London Aquatic Centre

Το London Olympics Aquatics Centre αποτελεί τμήμα των ολυμπιακών εγκαταστάσεων του Λονδίνου και συγκεκριμένα χωροθετείται στη νοτιοανατολική πλευρά του Ολυμπιακού Πάρκου. Βρίσκεται σε άμεση επαφή με τη νοτιοανατολική είσοδο του πάρκου μέσω πεζογέφυρας, που ξεκινάει από την περιοχή Stratford, διαπλατύνεται και διαμορφώνεται ως δημόσια πλατεία στην είσοδο του κτιρίου.
Η αρχιτεκτονική του κτιρίου
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός του κολυμβητηρίου από το αρχιτεκτονικό γραφείο της Zaha Hadid, είναι εμπνευσμένος από τη ρέουσα γεωμετρία του νερού σε κίνηση. Στο κτίριο δεσπόζει η κυματοειδής οροφή - κέλυφος που ξεκινάει από το έδαφος και σαν κύμα  ‘’αγκαλιάζει’’ τις πισίνες και τους υπόλοιπους χώρους του κολυμβητηρίου.
Το κολυμβητήριο οργανώνεται συμμετρικά γύρω από ένα γραμμικό άξονα, κάθετο προς τη διεύθυνση της πεζογέφυρας και εσωκλείει τρεις πισίνες που διατάσσονται επάνω στον άξονα: την πισίνα προπονήσεων, που χωροθετείται κάτω από τη γέφυρα και τις πισίνες καταδύσεων και αγωνισμάτων που βρίσκονται στον κεντρικό χώρο, κάτω από την εντυπωσιακή οροφή.
Η μονολιθική οροφή της πισίνας προπονήσεων είναι κατασκευασμένη από σκυρόδεμα και διαθέτει ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο από ανοίγματα οροφής, που παρέχουν ομοιόμορφο φυσικό φωτισμό στους υποκείμένους χώρους.
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός προβλέπει δύο διαμορφώσεις του κτιρίου, αντιμετωπίζοντας με ευελιξία την ιδιαιτερότητα της χρήσης. Η πρώτη, αφορά στην περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων (Olympic mode) και περιλαμβάνει δύο επιπλέον πτέρυγες εκατέρωθεν των υδατοδεξαμενών, ικανές να φιλοξενήσουν 17.500 θεατές. Μετά τη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων (Legacy mode), οι πτέρυγες θα απομακρυνθούν, το κενό που θα μείνει κάτω από τη στέγη θα πληρωθεί με υαλοπετάσματα και οι κολυμβητικές εγκαταστάσεις θα έχουν μέγιστη χωρητικότητα 2.500 θεατών.
Στο εσωτερικό της αίθουσας δεσπόζουν οι πλατφόρμες καταδύσεων σε μοναδικό σχεδιασμό, κατ’ αντιστοιχία με το υπόλοιπο κτίριο. Πρόκειται για έξι ολόσωμες κατασκευές από εμφανές σκυρόδεμα σε διαφορετικά ύψη (10 m, 7,5 m, 5 m και τρία αναπηδητήρια των 3 m ), που καλουπώθηκαν και σκυροδετήθηκαν στο εργοτάξιο.
Σχεδιασμός και στατικότητα της οροφής
Το κυρίαρχο στοιχείο της αρχιτεκτονικής σύνθεσης του κολυμβητηρίου είναι η οροφή του, τρισδιάστατης μορφής, με υψηλή αισθητική και σύνθετες κατασκευαστικές απαιτήσεις. Ο παραμετρικός σχεδιασμός της βασίστηκε σε γεωμετρία διπλής καμπυλότητας και οδήγησε σε μια κατασκευή παραβολοειδούς δομής, που ξεκινάει με ομαλή καμπύλη από το νότιο τμήμα, ανυψώνεται κεντρικά επάνω από τις πισίνες και χαμηλώνει προς το βορρά ως πρόβολος στο χώρο της πλατείας. Ταυτόχρονα ανυψώνονται και τα ανατολικά και δυτικά πτερύγια της, ιδιαιτέρως κοντά στις ακμές.
Πρόκειται για μια μεταλλική κατασκευή έκτασης 11.000 m2, που στεγάζει χώρο διαστάσεων 160 m x 90 m, χωρίς την ανάγκη ενδιάμεσων υποστυλωμάτων. Η οροφή στηρίζεται μέσω εδράνων σε τρία σημεία: σε δύο πυρήνες σκυροδέματος στη βόρεια πλευρά, με μεταξύ τους απόσταση 54 m, και ένα τοιχίο στην νότια. Ολόκληρος ο σκελετός της οροφής κατασκευάστηκε από χαλύβδινα στοιχεία, συνολικού βάρους 3.200 t και χρησιμοποιήθηκαν 70.000 κοχλίες για τη συναρμολόγησή τους.
Η οροφή αποτελείται από μια σειρά χωροδικτυωμάτων μεγάλου εύρους, που είναι τοποθετημένα κατά μήκος της κατασκευής και στηρίζονται από το νότο σε εγκάρσιο χωροδικτύωμα, στερεωμένο στο τοιχίο και από το βορρά σε δεύτερο εγκάρσιο χωροδικτύωμα, που ενώνει τα δύο μεγάλα υποστυλώματα. Τα κύρια χωροδικτυώματα συνεχίζονται προς τη βόρεια πλευρά σχηματίζοντας πρόβολο μήκους έως 30 m, που λειτουργεί ως στέγαστρο για τη δημόσια πλατεία.
Τα φορτία των κεντρικών χωροδικτυωμάτων μεταφέρονται μέσω των εγκάρσιων στις φέρουσες κατασκευές από σκυρόδεμα. Λόγω της γεωμετρίας διπλής καμπυλότητας, στην ανατολική και δυτική πτέρυγα σχηματίζονται τόξα. Κάτω από ενιαία φόρτιση τα δύο τόξα εξισορροπούνται, αναπτύσσοντας δακτυλιοειδή  τάση στην περίμετρο της οροφής. Η σταθερότητα της κατασκευής από πλευρικές δυνάμεις εξασφαλίζεται με ένα σύστημα από οριζόντιες και διαγώνιες ράβδους μέσα στα χωροδικτυώματα. Όλα τα μεταλλικά στοιχεία των χωροδικτυωμάτων είναι ράβδοι διατομής H. Το πάχος του μετάλλου διαφοροποιείται ανάλογα με το μήκος κάθε ράβδου και κυμαίνεται μεταξύ 8 mm και 120 mm.
Λόγω του έντονα διαβρωτικού περιβάλλοντος του έργου, τα επί μέρους στοιχεία του σκελετού επιστρώθηκαν με βαφές πυριτικού ψευδάργυρου, αφού προηγουμένως έγιναν έλεγχοι για την επίτευξη ικανοποιητικού συντελεστή τριβής. Στις εκτεθειμένες επιφάνειες εφαρμόστηκε επιπλέον εποξειδική επίστρωση υψηλών αντοχών. Η κατασκευή της οροφής φέρει εσωτερικά και εξωτερικά επένδυση από πετάσματα αλουμινίου.
Την οροφή διατρέχει δίκτυο μεταλλικών διαδρόμων, συνολικού μήκους 600 m, που παρέχει πρόσβαση για ελέγχους και συντήρηση, καθώς και εγκαταστάσεις φωτισμού.
Κατασκευή της οροφής στο εργοτάξιο
Σύμφωνα με το σχεδιασμό η οροφή είναι πακτωμένη στα βορινά στηρίγματα και αναπτύσσεται ελεύθερα κατά μήκος ως το νότιο τελείωμα. Η κατασκευή της οροφής, αντίθετα, ξεκίνησε από τη νότια πλευρά λόγω περιορισμών του εργοταξίου, με την ανέγερση του εγκάρσιου νότιου χωροδικτυώματος, βάρους περισσότερου από 70 t. Η ιδιαιτερότητα του έργου, που επέβαλε αυτή την αντιστροφή της λογικής στη σειρά κατασκευής, ήταν το γεγονός ότι η πλάκα στο επίπεδο της πλατείας, που εκτονώνει τις πλευρικές τάσεις του βόρειου κυρτού χωροδικτυώματος, έπρεπε να κατασκευαστεί σε μεταγενέστερη φάση. Γι’ αυτό εγκαταστάθηκε προσωρινή κατασκευή μεταξύ των βορινών υποστυλωμάτων, αποτελούμενη από οκτώ εφελκυόμενες ράβδους χάλυβα.
Όταν είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή της μισής οροφής, έπρεπε να απομακρυνθεί μία από τις ενδιάμεσες σειρές ικριωμάτων, ώστε να ξεκινήσει η εκσκαφή της πισίνας καταδύσεων, που έχει μεγάλο βάθος. Για την αποδέσμευση του κεντρικού ικριώματος, η οροφή έπρεπε να ανυψωθεί στα πλευρικά ικριώματα, που παρέμειναν μέχρι τέλους. Μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, η οροφή ανυψώθηκε με ειδικά μηχανήματα, που στηρίχθηκαν σε προσωρινούς πύργους στη νότια πλευρά, επιτρέποντας την περιστροφή στα βορινά στηρίγματα. Τα ικριώματα αποσυναρμολογήθηκαν και απομακρύνθηκαν, πριν να τοποθετηθεί η οροφή στην τελική της θέση.