Κατοικία με φυτεμένους τοίχους και δώματα στη Μαδρίτη - A-cero

Η μονοκατοικία βρίσκεται σε προάστιο της Μαδρίτης, σε ένα οικόπεδο με ομαλή τοπογραφία, χωρίς ιδιαίτερες κλίσεις. Αν και πρόκειται για μια μεγάλης κλίμακας κατοικία, το μεγαλύτερο τμήμα της αναπτύσσεται σε ένα επίπεδο. Όλοι οι κύριοι χώροι οργανώνονται στο ισόγειο, ενώ στο υπόγειο χωροθετούνται οι βοηθητικές χρήσεις.
Η ιδιαιτερότητα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού έγκειται στον τρόπο με τον οποίο το κτίριο ενσωματώνεται στον περιβάλλοντα χώρο, σχεδόν αφομοιώνεται από αυτόν, χάρη στην πρωτότυπη διαμόρφωση του κελύφους του σε μια διαδοχή φυτεμένων πρανών και δωμάτων, μεταξύ τοιχίων από εμφανές σκυρόδεμα. Αυτή η ιδιαίτερη μορφολογία εξυπηρετεί σκοπούς αισθητικούς και λειτουργικούς. Οι φυτεμένες επιφάνειες περιορίζουν τις συμπαγείς όψεις από σκυρόδεμα, αμβλύνουν το μεγάλο όγκο της κατασκευής, εμπλουτίζουν το φυσικό τοπίο με ενδιαφέρουσες εναλλαγές και διαμορφώσεις και διατηρούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη χλωρίδα· επιπλέον, συντελούν στη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς της κατοικίας και στη διασφάλιση συνθηκών θερμικής άνεσης στους εσωτερικούς χώρους.
Στην πρόσοψη της κατοικίας επικρατούν οι φυτεμένες κεκλιμένες επιφάνειες που ξεκινούν από το επίπεδο του εδάφους και φτάνουν ως το δώμα. Τα τοιχία από σκυρόδεμα, κάθετα στην όψη, συντελούν στην οργάνωση του υπαίθριου χώρου σε επί μέρους ενότητες κατά αναλογία προς τη διαρρύθμιση των εσωτερικών χρήσεων. Επιπλέον, προστατεύουν την ιδιωτικότητα της κατοικίας από το δρόμο και σκιάζουν τα ανοίγματα.
Αντίθετα, η πίσω όψη της κατοικίας, όπου χωροθετούνται οι χώροι διημέρευσης και τα υπνοδωμάτια, διαμορφώνεται με όγκους εμφανούς σκυροδέματος, δημιουργώντας μια δυναμική εναλλαγή εσοχών και προεξοχών. Αυτές οι διαμορφώσεις προστατεύουν τους εσωτερικούς χώρους και τις εξωτερικές βεράντες από την ηλιακή ακτινοβολία, ιδιαίτερα κατά τους θερμούς καλοκαιρινούς μήνες. Τα κουφώματα καταλαμβάνουν ολόκληρα τα ανοίγματα μεταξύ των δομικών στοιχείων και εξασφαλίζουν απευθείας πρόσβαση στον περιβάλλοντα χώρο. Ειδικά στο χώρο του καθιστικού, ολόκληρη η γυάλινη πρόσοψη απομακρύνεται (ανυψώνεται και χωνεύεται στο υπερκείμενο δομικό στοιχείο), ώστε να ενοποιείται ο εσωτερικός χώρος με την εξωτερική βεράντα και κατ’ επέκταση τον υπαίθριο χώρο.
Η γεωμετρική αρχιτεκτονική των όψεων επικρατεί και στο εσωτερικό της κατοικίας. Η χρωματική παλέτα στο εσωτερικό υιοθετεί πιο ήπιους τόνους από το ανθρακί του εμφανούς σκυροδέματος στο εξωτερικό και συνδυάζει ζεστές γκρι και μπεζ αποχρώσεις με τη φυσική πέτρα και το ξύλο που επικρατεί σε δάπεδα και επενδύσεις.
Η ενισχυμένη θερμική μάζα του κελύφους, λόγω του σκυροδέματος και των φυτεμένων επιφανειών, συντελεί στη διατήρηση της εσωτερικής θερμοκρασίας σε σταθερά επίπεδα χωρίς μεγάλες αυξομειώσεις μεταξύ ημέρας και νύχτας, γεγονός που συνδυάζεται αποδοτικότερα με το φυσικό αερισμό. Τα μεγάλα ανοίγματα στις εκατέρωθεν όψεις της κατοικίας σε συνδυασμό με την κατάλληλη εσωτερική διαρρύθμιση επιτρέπουν τον αποτελεσματικό διαμπερή αερισμό κατά τη διάρκεια της ημέρας καθώς και το νυχτερινό δροσισμό για την απομάκρυνση της συσσωρευμένης θερμότητας του κελύφους.
Τα μεγάλα ανοίγματα συμβάλλουν και στο φυσικό φωτισμό όλων των χώρων. Στο επίπεδο του ισογείου, ακόμη και οι τυφλοί χώροι, όπως τα μπάνια των υπνοδωματίων, φωτίζονται φυσικά με κουπόλες φωτισμού από το δώμα. Ο έλεγχος της ηλιακής ακτινοβολίας μέσω του σχεδιασμού του κελύφους επιτυγχάνει ομοιόμορφο φωτισμό, χωρίς απότομες αυξομειώσεις της έντασης και φαινόμενα θάμβωσης. Ο τεχνητός φωτισμός είναι διακριτικός και στο μεγαλύτερο μέρος είναι κρυφός ή ανάδειξης, δημιουργώντας ενδιαφέροντα και εντυπωσιακά εφέ, ιδίως στους χώρους διημέρευσης.
Η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του αρχιτεκτονικού βιοκλιματικού σχεδιασμού, ειδικά όταν αλληλεπιδρά σε τέτοιο βαθμό με το κτιριακό κέλυφος. Το μεγαλύτερο μέρος της φύτευσης αποτελείται από γρασίδι και φυτά χαμηλού ύψους, που διακρίνονται για την αντοχή τους και τις χαμηλές απαιτήσεις συντήρησης και άρδευσης. Επιπλέον, τοποθετήθηκαν δέντρα σε κοντινή απόσταση από το κέλυφος για τον εμπλουτισμό της χλωρίδας και την ενίσχυση της ηλιοπροστασίας της κατοικίας. Στο εσωτερικό τμήμα του οικοπέδου, από την πλευρά που αναπτύσσονται οι βεράντες, διαμορφώθηκε τεχνητή λίμνη με σιντριβάνι, που δημιουργεί πιο ευχάριστο και φιλόξενο περιβάλλον και συντελεί στον παθητικό δροσισμό των χώρων διημέρευσης μέσω εξάτμισης.
Στο δώμα του κτιρίου, η μεγαλύτερη επιφάνεια του οποίου είναι φυτεμένη, έχει εγκατασταθεί ενεργειακό σύστημα που αξιοποιεί την ηλιακή ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Συγκεκριμένα, πρόκειται για μεγάλα πετάσματα που αποτελούνται από κυλινδρικούς ηλιακούς συλλέκτες και προσφέρουν ενεργειακή αυτονομία στην κατοικία