Το Dolce Attica Riviera βρίσκεται στη Βραυρώνα, σε έναν κόλπο μεγάλης φυσικής ομορφιάς και αναπτύσσεται κατά μήκος της ακτής, με φόντο μια καταπράσινη πλαγιά. Πρόκειται για μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα, η οποία μετά την πλήρη ανακαίνισή της, διαθέτει 230 δωμάτια και σουίτες, δυο εστιατόρια, beach bar, εσωτερική και εξωτερική πισίνα καθώς και συνεδριακές αίθουσες δυναμικότητας 700 ατόμων.
Το υπάρχον κτίριο, με τα μεγάλα τοξωτά πέτρινα ανοίγματα και την ανεμπόδιστη θέα στη θάλασσα, παραπέμπει σε μια άλλη εποχή, στην Ιταλία του μεσοπολέμου και σε εξοχικές βίλλες στην ιταλική Ριβιέρα, που αργότερα μετατράπηκαν στα κοσμικά θέρετρα της δεκαετίας του 60’. Η ατμόσφαιρα αυτή αποτέλεσε τη βασική αναφορά στις σχεδιαστικές και στυλιστικές επιλογές της ανακαίνισης του συγκροτήματος.
Στόχος ήταν η αναβάθμιση του ξενοδοχείου από κατηγορία 4 σε 5 αστεριών και ο επαναπροσδιορισμός του αρχιτεκτονικού του ύφους, όσο αυτό είναι δυνατό, σε ένα κτίριο που ήδη αποτελεί τοπόσημο στην περιοχή.
Ο σχεδιασμός του ξενοδοχείου είχε ως βασική κατευθυνση την αρμονική συνύπαρξη στοιχείων που αναδεικνύουν την πολυτέλεια και στιβαρότητα που αρμόζει στην λειτουργία ενός σύγχρονου συνεδριακού κέντρου, αλλά και την ελαφρότητα και τη χαλαρή, ευχάριστη ατμόσφαιρα ενός παραθαλάσσιου θερέτρου.
Στο χώρο υποδοχής, έπιπλα ντυμένα με ανοιχτόχρωμο βελούδο, σε παστέλ χρώματα, συνδυάζονται με τις δρύινες επενδύσεις, με τρισδιάστατα γεωμετρικά μοτίβα που αναπαράγονται αφαιρετικά και στα διάτρητα μεταλλικά διαχωριστικά με μικρά ένθετα από χρωματιστό τζάμι. Το δάπεδο επιστρώθηκε με «χαλιά» από ένθετα κεραμικά ψηφιδωτά πλακίδια. Κατακόρυφα στοιχεία, από το δάπεδο έως την οροφή, με πλαίσιο από μέταλλο και πολύχρωμα γυάλινα ένθετα, ορίζουν στο δάπεδο την χάραξη μιας καμπύλης και σηματοδοτούν τη διαδρομή από την είσοδο προς τους συνεδριακούς χώρους, τα εστιατόρια και τα δωμάτια του ξενοδοχείου.
Η οροφή του μεγάλου διάδρομου που οδηγεί στους συνεδριακούς χώρους και τα εστιατόρια, ντύνεται με έγχρωμους καθρέφτες, όπου οι πολλαπλές αντανακλάσεις από τα φώτα των ανάλαφρων πολυέλαιων που αναρτώνται από αυτήν, καταργούν τα όρια και δημιουργούν έναν πολύ ιδιαίτερο χώρο κίνησης που προκαλεί και εκπλήσσει ευχάριστα.
Στο χώρο του κύριου εστιατορίου του ξενοδοχείου αλλάζουν οι χρωματικοί τόνοι και γίνονται ακόμα πιο φωτεινοί. Τα υφάσματα εδώ είναι λινά, τα κεντρικά υποστυλώματα επενδεδυμένα με δρύινες σανίδες παραπέμπουν σε δένδρα και η περίμετρος του χώρου γεμίζει κρεμαστές γλάστρες με λουλούδια, που πολλαπλασιάζονται ως αντανάκλαση στις επενδυμένες με καθρέφτη οροφές.
Μεταλλικά διαχωριστικά, με γεωμετρικά μοτίβα και πολύχρωμα γυαλιά αντίστοιχα με του χώρου αναμονής, οργανώνουν το χώρο τόσο στο all day όσο και στο á la carte εστιατόριο. Τα δρύινα έπιπλα με υφάσματα σε παστέλ αποχρώσεις και η επενδεδυμένη με ταπετσαρία οροφή του εστιατορίου, σε συνδυασμό με τα γεωμετρικά μοτίβα και τα θερμά χρώματα των τοίχων, προσδίδουν διακριτικά την απαιτούμενη ατμόσφαιρα πολυτέλειας.
Στο υπαίθριο μπαρ-εστιατόριο πολλά μαξιλάρια προσφέρουν άνεση και αίσθηση χαλαρότητας μετά από μια βουτιά στη θάλασσα ή την υπαίθρια πισίνα.
Στα δωμάτια του ξενοδοχείου που ανακαινίστηκαν ριζικά, η χρήση καθρεπτών σε συγκεκριμένα σημεία των τοίχων και oι ελαφρά αποκλίνουσες από την καθετότητα χαράξεις στην επίπλωση και στις ψευδοροφές, μεγαλώνουν αντιληπτικά τον χώρο του δωματίου. Ανοικτόχρωμα υφάσματα, σε συνδυασμό με δρύινα έπιπλα και φυτικά μοτίβα στις ταπετσαρίες, δίνουν μια αίσθηση κομψότητας, πολυτέλειας και ευχάριστης οικειότητας.

Με στόχο την πλήρη αξιοποίηση του χώρου, η ιδιωτική ζώνη του υπνοδωματίου και του λουτρού διαχωρίζεται με τους χώρους διημέρευσης (καθιστικό και κουζίνα) από ένα ενιαίο ξύλινο στοιχείο με πτυσσόμενες πόρτες αλλά και σταθερά τμήματα, όπου απαιτείται, ώστε να δίνεται η δυνατότητα λειτουργικής και οπτικής ενοποίησης του υπνοδωματίου και του καθιστικού, προσδίδοντας ευελιξία στο χώρο. Φωτογραφίες: Μαρία Κυριαζή – apk αρχιτέκτονες.

Στο χώρο του υπνοδωματίου, το πατάρι δημιουργείται, προκειμένου να προσθέσει επιπλέον χώρο. Ο σχεδιασμός της σκάλας προς το πατάρι, διαμορφώνει με το πλατύσκαλο από σκυρόδεμα και ένα γραφείο. Φωτογραφίες: Παναγιώτης Βουμβάκης

Σε εξοχική κατοικία στην Πελοπόννησο, το παιδικό δωμάτιο διαμορφώνεται με κουκέτες και ειδικές κατασκευές από ξύλο, σχεδιασμένες από τους αρχιτέκτονες. Καθαρές καμπύλες και σχηματικές διατρήσεις πάνω στις ξύλινες επιφάνειες συνθέτουν ένα χώρο ήρεμο και λιτό, ικανού να εξάπτει τη φαντασία των παιδιών. Φωτογραφία: NAARO.

Σε μονοκατοικία στην Εύβοια, η κουζίνα διαμορφώνεται με κεντρική νησίδα, ως ένας εξωστρεφής χώρος, ώστε να συνυπάρχει στον ενιαίο χώρο διημέρευσης με το καθιστικό και την κουζίνα. Η ιδιαίτερη υφή του μαρμάρου δημιουργεί αντίστιξη με τις καθαρές γραμμές και τις λευκές επιφάνειες. Φωτογραφία: Γιώργος Μεσσαριτάκης

Στο πλαίσιο ανακαίνισης μιας κατοικίας στη Μύκονο, το καθιστικό διαμορφώνεται σε μία κυκλική διάταξη, συμβολίζοντας την έννοια του σπιτιού και της "εστίας". Η κυκλική δομή υπογραμμίζεται και από τον κυκλικό φεγγίτη, που φέρνει το φως στο καθιστικό. Το εκτυφλωτικό ελληνικό φως διεισδύει μέσα στο χώρο, μέσα από τη σκηνογραφημένη οπή της οροφής. Φωτογραφίες: Γιώργος Μεσσαριτάκης.

Σε μονοκατοικία στο Αμμούδι Ζακύνθου, σε συνέχεια με τους εσωτερικούς χώρους διημέρευσης, η πέργκολα οριοθετεί έναν σκεπαστό υπαίθριο χώρο ως βεράντα, που λειτουργεί ισότιμα με το εσωτερικό καθιστικό και επιτρέπει την κατοίκηση του κήπου. Εσωτερικός και εξωτερικός χώρος οριοθετούνται, ως μία αδιάκοπτη ενότητα. Η διαφάνεια των μεγάλων ανοιγμάτων αναιρεί τα όρια μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, ενώ όλος ο εσωτερικός χώρος διημέρευσης μετατρέπεται, όταν ανοίξουν τα συρόμενα υαλοστάσια, σε ένα μεγάλο υπαίθριο στεγασμένο χώρο. Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Θωμόπουλος.

Το κουτί περιέλιξης του ρολού κουφώματος είναι σημαντικό να τοποθετείται στη σωστή θέση σε σχέση με τις στρώσεις της θερμομόνωσης, ώστε να αποφεύγονται οι θερμογέφυρες, να εξασφαλίζεται η ενιαία στρώση της θερμομόνωσης και να
ελαχιστοποιείται η πιθανότητα ακούσιου αερισμού από τις σχισμές περιέλιξης του ρολού στα σημεία ένωσης και συναρμογής με άλλα υλικά.
Τα κουτιά, κατασκευάζονται σε συγκεκριμένες διαστάσεις και θερμομονώνονται εσωτερικά, συνήθως με πετροβάμβακα, με διαμόρφωση εκ κατασκευής (στο εργοστάσιο), ώστε να εξασφαλίζεται θερμομόνωση και ηχομόνωση, ενώ συχνά διαθέτουν ελαστικά
διαφράγματα σε όλο το μήκος τους, τα οποία βελτιώνουν ακόμη περισσότερο την ηχομόνωση του κουτιού συνολικά.

Η σημαντικότητα των κουφωμάτων στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων είναι πλέον γνωστή και αδιαμφισβήτητη. Αυτό όμως που ακόμη ανακαλύπτουμε είναι ο καταλυτικός ρόλος της συναρμογής τους σε τοιχοποιία με συστήματα εξωτερικής θερμομόνωσης για τον περιορισμό των θερμικών απωλειών.

Πρόκειται για ένα κτίριο διαμερισμάτων στην πρωτεύουσα Βαντούζ του πριγκιπάτου του Λιχτενστάιν, το οποίο πρόσφατα ολοκληρώθηκε κατόπιν διεξαγωγής μιας ενδελεχούς έρευνας και ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού που διήρκησε έξι χρόνια. Το "ενεργητικά ενεργειακό κτίριο", όπως αποκαλείται από τους δημιουργούς του Anton Falkeis και Cornelia Falkeis-Senn, σχεδιάστηκε με γνώμονα την αειφορία και με σκοπό την ενεργειακή αυτονομία και αποτέλεσε το νικητήριο έργο ενός διεθνούς αρχιτεκτονικού σχεδιασμού.

Αειφορία κατασκευής
Συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική με άλλους κλάδους της μηχανικής, όπως τη ρομποτική, τη μηχανολογία, τη δυναμική των κατασκευών, την υδραυλική και τη θερμοδυναμική, η μελετητική ομάδα falkeis²architects, που αποτελεί και το φορέα του έργου, ανέπτυξε ένα κτίριο, στο οποίο εφαρμόστηκαν αρχιτεκτονικές λύσεις και ενσωματώθηκαν καινοτόμοι τεχνολογίες με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης στο επίπεδο του ενεργειακού σχεδιασμού και της κατασκευής του φέροντος οργανισμού. Όσον αφορά στον πρώτο, η βιωσιμότητα του κτιρίου επιτυγχάνεται με τη χρήση αποκλειστικά ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών ιδιοκατανάλωσής του και την εγκατάσταση νέων τεχνολογιών για τη ρύθμιση του μικροκλίματος στο εσωτερικό του κτιρίου. Στο επίπεδο της κατασκευής, ο σχεδιασμός και η διανομή των δομικών στοιχείων του φέροντος οργανισμού έγιναν με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτρέπεται η εκ νέου οργάνωση και ο επανασχεδιασμός του χώρου σε μελλοντικό χρόνο, κατά τη διάρκεια ζωής του κτιρίου, χωρίς καμία επίπτωση στα δομικά στοιχεία του σκελετού.

Σχεδιασμός κελύφους
Ο σχεδιασμός του φέροντος οργανισμού προέκυψε από το συνδυασμό της υπολογιστικής γε-
ωμετρίας και της στατικής ανάλυσης. Ειδικότερα, εφαρμόστηκε το τρισδιάστατο γεωμετρικό μοντέλο του διαγράμματος Voronoi, η αρχή λειτουργίας του οποίου έγκειται στη δημιουργία
πολύεδρων κελιών, οι ακμές των οποίων συνιστούν τα δομικά στοιχεία του στατικού συστή-
ματος. Αυτό το μοντέλο δεν χαρακτηρίζεται από την επαναληψιμότητα των κόμβων, όπως τα
συμβατικά μοντέλα στατικής ανάλυσης, αλλά από κελιά ακανόνιστου σχήματος και πολύπλο-
κης γεωμετρίας, προσφέροντας ευελιξία στο σχεδιασμό σύνθετων δομικών συστημάτων,
υψηλής αντοχής σε κάμψη και εφελκυσμό. Πλέον του πρωτοποριακού δομικού συστήματος, η
ομάδα μελετών σχεδίασε ένα κινούμενο εξωτερικό κέλυφος, το οποίο προσαρμόζεται στις κλιματικές συνθήκες, ώστε από τη μία να αξιοποιείται η ηλιακή ακτινοβολία προς παραγωγή ενέργειας και από την άλλη να ρυθμίζεται το μικρόκλιμα του εσωτερικού του κτιρίου και κατ’ επέκταση να μειώνονται οι ενεργειακές του απαιτήσεις. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλε και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των εξωτερικών όψεων του κτιρίου. Οι falkeis²architects ανέπτυξαν ένα σχεδιαστικό εργαλείο βέλτιστης κατανομής της μάζας του κτιρίου με σκοπό τη μέγιστη έκθεση των εξωτερικών επιφανειών στην ηλιακή ακτινοβολία. Ως εκ τούτου οι επιφάνειες της κάθε όψης διαμορφώνονται διαφορετικά, ανάλογα με τον προσανατολισμό τους σε σχέση με την κίνηση του ήλιου. Αναλυτικότερα, στην ανατολική όψη, όπου αποκαλύπτεται το στατικό σύστημα του κτιρίου με τη μορφή του γεωμετρικού μοντέλου Voronoi, υπάρχουν ειδικά κινούμενα "κλιματικά πτερύγια". Η νότια πλευρά αποτελείται από μία κεκλιμένη επιφάνεια, η βόρεια πλευρά είναι κατακόρυφη και τυφλή, ενώ η δυτική πλευρά χαρακτηρίζεται από έντονες εσοχές.

Παραγωγή ενέργειας
Το "ενεργητικά ενεργειακό κτίριο" λειτουργεί ως ηλιακός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής με δυνατότητα αποθήκευσης του πλεονάσματος της ενέργειας στους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών μονάδων της περιοχής. Για τις ανάγκες του έργου κατασκευάστηκαν προηγμένα φωτοβολταϊκά συστήματα, με συντελεστή μετατροπής ίσο με 2,9, τα οποία εγκαταστάθηκαν στην οροφή και στη νότια πλευρά του κτιρίου. Ειδικότερα, στην οροφή τοποθετήθηκαν ανιχνευτές δύο αξόνων, επάνω στους οποίους προσαρμόστηκαν 13 φωτοβολταϊκά πετάσματα. Το σύστημα δύο αξόνων είναι συνδεδεμένο με ένα λογισμικό ελέγχου, το οποίο ρυθμίζει την κίνηση του ιχνηλάτη σε σχέση με την κίνηση του ήλιου, ενώ παράλληλα επεξεργάζεται τα μετεωρολογικά δεδομένα που λαμβάνουν οι αισθητήρες ανέμου και ηλιακής ακτινοβολίας. Έτσι, σε περίπτωση υψηλών ανέμων τα φωτοβολταϊκά πετάσματα μετακινούνται στην οριζόντια θέση, ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι ανεμοπιέσεις και τα αντίστοιχα οριζόντια φορτία που επιβαρύνουν το κτίριο.

Θέρμανση και ψύξη κτιρίου
Για την κάλυψη μέρους των αναγκών του κτιρίου σε θέρμανση και ψύξη, πέρα από τη γεωθερμία, αξιοποιείται η ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της νύχτας, αντίστοιχα, μέσω ειδικών "κλιματικών πτερυγίων". Τα πτερύγια είναι αναρτημένα στην ανατολική και δυτική όψη του
κτιρίου και αποτελούν τμήμα ενός ενιαίου κινούμενου κελύφους. Απορροφούν ενέργεια από το εξωτερικό περιβάλλον και την αποδίδουν στο εσωτερικό του. Η αρχή λειτουργίας του συστήματος βασίζεται στις ιδιότητες του υλικού αλλαγής φάσης PCM (phase change material), το οποίο είναι ενθυλακωμένο εντός των πτερυγίων, να αποθηκεύει (ή να εκπέμπει) λανθάνουσα θερμότητα, όταν μεταπίπτει από στερεό σε υγρό (ή αντιστρόφως). Στη δυτική πλευρά έχουν εγκατασταθεί 4 κινούμενα πτερύγια συνολικού εμβαδού 24 m², τα οποία καλύπτουν το 10% των θερμικών αναγκών του κτιρίου, ενώ στην ανατολική πλευρά έχουν εγκατασταθεί 3 κινούμενα πτερύγια συνολικού εμβαδού 15 m², τα οποία καλύπτουν το 15% της απαιτούμενης ενέργειας σε ψύξη. Τα θερμικά πτερύγια είναι ανοικτά κατά τη διάρκεια της ημέρας και απορροφούν την ηλιακή ενέργεια κατά τους χειμερινούς μήνες, με αποτέλεσμα να συντελείται τήξη του υλικού αλλαγής φάσης σε θερμοκρασία 31°C, να αποθηκεύεται η θερμότητα στο εσωτερικό του και να αποδίδεται εντός του κτιρίου με τη μορφή θερμού αέρα. Αντιστρόφως, τα ψυκτικά πτερύγια είναι ανοικτά κατά τη διάρκεια της νύκτας τη θερινή περίοδο, αποθηκεύουν το ψυκτικό φορτίο στους 21°C, όταν η πήξη του υλικού PCM λαμβάνει χώρα, και το αποδίδουν μέσω του συστήματος αερισμού στο εσωτερικό του κτιρίου.
Συνοπτικά, η χρήση του γεωμετρικού μοντέλου Voronoi, η εφαρμογή ενός κινούμενου κελύφους, η εγκατάσταση συστημάτων αξιοποίησης της ηλιακής ακτινοβολίας και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός των όψεων σε συνάρτηση με τον προσανατολισμό τους συνέβαλαν στη δημιουργία ενός κτιρίου που λειτουργεί ως ζωντανός οργανισμός, άρρηκτα συνδεδεμένου με το εξωτερικό του περιβάλλον.