Κτίριο αρχείων ραδιοφωνικού ιδρύματος Κύπρου

Το κτίριο Αρχείων του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου (Ρ.Ι.Κ.) βρίσκεται στη Λευκωσία και έχει εμβαδό περίπου 3.000 m². Τα εγκαίνιά του έγιναν στις 5 Ιουλίου 2012. Το κτίριο αντιμετωπίστηκε ως ένα κέντρο το οποίο:
• να μπορεί να εξασφαλίζει τις απαιτούμενες συνθήκες προστασίας ασφάλειας και χωρητικότητας για τη διαφύλαξη του υλικού,
• να είναι άμεσα προσπελάσιμο από την κοινότητα,
• να αποτελεί πόλο έλξης και σημείο αναφοράς στον ευρύτερο πολιτιστικό χώρο της Κύπρου, όπως και στο φυσικό χώρο της πόλης,
• να δίνει τη δυνατότητα στο Ρ.Ι.Κ. για αξιοποίηση του αρχειακού του υλικού (συντήρηση, οργάνωση, σωστή διαχείριση, αξιοποίηση από δημοσιογράφους και ερευνητές, κτλ.),
• να λειτουργεί θετικά στην αναβάθμιση του συνολικού χώρου των εγκαταστάσεων του Ρ.Ι.Κ.
Ο σχεδιασμός είχε ως αρχή την αμφισβήτηση της διάχυτης σήμερα στην αρχιτεκτονική ιδεολογίας της επιβολής. Έτσι, υιοθετήθηκαν δύο συνθετικές επιλογές.
• Η πρώτη αφορά στις γενικές χαράξεις. Σύμφωνα μ’ αυτήν, αντί για ένα συμπαγή όγκο, το κτίριο διασπάται σε τρεις παράλληλες διακριτές ζώνες κατά τον άξονα βορρά - νότου, τη ζώνη των κοινόχρηστων χώρων του κοινού, τη ζώνη του αιθρίου και τη ζώνη των αρχείων και των γραφείων του προσωπικού.
• Η δεύτερη αφορά στην υπογειοποίηση του μεγαλύτερου τμήματος του κτιρίου, και στην ανάδειξη σε υπέργειους όγκους μόνο των εισόδων και της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων.
Η υπογειοποίηση των χώρων υλοποιείται με την τοποθέτηση της ζώνης των αρχειοφυλακίων και εργαστηρίων σε μια στάθμη κάτω από την υφιστάμενη στάθμη του εδάφους, και των γραφείων και δεύτερου επιπέδου αρχειοστασίων στη στάθμη του εδάφους. Προκύπτει έτσι ένα φυσικό ανέβασμα με τη μορφή γραμμικού τεχνητού λόφου.
Η τριαδική συγκρότηση των χώρων του κτιρίου σε ζώνες αποκαλύπτεται με σαφήνεια και στην ογκοπλαστική επεξεργασία του. Έτσι:
α) Η δυτική ζώνη των εργαστηρίων - διοίκησης - αρχειοφυλακίων καλύπτεται από τον τεχνητό λόφο. Η απόκρυψη των αρχειοφυλακίων αντικατοπτρίζει το εννοιολογικό περιεχόμενο του "αρχείου", που είναι η ασφάλεια, η εσωστρέφεια και η συμπύκνωση της αρχειακής πληροφορίας. Παράλληλα, ο χειρισμός δημιουργεί υπόσκαφους χώρους με ήπιες θερμοκρασιακές μεταβολές και συμβάλλει στο βιοκλιματικό σχεδιασμό του κτιρίου.
β) Το γραμμικό αίθριο υφίσταται ως το κενό που συνδέει τις δύο παράπλευρες ζώνες και ως το κέντρο αναφοράς και φυσικού φωτισμού και αερισμού όλων των επί μέρους λειτουργιών. Μέσω μιας φαρδιάς κλίμακας το αίθριο συνδέεται με το δημόσιο χώρο. Αποτελεί επίσης χώρο υπαίθριων εκδηλώσεων κατ’ επέκταση του εκθεσιακού χώρου που βρίσκεται συνεπίπεδα μ’ αυτό.
γ) Η ανατολική ζώνη απευθύνεται στο κοινό και περιλαμβάνει την είσοδο, την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, το χώρο εκθέσεων, τη βιβλιοθήκη, το κυλικείο. Η ζώνη διακρίνεται με την ανάδυσή της από το έδαφος και με την ιδιαίτερη μορφολογική επεξεργασία της.
Σε στρατηγική θέση σε σχέση με την είσοδο έχει προβλεφθεί ρηχή επιφάνεια νερού, η οποία σηματοδοτεί το χώρο και συμβάλλει στον εξατμιστικό δροσισμό του μικροπεριβάλλοντος.
Σε τεχνικό επίπεδο έχουν προβλεφθεί:
• ιδιαίτερες συνθήκες υγρασίας, θερμοκρασίας, πυρόσβεσης για τις διαφορετικές κατηγορίες αρχειακού υλικού,
• κλιματισμός όλων των χώρων,
• προστασία όλων των αρχειακών χώρων από ενδεχόμενες πράξεις βίας,
• προστασία όλων των αρχειακών χώρων με την πρόβλεψη περιμετρικού διαδρόμου, ο οποίος απομονώνει και προστατεύει αυτούς τους χώρους από τους υπόλοιπους και το γύρω περιβάλλον,
• σκίαση των χώρων των γραφείων και των
εργαστηρίων με κατακόρυφα σκίαστρα από ύφασμα.
Υλικά
Στο κτίριο έγινε χρήση φυσικών υλικών στην αυθεντική τους υφή, ενώ οι χρωματισμοί είναι σε τόνους του μαύρου. Η φέρουσα κατασκευή και οι τοίχοι πλήρωσης των χώρων αρχείου είναι από οπλισμένο εμφανές σκυρόδεμα. Στην τελική επιφάνεια του σκυροδέματος, εσωτερικά και εξωτερικά, έγινε επάλειψη με άχρωμο στεγανοποιητικό υλικό. Χρησιμοποιήθηκαν κουφώματα με δίδυμους θερμομονωτικούς υαλοπίνακες και πλαίσια από ανοδιωμένο αλουμίνιο με θερμοδιακοπή, ενώ η επένδυση των όψεων προς το αίθριο έγινε με αναρτημένες πλάκες μαρμάρου. Η εξωτερική επένδυση της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων έγινε με γαλβανισμένη διάτρητη λαμαρίνα, σε ζώνες εναλλασσόμενης διάτρησης, ενώ προνοήθηκε και η ανάλογη θερμομόνωση του κελύφους του κτιρίου. Σ' αυτές τις ζώνες εντάσσεται και η σήμανση του κτιρίου.
Η αίθουσα εκδηλώσεων επενδύθηκε με ηχοακουστικά πετάσματα από ξύλο, οι τοιχοποιίες της βιβλιοθήκης και τα υπερυψωμένα δάπεδα στους κοινόχρηστους χώρους με πλακίδια φελλού, τα δάπεδα των υπαίθριων χώρων με κυβόλιθους και χαλίκι, ενώ κατ’ αναλογία του φυσικού κυπριακού τοπίου ο τεχνητός λόφος φυτεύτηκε με αντίστοιχη χλωρίδα οικονομικής συντήρησης και άρδευσης.