Η εξοχική κατοικία βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Σαντορίνης, κτισμένη σε επίπεδο οικόπεδο έκτασης 1.500 m² έχοντας θέα προς το ορεινό τμήμα του νησιού. Αποτελείται από την κυρίως κατοικία των 110 m² με υπαίθριους χώρους εμβαδού 220 m² και από ένα δευτερεύον κτίσμα 35 m² με στεγασμένο χώρο 45 m². Οι δύο κατοικίες έχουν κοινούς χώρους συγκατοίκησης, αλλά ταυτόχρονα λειτουργούν και αυτόνομα, μέσα από την ιδιωτικότητα που προσφέρουν οι προστατευμένοι ημιυπαίθριοι χώροι τους.
Πρωταρχικό μέλημα των ιδιοκτητών -μιας πενταμελούς οικογένειας με παιδιά μικρής ηλικίας- ήταν να σχεδιαστεί ένα σπίτι οικείο και χαλαρωτικό για τις οικογενειακές διακοπές τους, που παράλληλα να είναι κομψό και άνετο όταν φιλοξενεί επισκέπτες.
Με αυτή την αρχή, ο χώρος διημέρευσης έχει παραμείνει ενιαίος, χωρίς δομικά ή οπτικά εμπόδια, προσφέροντας πολλές επιλογές ως προς τη χρήση του. Με τον τρόπο αυτό διατηρείται η αίσθηση της οικειότητας, επιτυγχάνοντας συγχρόνως χωρική και λειτουργική άνεση. Η πέργκολα, που βρίσκεται σε συνέχεια της κουζίνας, ενοποιείται μορφολογικά με την υπόλοιπη κατοικία και αποτελεί μία ομαλή μετάβαση από τον εσωτερικό στον εξωτερικό χώρο, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί μεγάλες επιφάνειες σκίασης, παρέχοντας βιώσιμους εξωτερικούς χώρους.
Οι βασικές διακοσμητικές αρχές του έργου ήταν η αφαιρετικότητα με έθνικ στοιχεία. Ως χρωματική παλέτα επιλέχθηκαν το λευκό και μια γήινη απόχρωση του γκρι, υπακούοντας το παραδοσιακό ύφος του νησιού. Έτσι οι τοίχοι, τα δάπεδα (που έχουν διαστρωθεί με φαρδιές παλαιωμένες τάβλες πεύκου), οι πέργκολες και οι καλαμωτές, που έχουν χρησιμοποιηθεί για σκίαση, είναι περασμένες με λευκό χρώμα. Αντίστοιχα τα ξύλινα κουφώματα, οι επιφάνειες των μπάνιων και οι πάγκοι, που καλύφθηκαν με πατητή τσιμεντοκονία, είναι σε γκρι απόχρωση. Ξύλινα και μεταλλικά έπιπλα συνδυάζονται με κτιστά καθιστικά από τσιμεντοκονία και δημιουργούν απλούς και λιτούς χώρους. Το μοναδικό χρώμα δίνεται από επιλεγμένα περσικά χαλιά κόκκινης απόχρωσης, τα οποία έχουν τοποθετηθεί τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς χώρους, ενισχύοντας την αίσθηση της συνέχειας.
Το διαμέρισμα βρίσκεται σε μια πολυκατοικία της δεκαετίας του 1990. Η αρχική του κατάσταση παρουσίαζε προβληματική κατανομή των χώρων, κυρίως αυτών της κουζίνας - καθιστικού - τραπεζαρίας, ελλιπή φυσικό και τεχνητό φωτισμό και έλλειψη αποθηκευτικών χώρων. Συγχρόνως, τα υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί στα λουτρά και στην κουζίνα, εκτός από τις εκτεταμένες φθορές, παρουσίαζαν και ένα ασύνδετο αισθητικά αποτέλεσμα χωρίς κανένα ενδιαφέρον.
Το ζητούμενο της αρχιτεκτονικής μελέτης, εκτός από την επίλυση των παραπάνω προβλημάτων, ήταν και η προσθήκη ενός ακόμα λουτρού, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και από τους επισκέπτες.
Η αλλαγή διάταξης της κουζίνας με έπιπλο "νησίδα" εξοικονόμησε χώρο που δόθηκε στο καθιστικό και σε συνδυασμό με την αποξήλωση των τοίχων βοήθησε στη διάχυση του φωτός και την απελευθέρωση των κινήσεων στους χώρους κουζίνα - τραπεζαρία - καθιστικό.
Τον τοίχο προς τη μεριά του καθιστικού αντικατέστησαν ξύλινες κάθετες περσίδες που έδωσαν "πλάτη" για τις πολυθρόνες, ενώ δημιούργησαν ένα παιχνίδι φωτός και οπτικής. Στο τελείωμα της νησίδας τοποθετήθηκε ένα σταθερό υαλοπέτασμα (φιμέ) ώστε να οριοθετείται ο λειτουργικός χώρος της κουζίνας, αλλά και να κρύβεται οπτικά η προετοιμασία του φαγητού από την τραπεζαρία. Απέναντι από την είσοδο του διαμερίσματος υπήρχε χώρος ανεκμετάλλευτος, ο οποίος δόθηκε για τη δημιουργία του νέου λουτρού. Στο χώρο της τραπεζαρίας κατασκευάστηκε μια σύνθεση επίπλου που περιέχει αποθηκευτικό χώρο σκευών, βιβλιοθήκη και μπαρ. Η ξύλινη επένδυση – πλάτη της σύνθεσης συνέχισε στην οροφή οριοθετώντας οπτικά το χώρο, "σπάζοντας" αισθητικά την ψυχρότητα του μαρμάρινου δαπέδου, ενώ ο περιμετρικά κρυφός φωτισμός της "ελάφρυνε" την όλη κατασκευή. Στο σχήμα της αρχιτεκτονικής προεξοχής (έρκερ) που υπήρχε μπροστά από την τραπεζαρία κατασκευάστηκε σταθερός ξύλινος καναπές με κρυφούς αποθηκευτικούς χώρους, που συμπληρώνει τους χώρους ανάπαυσης του καθιστικού. Η κεντρική μπαλκονόπορτα του καθιστικού διανοίχτηκε σε όλο το επιτρεπόμενο από τα υποστυλώματα τοίχο, αφήνοντας το φυσικό φως να εισέλθει στο εσωτερικό και ενοποιώντας τη βεράντα με το καθιστικό. Στο υπάρχον τζάκι έγιναν εξωτερικές επεμβάσεις ώστε να ενταχθεί σε μια σύνθεση, όπου βρήκε θέση η τηλεόραση και οι συνοδευτικές συσκευές, καθώς και αποθηκευτικός χώρος ξύλων και βιβλιοθήκη.
Η αλλαγή του σχήματος της εστίας κατά μήκος του στενού τοίχου του καθιστικού έδωσε την
αίσθηση της διαπλάτυνσης του χώρου. Στο διάδρομο που οδηγεί προς τα υπνοδωμάτια
σχεδιάστηκε και τοποθετήθηκε λακαριστή, διάτρητη (η διάτρηση έγινε από μηχάνημα cnc), με γυαλί συρόμενη πόρτα που απομονώνει ηχητικά και εν μέρει οπτικά τους χώρους.
Η απόφαση διατήρησης του μαρμάρινου λευκού δαπέδου ενισχύθηκε με την επιλογή λευκής λάκας για το έπιπλο της κουζίνας, τον μπουφέ της τραπεζαρίας και τις εσωτερικές πόρτες σε συνδυασμό όμως με έντονα ξύλινα στοιχεία, όπως οι περσίδες, η ξύλινη οροφή και η βιβλιοθήκη ώστε να δημιουργήσουν ένα αρμονικό αισθητικά περιβάλλον.
Σε ένα γωνιακό πολυώροφο κατάστημα μιας σύγχρονης πολυκατοικίας στα ανατολικά προάστια της Θεσσαλονίκης, οι αρχιτέκτονες κλήθηκαν να διαμορφώσουν έναν πολυχώρο δημιουργικής απασχόλησης για μικρούς και μεγάλους.
Βασικό στοιχείο της σύνθεσης ήταν η δημιουργία ενός υβριδικού χώρου, ικανού να συστεγάσει ποικίλες χρήσεις μέσα σε μια ενιαία χωρική ταυτότητα. Η αρχιτεκτονική μελέτη επιχειρεί τη διαμόρφωση μιας ροϊκής αλληλουχίας χώρων, όπου κάθε στοιχείο θα αποτελεί αφορμή για εξερεύνηση, παιχνίδι και μάθηση. Η διαρρύθμιση του ακινήτου και η ανάπτυξή του σε τέσσερα επίπεδα, σε συνδυασμό με τις ανάγκες του πολυχώρου λήφθηκαν υπόψη κατά το σχεδιασμό. Ο χειρισμός της κάτοψης και ο σχεδιασμός των επιμέρους χώρων είχε γνώμονα τη μέγιστη λειτουργικότητα στις καθημερινές ανάγκες, με πρόβλεψη μελλοντικών απαιτήσεων, την πολυχρηστικότητα, τα πολλαπλά σενάρια κινήσεων και δραστηριοτήτων με την πάγια διάκριση των επιπέδων ανά ηλικιακό φάσμα και τη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας.
Στο ισόγειο ο χώρος υποδοχής, μεταιχμιακός και επίσημος, καλωσορίζει τον επισκέπτη-χρήστη και μοιράζει την κίνηση στους υπόλοιπους χώρους του συγκροτήματος. Αυτό σηματοδοτείται με τα γραμμικά φωτιστικά της οροφής. Στο ίδιο επίπεδο, ο χώρος του καφέ αποτελεί μια ζεστή γωνιά που προσομοιάζει την αίσθηση ενός αστικού καθιστικού πλαισιωμένο από δύο «παρενθέσεις»: το γωνιακό υαλοστάσιο και τις ξύλινες συνθέσεις-βιβλιοθήκες.
Ο πρώτος όροφος είναι σχεδιασμένος αποκλειστικά για τους μικρούς επισκέπτες. Οι δύο αίθουσες, ειδικά διαμορφωμένες, αποκτούν θεματολογία και μετατρέπονται σε αίθουσα παιχνιδιού και άθλησης, αίθουσα εικαστικών, πειραματισμών και θεάτρου.
Ο δεύτερος όροφος απευθύνεται στους μεγάλους χρήστες του συγκροτήματος. Οι δύο αίθουσες, αντίστοιχα με τις παιδικές, έχουν σαφή χρήση, η μια σε χώρο άθλησης και η άλλη σε χώρο δημιουργίας και έκφρασης.
Στο επίπεδο του υπογείου η αίθουσα πολλαπλών χρήσεων-παρουσιάσεων στοχεύει να στεγάσει τις ομαδικές συζητήσεις και τα σεμινάρια.
Στο σύνολό του το Skylife, υβριδικό με το συγκερασμό των χρήσεων, χαρακτηρίζεται από την έμφαση στη λειτουργία, μέσω μιας μινιμαλιστικής προσέγγισης με καθαρές γραμμές, και με μια αίσθηση τάξης και υγιεινής. Η σύνθεσή του επιδιώκει τη δημιουργία ενός σύγχρονου πολυχώρου ικανού να στεγάσει όλο το ηλικιακό φάσμα των χρηστών. Ένας χώρος πρωταγωνιστής και συνάμα σκηνικό όμορφων αναμνήσεων.
Στο ξενοδοχειακό συγκρότημα "Ikos Aria" στην Κω, το κλιμακοστάσιο του lobby διαμορφώνεται με κύριο χαρακτηριστικό έναν κατακόρυφο κήπο. Ο τοίχος μετατρέπεται σε μία φυτεμένη νησίδα, που προσδίδει έντονη ταυτότητα στο χώρο και ενισχύει την αρμονική σχέση εσωτερικού – εξωτερικού χώρου.
Φωτογραφία: Νίκος Δανιηλίδης.
Σε εξοχική κατοικία στην Κυπαρισσία, ο χώρος της κουζίνας διαμορφώνεται με μία γραμμική νησίδα κατά μήκος των ανοιγμάτων, δημιουργώντας ένα διάλογο μεταξύ της καθαρής γεωμετρίας και της κατάφυτης θέας. Ταυτόχρονα, η υφή του ξύλου στο δάπεδο επεκτείνεται και στις επιφάνειες της κουζίνας, προσδίδοντας στη συνολική αισθητική ένα ζεστό, παραδοσιακό χαρακτήρα.
Φωτογραφίες: Ντέμη Καρατζαφέρη.
Ένα οροφοδιαμέρισμα του 1960 στο Ναύπλιο μετατράπηκε σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, διατηρώντας τη διαρρύθμιση και τα χαρακτηριστικά της εποχής. Στα υπνοδωμάτια, τα παλαιά μωσαϊκά και τα πλακίδια τσιμέντου στο δάπεδο, καθώς και τα γύψινα διακοσμητικά, συντηρήθηκαν και παρέμειναν στο χώρο ως αυθεντικά στοιχεία του κτιρίου και της εποχής κατασκευής του.
Φωτογραφίες: Πυγμαλίων Καρατζάς.
Το νέο μοντέλο εργασίας είναι εδώ. Το συνθέτουν οι τρεις πυλώνες του, που είναι οι εργαζόμενοι, ο χώρος και οι τεχνολογίες. Ο σχεδιασμός φωτισμού προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα και υιοθετεί μια νέα ποιοτική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση με στόχο τη δημιουργία ισορροπημένων οπτικά περιβαλλόντων, τα οποία χαρακτηρίζονται από δυναμισμό και ενδιαφέρον.
Το κτίριο γραφείων βρίσκεται στην πόλη Τζαϊπούρ της Ινδίας, όπου επικρατεί ξηρό και θερμό κλίμα με μέσο όρο θερμοκρασίας 30°C έως 50°C για τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους.
Λαμβάνοντας την υπερβολική ζέστη ως μια πολύ σημαντική παράμετρο, οι αρχιτέκτονες θέλησαν να δημιουργήσουν ένα άνετο περιβάλλον εργασίας, εμποδίζοντας τα εξωτερικά θερμικά φορτία με κατάλληλη ηλιοπροστασία και εκτονώνοντας τα εσωτερικά θερμικά κέρδη με επαρκή αερισμό. Κατέληξαν στο σχεδιασμό ενός αεριζόμενου κελύφους, σε μικρή απόσταση από την επιδερμίδα του κτιρίου, εμπνευσμένου από την τοπική παράδοση των διακοσμητικών στοιχείων jali.
Η κατασκευή της όψης
Τα jali είναι εγχάρακτα και συχνά διάτρητα δομικά ή διακοσμητικά στοιχεία πέτρας, μαρμάρου ή άλλων λίθων, που αποτυπώνουν κάποιο μοτίβο της καλλιγραφίας ή της γεωμετρίας και απαντούν κυρίως στην ισλαμο - ϊνδική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Μ’ αυτή τη λογική προκατασκευάστηκαν πετάσματα από σκυρόδεμα ενισχυμένο GRC, που επαναλαμβανόμενα και στηριζόμενα επάνω σε 72 χαλύβδινα ακανόνιστα πλαίσια, έδωσαν την εικόνα ενός ιδιόμορφου πτυχωτού κτιρίου. Το GRC (glass reinforced concrete) είναι ένα σκυρόδεμα ενισχυμένο με ειδικές υαλοΐνες, οι οποίες του προσθέτουν αντοχή κάμψης, τάνυσης και κρούσης. Είναι ένα μείγμα από υλικά διαφορετικών ιδιοτήτων, το οποίο προσαρμόζεται στην εκάστοτε εφαρμογή. Γι’ αυτό το λόγο οι ιδιότητες του τελικού προϊόντος ποικίλλουν ανάλογα με τη μέθοδο παραγωγής, την ποσότητα και τον τύπο της υαλοΐνας, καθώς και τη σύνθεση της μάζας του σκυροδέματος. Με τη χρήση του γίνεται εφικτή η δημιουργία περίτεχνων μορφών, ανθεκτικών, λεπτών και ελαφριών κατασκευών, συνήθως βάσει της μεθόδου των προκατασκευασμένων δομικών προϊόντων, που κατασκευάζονται με έγχυση σε καλούπια στο εργοστάσιο και μεταφέρονται έτοιμα για τοποθέτηση στο έργο.
Μέσω, λοιπόν, των παραπάνω έγινε εφικτή η προκατασκευή πετασμάτων για την προσομοίωση των jali στο συγκεκριμένο κτίριο. Η απόσταση των πετασμάτων από το κτίριο κυμαίνεται από 0,9 ως 1,5 m αναλόγως των πτυχώσεων του κελύφους. Ο ενδιάμεσος χώρος λειτουργεί θερμομονωτικά, ενώ η τοποθέτηση φυτών, που ενισχύουν τον εξατμιστικό δροσισμό, συντελεί ακόμη περισσότερο στη χαμηλή ενεργειακή συμπεριφορά του.
Πλεονεκτήματα της όψης
Το σχετικά ελαφρύ σύστημα επένδυσης όψεων που προσφέρει το ενισχυμένο σκυρόδεμα έχει το πλεονέκτημα ότι η τελική μορφή μετά την εγκατάσταση είναι σχεδόν ταυτόσημη τόσο σε εμφάνιση όσο και σε υφή με τη φυσική πέτρα. Λόγω των εγγενών χαρακτηριστικών του υλικού αλλά και τη χρήση των ακρυλικών πολυμερών εντός του μείγματος, η απορρόφηση βρόχινου νερού και η οξείδωση από τον αέρα μειώνονται αρκετά, επιτρέποντας στα πετάσματα να διατηρούν μια αναλλοίωτη εικόνα στο χρόνο.
Το χαμηλότερο βάρος όχι μόνο καθιστά την εγκατάσταση ευκολότερη και πιο οικονομική αλλά ακόμη και τα χαλύβδινα συστήματα υποστήριξης μπορούν να σχεδιαστούν, ώστε να μεταφέρουν λιγότερα φορτία και άρα να επιτυγχάνεται περαιτέρω μείωση του κόστους.
Η αειφορία είναι επίσης ένας τομέας, στον οποίο το ενισχυμένο σκυρόδεμα μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη. Η παγκόσμια παραγωγή τσιμέντου αντιπροσωπεύει περίπου το 5% των παγκόσμιων εκπομπών CO2. Αν και το ενισχυμένο σκυρόδεμα είναι πλούσιο σε τσιμέντο, ωστόσο η ελαφριά φύση του μειώνει την πραγματική περιεκτικότητα στο έργο και έχει ως αποτέλεσμα το γεγονός ότι τα περισσότερα κτίρια κατασκευασμένα με αυτό και όχι με παραδοσιακό σκυρόδεμα τυγχάνουν καλύτερες αξιολογήσεις BREEAM και LEED.
Γενικά στοιχεία του κτιρίου
Όσον αφορά στην εσωτερική διαρρύθμιση, το οικόπεδο, στο οποίο ανεγέρθηκε το κτίριο, είναι μικρό, με πολλούς περιορισμούς δόμησης και ύψους και έτσι ο ωφέλιμος χώρος που προέκυψε σε κάθε τυπικό όροφο, εξαιρώντας το εμβαδό των εγκαταστάσεων και του κλιμακοστασίου, είναι μόλις 326 m2. Στο ισόγειο του κτιρίου οργανώθηκε ο χώρος υποδοχής και χώροι συνεδριάσεων - εκδηλώσεων, στο υπόγειο χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, ενώ οι υπόλοιποι πέντε όροφοι αναπτύχθηκαν πανομοιότυπα. Με την τοποθέτηση των βοηθητικών λειτουργιών (κουζίνας, W.C.) και αποθηκευτικών χώρων στη νότια πλευρά του κτιρίου οι αρχιτέκτονες θέλησαν να μειώσουν την ανεπιθύμητη θερμότητα από την άμεση έκθεση των γραφειακών χώρων στην ηλιακή ακτινοβολία. Ο χώρος των γραφείων αφέθηκε ανοιχτός, με υποστυλώματα μόνο στην εξωτερική περίμετρο και χαμηλά χωρίσματα, ενώ δόθηκε μεγάλη σημασία στην άπλετη διάχυση του φυσικού φωτός, φιλτραρισμένου μέσω των διάτρητων πετασμάτων.
Οι ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται στην αγορά των ακινήτων σε συνδυασμό με την ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για επιπλωμένα/εξοπλισμένα διαμερίσματα, οδηγεί σταδιακά στη μετατροπή πολλών πρώην βιοτεχνικών ή γραφειακών χώρων σε κατοικίες. Η αλλαγή χρήσης ενός τέτοιου χώρου είναι ένα έργο με μεγάλες προκλήσεις, καθώς τόσο η μελέτη – αδειοδότηση του έργου όσο και τα κατασκευαστικά ζητήματα απαιτούν υψηλή τεχνογνωσία και ιδιαίτερους χειρισμούς.
To συγκρότημα κατοικιών "HYBRID_ONE" καταλαμβάνει ολόκληρο τον 3ο όροφο ενός κτιρίου που κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 στην περιοχή της πλατείας Αντιγονιδών. Ο χώρος έχει εμβαδόν 510 m² και αποτελούσε, επί σειρά ετών, τη στέγη (ραφείο – showroom) γνωστής βιοτεχνίας ετοίμων ενδυμάτων. Η υφιστάμενη διάταξη ήταν σχεδόν ενιαία, με μόνo ελαφρά χωρίσματα να διαχωρίζουν το ραφείο από το χώρο έκθεσης και τα WC.
Η σχεδιαστική ομάδα αποφάσισε το διαχωρισμό του χώρου σε 12 ανεξάρτητα διαμερίσματα, ώστε να γίνει αποδοτικότερη η εκμετάλλευσή τους. Τα διαμερίσματα τύπου loft, έχουν εμβαδό από 40 έως 55 m² και αποτελούνται από καθιστικό, κουζίνα, υπνοδωμάτιο και WC.
Η βασική φιλοσοφία του σχεδιασμού ακολούθησε τη βασική αρχή της αρχιτεκτονικής "η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία" ("form follows function"). Έτσι δημιουργήθηκαν χώροι με εργονομικές προδιαγραφές, με γνώμονα τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση της διαθέσιμης επιφάνειας. Δεδομένου ότι τα βασικά ανοίγματα βρίσκονται στην εμπρός και πίσω όψη του κτιρίου, οι χώροι διαμορφώθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται η καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού και αερισμού. Ο ενιαίος χώρος καθιστικού-κουζίνας διαχωρίζεται από το υπνοδωμάτιο είτε με ιδιοκατασκευές επίπλων και μεταλλικών κουφωμάτων, είτε με την αλλαγή επιπέδου, τοποθετώντας το λουτρό στο πίσω μέρος κάθε διαμερίσματος.
Ο σχεδιασμός ακολουθεί λιτές γραμμές και ζωντανές αποχρώσεις, με την παλέτα χρωμάτων και υλικών που επιλέχθηκαν να δίνει στον όροφο ενιαία αισθητική. Για τα δάπεδα επιλέχθηκαν πλακίδια γρανίτη διαφόρων διαστάσεων και υφών, με την εξαίρεση τριών διαμερισμάτων, όπου αποκαταστάθηκαν τα υφιστάμενα μωσαϊκά.
Όλα τα διαμερίσματα διαθέτουν νέες ηλεκτρολογικές και υδραυλικές εγκαταστάσεις, ατομικό σύστημα θέρμανσης/ψύξης με αντλίες θερμότητας, θωρακισμένες πόρτες εισόδου και νέα κουφώματα από PVC με διπλούς ενεργειακούς υαλοπίνακες.