ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗΣ ΣΤΕΓΗΣ ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ

Η επιστέγαση κτιρίων με προκατασκευασμένα πετάσματα αποτελεί μια πρακτική, που εφαρμόζεται διεθνώς ήδη για αρκετές δεκαετίες. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, τα σύνθετα θερμομονωτικά πετάσματα οροφής έχουν επανέλθει δυναμικά ως υλικό επιστέγασης των κτιρίων λόγω των αναβαθμισμένων χαρακτηριστικών τους. Πρόκειται για πετάσματα τύπου "σάντουιτς" σε ποικιλία διαστάσεων, τα οποία απαρτίζονται από δύο, μεταλλικά κατά κύριο λόγο, φύλλα, που πλαισιώνουν τον πυρήνα από θερμομονωτικό υλικό.

Τα συρόμενα διαχωριστικά πολυκαρβονικά φύλλα οριοθετούν τον χώρο συναντήσεων - συνεργασίας, αναδεικνύουν την πολυμορφικότητά του και διαφοροποιούν την ατμόσφαιρα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με την οπτική γωνία, τις διαθλάσεις και τις αντανακλάσεις του φωτός. Κλειστά, αγκαλιάζουν το κεντρικό υποστύλωμα προσφέροντας ένα φίλτρο ιδιωτικότητας για τις συναντήσεις, ενώ ανοικτά επιτρέπουν τη ροή των κινήσεων και τον μετατρέπουν σε εξωστρεφή χώρο συνεργασίας, που αλληλοεπιδρά με τις θέσεις εργασίας και το εξωτερικό.

Αρχιτεκτονική μελέτη: how architects
Φωτογραφίες: Όλγα Δέικου

Στα ήσυχα προάστια της Λευκωσίας της Κύπρου, βρίσκεται αυτή η κατοικία δύο επιπέδων που καλύπτει 180 m² και εναρμονίζεται με το γραφικό τοπίο που περιβάλλεται από κυπαρίσσια. Ο σχεδιασμός αναπτύσσεται με μια χωροταξική σύνδεση των δύο επιπέδων μέσω της σκάλας που ενώνει τις διαφορετικές λειτουργικές περιοχές, προσδίδοντας στη δομή μια δυναμική και συνεκτική μορφή. Ο μινιμαλιστικός σχεδιασμός του κτιρίου εκφράζεται μέσω καθαρών καμπύλων γραμμών και περιορισμένης παλέτας χρωμάτων, διευκολύνοντας μια διακριτική παρουσία μέσα στο φυσικό περιβάλλον.
Κεντρικό στοιχείο του αρχιτεκτονικού concept είναι η προσεγμένα διαμορφωμένη αυλή, η οποία λειτουργεί ως κρίσιμος παράγοντας για την ενίσχυση της φυσικής αερισμού, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα ήσυχο εξωτερικό καταφύγιο. Ο ανοιχτού τύπου ισόγειος χώρος διαθέτει μια ρευστή διάταξη, συνδυάζοντας ομαλά μια ευρύχωρη σαλοτραπεζαρία και μια κουζίνα που βγαίνει στην αυλή. Τα μεγάλα παράθυρα και οι συρόμενες γυάλινες πόρτες προσκαλούν άπλετο φυσικό φως, προάγοντας την αίσθηση της ανοιχτωσιάς και της σύνδεσης με το περιβάλλον. Αυτός ο προσεκτικά ενσωματωμένος χώρος είναι η καρδιά του σπιτιού, προάγοντας τόσο την χαλάρωση όσο και την κοινωνική αλληλεπίδραση.
Ο επάνω όροφος φιλοξενεί τρία καλά διαμορφωμένα υπνοδωμάτια, στρατηγικά τοποθετημένα ώστε να προσφέρουν αδιάκοπη θέα στο καταπράσινο τοπίο με τα κυπαρίσσια, τις πορτοκαλιές και τις ελιές. Η βιωσιμότητα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο σχεδιασμό, με συστήματα ενεργειακής απόδοσης και τοπικά υλικά να συμβάλλουν στο ελάχιστο οικολογικό αποτύπωμα της κατοικίας. Η τοπική φυτοκαλλιέργεια περιβάλλει την ιδιοκτησία, προάγοντας τη βιοποικιλότητα και μειώνοντας τις ανάγκες άρδευσης.

Στις 9 Οκτωβρίου 2024, το Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης, σε συνεργασία με το Δήμο Ρεθύμνου, διοργάνωσαν την ανοιχτή εκδήλωση με τίτλο «Σχεδιάζοντας μια πόλη κλιματικά ουδέτερη - Ρέθυμνο 2030», στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» του Ωδείου. Η εκδήλωση αυτή αποτέλεσε μέρος ενός τριήμερου συμμετοχικού εργαστηρίου, που πραγματοποιήθηκε από τις 9 έως τις 11 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο του καινοτόμου Ευρωπαϊκού έργου CO2 PACMAN  (COoperation and COdesigning Partnership for CliMAte Neutrality).
Το έργο CO2 PACMAN στοχεύει στη στήριξη της ενεργειακής αυτονομίας και της κλιματικής ουδετερότητας σε νησιωτικές περιοχές της Μεσογείου, με εφαρμογή στην Κρήτη και συγκεκριμένα στο Ρέθυμνο, την Κροατία και την Ιταλία. Η εκδήλωση περιλάμβανε σύντομες παρουσιάσεις και διαλλακτικές συζητήσεις με συμμετοχή εκπροσώπων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, τοπικών και περιφερειακών αρχών, μη κυβερνητικών οργανώσεων και εμπειρογνωμόνων, αναφορικά με τα κρίσιμα θέματα της κλιματικής κρίσης και της μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη Κρήτη.
Το CO2 PACMAN, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος Interreg Euro MED, αναδεικνύει βιώσιμες ενεργειακά λύσεις και αναπτύσσει εργαλεία για την εκτίμηση του οικολογικού αποτυπώματος. Η συμμετοχή 10 συνεργαζόμενων φορέων από 7 ευρωπαϊκές χώρες τόνισε τη σημασία της τοπικής συμμετοχής στη διαμόρφωση στρατηγικών για την κλιματική αλλαγή.
Το Εργαστήριο Ανανεώσιμων και Βιώσιμων Ενεργειακών Συστημάτων του Πολυτεχνείου Κρήτης έχει αναλάβει κεντρικό ρόλο στο έργο, προσφέροντας εξειδικευμένη τεχνογνωσία και συνδέοντας την έρευνα με την τοπική κοινωνία. Οι εκπαιδευτικές δράσεις και οι συζητήσεις που οργανώθηκαν προσέφεραν στους πολίτες του Ρεθύμνου τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ενεργά στη διαμόρφωση ενός βιώσιμου μέλλοντος.
Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν προκλήσεις και στρατηγικές για την ενίσχυση της βιώσιμης επιχειρηματικότητας και της ενεργειακής αυτονομίας, οραματιζόμενοι την πόλη που επιθυμούν να ζουν και να εργάζονται στο μέλλον.

Το νέο εκπαιδευτικό κτίριο της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης ορίζεται από τρεις αλληλοσυνδεόμενους όγκους, που συνδέονται με υφιστάμενο κτίριο. Ο σκελετός του κτιρίου αποτελείται από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η εξωτερική "επιδερμίδα" του κτιρίου αποτελείται από ένα συνδυασμό υαλοπετασμάτων και σύνθετων επενδύσεων αλουμινίου, HPL και μαρμάρου. Τα στοιχεία της όψης που αφορούν στο τελείωμα του δώματος έχουν θερμομόνωση πετροβάμβακα 5 cm εξωτερικά και τελική επένδυση από σύνθετα φύλλα αλουμινίου με πλήρωση πολυαιθυλενίου. Στα ανοίγματα έχουν χρησιμοποιηθεί ειδικά κουφώματα αλουμινίου σε συνδυασμό με ενεργειακούς υαλοπίνακες. Η επένδυση της εισόδου έχει θερμομόνωση πετροβάμβακα 5 cm και εξωτερική επένδυση από HPL 8 mm.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ – ΕΠΙΒΛΕΨΗ: ΚΟΥΛΟΥΚΟΥΡΗΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε.

Μία διπλοκατοικία που αποτελείται από δύο κυβιστικές εξάρσεις. Το μεγαλύτερο μέρος των όψεων καλύπτεται από ξύλινες περσίδες, οι οποίες εκτός από την απαραίτητη ιδιωτικότητα συμβάλλουν στο βιοκλιματικό χαρακτήρα του κτιρίου, μέσω της ελεγχόμενης ποσότητας του φυσικού φωτός.

Αρχιτεκτονική μελέτη: ΤΗΕ ΗΙVE
Φωτογραφίες: ΜΕΣΣΑΡΙΤΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Το "Hill House" βρίσκεται στο Salazar του Μεξικού. Το υπόσκαφο κτίριο έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να ενσωματώνεται αρμονικά με το φυσικό τοπίο γύρω του, γι’ αυτό χρησιμοποιούνται υλικά όπως τοπική πέτρα, σκυρόδεμα και ξύλο, τα οποία είναι ανθεκτικά και φιλικά προς το περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική δίνει έμφαση σε καθαρές γραμμές και μεγάλες ανοιχτές επιφάνειες, με στόχο να πλαισιώνει τη θέα του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ διατηρεί έναν σύγχρονο και γήινο χαρακτήρα.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Manuel Cervantes Estudio
Φωτογραφίες: Rafael Gamo

Ο ξύλινος σκελετός στο διατηρητέο κτίριο "The Kuka House" είναι μια καινοτόμος κατασκευή που συνδυάζει παραδοσιακές τεχνικές δόμησης με σύγχρονες, βιώσιμες πρακτικές σχεδιασμού. Σχεδιάστηκε από τους φοιτητές του προγράμματος Master in Advanced Ecological Buildings and Biocities (MAEBB) 2023-24 στο IAAC, και κατασκευάστηκε στο εργαστήριο Valldaura.
Η κατασκευή περιλαμβάνει ξύλινα δοκάρια και κολώνες από CLT (Cross-Laminated Timber), το οποίο προσφέρει αντοχή και σταθερότητα. Το ξύλο χρησιμοποιείται για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της κατασκευής, ενώ παράλληλα είναι υλικό φιλικό προς το περιβάλλον. Ο ξύλινος αυτός σκελετός είναι βασικός για την ελαφρότητα και την ευελιξία της κατασκευής, ενώ παράλληλα προωθεί την οικολογική αρχιτεκτονική.

Αρχιτεκτονική μελέτη: MAEBB Students IAAC
Φωτογραφίες: DIANA RUZANSKA / Valldaura Labs

H κατοικία στο Ψυχικό κατασκευάστηκε σε τρεις διαδοχικές περιόδους από τη δεκαετία του ’50 έως και τη δεκαετία του ’80. Τα βασικά ζητούμενα της παρούσας μελέτης ήταν η ενίσχυση του φέροντος οργανισμού, η αναδιάταξη των εσωτερικών χώρων και η διαμόρφωση των όψεων. Αποφασίστηκε να αποφευχθεί η εφαρμογή εκτοξευόμενου σκυροδέματος στο εσωτερικό, η οποία είναι η επικρατέστερη μέθοδος σ’ αυτές τις περιπτώσεις, προκειμένου να μην περιοριστούν οι χώροι διαβίωσης και να μην αυξηθεί το κατασκευαστικό κόστος.
Η λύση που επιλέχθηκε απαντά στα παραπάνω δεδομένα, προτάσσοντας τέσσερα εξωτερικά τοιχία ενίσχυσης από εμφανές σκυρόδεμα, τα οποία εκτός από το δομοστατικό τους ρόλο προσδιορίζουν σε μεγάλο βαθμό και το αισθητικό αποτέλεσμα της μορφής του κτιρίου, δίνοντας επιπροσθέτως τη δυνατότητα μιας ελεύθερης εσωτερικής διαμόρφωσης.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΕΣΣΑΣ

Τρεις επιμήκεις, ελαφρώς καμπύλοι τοίχοι από συμπιεσμένο χώμα (rammed earth) συγκροτούν τη "ραχοκοκαλιά" της εξοχικής κατοικίας "Spring Ranch" και φιλοξενούν εκατέρωθεν τόσο τους εσωτερικούς, όσο και τους εξωτερικούς χώρους του κτιρίου. Γι' αυτή την ιδιαίτερη κατασκευή το αργιλώδες χώμα τοποθετήθηκε σε ξυλότυπους με οπλισμό, σε στρώσεις διαφορετικού χρώματος και συμπιέστηκε σταδιακά σε ελαφρώς υγρή μορφή, με μηχανικό τρόπο, μέχρι να γίνει απόλυτα συμπαγές. Το αποτέλεσμα ήταν να κατασκευαστούν τρεις τοίχοι με στιβαρή εμφάνιση, πάχους 61 cm, με πολύ καλή θερμική μάζα, οι οποίοι συμβάλλουν θετικά στη θερμική συμπεριφορά της κατοικίας. Επιπλέον αποτελούν ένα έργο τέχνης με τη σύνθεση των χρωμάτων του χώματος. Οι ζητούμενες αποχρώσεις των τοίχων από συμπιεσμένο χώμα επιλέχθηκαν από τους ιδιοκτήτες έπειτα από πολλά δοκίμια σε γυάλινα καλούπια.

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ: FELDMAN ARCHITECTURE