Το συγκρότημα κατοικιών "Legea" αναπτύσσεται στην περιοχή Καλλιράχη της Θάσου, σε ένα εκτός σχεδίου αγροτεμάχιο, που αποτελεί μέρος ενός ιδιαίτερου φυσικού τοπίου, με έντονη κλίση εδάφους και πυκνή βλάστηση.
Το έργο αποτελείται από τρεις κατοικίες, οι δυο από τις οποίες είναι πανομοιότυπες και αναπτύσσονται σε δύο επίπεδα. Στο επίπεδο του ισογείου διατάσσονται μια ενιαία σαλοκουζίνα, ένα υπνοδωμάτιο και ένα λουτρό, ενώ στον όροφο δύο ακόμη υπνοδωμάτια και ένα λουτρό. Η τρίτη κατοικία διαφοροποιείται, καθώς είναι ισόγεια, με σοφίτα και υπόγειο. Στο ισόγειο οργανώνονται η σαλοκουζίνα, ένα υπνοδωμάτιο κι ένα λουτρό, ενώ στη σοφίτα άλλο ένα υπνοδωμάτιο με λουτρό.
Η σημαντικότερη πρόκληση που αντιμετωπίστηκε κατά το σχεδιασμό ήταν η ενσωμάτωση του συνολικού όγκου του έργου στο φυσικό τοπίο, με στόχο την ανάδειξη και όχι την αλλοίωση της ταυτότητας του. Στο επίπεδο του ισογείου, αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση της πέτρας, που εναρμονίζεται απόλυτα με το φυσικό έδαφος και δίνει την αίσθηση ότι τα κτίρια αποτελούν συνέχεια του, διαρρηγνύοντας τα όρια μεταξύ φυσικού και δομημένου χώρου. Οι όγκοι των ορόφων, με το λευκό τους χρώμα και την αυστηρή γεωμετρία, έρχονται να ανατρέψουν αυτή τη συνθήκη. Μοιάζουν με πρίσματα, με έντονη διαφάνεια, που αιωρούνται πάνω από το φυσικό έδαφος, προσθέτοντας δυναμισμό στη συνολική σύνθεση.
Ο συνολικός όγκος κάθε κατοικίας βρίσκεται σε διαφορετικό επίπεδο και έχει ελαφρώς διαφορετικό προσανατολισμό, ώστε να εξασφαλίζεται η καλύτερη δυνατή θεά προς τη θάλασσα αλλά και η ιδιωτικότητα των ενοίκων. Έτσι οι χώροι διημέρευσης και οι ημιυπαίθριοι χώροι των κατοικιών δεν έχουν άμεση οπτική επαφή μεταξύ τους. Το ίδιο συμβαίνει και με το επίπεδο της πισίνας, που διαφοροποιείται τόσο σε σχέση με τον εξωτερικό χώρο φαγητού, όσο και ανάμεσα στις κατοικίες.
Η σχέση των χώρων διημέρευσης με τον εξωτερικό χώρο της πέργκολας είναι άμεση, χωρίς αυστηρά όρια, πράγμα που επιτυγχάνεται με τα μεγάλα ανοίγματα και τις χαράξεις των υλικών του δαπέδου. Υλικά όπως το μάρμαρο γλιστρούν από κατακόρυφες επιφάνειες στο εσωτερικό και στη συνέχεια στο εξωτερικό δάπεδο υπογραμμίζοντας τη ροϊκότητα των χώρων και προσδίδοντας μια αίσθηση καθαρότητας και πολυτέλειας. Η πέτρα, το ξύλο και το λευκό χρώμα τονίζουν αυτά τα στοιχεία και συνεργάζονται με το φως στην ανάδειξη της αρχιτεκτονικής σύλληψης.

Οι κατακόρυφοι τοίχοι νερού μπορούν να είναι κατασκευασμένοι από οπλισμένο σκυρόδεμα, μέταλλο ή γυαλί.

Λεπτομέρεια κλιμακοστασίου σε κτίριο γραφείων στη Νορβηγία.
Φωτογραφία: Ivar Kvaal

Το νέο κτίριο, που στεγάζει το εργαστήριο "Malcolm H. Wiener" της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, διασπάται σε δύο ανεξάρτητους όγκους, οι οποίοι φέρουν κεραμοσκεπή και ενοποιούνται μορφολογικά και λειτουργικά μέσω ενός μικρότερου όγκου με επίπεδη οροφή και διαφανείς όψεις. Σ’ αυτό το χαμηλότερο κεντρικό πυρήνα με τη γυάλινη πρόσοψη, οργανώνεται η κεντρική είσοδος και η υποδοχή, ενώ στο επίπεδο του ορόφου, εξωτερικά του γυάλινου όγκου με τους τριπλούς ενεργειακούς υαλοπίνακες, τοποθετήθηκαν ξύλινες περσίδες σε οδηγό επί μεταλλικής διατομής. Τέλος, στα δάπεδα έγινε χρήση βινυλικής επίστρωσης με μία χάραξη εναλλαγής χρωματισμών.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ & ΕΠΙΒΛΕΨΗ: Κ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ και X2ARCHITECTURE

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΜΠΑΜΠΗΣ ΛΟΥΙΖΙΔΗΣ

Η πλατφόρμα "Followgreen" αποτελεί ένα ολοκληρωμένο, ψηφιακό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και επιβράβευσης των πολιτών, για τους δήμους που επιθυμούν να ενσωματώσουν σύγχρονα εργαλεία στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας και των αρχών που επιτάσσει μία "έξυπνη πόλη". Αυτή η καινοτόμος διαδικτυακή πλατφόρμα αποτελεί το συνδετικό κρίκο των περιβαλλοντικών προγραμμάτων που εφαρμόζονται στους δήμους με τους πολίτες, μέσα από ένα εύχρηστο, ευχάριστο και διαδραστικό περιβάλλον. Κύριος στόχος της πρωτοβουλίας είναι η εμβάθυνση της ενημέρωσης για τα προγράμματα ανακύκλωσης, ενώ ταυτοχρόνως ενισχύεται η τοπική οικονομία και τα καταστήματα της πόλης και οι πολίτες κινητοποιούνται και συμμετέχουν πιο ενεργά σε δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Ο κάθε χρήστης δημιουργεί δωρεάν λογαριασμό και ενημερώνεται έτσι για τις δράσεις των προγραμμάτων του δήμου στον οποίο ανήκει. Κατόπιν, μπορεί να κερδίζει πόντους από άρθρα, βίντεο, κουίζ για την ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση και την κυκλική οικονομία, τους οποίους και έχει τη δυνατότητα να εξαργυρώνει σε προσφορές για προϊόντα και υπηρεσίες των συνεργαζόμενων τοπικών επιχειρήσεων. Παράλληλα, στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών δράσεων εντός των σχολικών μονάδων, η πλατφόρμα ενεργοποιεί τη μαθητική κοινότητα με εικαστικά δρώμενα και ημερίδες με θέμα την ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση και την πρόληψη. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει κανείς στο σύνδεσμο: https://www.followgreen.gr.

Εκδόθηκε Εγκύκλιος του γενικού γραμματέα χωρικού σχεδιασμού και αστικού περιβάλλοντος του Υ.Π.Εν., που αφορά στις ελάχιστες εσωτερικές διαστάσεις θαλάμου ανελκυστήρα σε υφιστάμενα κτίρια κατοικιών. Με την εγκύκλιο δίνονται διευκρινίσεις για τις τεχνικές οδηγίες προσαρμογής υφιστάμενων κτιρίων και υποδομών για την προσβασιμότητα αυτών σε άτομα με αναπηρία και εμποδιζόμενα άτομα. Βάσει των διατάξεων του άρθρου 27 του ν. 4067/2012 "Νέος Οικοδομικός Κανονισμός", ειδικά για την περίπτωση των υφιστάμενων κτιρίων με συγκεκριμένες χρήσεις, επιτρέπεται κατ` εξαίρεση η πρόβλεψη ανελκυστήρα με τις ελάχιστες εσωτερικές διαστάσεις θαλάμου 1,00 x 1,25 (m), όπως προβλέπει το πρότυπο ΕΛΟΤ: ΕΝ 81-701 για ένα χρήστη αναπηρικού αμαξιδίου. Ακόμη, η κατασκευή ανελκυστήρα με τις ελάχιστες εσωτερικές διαστάσεις θαλάμου επιτρέπεται σε υφιστάμενα κτίρια κατοικιών, που δεν διαθέτουν ανελκυστήρα–λόγω μη σχετικής απαίτησης κατά το χρόνο ανέγερσής τους– και στην περίπτωση καθ' ύψος προσθήκης ορόφων με χρήση κατοικίας, εφόσον επιβάλλεται να εξασφαλίζεται αυτόνομη και ασφαλής οριζόντια και κατακόρυφη προσπέλαση από άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα. Στις περιπτώσεις υφιστάμενων κατοικιών, οι οποίες βάσει του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου δεν έχουν υποχρέωση προσαρμογής, όταν για λόγους εξασφάλισης προσβασιμότητας (κατακόρυφη κυκλοφορία) προκύπτει η αναγκαιότητα κατασκευής ανελκυστήρα, εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις της παραπάνω απόφασης.

Ο όρος "Nature-based solutions" (NbS - Λύσεις βασισμένες στη φύση) εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000 για να δοθεί έμφαση στη σημασία της προστασίας της βιοποικιλότητας για τον περιορισμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Αποτελεί εξέλιξη προηγούμενων εννοιών, όπως της αειφορίας, της ανθεκτικότητας, της διαχείρισης οικοσυστημάτων, των πράσινων και μπλε υποδομών κ.ά. Στις λύσεις, που βασίζονται στη φύση, εντάσσονται εφαρμογές όπως η δημιουργία χώρων πρασίνου, οι πράσινες παρεμβάσεις σε κτίρια (φυτεμένα δώματα, κατακόρυφες φυτεύσεις), η χρήση φυσικών υλικών, τα αειφόρα συστήματα διαχείρισης ομβρίων υδάτων, οι κήποι βροχής, η κομποστοποίηση, κ.ά. Βασικοί στόχοι των παρεμβάσεων είναι η ενίσχυση της βιωσιμότητας των πόλεων, η αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων, αλλά και η ενίσχυση της ανθρώπινης ευημερίας. Η ανάπτυξη των στρατηγικών και του σχεδιασμού αυτών των λύσεων υποστηρίζεται με εργαλεία και τεχνικές παραμετροποίησης με διαφορετικά επίπεδα πολυπλοκότητας και ακρίβειας. Σημαντική, για την επιλογή βιώσιμων λύσεων, προσαρμοσμένων στις τοπικές συνθήκες και αποδεκτών από τους τελικούς χρήστες, είναι η εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών σε διαδικασίες συνσχεδιασμού και συνδιαχείρισης. Η χρήση των NbS για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής προωθείται στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών και πολιτικών και χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα, που αφορούν στο κλίμα, στη βιοποικιλότητα, στο περιβάλλον και στην προστασία από καταστροφές.

Το προτεινόμενο νομοσχέδιο θεσπίζει πλαίσιο για την αστική αναζωογόνηση και την ανάπλαση των πόλεων, των οικισμών και τμημάτων αυτών, καθώς και για τη διαδικασία παρέμβασης για την αποκατάσταση και επανάχρηση των εγκαταλελειμμένων κτισμάτων. Ακόμη περιλαμβάνει ειδικές πολεοδομικές και χωροταξικές ρυθμίσεις για την επίλυση ειδικότερων ζητημάτων, όπως για παράδειγμα της δυνατότητας εγκατάστασης και λειτουργίας πιλοτικών εγκαταστάσεων πλωτών φωτοβολταϊκών σε θαλάσσιο χώρο. Δεδομένου ότι η καινοτόμος τεχνολογία τους συνιστά μια εξαιρετικά φιλική για το περιβάλλον και διεθνώς ανερχόμενη μέθοδο παραγωγής ενέργειας, αυτή η μέθοδος μπορεί να λειτουργήσει ταυτόχρονα και ως μοχλός ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Μέσω της εφαρμογής του πραγματοποιούνται σημειακές τροποποιήσεις των νομοθετικών ρυθμίσεων που αφορούν στον έλεγχο οικοδομικών αδειών και αυθαίρετων κατασκευών, προκειμένου εν συνεχεία να καταστεί δυνατή η πλήρης ενεργοποίηση της διαδικασίας ελέγχου μέσω ελεγκτών. Μ' αυτόν τον τρόπο θα εντοπιστούν υφιστάμενα αυθαίρετα, αλλά θα αποφευχθεί και η δημιουργία νέων αυθαιρέτων. Βασικός στόχος του νομοσχεδίου είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών μέσω της αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Δημιουργείται έτσι ένα συνεκτικό, απλό και σύγχρονο πλαίσιο για την αστική αναζωογόνηση, μέσω του οποίου ο φορέας ανάπλασης θα δύναται να εκπονήσει και να υλοποιήσει προγράμματα κλιματικής ουδετερότητας, έξυπνης πόλης, διαχείρισης αρχιτεκτονικής κληρονομιάς κ.ά.

To ψυχοθεραπευτικό ιατρείο, βρίσκεται στην Αρετσού, Καλαμαριά και κατέχει μια ειδυλλιακή θέση λόγω του σκηνογραφικού περιβάλλοντος και της άμεσης επαφής με τον θαλάσσιο ορίζοντα του Θερμαϊκού κόλπου. Γνωρίζοντας πως η επίσκεψη σε ένα γιατρό συνοδεύεται από ανάμεικτα συναισθήματα προσμονής, προσδοκίας και κατά συνέπεια αγωνίας για τον επισκέπτη, κύριο μέλημα της αρχιτεκτονικής σύνθεσης ήταν η δημιουργία μιας χωρικής εμπειρίας με έντονα τα στοιχεία άνεσης, ηρεμίας και φιλικής ατμόσφαιρας.
Το ιατρείο που αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα χρειάστηκε να ανακαινιστεί ριζικά για να υποδεχτεί τη νέα του χρήση. Πρωταρχική επιδίωξη ήταν να συνδυαστούν οι λειτουργικές ανάγκες, η διαρρύθμιση του ακινήτου και οι προδιαγραφές ενός σύγχρονου ιατρείου με τη δημιουργία ενός χώρου λιτού και φιλόξενου. Τα πολλαπλά σενάρια κινήσεων μέσα στο ιατρείο, η πάγια διάκριση των χώρων σε εξεταστήριο, γραφείο ιατρού και αίθουσα αναμονής διατηρήθηκαν όπως προστάζουν οι κανόνες υγιεινής και λειτουργίας. Πυκνωτής όλων των κινήσεων αποτελεί το εσωτερικό αίθριο που καλύπτει τον χώρο του κλιμακοστασίου. Ο σύνθετος αυτός άξονας κίνησης είναι στην ουσία η ραχοκοκκαλιά του ιατρείου καθώς γύρω του αρθρώνονται όλοι οι επιμέρους χώροι κίνησης και στάσης.
Ο χωρικός αυτός σχεδιασμός και η νοητή κατεύθυνση των χρηστών αποτέλεσε την χορογραφική έμπνευση για την αλληλουχία των χωρικών εμπειριών. Στον "χορό" αυτόν καταλυτικό ρόλο αποτέλεσε η παλέτα των υλικών μέσω των οποίων, επιλέχθηκε να δοθεί ρυθμός και κίνηση συχνά σε αντιπαραβολή με το σενάριο του κάθε χώρου. Ένα σταθερό τέμπο κάθετων δοκών διαταράσσει την «αμηχανία» του χώρου υποδοχής που "οικειοποιείται" ακόμα περισσότερο με τον κατακόρυφο φυτεμένο τοίχο. Η γραμματεία-υποδοχή χωροθετήθηκε λειτουργικά και συμβολικά στην κεντρική ζώνη του ενιαίου χώρου ως συνέχεια του εσωτερικού αιθρίου. Σε άμεση συνέχεια με το χώρο της γραμματείας εκατέρωθεν αυτής, χωροθετούνται η αίθουσα σεμιναρίων και δύο εξεταστήρια, εξασφαλίζοντας την απαραίτητη ιδιωτικότητα και ηχομόνωση. Οι βοηθητικοί και οι υγροί χώροι ολοκληρώνουν τη λειτουργική διαρρύθμιση του ισογείου επιπέδου.
Στο δεύτερο επίπεδο επιλέχθηκε η διαρρύθμιση των γραφείων των ιατρών με τις δυο ξεχωριστές αναμονές να τις διακρίνει ο κατακόρυφος φυτεμένος τοίχος. Ένα μεγάλο κατώφλι ανάμεσα στο εξεταστήριο και το χώρο αναμονής, απομονωμένος και ταυτόχρονα οργανικό και αναπόσπαστο κομμάτι όλου το χώρο. Η θύρα με την κρυφή στήριξη, τμήμα της ξύλινης επένδυσης σε επιστρέφει στην αναμονή, μια αέναη λούπα κινήσεων. Το γραφείο του ιατρού με το δυναμικό σχήμα σε άμεσο διάλογο με το άνετο καθιστικό εγκαθιστούν ένα διακριτό zoning ανάμεσα στον προσωπικό χώρο εργασίας και το εξεταστήριο. Στο μέσον αυτού του διπόλου κυριαρχούν δυο περιστρεφόμενες πολυθρόνες, ενώ ο χώρος στέφεται από δυο φατνώματα με κρυφό φωτισμό και ξύλινη επένδυση.
Το σύνολο του εξοπλισμού και των κατασκευών του ιατρείου σχεδιάστηκε και επιλέχθηκε με γνώμονα τη διαμόρφωση μιας ατμόσφαιρας από φόρμες και κατασκευές που να υπακούν στις σύγχρονες υγειονομικές και ιατρικές προδιαγραφές. Ο χώρος συνολικά, αντιμετωπίστηκε ως ένα υπόβαθρο ανάπτυξης εναλλακτικών διαδρομών και πολλαπλών στάσεων-Υποδοχή, αναμονή, εξέταση, περισυλλογή, κίνηση, στάση, αποφυγή, απομόνωση, θεραπεία, συνάντηση. Οι χωρικές ποιότητες που δημιουργούνται είναι αποτέλεσμα της πολυπλοκότητας που ορίζει ο χειρισμός των ορίων της κάτοψης αλλά και της υλικότητας του χώρου. Επιλογές που συνδυάζουν τις λιτές γραμμές, ζεστές γήινες αποχρώσεις , φυσικά υλικά και ουδέτεροι τόνοι του γκρι εναλλάσσονται σε όλους τους χώρους.
Το Stress center, έντονα λιτό, ατμοσφαιρικό και φιλόξενο επιδιώκει να λειτουργήσει σαν ένας αστικός πυκνωτή και με αυτό τον τρόπο το ιατρείο γίνεται θύλακας ετερόκλιτων και παράλληλων δραστηριοτήτων, ένας αστικός πόλος θεραπείας και ίασης.

Το συγκρότημα χωροθετείται σε οικόπεδο 5875.17 m2 στη Νικήτη Χαλκιδικής του Δήμου Σιθωνίας. Αποτελείται από δώδεκα ανεξάρτητα κτίρια που καλύπτουν συνολική επιφάνεια 1366,41 m2, με συνολική δόμηση 2320,38 m2 και αναπτύσσονται σε δυο ορόφους.
Στον υπαίθριο χώρο τοποθετήθηκαν μία κολυμβητική δεξαμενή σύνθετου σχήματος 119,71 m2 βάθους από 1,00 - 1,60 (m) και μία παιδική 29,20 m2 και βάθους 0,50m. Δίπλα στην πισίνα χωροθετείται μία πέργκολα.
Αρχικά τέθηκαν οι στόχοι για την πλήρη ένταξη στο περιβάλλον, ενώ στη συνέχεια μελετήθηκε η προσαρμογή της σύνθεσης στην κλίμακα της περιοχής και τέλος η αναγνωρισιμότητα των όγκων ανάλογα με τη χρήση τους.
Η αρχιτεκτονική σύνθεση επιδιώκει τον καταμερισμό των πολλών τετραγωνικών μέτρων σε ανεξάρτητους όγκους με σκοπό την διατήρηση της μικροκλίμακας της περιοχής. Σε καμία περίπτωση δεν θέλαμε τη δημιουργία ενός ενιαίου μετώπου. Η διάσπαση των όγκων δημιουργεί την αίσθηση της γειτονιάς και του οικισμού.
Στη συνέχεια επιδιώξαμε, η αρχιτεκτονική σύνθεση να είναι άρτια και ενδιαφέρουσα και να επικεντρώνεται στην ορθολογική οργάνωση με στόχο την αποτελεσματικότητα και την πρακτικότητα στη λειτουργία του συγκροτήματος. Ακόμη να αποτελεί μια σύγχρονη αρχιτεκτονική πρόταση με καθαρούς όγκους ευθείες γραμμές, διαφάνεια αλλά και να συνυπάρχει με τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία της περιοχής όπως η πέτρα και το ξύλο.
Σε κάθε περίπτωση εξασφαλίζεται η ιδιωτικότητα και η απρόσκοπτη ελεύθερη θέα από κάθε κατοικία ή διαμέρισμα στον υπαίθριο κοινόχρηστο χώρο αλλά και στον ανοιχτό ορίζοντα προς τη θάλασσα, μέσω της μελετημένης διάταξης των μονάδων στο οικόπεδο.
Ακόμη λαμβάνοντας υπόψη το ευρύτερο φυσικό περιβάλλον και τη μορφολογία του εδάφους, με την ίδια προσοχή μελετήθηκε και ο εξωτερικός χώρος, με τις προσβάσεις και τους χώρους αναψυχής αλλά και την κεντρική πισίνα, γύρω από την οποία συγκεντρώνονται οι περισσότερες λειτουργίες του συγκροτήματος. Σε ολόκληρο τον περιβάλλοντα χώρο έχουν προβλεφθεί οι προσβάσεις από Α.Μ.Κ.
Όλα τα κιγκλιδώματα των κατοικιών είναι από διαφανές τζάμι 2 triplex 1+1εκ. χωρίς χρωματισμό.
Στην περίφραξη δεν προβλέπεται κιγκλίδωμα πέραν του στηθαίου από εμφανές σκυρόδεμα , το οποίο έχει λευκό χρώμα όμοιο των κατοικιών.
Η επιστέγαση των κτιρίων έγινε με γίηνη απόχρωση σε κεραμιδί χρώμα.
Οι κλιματιστικές μονάδες τοποθετήθηκαν στις στέγες των κτιρίων στην εσωτερική πλευρά του συγκροτήματος, προς την πισίνα. Μπροστά από τις κλιματιστικές μονάδες τοποθετήθηκαν περσίδες, οι οποίες παρεμβάλλονται μεταξύ των στηθαίων για λόγους απόκρυψης και αερισμού των κλιματιστικών μονάδων αλλά και για αρχιτεκτονικούς λόγους, ώστε να διασπάται το μεγάλο μήκος του στηθαίου και να αποφευχθεί η δημιουργία ενός ενιαίου όγκου στη στέψη των κατοικιών. Οι περσίδες αυτές τοποθετούνται στις όψεις των κατοικιών που βρίσκονται στο εσωτερικό του συγκροτήματος.