Πρόκειται για έναν πρωτοποριακό παιδικό σταθμό, από τους πρώτους που ιδρύθηκαν στην πόλη των Αθηνών και στεγάζεται από το 1978 σε ένα επιβλητικό κτίριο στη Φιλοθέη. Οι επικεφαλής αρχιτέκτονες, Ευγενία Μαντά και Μιχαήλ Προβελέγγιος, με σεβασμό στην αρχιτεκτονική του κτιρίου, ιδιαίτερο δείγμα του μεσοπολέμου σε σχέδια του Νίκου Ζουμπουλίδη, δημιούργησαν ένα χώρο υψηλών προδιαγραφών, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του παιδιού κατά την προσχολική ηλικία. Ο σχεδιασμός, με γνώμονα την κλίμακα ενός μικρού παιδιού, αποτέλεσε ιδιαίτερη πρόκληση για τους μελετητές, οι οποίοι μέσα από μια σύγχρονη αρχιτεκτονική ματιά, θέλησαν να αναδείξουν τα ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία του κτιρίου και να προσδώσουν στους εσωτερικούς όγκους του σταθμού μια αισθητική, που θα αποπνέει έναν νέο και σύγχρονο χαρακτήρα: φως και χρώμα σε συνδυασμό με την ευέλικτη διάταξη των ειδικών κατασκευών, συνέθεσαν μια συναρπαστική και εξατομικευμένη ατμόσφαιρα.
Βασικό σχεδιαστικό ερώτημα των αρχιτεκτόνων εξαρχής ήταν πώς θα δημιουργήσουν ένα λειτουργικό χώρο που θα επιτρέπει μεγάλη ελευθερία κινήσεων σε παιδιά ηλικίας 2 έως 5 χρονών και αφετέρου, πώς ο χώρος αυτός θα μπορεί να μεταλλάσσεται για να εξυπηρετεί τις εκάστοτε ανάγκες και δραστηριότητες των παιδιών. Με δεδομένο ότι τα παιδιά είναι δημιουργικά, ζωγραφίζουν και φτιάχνουν πολλές κατασκευές, οι αρχιτέκτονες διαχειρίστηκαν κάθε ελεύθερη επιφάνεια σαν έναν εν δυνάμει καμβά. Ακολούθως, οι ειδικά σχεδιασμένες κατασκευές, τα έπιπλα και οι αποθηκευτικοί χώροι μελετήθηκαν κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τα παιδιά να μπορούν σε οριζόντιο ή σε κάθετο επίπεδο, είτε να ζωγραφίσουν πάνω τους, είτε να κρεμάσουν μια δημιουργία τους. Πέραν του λευκού χρώματος, που αποπνέει φως, χρησιμοποιήθηκαν και έντονα χρώματα, καθώς και εικαστικές παραστάσεις (όπως στην περίπτωση του ισόγειου χώρου του παιδικού σταθμού που χρησιμοποιήθηκαν παραστάσεις με ζώα), που θα διεγείρουν τη φαντασία των παιδιών και θα τους δώσουν ερεθίσματα για να πλάθουν δημιουργικές ιστορίες.
Η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα είναι δύο βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό στο σύνολό του και επιτυγχάνονται εν προκειμένω με τη χρήση συρόμενων επιφανειών και επίπλων που έχουν τη δυνατότητα να αποθηκεύονται, ώστε να μην καταλαμβάνουν ωφέλιμο χώρο. Ακολούθως, ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε και στο σχεδιασμό κάθε λεπτομέρειας, ώστε να αποφευχθούν ακμές και εν γένει η μελέτη στο σύνολό της να τηρεί όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής. Εξαρχής οι αρχιτέκτονες προσπάθησαν να αναγνωρίσουν τι θα μπορούσε να είναι λειτουργικό και ασφαλές για αυτές τις ηλικίες, μεταφράζοντάς το σε σχέδιο, χωρίς καμία έκπτωση εις βάρος της ποιότητας ή της αισθητικής. Το έργο προσεγγίστηκε στο σύνολό του με μεγάλη ευαισθησία και αποτελεί μια καινοτόμο πρόταση που σίγουρα εμπνέει μικρούς και μεγάλους.
Το έργο της ανακαίνισης έχει ένα κύκλο ζωής και η διαχείριση εφαρμόζεται σε όλα τα στάδια του έργου. Ο κύκλος ζωής των έργων περιλαμβάνει τη σύλληψη, το σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου. Η ολιστική διαχείριση του έργου είναι μια πρόσθετη υπηρεσία με το αντίστοιχο κόστος, η οποία όμως συνεπάγεται μείωση του χρόνου και του κόστους κατασκευής, αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των πόρων, υψηλότερη ποιότητα και αξιοπιστία, καθώς και υψηλότερα περιθώρια κέρδους.
Ανεξάρτητα από τον τύπο δώματος που διαμορφώνεται (συμβατικό ή αντεστραμμένο), πρέπει σε κάθε περίπτωση τα ασφαλτικά φύλλα της στεγανοποιητικής στρώσης να μην τερματίζουν στο άκρο της οριζόντιας επιφάνειας, αλλά να γυρίζουν στο στηθαίο και να το επικαλύπτουν, σχηματίζοντας αμβλεία γωνία με την οριζόντια επιφάνεια.
Η στεγανοποιητική στρώση πρέπει να προστατεύεται από την υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία με κάποια επικάλυψη, για παράδειγμα ασφαλτόπανο με ψηφίδα, ή με γαλβανισμένα μεταλλικά ελάσματα που διατρέχουν το στηθαίο σ’ όλο του το μήκος. Στην απόληξη των στηθαίων χρησιμοποιούνται συνήθως πλάκες μαρμάρου, οι οποίες πρέπει να έχουν επαρκή κλίση προς το δώμα και την κατάλληλη εγκοπή (νεροσταλάκτη). Εναλλακτικά, το στηθαίο μπορεί να επικαλυφθεί με προκατασκευασμένες ειδικές μεταλλικές διατομές.
Το STK δίνει έμφαση στην απλότητα και την ποιότητα, τόσο στο φαγητό όσο και στον εσωτερικό του χώρο. Αντί να προσπαθεί να διαγράψει την κληρονομιά του κτιρίου ως καταστήματος επισκευής αυτοκινήτων το εστιατόριο του ενσωματώνει αυθεντικά στοιχεία του παρελθόντος. Αυτό είναι εμφανές στα υλικά, τα οποία περιλαμβάνουν ακατέργαστα μεταλλικά φύλλα και μαύρο χάλυβα. Επιπλέον, μια φαινομενικά προβληματική διάταξη μετατρέπεται σε πλεονέκτημα, διαμορφώνοντας τους τοίχους στο στενό μέρος σε κατακόρυφο κήπο με πλατφόρμα για μπάρμπεκιου.
Κυρίαρχα στοιχεία δύο τεράστιοι χαλύβδινοι ταύροι, οι οποίοι αποτελούν επιθυμία του ιδιοκτήτη και ένα σαφές μήνυμα στους επισκέπτες για τον τύπο της κουζίνας που θα πρέπει να περιμένουν. Στο εστιατόριο τα βαριά στοιχεία συνυπάρχουν με τη φύση. Τα κλαδιά ιτιάς τυλίγονται γύρω από τα τραπέζια και ανεβαίνουν στους τοίχους μέχρι την οροφή και πάνω από τα κεφάλια των ταύρων. Τα τραπέζια είναι κατασκευασμένα από μασίφ δρυ, έχουν τραχιά εμφάνιση και ακανόνιστα χαλύβδινα πόδια. Σε διάφορα σημεία τα φυτά αναδύονται από την οροφή και τους τοίχους, αλλάζοντας την εμφάνιση του εσωτερικού χώρου με κάθε νέο φύλλο που φυτρώνει.
Το Atelier Villa σχεδιάστηκε ως ιδιωτική κατοικία για τον επενδυτή και την οικογένειά του. Είναι μέρος ενός μικρού συγκροτήματος, που αποτελείται από τρεις βίλες και ένα περίπτερο πολλαπλών χρήσεων.
Φωλιασμένο σε μια απότομη πλαγιά, ο πρισματικός όγκος μήκους 26 μέτρων αιωρείται εν μέρει πάνω από την πλούσια τροπική βλάστηση. Κοιτάζοντας έξω, υπάρχει μόνο ο μακρινός ωκεανός ή οι καταπράσινοι λόφοι. Ο πίσω τοίχος, που βλέπει στο δρόμο και τις γειτονικές βίλες, είναι σκόπιμα τυφλός για τη διατήρηση της ιδιωτικότητας.
Η πρώτη και η κύρια προτεραιότητα δεν είναι μόνο η ιδέα της κατάργησης των ορίων μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού, αλλά και η ανάδειξη της κατασκευαστικής απλότητας και των καθαρών γραμμών. Ο σκελετός αποτελείται από ατσάλινα πλαίσια μεγέθους 4x4 m.
Τα διακριτικά χρώματα των τοίχων σε συνδυασμό με την πράσινη οροφή επιτρέπουν στη βίλα να εναρμονίζεται πραγματικά με το περιβάλλον της. Οι προσόψεις με θέα προς τον ωκεανό και τη ζούγκλα αποτελούνται από διάτρητα τμήματα αλουμινίου μεγάλου μεγέθους, τα οποία δεν θερμαίνονται στον ήλιο και είναι ανθεκτικά στη σκουριά. Αν αναδιπλωθούν λειτουργούν ως στέγαστρα. Η κλίμακα και το μοτίβο της διάτρησης είναι διαφορετικό σε κάθε ένα από τα τμήματα, δημιουργώντας έτσι ένα συναρπαστικό παιχνίδι φωτός και σκιάς στο εσωτερικό. Ο πλήρης πίσω τοίχος διαθέτει επένδυση ξύλου Shou Sugi Ban, μιας παλιάς ιαπωνικής τεχνικής για την προστασία από τις καιρικές συνθήκες και την παλαίωση.
Οι βοηθητικοί χώροι αναπτύσσονται παράλληλα στον τυφλό τοίχο. Η διάταξη του υπόλοιπου σπιτιού είναι πολύ ανοιχτή και τα όρια μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού καταργούνται. Τα ελαφριά συρόμενα διαχωριστικά τοιχώματα μπορούν να χρησιμεύσουν ως εργαλείο για τη δημιουργία ιδιωτικών ζωνών και για την αναδιάταξη του χώρου ανάλογα με τις ανάγκες. Στη βεράντα βρίσκεται μια πισίνα υπερχείλισης, μερικώς στεγασμένη και ως εκ τούτου προστατευμένη από τον καυτό ήλιο. Όλα τα έπιπλα, εκτός από το σαλόνι και τις καρέκλες φαγητού, είναι ειδικά σχεδιασμένα γι’ αυτήν τη βίλα.
To project Hotel HO! αφορά στη μελέτη ξενοδοχειακής μονάδας, σχεδιασμένης με γνώμονα το μεσογειακό τοπίο και το σύγχρονο μοντέλο παραθερισμού, όπου απλοί κτιριακοί όγκοι αναμειγνύονται με το φυσικό τοπίο και η ζωή ισορροπεί ανάμεσα στο μέσα και το έξω.
Στo σχεδιασμό κυρίαρχο ρόλο παίζει το χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα και η ένταξη στο φυσικό περιβάλλον, τηρώντας βασικές αρχές της μεσογειακής αρχιτεκτονικής με μικρά ανοίγματα στο βορρά, σκιασμό με κατακόρυφες ή οριζόντιες περσίδες, αίθρια, στοές και πέργκολες. Η φύτευση διατηρείται πυκνή και αραιώνει όπου απαιτείται, δημιουργώντας ξέφωτα για δραστηριότητες. Όλα τα δώματα φυτεύονται με ποώδη και θαμνώδη φυτά, τα οποία δημιουργούν μικροκλίμα αποτρέποντας την υπερθέρμανση των χώρων και επιτρέποντας τη συνέχιση του φυσικού τοπίου για πουλιά και έντομα.
Οι χώροι του ΗΟ! οργανώνονται σε 3 ενότητες: το κέντρο, με την υποδοχή, το spa-γυμναστήριο, το cafe-εστιατόριο, γραφεία-αποθήκες και καταστήματα, μαζί με τους υπαίθριους χώρους στάθμευσης και άθλησης, τα συγκροτήματα δωματίων οργανωμένα γύρω από την κεντρική πισίνα και τα συγκροτήματα των bungalows, πιο απομονωμένα και με ιδιωτικές πισίνες. Η κίνηση προς τις διάφορες ενότητες και εντός αυτών πραγματοποιείται μέσα από ένα δίκτυο υπαίθριων διαδρομών, που ακολουθεί το ανάγλυφο του τοπίου.
Αναπτύσσονται δύο τύποι δωματίων: Τα μεγαλύτερα δωμάτια για 3 ή 4 άτομα με κήπους, τα οποία τοποθετούνται στο ισόγειο και στον όροφο και τα μικρότερα δωμάτια για 2 ή 3 άτομα, τα οποία διαθέτουν μπαλκόνια. Η σύνδεση των δωματίων γίνεται μέσω υπαίθριων κλιμακοστασίων, η άρθρωση των οποίων επιτρέπει την ένταξη τους σε διαφορετικά ανάγλυφα και προσανατολισμούς οικοπέδων. Τα bungalows οργανώνονται τοξωτά, πετυχαίνοντας καλύτερη ένταξη στο ανάγλυφο και μεγαλύτερο εύρος ελεύθερης θέας από τις ιδιωτικές αυλές, οι οποίες μπορεί να επεκτείνονται προς την αμμώδη παραλία ή να ακολουθούν με σκαλιά τα βράχια ή να καταλήγουν σε μια εξέδρα στο νερό σαν προκυμαία.
Τέλος, βασική παράμετρο στο συγκεκριμένο σχεδιασμό αποτέλεσε η δυνατότητα επαναπροσδιορισμού της κλίμακας της ξενοδοχειακής μονάδας, όπου οι μονάδες δωματίων λειτουργούν αυτόνομα και πολλαπλασιάζονται. Αυτή η παράμετρος, σε συνδυασμό με την ευελιξία τοποθέτησης των μονάδων σε διαφορετικά οικόπεδα, καθιστά το σχεδιασμό αυτό ως πρότυπο μοντέλο μονάδας Hotel HO!
Ένα διακριτικό μεταλλικό πλαίσιο λειτουργεί ως στοιχείο διαχωρισμού των χρήσεων στον ενιαίο χώρο κουζίνας – καθιστικού. Με αυτόν τον τρόπο, η ολόλευκη κουζίνα διαχωρίζεται από τον υπόλοιπο χώρο, ενώ παράλληλα δημιουργείται μια ομαλή και αφαιρετική μετάβαση που επισημαίνεται από τη διαφοροποίηση των δαπέδων. "Frame House" στη Θεσσαλονίκη. Φωτογραφίες: Έκτορας Νικολάκης - Pov Studio.
Η διαφανής επικάλυψη της οροφής εισάγει το φυσικό φως στο χώρο, δημιουργώντας διαφορετικές εικόνες, ανάλογα με την εποχή και τις ώρες της ημέρας. Το εμφανές σκυρόδεμα συνδιαλέγεται με το φυσικό ξύλο και λεπτομέρειες από μαύρο μέταλλο, υπογραμμίζοντας τις συνθετικές χαράξεις. Κατοικία στο Βώλακα της Τήνου. Φωτογραφία: Παναγιώτης Βουμβάκης.
Στις εξωτερικές επιφάνειες αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο αυτής της κατοικίας στη Σαντορίνη χρησιμοποιήθηκε έτοιμο τσιμεντοκονίαμα γήινης απόχρωσης. Η εφαρμογή του υλικού στο σύνολο των επιφανειών προσδίδει στην κατοικία την εντύπωση ενός τεχνητού μονολιθικού βράχου, που εντάσσεται πλήρως στο τοπίο, μέσα από ημιυπαίθρια περάσματα κίνησης, υπαίθριες αυλές και αναλημματικούς τοίχους, ενώ η μεσογειακή φύτευση εναρμονίζει το συνολικό αποτέλεσμα. Φωτογραφίες: Γιώργος Σφακιανάκης.