Στη συγκεκριμένη κατοικία εκτός από την πλαστική αντιμετώπιση του μεσότοιχου, ο στόχος της αρχιτεκτονικής συνύπαρξής της στο ιστορικό αυτό περιβάλλον οδήγησε τους μελετητές να επιλέξουν και να σχεδιάσουν σε ένα αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί "εκλεπτυσμένη νεωτερικότητα" , το οποίο θα διαπερνούσε το κτίριο εσωτερικά, εξωτερικά και στους ενδιάμεσους χώρους. Σε αυτή τη λογική σχεδιάστηκαν οι σύνθετοι ξύλινοι δοκοί και πεσσοί της στέγης με τελική επικάλυψη τιτανιούχου ψευδάργυρου.
Φωτογραφίες: Γιάννης Λουκής, Δημήτρης Καλαπόδας
Ο ενοποιημένος χώρος της τραπεζαρίας και της κουζίνας οριοθετείται με τη διαφοροποίηση του δαπέδου όσον αφορά στο υλικό, αλλά κυρίως με την κατασκευή ενός συρόμενου γυάλινου διαχωριστικού, που επιτρέπει την οπτική επαφή ανάμεσα στους δύο χώρους. Με αυτόν τον τρόπο, το φυσικό φως διαχέεται ανεμπόδιστα και στους δύο χώρους, στοιχείο απαραίτητο για το φυσικό φωτισμό των ιδιωτικών χώρων των διαμερισμάτων, καθώς δεν διαθέτουν ανοίγματα, λόγω των υψομετρικών διαφορών του οικοπέδου.
Φωτογραφίες: Nikos Vavdinoudis – Christos Dimitriou / Studiovd.gr
Το καινοτόμο στοιχείο αυτής της μονοκατοικίας είναι αναμφισβήτητα η εν προβόλω πισίνα της. Πρόκειται για ένα υδάτινο στοιχείο σχήματος ανάποδης πυραμίδας με συνολική επιφάνεια κατασκευής 89 m2. Ο όγκος του νερού που καλείται να στηρίξει είναι 113 m3, με βάθος που κυμαίνεται μεταξύ 40 cm και 2,5 m.
Η επίλυση του φορέα της πισίνας αποτέλεσε συνδυαστική προσπάθεια μηνών μεταξύ της αρχιτεκτονικής και στατικής ομάδας. Η λύση στηρίχτηκε σε τρεις βασικές αρχές. Η πρώτη είναι ότι έπρεπε να υπάρχει επαρκές αντίβαρο επάνω στο κατά 25% επικλινές οικόπεδο, στο οποίο εδράζεται το κτίριο. Κατά συνέπεια χρησιμοποιείται ραντιέ πάχους 85 cm σε συνδυασμό με κάθετα τοιχεία πάχους 60 cm στην πίσω έδραση του προβόλου. Το δεύτερο στοιχείο είναι η μείωση του πάχους πλάκας της πισίνας, το οποίο ξεκινάει στην ακμή από 30 cm και καταλήγει στην εδραίωσή της στα 50 cm. Η τελευταία αλλά σημαντικότερη παράμετρος είναι η ανάρτηση της αναγκαστικά εμφανούς από την κάτω πλευρά ανάποδης πυραμίδας, από τρία υψίκορμά αντεστραμμένα δοκάρια κυμαινόμενου ύψους, το οποίο συναρμόζει με τον τελικά διαμορφωμένο πάτο. Το μεγαλύτερο άνοιγμα της είναι ακριβώς 7 m σε οριζόντια προβολή ή 7,80 m σε διαγώνια έκταση, με την τριγωνική ζώνη υπερχείλισης στα άκρα. Η στατική επίλυση των πλακών έγινε με επίπεδες περιμετρικά εδραζόμενες κεκλιμένες πλάκες με τη μέθοδο Marcus και επιπροσθέτως ανεξάρτητος έλεγχος με πεπερασμένα στοιχεία.
Η μελέτη αφορά τη δημιουργία μίας κατοικίας στην Κέα, που σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να εντάσσεται στις γραμμές του τοπίου και ταυτοχρόνως να τηρούνται οι αυστηροί πολεοδομικοί όροι, οι οποίοι καθόρισαν πολλές σχεδιαστικές αποφάσεις.
H είσοδος στο οικόπεδο γίνεται από τη νοτιοδυτική πλευρά. Η σύνθεση αποτελείται από δύο κτιριακούς όγκους, η ανάπτυξη των οποίων γίνεται σε ισόγεια στάθμη με μικρή υψομετρική διαφορά. Πέτρινα συμπαγή τοιχία οριοθετούν τη σύνθεση, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουν την κατοικία και τη ζωή σε αυτή, ως ανεμοθραύστες για το βορινό άνεμο. Πλάκες από εμφανές σκυρόδεμα σφηνώνουν στα τοιχία, ενώ τα μεγάλα ενιαία ανοίγματα στη δυτική όψη δημιουργούν μια οπτική σύνδεση του εσωτερικού με το τοπίο. Η θέα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του κτιρίου, ενισχύοντας την άρρηκτη σχέση του αρχιτεκτονήματος με τον τόπο.
Ο πρώτος κτιριακός όγκος, χωροθετημένος ψηλότερα από την υπόλοιπη σύνθεση, στεγάζει τους κοινόχρηστους χώρους της κατοικίας. Η πρόσβαση σε αυτόν αποτελεί και την κεντρική είσοδο στο κτίριο, διασχίζοντας τον υπαίθριο χώρο καθιστικού που αποτελεί και τον βασικό χώρο υπαίθριας εκτόνωσης της κατοικίας. Επιχειρείται η μέγιστη δυνατή εκμετάλλευση των υπαίθριων χώρων της κατοικίας, καθώς και η σύνδεση και ενοποίησή τους σε όλες τις στάθμες που συναντώνται, με σκοπό να λειτουργούν ως εκτόνωση των εσωτερικών χώρων και ως ένας ενιαίος εξωτερικός χώρος.
Για να αποφευχθεί η δημιουργία υπόσκαφου κτίσματος, ακολουθείται η λογική του παραδοσιακού τζιώτικου ̎κουτούντο̎ αφήνοντας στο πίσω μέρος του κτιρίου, στην ανατολική πλευρά του, ένα επίμηκες χωνί φωτισμού. Μέρος του φυσικού βράχου διατηρείται κατά την εκσκαφή, ώστε από τα μεγάλα ανοίγματα των εσωτερικών χώρων να προσφέρεται μια αίσθηση ενότητας με τα φυσικά στοιχεία του οικοπέδου, καθώς και φυσικός φωτισμός και δροσισμός στο εσωτερικό. Κατά τη διάρκεια της ημέρας και με την κίνηση του ήλιου, δημιουργούνται έντονες φωτοσκιάσεις πάνω στον άγρια λαξευμένο βράχο, αποκαλύπτοντας τη σκηνογραφική διάθεση κατά το σχεδιασμό αυτού του χώρου, γεγονός που εντείνεται κατά τη διάρκεια της νύχτας με τον τεχνητό φωτισμό που επιλέχθηκε και τοποθετήθηκε στοχευμένα.
Εναρκτήρια ιδέα του σχεδιασμού ήταν πρωτίστως η αισθητική αναβάθμιση της κατοικίας και ταυτόχρονα η λειτουργική επαναξιοποίηση του χώρου στις νέες απαιτήσεις των χρηστών. Πρόκειται για ισόγεια κατοικία, με υπόγειο, συνολικής επιφάνειας 186 m2, στα νότια προάστια της Αθήνας, το Ελληνικό, μέσα σε συγκρότημα τεσσάρων blocks πολυκατοικιών, έτους κατασκευής 2004. Η ιδιαιτερότητα των νέων χρηστών του χώρου οδήγησε σε συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές λύσεις αναφορικά με τη διάταξη της κάτοψης, καθώς εκείνη αρχικώς διαμορφωνόταν με 3 υπνοδωμάτια και με κενό στο δάπεδο που συνέδεε τον ισόγειο χώρο της κατοικίας με τον υπόγειο. Η κατοικία ήταν αρχικά ατελείωτη και έγινε πλήρης επανασχεδιασμός, διατηρώντας, ως επί των πλείστον, τις θέσεις των υδραυλικών εγκαταστάσεων με μικρομεταβολές.
Ο νέος κάτοικος του ακινήτου, ερχόμενος μόνιμα να εγκατασταθεί στη γενέτειρα χώρα του, από τις ΗΠΑ, μαζί με το συνεργάτη του, είχε στις αποσκευές του, εκτός από προσωπικά αντικείμενα, και ένα ολόκληρο private theater, καθώς πρόκειται για τον "father of home theater" όπως αποκαλούν τα περιοδικά της Νέας Υόρκης το σχεδιαστή και σκηνοθέτη Theo Kalomirakis, το οποίο έπρεπε να επανεγκαταστήσει τώρα στη νέα κατοικία.
Αποφασίστηκε αρχικά η τρύπα του ισογείου να κλειστεί και έτσι διαμορφώθηκαν 2 ανεξάρτητοι λειτουργικά χώροι, ένας ισόγειος, που θα φιλοξενούσε την κύρια κατοικία και ένας υπόγειος ο οποίος θα φιλοξενούσε κινηματογράφο και ξενώνα. Στο ισόγειο τα υπνοδωμάτια έγιναν δύο, καθώς δεν υπήρξε ανάγκη για τρίτο, και ενοποιήθηκαν τόσο αισθητικά όσο και λειτουργικά η κουζίνα με τη νέα τραπεζαρία και το καθιστικό. Τα δυο λουτρά αρχικώς μεγάλωσαν σε διαστάσεις και δημιουργήθηκε ταυτόχρονα μια κατασκευή για τη φιλοξενία πλυντηρίου/στεγνωτηρίου η οποία εξωτερικά παραμένει κρυφή. Κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού λήφθηκαν υπόψη τα έπιπλα των νέων χρηστών που μεταφέρθηκαν από το εξωτερικό καθώς και το πιάνο με ουρά που τοποθετήθηκε δίπλα στο ήδη υπάρχον τζάκι του σπιτιού, στην είσοδο της κατοικίας.
Η τεράστια συλλογή ταινιών του Θεόδωρου Καλομοιράκη οδήγησε στην ανάγκη για το σχεδιασμού αρκετών χώρων αποθήκευσης, φανερών ή κρυφών, καθώς και στο σχεδιασμό
-κεντρικό θέμα του ισογείου- της τρίπλευρης βιβλιοθήκης-ραφιέρας με κύριο χαρακτηριστικό της, τις εμφατικά ανάγλυφες κατακόρυφες γραμμές. Στόχος ήταν να μη γίνει εμφανής από τον κάτοικο και τον επισκέπτη η ογκώδης κολώνα του κτιρίου που καλύπτει η ξύλινη κατασκευή, η οποία φέρει εκτός από ράφια και γυάλινα πορτάκια, κατακόρυφο κρυφό φωτισμό.
Η κατοικία από όλα τα υπόλοιπα διαμερίσματα του block, διατηρεί αποκλειστική χρήση σε δικό της κήπο συνολικής έκτασης 470 m2. Για το λόγο αυτό, μέρος του κήπου, εφόσον αναβαθμίστηκε αισθητικά και φυτοτεχνικά, αξιοποιήθηκε λειτουργικά με τη δημιουργία δεύτερου κινηματογράφου ανοιχτού (open air cinema) ώστε να φιλοξενεί κόσμο κατά τους θερινούς μήνες.
Ο εσωτερικός κινηματογράφος του υπογείου είναι μόλις 26 m2 με 6 θέσεις διατεταγμένες ανά τρεις σε δύο σειρές. Συνολικά το εμβαδόν του υπογείου είναι 64 m2 . Ο κινηματογράφος σχεδιάστηκε εξαρχής με ξύλινο σκελετό και τοίχους πλήρωσης από κόντρα πλακέ, όμοια με τον τρόπο που κατασκευάζονται οι κινηματογράφοι στις ΗΠΑ. Όλα τα μηχανήματα που ήρθαν από το εξωτερικό είναι πλήρως ενσωματωμένα στο σώμα του νέου τοίχου του κινηματογράφου και πρόκληση για το σχεδιασμό υπήρξε η απαίτηση όλα όσα έρθουν από το εξωτερικό, να συνταιριάσουν αρμονικά με το νέο σχεδιασμό που έγινε στην Ελλάδα. Στο υπόγειο, εκτός από το κεντρικό θέμα του που είναι ο κινηματογράφος, υπάρχει επίσης wc και δυνατότητα φιλοξενίας ενός ζευγαριού. Το χρώμα που κυριαρχεί είναι το γκρι, ενώ μέσα στον κινηματογράφο, εκτός από την κόκκινη κουρτίνα του προσκηνίου και τις δερμάτινες κόκκινες καρέκλες, ο χρωματισμός προέρχεται κυρίως από τα φώτα οροφής και τα led των τοίχων που αλλάζουν εναλλάξ χρωματισμούς με διάφορες "σκηνές" φωταγώγησης.
Το αρχιτεκτονικό γραφείο gnb-architects ιδρύθηκε το 2009 από τους αρχιτέκτονες Ανδρέα Γιοβάνο, Νίκο Παούρη και Σπύρο Μπούκα, με έδρα την Αθήνα και γραφεία στη Μύκονο και στην Κέα.
Η λειτουργία του γραφείου βασίζεται στις αρχές του αλληλοσεβασμού, της συνέπειας και της ελευθερίας της έκφρασης. Οι αρχές σχεδιασμού που εμφορούν την αρχιτεκτονική του ταυτότητα, είναι η σύγχρονη μεταγραφή της παραδοσιακής, κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής και η σύγχρονη πολυτέλεια, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από την ποιότητα των εμπειριών και των συναισθημάτων, με την αποθέωση των θεμελιωδών στοιχείων των Κυκλάδων. Άλλωστε ο Ανδρέας Γιοβάνος είναι μέλος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Τήνου ενώ ο Νίκος Παούρης είναι μέλος του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Σύρου.
Πρωταρχικό μας μέλημα είναι η εις βάθος μελέτη των ποιοτήτων κάθε έργου που ορίζουν και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Διαφορετικές υλικότητες, το τοπίο της υπαίθρου ή το αστικό περιβάλλον, η παραδοσιακή και η σύγχρονη αρχιτεκτονική είναι μόνο μερικά από τα στοιχεία που συνθέτουν τον καμβά της ενδελεχούς αναζήτησης και επιτόπιας έρευνάς μας. Μέσα από τον χειρισμό των παραπάνω στοιχείων, εστιάζουμε ιδιαίτερα στο ζήτημα της αρχιτεκτονικής ένταξης. Φτιάχνουμε αρχιτεκτονικά αφηγήματα με σκοπό τη δημιουργία μοναδικών χωρικών εμπειριών, με τη μέγιστη ποιότητα, μέσω μιας δυναμικής αρχιτεκτονικής. Σχεδιάζουμε εξειδικευμένες λύσεις, σε μία διάθεση συγκερασμού στοιχείων της τοπικής παράδοσης, της φύσης και των σύγχρονων αναγκών.
Στο κτίριο γραφείων της Prodea η ανάγκη για κλειστά γραφεία καλύπτεται με ειδικά ηχομονωτικά υαλοπετάσματα, καμπύλα ή επίπεδα, που φέρουν τις εσωτερικές θύρες. Με αυτόν τον τρόπο οριοθετούνται μικρότεροι χώροι συνάντησης, που προσφέρουν ιδιωτικότητα και φυσικό φωτισμό.
Φωτογραφίες: Γιώργης Γερόλυμπος
Στο αστικό διαμέρισμα στην πλατεία Αριστοτέλους, η κεντρική ιδέα στοιχειοθετήθηκε σε τρεις άξονες καθοδηγούμενη από το φωτισμό, τις προτεινόμενες χρήσεις και τις προκύπτουσες μορφές των αντικειμένων. Ένα κεκλιμένο διάφανο πρίσμα έχει αντικαταστήσει την κάθετη προυπάρχουσα τοιχοποιία του φωταγωγού ως ένα κενό ανάμεσα στις πλάκες του κτιρίου καταλήγοντας στην οροφή του.
Φωτογραφίες: Studiovd.gr / N. Vavdinoudis - Ch. Dimitriou
Το κτίριο του κέντρου εκπαίδευσης STEM του κολλεγίου Ανατόλια αρθρώνεται από δύο καθαρά γεωμετρικά πρίσματα, ένα παραλληλεπίπεδο και έναν κύβο, που αλληλοτέμνονται, διατηρώντας μια εντατική σχέση μεταξύ τους. Ο κεκλιμένος κύβος φιλοξενεί διάφορες δραστηριότητες του STEM σε έναν ανοικτό ευέλικτο χώρο δημιουργικής εργασίας, που διακόπτεται από μια γραμμική σκάλα, η οποία οδηγεί στον εσωτερικό εξώστη, όπου χωροθετούνται τα γραφεία του STEM.
Φωτογραφίες: Studiovd.gr / N. Vavdinoudis - Ch. Dimitriou