ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Οι σημερινοί χώροι εργασίας απομακρύνονται από την κυψελοειδή ανάπτυξη κλειστών χώρων περιμετρικά ενός διαδρόμου κυκλοφορίας.

Τα νέα κεντρικά γραφεία της Carlsberg Group στεγάστηκαν σε ένα κτίριο που υποστηρίζει την ταυτότητα της εταιρείας, την ανταλλαγή γνώσεων και την καινοτομία και συνδιαλλάσσεται με αρμονία με το περιβάλλον του. Βρίσκεται στην ιστορική περιοχή του Carlsberg, Valby Bakk, και πρόκληση αποτέλεσε η προσαρμογή ενός μεγάλου, σύγχρονου κτιρίου γραφείων σε μια ιστορική, αστική και γραφική τοποθεσία και, ταυτόχρονα, η απόδοση της αισθητικής ποιότητας, που χαρακτηρίζει την Carlsberg ως εταιρεία.
Το κτίριο αποτελείται από τρεις πτέρυγες, οι οποίες ενώνονται σε ένα αίθριο, τον κεντρικό χώρο του κτιρίου, ο οποίος είναι στραμμένος προς το Carl Jacobsen's Garden, όπου ξεκίνησε και συνεχίζεται η μακρά ιστορία της Carlsberg ως ζυθοποιίας. Η κύρια είσοδος και η υποδοχή βρίσκονται στο ισόγειο δίπλα στο αίθριο. Αυτός ο φιλόξενος χώρος φαίνεται ανοιχτός και προσκαλεί τόσο τους επισκέπτες όσο και τους περαστικούς. Μια μεγάλη σκάλα με σκαλοπάτια διαμορφωμένα αμφιθεατρικά δίπλα στο χώρο εισόδου, προσφέρεται για σύντομα διαλείμματα, άτυπες συναντήσεις και κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ του προσωπικού και των επισκεπτών.
Το αίθριο συνδέει όλους τους ορόφους και γύρω από αυτό, σε κάθε όροφο, υπάρχει ένας κοινόχρηστος χώρος, όπου μπορούν να συναντηθούν οι υπάλληλοι της εταιρείας. Με αυτόν τον τρόπο, το αίθριο συνδέει όλα τα τμήματα, τόσο κατακόρυφα όσο και οριζόντια, ώστε να λειτουργούν ως μία ενιαία εργατική κοινότητα, ενισχύοντας τη συνεργασία, την ανταλλαγή γνώσεων και την καινοτομία.
Μία από τις τρεις πτέρυγες του κτιρίου σχηματίζει γέφυρα πάνω από έναν από τους κύριους δρόμους πρόσβασης της περιοχής, δημιουργώντας μια σύγχρονη πύλη, ενώ οι άλλες δύο πτέρυγες αγκαλιάζουν τον ιστορικό κήπο και τη βίλα του Carl Jacobsen.

Προσαρμοσμένο στο περιβάλλον
Η πρόσοψη αποτελείται από μεγάλα γυάλινα τμήματα, που χωρίζονται ρυθμικά με κατακόρυφες διατομές. Ο επένδυση με χαλκό οδηγεί το μυαλό πίσω στις παλιές δεξαμενές ζυθοποιίας και αναφέρεται στις πολλές όμορφες λεπτομέρειες χαλκού στα ιστορικά κτίρια της περιοχής.
Το κτίριο είναι προσαρμοσμένο στο ιστορικό περιβάλλον και στην κλίμακα του χώρου, με κλιμάκωση του ύψους προς τα κάτω και με εσοχές στην πρόσοψη προς τις γύρω μικρές κατοικίες.
Οι εσοχές της πρόσοψης ακολουθούν την τοπογραφία του οικοπέδου, τονίζοντας τη σχέση του κτιρίου με τις κυματιστές γραμμές του τοπίου, ενώ το φυτεμένο δώμα του κτιρίου είναι συνέχεια του κεκλιμένου εδάφους. Ταυτόχρονα, η πράσινη στέγη δημιουργεί μια ομαλή μετάβαση από το κτίριο στο τοπίο.

Ανθεκτικό και βιώσιμο
Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από ανθεκτικά υλικά με μεγάλη διάρκεια ζωής και απαιτεί ελάχιστη συντήρηση. Δάπεδα από μπαμπού έχουν τοποθετηθεί σε σχήμα ψαροκόκαλου σε όλους τους ορόφους γραφείων. Το μπαμπού είναι βιώσιμο, διότι αποτελεί ένα γρήγορα αναπτυσσόμενο είδος χόρτου και είναι ανθεκτικό όταν χρησιμοποιείται ως δομικό στοιχείο. Οι προσόψεις αποτελούνται από ανακυκλωμένο χαλκό 50% και οι εσωτερικές επιφάνειες είναι κυρίως είτε μη επεξεργασμένες (χωρίς συντηρητικά χρωμάτων), είτε με επένδυση ξύλου με μικρο-διάτρηση.
Υπάρχουν ηλιακοί συλλέκτες τοποθετημένοι στην οροφή και συστήματα εξαερισμού χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης με ανάκτηση θερμότητας, ηλιακή σκίαση εντός και εκτός των προσόψεων, καθώς και φωτιστικά και τουαλέτες εξοικονόμησης νερού. Το εσωτερικό κλίμα βασίζεται στο βέλτιστο φυσικό φωτισμό για οπτική άνεση, στην καλή ακουστική μόνωση, στην είσοδο καθαρού φιλτραρισμένου αέρα και στις πολλές επιλογές για τον έλεγχο της θερμότητας και της θάμβωσης μέσω οθονών και κουρτινών.
Το σύστημα διαχείρισης νερού, σε συνδυασμό με τις πράσινες στέγες του κτιρίου, αξιοποιεί το νερό κατά τη διάρκεια της βροχής. Όλα τα νερά της βροχής από τις στέγες και τις εξωτερικές επιφάνειες συλλέγονται και χρησιμοποιούνται στο γλυπτό καταρράκτη του κήπου, η δε περίσσεια επιφανειακών υδάτων αποθηκεύεται σε υπόγεια δεξαμενή rainwater.

Το κτίριο βρίσκεται σε μια κεντρική οικιστική γειτονιά της Λεμεσού. Αναπτύσσεται σε 3 ορόφους και περιλαμβάνει συνολικά 7 διαμερίσματα, εκ των οποίων τα 6 είναι ενός υπνοδωματίου και το έβδομο είναι οροφοδιαμέρισμα τριών υπνοδωματίων στον τελευταίο όροφο της οικοδομής.
Κεντρική Ιδέα και κριτήρια σχεδιασμού
Η διάταξη των οικιστικών μονάδων επιλύθηκε με μια τυπολογικά συμβατική προσέγγιση. Όλα τα διαμερίσματα τοποθετήθηκαν στους ορόφους της οικοδομής, επιτρέποντας έτσι τη δημιουργία μιας περίκλειστης πιλοτής στο ισόγειο του κτιρίου, όπου χωροθετούνται σε ελεύθερη διάταξη οι κοινόχρηστες και δευτερεύουσες χρήσεις. Ο πυρήνας κυκλοφορίας τοποθετήθηκε σε ένα κεντρικό σημείο του κτιρίου, μειώνοντας έτσι το εμβαδό κυκλοφορίας και αυξάνοντας το εσωτερικό εμβαδό των οικιστικών μονάδων. Οι χώροι στάθμευσης για τις ανάγκες του κτιριακού συγκροτήματος τοποθετήθηκαν στο υπόγειο της οικοδομής.
Βασική αρχή του σχεδιασμού αποτέλεσε ο διαμερισμός της κύριας κτιριακής μάζας σε τέσσερις μικρότερους όγκους, αφαιρώντας καθ΄ ύψος τμήματα από όλες τις πλευρές της αρχικής μάζας. Έτσι το κτίριο αποκλιμακώνεται και προσαρμόζεται στην κλίμακα των γειτονικών κατοικιών, επιτυγχάνεται μείωση του εμβαδού κάλυψης και ταυτόχρονα παρέχεται η δυνατότητα φυσικού φωτισμού και αερισμού του κεντρικού πυρήνα κυκλοφορίας. Χρησιμοποιώντας ένα ομογενές αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο, οι τέσσερις όγκοι ανυψώνονται και αντιπαραβάλλονται, δημιουργώντας έτσι ένα συνεχή διάλογο κενού και πλήρους μεταξύ τους.
Το κέλυφος του κτιρίου επιλύθηκε ανεξάρτητα από τον στατικό φορέα, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα να ανταποκρίνεται αυτόνομα στις εσωτερικές λειτουργίες των διαμερισμάτων. Τα εξωτερικά σκίαστρα, πέραν της κύριας χρήσης τους, λειτουργούν και ως ένας αφαιρετικός μηχανισμός στο σχεδιασμό του εξωτερικού κελύφους. Με την τοποθέτηση τους να εκτείνεται σε σημεία πέραν των προφανών, η σχέση μεταξύ των ορόφων και των χρήσεων που περικλείουν χάνεται, ενισχύοντας έτσι τα γεωμετρικά μονολιθικά χαρακτηριστικά των όγκων και δημιουργείται μία αμφισημία ως προς την κλίμακα και τη χρήση του έργου.
Τεχνολογίες κατασκευής και επιλογή υλικών
Το κτίριο είναι υψηλής ενεργειακής απόδοσης με τη χρήση κυρίως παθητικών μέσων. Τα αναδιπλούμενα σκίαστρα αλουμινίου, τα οποία σχεδιάστηκαν αποκλειστικά για τις ανάγκες του κτιρίου, επιτρέπουν στους χώρους να φωτίζονται φυσικά και αποτρέπουν την υπερθέρμανση από την ηλιακή ακτινοβολία, τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους ημιυπαίθριους χώρους. Σε συνδυασμό με το καλά θερμομονωμένο κέλυφος, οι συνθήκες στους χώρους είναι ευέλικτες ώστε να προσαρμόζονται εύκολα στις εποχιακές αλλαγές του καιρού και στις ώρες της ημέρας σύμφωνα με τις ανάγκες των χρηστών. Οι φυτεμένες επιφάνειες στην πλάκα ισογείου καλύπτουν εμβαδό ίσο με το 25% της συνολικής επιφάνειας του τεμαχίου με τοπική θαμνώδη βλάστηση, μειώνοντας έτσι τη θερμική μάζα του κτιρίου. Δύο φυτεμένα πρανή εισχωρούν από το ισόγειο στο υπόγειο του κτιρίου, επιτρέποντας έτσι στους υπόγειους χώρους να φωτίζονται και να εξαερίζονται φυσικά.

Η κατασκευή του διατηρητέου κτιρίου -έργου τέχνης για την αρχιτεκτονική της Πάτρας- έχει γίνει σε τρεις φάσεις. Η πρώτη τοποθετείται στα τέλη του 1800, η δεύτερη στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και η τελευταία φάση, που αφορά και στον μεγαλύτερο όγκο του κτιρίου, έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Η ολοκλήρωση της τρίτης φάσης απέδωσε στο κτίριο την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του.
Το διατηρητέο ξεχωρίζει για τη θέση του στην πόλη, τη χωροθέτησή του στον ιδιωτικό του κήπο, την υποχώρηση του ως προς την οικοδομική γραμμή στον β´ όροφο για τη δημιουργία βεράντας, τη νότιου προσανατολισμού ταράτσα του και φυσικά την αριστοκρατική του κάτοψη. Ο ισχυρός του χαρακτήρας του κελύφους του δεσπόζει στην πλατεία Αγίου.
Η μετατροπή του σε ξενοδοχείο 5 αστέρων ήταν ότι καλύτερο μπορούσε να συμβεί, έτσι ώστε αυτό το χαρακτηρισμένο ως έργο τέχνης οικοδόμημα να διατηρηθεί σωστά για τις μελλοντικές γενιές.
Η επέμβαση σε όλο της το εύρος σεβάστηκε το χαρακτήρα του κτιρίου και κύριο σκοπό είχε την αποκατάσταση και όχι την αντικατάσταση των επί μέρους στοιχείων του. Με επιμέλεια και ειδικές τεχνικές αποκαταστάθηκαν όλα τα υπάρχοντα δάπεδα, τα εσωτερικά και εξωτερικά ξύλινα κουφώματα, ο περίτεχνος γύψινος διάκοσμος, οι τοιχογραφίες και η στέγη του. Ο περιβάλλοντας χώρος του κτιρίου διατηρήθηκε ανέπαφος και οι όψεις του αποκαταστάθηκαν με ειδική τεχνική.
Πρόκειται για ένα κέλυφος το οποίο επιτρέπει στο χρήστη να διαβιώσει άνετα σε αυτό χωρίς να κάνει απαραίτητα χρήση του μηχανολογικού του εξοπλισμού. Ειδικότερα, η μορφολογία των εξωτερικών κουφωμάτων με τον ανοιγόμενο φεγγίτη, το πάχος και η πυκνότητα της εξωτερικής λιθοδομής, η κεραμοσκεπή που αναπτύσσεται σε ξεχωριστό επίπεδο και η ογκομετρία του κτιρίου προσφέρουν την απαραίτητη θερμική άνεση, έτσι ώστε ο μηχανολογικός εξοπλισμός να έχει τοποθετηθεί επικουρικά στο κτίριο για να προσφέρει άνεση στο χρήστη τις μέρες με ακραίες διαφορές στη θερμοκρασία.
Όλες οι επεμβάσεις για την επαναφορά του κτιρίου στην αρχική του αίγλη καταγράφηκαν λεπτομερώς και εγκρίθηκαν μια προς μια από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Μεγάλο στοίχημα, το οποίο κερδήθηκε, ήταν η εφαρμογή μιας κεντρικής ιδέας, η οποία θέλει τον επισκέπτη να έχει σαφή εντύπωση των ορίων του παλαιού και του νέου, τόσο σε οικοδομικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο χρήσης.
Βασικό ζήτημα επίσης όλης της πρότασης ήταν το πώς να δημιουργηθεί ένα σύνολο, που να γίνεται αντιληπτό πέρα από το άθροισμα των μεμονωμένων συστατικών του.
Η επιτυχία από τη πλευρά του αρχιτέκτονα οφείλεται στο σεβασμό στο υπάρχον ιστορικό κέλυφος και στην ομαλή ενσωμάτωση της νέας χρήσης. Από τη πλευρά του επιχειρηματία στη γενική φιλοσοφία της λειτουργιάς.
Η επίπλωση περιλαμβάνει έπιπλα εξαιρετικής ποιότητας, που σχεδιάστηκαν ξεχωριστά για το κάθε δωμάτιο και επώνυμα φωτιστικά πολύ γνωστών οίκων. Η ιδέα πίσω από το σχεδιασμό των επίπλων και την επιλογή των φωτιστικών έχει αναφορές στην προηγουμένη χρήση του κτιρίου ως κατοικίας. Από το φωτογραφικό υλικό, το οποίο συνέλεξαν οι μελετητές από το αρχείο της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων στα χρόνια που το κτίριο κατοικούνταν, η επίπλωση είχε αναφορές στις δεκαετίες '30 –'50. Έτσι προέκυψε ο σχεδιασμός της επίπλωσης, με αντικείμενα σχεδιασμένα με επιρροές από το Δανέζικο στυλ, με ζεστούς τόνους ξύλου καρυδιάς και λεπτές καμπύλες, ενώ ο φωτισμός έχει αναφορές σε αντικείμενα του Bauhaus.
Ο σχεδιασμός των λουτρών είναι πρωτότυπος και ακολουθεί χρωματικά τα δωμάτια.
Η επέμβαση έχει σκοπό να διατηρήσει τα στοιχεία "μνήμης" μέσα στο κτίριο. Το υπάρχον ιστορικό κέλυφος, στα σημεία όπου δεν γίνονται παρεμβάσεις, διατηρεί το αρχικό του χρώμα αυτό της μανόλιας, το οποίο επιλέχθηκε μετά από μελέτη ενός τεράστιου φωτογραφικού αρχείου των αρχικών ιδιοκτητών, ενώ οι νέες κατασκευαστικές παρεμβάσεις, όπως για παράδειγμα τα λουτρά, τα νέα χωρίσματα, οι ταμπλάδες, που έχουν χρήση πλάτης για τα κρεβάτια αλλά και οι νέες θύρες, επισημαίνονται με τρία διαφορετικά χρώματα, ένα για κάθε όροφο. Το κριτήριο επιλογής των τριών χρωμάτων συνδέθηκε με το κτίριο και το σημαντικό περιβάλλον του:
"Brick red" για το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο.
"Leaf green" για τον υπέροχο κήπο.
"Dark blue "για την ανάμνηση.
Ιδιαίτερα σημεία του κτιρίου, πέρα από τα συναρπαστικά του νέα δωμάτια και τα υπέροχα διατηρητέα στοιχεία του, αποτελούν το επισκέψιμο πια "roof garden" με θέα σε όλη την πόλη και στο ρωμαϊκό αρχαίο θέατρο, η αίθουσα του πρωινού και ο μεγαλοπρεπής κρυφός του κήπος στο βάθος.

Το Η77 είναι μια ιδιωτική κατοικία στους πρόποδες του Υμηττού στη Βούλα, ένα από τα νότια προάστια της Αττικής. Η έντονη τοπογραφία, σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο σχήμα και τη στρατηγική θέση του οικοπέδου, οδήγησαν σε μία εναλλακτική μορφολογικά αρχιτεκτονική, που προκαλεί τα όρια μεταξύ αντίθεσης και προσαρμογής στο τοπίο.
Η αγάπη του αρχιτέκτονα για την ιαπωνική τέχνη αναδίπλωσης χαρτιού origami έδωσε τις βάσεις για την κεντρική ιδέα σχεδιασμού. Έτσι, ως αποτέλεσμα, στη σύνθεση κυριαρχούν αναδιπλούμενες επιφάνειες και αυστηρές ακμές, οι οποίες αλληλεπιδρούν με το βραχώδη περιβάλλοντα χώρο και τη φυσική τοπική βλάστηση. Ο τελικός όγκος δίνει την εντύπωση διαμαντιού, που προσγειώνεται στο φυσικό βράχο. Αν και με την πρώτη ματιά φαίνεται να αντιτίθεται στο τοπίο, το διαμάντι και ο βράχος αλληλοσυμπληρώνονται, χωρίς όμως το ένα να υπερισχύει και να προσβάλλει το άλλο. Ειδικότερα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις το ανάγλυφο υποχωρεί και διαμορφώνεται σε πλάτωμα για να χρησιμοποιηθεί ως υπαίθριος χώρος της κατοικίας, σε άλλες εισχωρεί στο εσωτερικό και μετατρέπεται αβίαστα σε μέρος του κτιρίου και της δομής του.
Επιπλέον, η στέγη ξεχωρίζει στη σύνθεση, καθώς το πρισματικό της σχήμα, χάρη στις αναδιπλώσεις origami, επιτρέπει την εμφάνιση απρόσμενων γεωμετριών στο εσωτερικό της κατοικίας. Σημαντική είναι και η συμμετρία που είναι ιδιαίτερα εμφανής στο εξωτερικό της κατοικίας, η οποία στο πιο "ήπιό" της άκρο βιώνεται όπως μία "αναστροφή" στον όγκο, προσκαλώντας έτσι τους χρήστες να περιηγηθούν και να εξερευνήσουν την κατοικία από διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Η κατοικία προσαρμόζεται στο ανάγλυφο και οργανώνεται σε τέσσερις ορόφους. Το ανώτερο επίπεδο βρίσκεται εντός της στέγης και αποτελεί τη κυρίως υπνοδωμάτιο. Στα δύο ενδιάμεσα επίπεδα βρίσκονται χώροι διημέρευσης και βοηθητικά υπνοδωμάτια, ενώ στο κατώτερο επίπεδο βοηθητικοί χώροι και το πάρκινγκ. Η είσοδος στην κατοικία γίνεται από το δεύτερο επίπεδο.
Βασικός στόχος του γραφείου ήταν ο σχεδιασμός μιας εξωστρεφούς κατοικίας, της οποίας οι χρήστες θα μπορούν να έχουν συνεχώς θεάσεις του Σαρωνικού κόλπου και του Υμηττού. Μιας και το κλίμα της περιοχής είναι αρκετά ευνοϊκό, σχεδιάστηκαν μεγάλα ανοίγματα περιμετρικά της σύνθεσης. Αυτά ολοκληρώνουν τις λευκές αναδιπλούμενες επιφάνειες του διαμαντιού-origami, και προστατεύονται από σύστημα με κινητές αλουμινένιες κουρτίνες ενισχύοντας έτσι το βιοκλιματικό χαρακτήρα του κτιρίου. Οι κουρτίνες αυτές προγραμματίζονται μέσω ενός αυτοματισμού ώστε να επιτρέπουν το σωστό ηλιασμό και παράλληλα την απαραίτητη σκίαση κατά τη διάρκεια της ημέρας, πάντα σύμφωνα με την ώρα και την εποχή του χρόνου.
Σκάλες έχουν τοποθετηθεί σε αρκετά σημεία της κατοικίας έτσι ώστε να εξασφαλιστεί πως όλα τα επίπεδα και οι υπαίθριοι χώροι είναι προσβάσιμοι και συνδεόμενοι. Μια εξωτερική πισίνα βρίσκεται στην πίσω αυλή, όπου υπάρχει η περισσότερη ιδιωτικότητα. Φυτά χαμηλά κι ανθεκτικά, που αντέχουν το τοπικό κλίμα και δένουν με την υφιστάμενη βλάστηση έχουν φυτευτεί περιμετρικά της κατοικίας, ενισχύοντας έτσι τη φυσική χλωρίδα της περιοχής.

Στον όγκο του ανελκυστήρα, οριζόντιες και κατακόρυφες χαράξεις με μεταλλικά προφίλ συνθέτουν ένα λιτό γεωμετρικό μοτίβο.
Φωτογραφία: Αθήνα Σούλη

Με αναφορές στο μοντέρνο κίνημα, η είσοδος διαμορφώνεται σε εσοχή, συνδυάζοντας μεταλλικά στοιχεία και μαρμάρινες επενδύσεις.
Φωτογραφία: Αθήνα Σούλη

Οι γωνίες του κτιρίου δημιουργούν διαμπερείς υπαίθριους χώρους κατάλληλους για ολόχρονη χρήση.
Φωτογραφία: Michael Geo Photography

Συστήματα σκίασης με περιστρεφόμενες περσίδες δημιουργούν ένα μεταβαλλόμενο παιχνίδι σκιών.
Φωτογραφίες: Michael Geo Photography

Η βεράντα δωματίου στον 8ο όροφο του ONOMA Ηotel με μεταλλικό σκίαστρο και στηθαίο από τζάμι για άπλετη θέα.
Φωτογραφία: Κώστας Ευαγγελίδης