίων η ένταση ρυθμίζεται μέσω ροοστατών (dimer). Επίσης έχουν τοποθετηθεί σποτ, των οποίων το εστιασμένο φως τονίζει το βυθό και προσελκύει τα ψάρια, χαρίζοντας μια πλούσια οπτική εμπειρία στον επισκέπτη. Ως προς τον κλιματισμό του κτιρίου, χρησιμοποιείται το θαλασσινό νερό για ψύξη και θέρμανση. Οι αντλίες θερμότητας νερού τροφοδοτούν τα εσωτερικά συστήματα κλιματισμού, επιτυγχάνοντας μεγάλα ενεργειακά οφέλη.

Η μεγάλη καμπύλη βιβλιοθήκη λειτουργεί ως δομικό στοιχείο, που διαχωρίζει τους χώρους διημέρευσης από το χώρο του υπνοδωματίου. Η κρυφή πόρτα, που οδηγεί στο υπνοδωμάτιο, κάποια ντουλάπια, καθώς και ελεύθερες επιφάνειες για πίνακες, έδωσαν μια καλοδεχούμενη πολυπλοκότητα στο διαχωριστικό έπιπλο της βιβλιοθήκης. Φωτογραφίες: Παναγιώτης Βουμβάκης.

Ο τεχνητός φωτισμός διαχωρίζει με σαφήνεια τον επιμήκη χώρο γραφείων ως προς τις επί μέρους λειτουργίες του (θέσεις εργασίας και χώρος αναμονής). Στον άξονα του διαδρόμου δόθηκε έμφαση με τη χρήση τεχνητού κρυφού φωτισμού, σε δύο επίπεδα, αφενός υψηλά, κατά μήκος της ανισόπεδης οροφής, κι αφετέρου χαμηλά, κατά μήκος της γραμμικής ενιαίας ξύλινης κατασκευής. Φωτογραφίες: Αλίνα Λέφα.

Σε εξοχική μονοακτοικία στην Πάρο, ο αύλειος χώρος λειτουργεί ως "πλατώμα" θέασης, ενώ η φύτευση ενσωματώνεται στις διαμορφώσεις των εξωτερικών χώρων. Η κατοικία προσαρμόζεται στο περιβάλλον, διαλύοντας τα όρια μεταξύ κατοικημένου και φυσικού χώρου. Το υπαίθριο καθιστικό διαμορφώνεται ως φυσική προέκταση του πέτρινου τοιχίου, που οριοθετεί τη φύτευση. Η μινιμαλιστική μορφή του προβόλου, που υιοθετεί η καθιστική επιφάνεια, υπογραμμίζεται από την εναλλαγή των υλικών. Φωτογραφία: Γιώργος Μεσσαριτάκης.

Στο χώρο του λουτρού, ο οποίος επενδύεται με πλακίδια απομίμησης εμφανούς σκυροδέματος, κυρίαρχη θέση καταλαμβάνει η ενσωματωμένη οθόνη τηλεόρασης στον καθρέπτη. Προστατευμένη από την υγρασία με ένα ειδικό περίβλημα, η οθόνη είναι ειδικά κατασκευασμένη για το υγρό περιβάλλον του μπάνιου. Φωτογραφίες: George Fakaros.

Η αποστραγγιστική - αποθηκευτική στρώση του φυτεμένου δώματος είναι υπεύθυνη για την άρδευση των φυτών και το πάχος της εξαρτάται από το είδος της φύτευσης. Η στρώση αποστράγγισης κατασκευάζεται είτε από ελαφρά αδρανή, συνήθως κίσηρη ή διογκωμένο περλίτη, είτε από ειδικές συνθετικές μεμβράνες, που δημιουργούν κοιλότητες αποθήκευσης νερού.
Αυτές οι πολυστρωματικές αποστραγγιστικές μεμβράνες κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος, καθώς συνδυάζουν τις στρώσεις διήθησης, αποστράγγισης και διαχωρισμού - προστασίας σε ένα προϊόν ενοποιημένο και εξαιρετικά ελαφρό, που μειώνει τη στατική επιβάρυνση και παράλληλα επιτρέπει την κατασκευή φυτεμένου δώματος ακόμη και σε στέγες με κλίση μεγαλύτερη του 2% ή σε αντεστραμμένα δώματα.

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Στον νέο Κανονισμό Πυροπροστασίας Κτιρίων (Π.Δ. 41/2018) παρέχονται ειδικές προδιαγραφές για την εγκατάσταση πυράντοχων θυρών και παραθύρων και θεσπίζονται τα ελάχιστα κριτήρια που είναι αναγκαίο να πληρούνται κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Η κρεμαστή σκάλα της μονοκατοικίας στην Καβάλα, αποτελείται από κοιλοδοκούς, πακτωμένες στο τοιχίο του κτιρίου και επενδυμένες με ξύλο. Κατόπιν πραγματοποιήθηκε εφαρμογή κονιάματος επάλειψης. Φωτογραφία: Μαρία Τσακίρη.