Το πορώδες πέπλο που τυλίγει ολόκληρο το κτίριο, φιλτράροντας το φως της ημέρας, είναι φτιαγμένο από ρομβοειδή στοιχεία από σκυρόδεμα, ενισχυμένο με ίνες γυαλιού (GFRC), με υποστήριξη από ατσάλινο σκελετό 650 τόνων.
Φωτογραφία: Benny Chan

ΕΙΔΗ, ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ
Τα υλικά και η διαφορετική ποιότητα των υφών τους έχουν ιδιαίτερη σημασία για την αρχιτεκτονική και φέρουν σημαντικό μέρος από το νόημα και την εικόνα ενός έργου. Οι πειραματισμοί με νέα υλικά, με ιδιαίτερα χρώματα, διαφάνεια, και ανακλαστικότητα έχουν οδηγήσει σε νέες χυτές επιφάνειες ως στοιχεία επένδυσης τόσο για εξωτερική όσο και εσωτερική χρήση.

Στο συγκρότημα κοινωνικών κατοικιών "Habitations Saint-Michel Nord" στον Καναδά, οι αρχιτέκτονες επανασχεδίασαν ένα παλιό εγκαταλελειμμένο κτίριο, χρησιμοποιώντας περισσότερο χρώμα- διατηρώντας το ξύλινο πλαίσιο των κτιρίων που προϋπήρχε- και προσθέτοντας χαρακτηριστικές σπειροειδείς σκάλες, έτσι ώστε να δώσουν σε όλους τους κατοίκους άμεση πρόσβαση στα διαμερίσματά τους.
Φωτογραφίες: James Brittain, Πηγή: v2com

Το νέο Συγκρότημα Φοιτητικών Εστιών του Πανεπιστήμιου Κύπρου στη Λευκωσία φιλοδοξεί να δράσει ενοποιητικά για ολόκληρη την υπό ανάπτυξη περιοχή και συνδετικά ακολουθώντας τον υφιστάμενο κεντρικό κάθετο άξονα που συνδέει τη βόρεια είσοδο της πανεπιστημιούπολης με τον χώρο ανάπτυξης των εστιών. Με την δημιουργία του νέου συγκροτήματος εδραιώνεται ένα βιοκλιματικό και αειφόρο συγκρότημα κατοίκησης και φοιτητικής ζωής, το οποίο δύναται να αποτελέσει ένα νέο τοπόσημο εντός της πανεπιστημιούπολης.
Κυρίαρχο ζήτημα που μας απασχόλησε κατά το σχεδιασμό ήταν η δυνατότητα ταύτισης των νέων, διαφορετικών κατοίκων με το νέο αυτό συγκρότημα καθώς και η δυνατότητα οικειοποίησής του, σαν ένα χώρο κατοικίας αλλά ταυτόχρονα έμπνευσης, δημιουργίας, περισυλλογής, χαλάρωσης και αναψυχής.
Βασική πρόθεση της πρότασης ήταν η κατανομή των απαιτούμενων δωματίων σε έξι διαφορετικά κτίρια, για λόγους ασφάλειας και καλύτερης λειτουργίας των εστιών, τα οποία λειτουργούν αυτόνομα αλλά συνδέονται και συνυπάρχουν με τα διπλανά τους. Κάθε κτίριο αποφασίστηκε να έχει κυκλοτερές σχήμα, το οποίο επιτρέπει οπτικές φυγές μεταξύ των ενοίκων διαφορετικών ορόφων, διευκολύνοντας την οικειοποίηση αλλά και την συνύπαρξη διαφορετικών ατόμων. Τα δωμάτια οργανώνονται σε πέντε πλευρές γύρω από ένα φυτεμένο αίθριο, και σε ισάριθμους ορόφους, με τις γωνίες να δέχονται είτε τις κοινές χρήσεις, είτε την κατακόρυφη επικοινωνία. Με αυτό το τρόπο κάθε δωμάτιο έχει διαφορετική θέαση του περιβάλλοντος τοπίου της Αθαλάσσας, κάνοντας το μοναδικό, ενώ το συνολικό σχήμα των εστιών δίνει μια ισχυρή αίσθηση ταυτότητας, διαχωρίζοντας την κατοίκηση από τις υπόλοιπες λειτουργίες της πανεπιστημιούπολης.
Ένα έβδομο κτίριο παρόμοιας μορφής, στο κέντρο του γηπέδου και πάνω στον υφιστάμενο κεντρικό κάθετο άξονα, παραλαμβάνει τους κοινόχρηστους χώρους του συμπλέγματος. Το κτίριο αυτό, καθώς βρίσκεται σε κομβικό σημείο, εύκολα προσβάσιμο τόσο από τους ενοίκους όλων των κτιρίων όσο και από το σύνολο της πανεπιστημιούπολης, αποτελεί την καρδιά του συγκροτήματος. Εκεί δημιουργείται μια υπαίθρια πλατεία, γύρω από την οποία τοποθετούνται οι χώροι αναψυχής και εμπορίου των εστιών, αλλά και ο τομέας διαχείρισης και συντήρησης του συμπλέγματος.

Στην αγορά "Famalicão Municipal Market" στην Πορτογαλία ο κύριος όγκος του κτιρίου διατηρήθηκε και αποκαταστάθηκε, δημιουργώντας μία ιδιαίτερη όψη μεταλλικής κατασκευής με τη μορφή μιας "σπασμένης" – κυματιστής γραμμής. Το περίβλημα αυτό εγγυάται τη σκίαση και την προστασία από τις καιρικές συνθήκες, ενώ η κυματιστή γραμμή στο σχέδιο του παραπέμπει στο τριγωνικό σχήμα του πύργου, του παλιού κτιρίου στο οποίο στεγαζόταν η αγορά.
Φωτογραφίες: Ivo Tavares Studio

Το διαμέρισμα βρίσκεται στο ισόγειο μιας τυπικής πολυκατοικίας της εποχής του Haussmann, στο Neuilly-sur-Seine στο Παρίσι. Χρονολογείται στα μέσα του 19ου αιώνα και καλύπτει επιφάνεια περίπου 400 m². Οι ιδιοκτήτες, μια πενταμελής οικογένεια, ζήτησαν από την αρχιτεκτονική ομάδα ένα μοντέρνο διαμέρισμα που να σέβεται την αρχιτεκτονική κληρονομιά του κτιρίου.
Το διαμέρισμα οργανώνεται γύρω από έναν κεντρικό επιβλητικό διάδρομο, ο οποίος διαχωρίζει την κατοικία σε δύο πτέρυγες: η νότια πτέρυγα στεγάζει τους χώρους διημέρευσης και η βόρεια τα υπνοδωμάτια. Δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στο σχεδιασμό του διαδρόμου, καθώς αποτελεί τον πυρήνα του σπιτιού. Η συνθήκη του περιορισμένου φυσικού φωτός στο χώρο αυτό βελτιώθηκε με την τοποθέτηση μιας λευκής ανακλαστικής μεμβράνης στην οροφή.
Η συνολική χρωματική παλέτα του σπιτιού χαρακτηρίζεται από φωτεινούς τόνους στους τοίχους και έντονα χρώματα σημειακά από τα έπιπλα και τα έργα τέχνης. Οι περίτεχνες λεπτομέρειες της του κτιρίου βάφτηκαν λευκές και έρχονται σε αντίθεση με τα μοντέρνα στοιχεία των επίπλων και των ξυλουργικών στοιχείων. Όλα τα αυθεντικά μεταλλικά εξαρτήματα και αντικείμενα, όπως πόμολα και φωτιστικά, συντηρήθηκαν με προσοχή όπως επίσης και το παλιό ξύλινο δάπεδο.
Η κουζίνα είναι ένας ιδιαίτερα κοινωνικός χώρος για αυτό το σπίτι –χώρος τον οποίο η οικογένεια "ζει", συγκεντρωμένη καθημερινά σε διάφορες στιγμές της ημέρας, οπότε αποφασίστηκε η μετακίνηση του σε ένα πιο κεντρικό, μεγαλύτερο χώρο της κάτοψης, πρακτικά ανταλλάσσοντας θέση με το αρχικό κύριο υπνοδωμάτιο.
Το έπιπλο της κουζίνας εισάγει ένα σύγχρονο σχεδιασμό σε ένα μεγάλο χώρο με έντονο διάκοσμο. Μια μακριά νησίδα τοποθετείται στον επιμήκη άξονα του δωματίου. Τα λευκά απλά ντουλάπια αναδεικνύουν το περίτεχνο τζάκι.
Στο καθημερινό σαλόνι, ευθέως απέναντι από την κουζίνα, η πράσινη βιβλιοθήκη δημιουργεί ένα σκούρο φόντο το οποίο δίνει βάθος στο χώρο. Η τραπεζαρία, αντίκα που ανήκει στην οικογένεια, βρίσκεται κάτω από ένα σύγχρονο πολυέλαιο. Στο σαλόνι, επιλεγμένα έργα τέχνης περιβάλλουν κλασικά έπιπλα.

Τα νέα γραφεία της εταιρείας marketing "Mediabrands" στη Μαδρίτη αντιμετωπίζουν με επιτυχία τις πρωτοφανείς προκλήσεις της πανδημίας, που έχουν εμφανιστεί στον εργασιακό τομέα των εταιρειών.
Το έργο αντιλαμβάνεται το εργασιακό περιβάλλον ως ένα καταλυτικό παράγοντα δίνοντας προτεραιότητα στις συναντήσεις και τις σχέσεις χρήστη-πελάτη, καθώς και στην προώθηση της δημιουργικότητας πέρα από την τηλεργασία.
Η εταιρεία προηγουμένως λειτουργούσε μόνο στο χώρο του πρώτου ορόφου. Το έργο δεν συνεπάγεται μόνο επέκταση και ενσωμάτωση με το ισόγειο, αλλά και τη δημιουργία ενός ευρύχωρου, πλημμυρισμένου από φως, πολυλειτουργικού χώρου με σύνδεση με τον έξω χώρο. Ο χώρος σχεδιάστηκε για να τονώσει την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων μέσω μιας αρχιτεκτονικής διάταξης, που επιτρέπει πολλαπλές καταστάσεις ταυτόχρονα, με διαφορετικά καθίσματα, από συναντήσεις μικρών ομάδων, έως και μεγάλες εκδηλώσεις στις οποίες ολόκληρο το λόμπι συνδέεται μέσω τηλεδιάσκεψης μέσω οθόνης led. Ένα τεράστιο μηχανοκίνητο τραπέζι μπορεί να ανασηκώνεται, μεταμορφώνοντας το χώρο, ενώ μια καμπυλόμορφη κουρτίνα χρησιμεύει για τη διακριτική υποδιαίρεση του φουαγιέ για μεγάλες εκδηλώσεις, οι οποίες απαιτούν έναν βαθμό ιδιωτικότητας.
Το ξύλο επενδύεται στους τοίχους περιμετρικά, ενώ ενσωματώνεται και στα υπόλοιπα έπιπλα του χώρου. Η λευκή επένδυση από ξύλο πεύκου με τραχύ φινίρισμα προσδίδει έναν ξεχωριστό χαρακτήρα, ενώ ισορροπεί μεταξύ βιομηχανικού και οικιακού στυλ, προσφέροντας φωτεινότητα στο χώρο. Τα φυσικά υλικά επιλέχθηκαν όχι μόνο ως μέρος μιας στρατηγικής βιώσιμης δράσης, αλλά και για τη βελτίωση του χώρου σε όρους αφής και ακουστικής.
Τα έπιπλα ενσωματώνονται ως ένα αναπόσπαστο μέρος του έργου, ενισχύοντας την αντίθεση με τη βιομηχανική υλικότητα των γυμνών εγκαταστάσεων.
Το έργο τελείωσε με το άνοιγμα της πλάκας του επάνω ορόφου και τη σύνδεση του επιπέδου του ισογείου με τον πρώτο όροφο μέσω μιας πλατιάς σκάλας.
Η νέα σκάλα, μία καμπύλη μεταλλική κατασκευή, γίνεται σημείο συνάντησης από μόνη της γύρω από το οποίο όλες οι εργασίες και οι συνεδριακοί χώροι της εταιρείας περιστρέφονται.
Τα νέα γραφεία της "Mediabrands" στη Μαδρίτη σχεδιάστηκαν σε μια εποχή που
οι χώροι εργασίας περνούν κρίση. Τα ψηφιακά μέσα και η τηλεργασία είναι πλέον ενσωματωμένα φυσικά ως εργαλεία μιας μεταβαλλόμενης κοινωνίας.
Συνεπώς, υπάρχει σαφής ανάγκη, περισσότερο από ποτέ, για ένα φυσικό χώρο ικανό
να συγκεντρώσει και να ενδυναμώσει τη συνεργασία στο χώρο εργασίας.

Το flagship κατάστημα της "Zeus + Δione" στην Αθήνα αποτελεί τη μεταφορά της έννοιας της κίνησης και της ελαφρότητας των υφασμάτων σε αρχιτεκτονικό χώρο με οικοδομικά υλικά. Η αρχιτεκτονική προσέγγιση, όχι μόνο αντικατοπτρίζει τις αξίες της Zeus + Dione, αλλά συγχρόνως δημιουργεί ένα σκηνικό για την παρουσίαση των εναλλασόμενων ρούχων και προϊόντων τους. Το σκηνικό αυτό επιτυγχάνεται τόσο με τη χωρική οργάνωση -η οποία πραγματοποιείται με τον καμπύλο τοίχο- όσο και με την επεξεργασία των υλικών, όπως γυαλί, μάρμαρο και ξύλο. Η έμφαση στην ταλάντωση ως κίνηση, αλλά και ως έλλειψη βαρύτητας, επιδιώκει να δώσει "ζωή" στα υφάσματα.
Μια απλή γεωμετρική παρέμβαση, που αντιστοιχεί σε ένα κατακόρυφο πέτασμα, οργανώνει το χώρο. Ένας ημιδιάφανος καμπύλος τοίχος, σαν μεμβράνη, διαμορφώνει αμφίπλευρα τους χώρους με τυχαίες οπτικές φυγές μεταξύ τους. Ο κυρίως χώρος του καταστήματος είναι από την κοίλη πλευρά, ενώ το δοκιμαστήριο και η βιτρίνα από την άλλη. Οι γυάλινοι σωλήνες, που αιωρούνται από την οροφή, επιτρέπουν διαπερατότητα και ιδιωτικότητα, αναλόγως με τις ανάγκες των χρήσεων και τη θέση του παρατηρητή.
Η επεξεργασία των κατακόρυφων επιφανειών, τους προσδίδει έναν "παλλόμενο" χαρακτήρα. Οι τοίχοι είναι κυματιστοί, το γυάλινο διαχωριστικό και η μαρμάρινη ταμπέλα λαμβάνουν πτυχωτή μορφή, ενώ το μωσαϊκό δάπεδο διαμορφώνεται σαν ψηφιδωτό. Αυτά τα στοιχεία ενσωματώνουν μια αίσθηση πλαστικότητας και αναφέρονται στις ποιότητες της ελληνικής αρχιτεκτονικής της αρχαιότητας. Ο έμμεσος φωτισμός και ο καθρέφτης στο βάθος στοχεύουν της δημιουργία οπτικής ψευδαίσθησης του διαμπερούς. Την αίσθηση πως ο χώρος είναι μία στοά, μια διαδρομή μέσα στην πόλη. Η γεωμετρία, η επεξεργασία των υλικών, η έλλειψη της βαρύτητας και η οπτική ψευδαίσθηση στοχεύουν να συνθέσουν ένα χώρο με ροικότητα.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ & ΑΡΧΕΣ : Σχεδιασμός για τη γειτονιά & επούλωση
Το συγκεκριμένο θέμα παρότι θεωρητικά ξεκάθαρο ως προς το κτιριολογικό, αποδείχτηκε βαθιά πολύπλοκο ως προς την αστική προσέγγιση και την ένταξη του στο περιβάλλον του, με σημαντικά ερωτήματα να εγείρονται ως προς τη σχέση οικοπέδου και αστικού ιστού. Κατά τη διάρκεια της έρευνας, η ιδιαίτερη φύση του οικοπέδου σε συνδυασμό με την υποχρεωτική συνύπαρξη της εκάστοτε πρότασης με το κέντρο υγείας, έβγαζε στην επιφάνεια συγκρούσεις τόσο σε επίπεδο γειτονιάς όσο και σε επίπεδο οικοδομικού τετραγώνου. Σύντομα ωστόσο, οι παραπάνω παρατηρήσεις έφεραν τη συνειδητοποίηση πως η λύση δεν βρίσκεται αποκλειστικά στην ένταξη των χρήσεων σε περιοχή και οικόπεδο, αλλά σε μια πρόταση η οποία θα αφορά την ολότητα του οικοδομικού τετραγώνου προκειμένου να αναδειχθεί σε κέντρο κοινωνικών παροχών και ζωής, της γειτονιάς που το περιβάλλει.

ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ : Αστικός Ελαιώνας
Προκειμένου να επιτευχθούν τα παραπάνω, ως σημείο εκκίνησης λειτούργησε η αναζήτηση μιας κοινής ταυτότητας για το σύνολο του οικοπέδου. Ξεκίνησε δηλαδή μια διερεύνηση, προκειμένου να εντοπιστεί μια ενιαία τοπική διαχείριση, η οποία από τη μία να υποστηρίζεται από τον υπάρχοντα σχεδιασμό και από την άλλη να μπορεί να αποτελέσει τον κορμό των νέων προτεινόμενων χρήσεων. Ως εκ τούτου, αναπαράγοντας τη λογική των αναλληματικών τοίχων, των ελαιόδεντρων και της πετρόκτιστης μάντρας, διεκδικούμε τη μετατροπή του συνόλου του Ο.Τ σε ένα συνεκτικό τοπικό σύνολο. Ένα οικοδομικό τετράγωνο - αστικός ελαιώνας, βαθιά συνδεμένο με τον τόπο του. Με την σειρά τους, τόσο το πάρκο γειτονιάς όσο και οι χρήσεις του βρεφονηπιακού και του Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων, προσαρμόζονται στην εν λόγω συνθήκη δημιουργώντας ένα ενιαίο σύνολο θαμμένο στα ελαιόδεντρα και προσαρμοσμένο στο ανάγλυφο του οικοπέδου. Ένα κτιριακό συγκρότημα βαθιά συνυφασμένο με τη φύση και τα τοπία της Κρήτης.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ/ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΉ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ : Ένταξη σε τοπίο και Αστικό ιστό
Σε συνέχεια των παραπάνω, η ανάπτυξη των λειτουργιών δεν έρχεται με τη μορφή ενός ενιαίου κτιριακού συνόλου, αλλά αντίθετα μέσω ενός εκτεταμένου κατακερματισμού οι όγκοι σπάνε και το κτίριο διαχέεται στο πράσινο. Ως αποτέλεσμα, οι νέες χρήσεις, χάνονται πίσω από τις ελιές, ενώ η συνολική κλίμακα του κτιρίου παραμένει μικρή δημιουργώντας συνθήκες αρμονίας με τον περιβάλλοντα αστικό ιστό. Το νέο αυτό τοπίο θα συμπληρώσει η παρουσία ενός καθαρού χώρου πρασίνου - πάρκου, ο οποίος με τη σειρά του αναπτύσσεται σε πολλαπλά επίπεδα, δημιουργώντας συνέχειες τόσο με το υπόλοιπο Ο.Τ όσο και με τις διάσπαρτες αυλές των κτιριακών όγκων.

• Βρεφονηπιακός σταθμός
Ο βρεφονηπιακός σταθμός αναπτύσσεται σε δύο διακριτές στάθμες, ενταγμένες στο έντονο ανάγλυφο του οικοπέδου. Οι αίθουσες των βρεφών, μαζί και με το χώρο της εισόδου τοποθετούνται στην Β’ στάθμη, με κάθε αίθουσα μαζί με τα βοηθητικά και τις αυλές της να σχηματίζει έναν ευδιάκριτο όγκο - χωρική ενότητα.
Οι αίθουσες των νηπίων αντίθετα, μαζί και με τις χρήσεις που τα αφορούν, αναπτύσσονται στην Α’ στάθμη και σε άμεση επαφή με το φυσικό έδαφος και το πράσινο. Σε μια σαφώς περισσότερο ανοιχτή λογική, οι βασικές κυκλοφορίες είναι σε μεγάλο βαθμό ημιυπαίθριες, με το κτίριο να εκμεταλλεύεται στο έπακρο το εύκρατο κλίμα της Κρήτης, αλλά και το προστατευμένο περιβάλλον των αυλών.

• Κ.Η.Φ.Η
Ο κτιριακός όγκος του Κ.Η.Φ.Η αναπτύσσεται και αυτός με τη σειρά του στο βορινό άκρο του οικοπέδου συνεχίζοντας στη λογική της ανάπτυξης των διασπασμένων όγκων που περιγράψαμε παραπάνω. Η είσοδος, όσο και η βασική αυλή του έρχονται σε άμεση επαφή με τον δρόμο για λόγους ευκολίας, αλλά και σε έμμεση συσχέτιση με την είσοδο και τους χώρους αναμονής του βρεφονηπιακού. Ως αποτέλεσμα οι δύο χρήσεις, ενώ παραμένουν σαφώς διαχωρισμένες δεν αποξενώνονται δημιουργώντας ευκαιρίες αλληλεπίδρασης μεταξύ της πρώτης και της τρίτης ηλικίας.

• Πάρκο
Το πάρκο ως το κατεξοχήν ενοποιητικό στοιχείο μεταξύ των δύο κτιριακών όγκων του Ο.Τ, τόσο από ανάγκη όσο και από επιλογή καθορίζεται από τα διαφορετικά επίπεδα, τους αναλληματικούς τοίχους που το σχηματίζουν και τις συστοιχίες από ελαιόδεντρα. Δημιουργείται έτσι ένα μικτό τοπίο, όπου μέσα από μια περισσότερο ρομαντική θεώρηση συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του αστικού πάρκου με αυτά του κρητικού ελαιώνα. Στα διάφορα επίπεδα και πλατώματα του πάρκου αναπτύσσονται μια σειρά από διαφορετικές χρήσεις καθώς και εναλλακτικών τρόπων οικειοποίησης του χώρου.

Αρχιτεκτονικά, ο σχεδιασμός μένει μακριά από αχρείαστες υπερβολές προτείνοντας ένα κτίριο ήπιο σε κλίμακα, μέρος ενός νέου τοπικού συνόλου. Ταυτόχρονα, εντός του συγκροτήματος, μια λογική αυλών και αιθρίων δημιουργεί ευχάριστους ημιπαίθριους χώρους προάγοντας την υπαίθρια ζωή και τη σύνδεση του κτιρίου με το πράσινο. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, κτιριακό σύνολο και πάρκο, εισάγουν μια νέα αλλά οικεία ατμόσφαιρα, η οποία με σύγχρονο και απλό σχεδιασμό προάγει την εύκολη οικειοποίηση του δημόσιου χώρου, και την αβίαστη ένταξη του στην καθημερινότητα των κατοίκων. Το έργο αποτελεί μία πρόταση η οποία με ταπεινότητα και σαφήνεια ρίχνει το βάρος στον χρήστη και φιλοδοξεί χωρίς πλεονασμούς να συμπληρώσει το κομμάτι του παζλ που λείπει σε αστικό ιστό και κοινωνία.

doxiadis+ is a pioneering team of experts creating landscapes and architecture with a deep respect for people and nature. Since 1999 the Athens-based practice has been
Forming Symbiosis
To see the world, and humanity’s place within it, through the lens of symbiosis is to look for the interdependencies over the conflicts. We are driven by a constant sense of wonder and respect for the intricate relationships between living things. In understanding these connections we create beautiful spaces in which people can thrive in balance with their surroundings.