Το Μουσείο Μαστίχας Χίου
Το Μουσείο Μαστίχας Χίου στοχεύει στο να αποτυπώσει την τεχνική της παραδοσιακής καλλιέργειας και την εκμηχάνιση της επεξεργασίας της μαστίχας, αλλά και να αναδείξει την πορεία της εκμετάλλευσής της μέσα στο χρόνο. Βρίσκεται σε μια πλαγιά απέναντι από το μεσαιωνικό μαστιχοχώρι Πυργί, μέσα σε ένα περιβόλι πρότυπης καλλιέργειας μαστιχόδεντρων. Ο επισκέπτης φτάνει στο υψηλότερο σημείο του γηπέδου. Η πανοραμική θέα του τοπίου απλώνεται μπροστά του δίχως να την εμποδίζει κανένας κτιριακός όγκος. Το μουσείο αποκαλύπτεται σταδιακά στο επισκέπτη, καθώς αυτός κατεβαίνει την πλαγιά, μέσα από μια διαδοχή σκεπασμένων, κλειστών κι ανοιχτών χώρων. Το κτίριο του μουσείου αποτελείται από δυο παράλληλες πτέρυγες, μισοχωμένες στη γη, που ακολουθούν την κλίση του φυσικού εδάφους. Αυτές καλύπτονται από μεγάλες μονόρριχτες ξύλινες στέγες, με κλίση αντίθετη προς την κατωφέρεια. Η είσοδος γίνεται από την πάνω πτέρυγα, καθώς ο επισκέπτης βυθίζεται κάτω από την πρώτη στέγη, για να βρει το εκδοτήριο, το πωλητήριο και το αναψυκτήριο στα δεξιά του και την αίθουσα πολλαπλών χρήσεων στα αριστερά του. Στη συνέχεια συνεχίζει να προχωρεί μέσα σε ημιυπαίθριο και υπαίθριο περιβάλλον προς την κάτω πτέρυγα, που στεγάζει τη μόνιμη έκθεση. Εκεί συναντά χώρους οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί σε πλήρη συνάφεια με τις εκθεσιακές ενότητες: πρώτη η καλλιέργεια της μαστίχας σε άμεση οπτική επαφή με το μαστιχώνα, μέσω μεγάλων υαλοστασίων· ακολουθεί η ιστορική αναδίφηση της μοναδικής στην υφήλιο καλλιέργειας και εμπορίας της μαστίχας σε χώρους υποφωτισμένους, ή και σκοτεινούς, όπου προβάλλεται video σε μια τεράστια οθόνη· η τελευταία ενότητα αφιερώνεται στη δραστηριότητα της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών, με κύριο έκθεμα το παλιό εργοστάσιό της, σε ένα χώρο μεγάλου ύψους, όπου εκτίθενται και τίθενται σε λειτουργία οι πρώτοι μηχανισμοί παραγωγής τσίχλας. Λίγο πριν την έξοδο θα δει κανείς τις σύγχρονες χρήσεις της μαστίχας. Βγαίνοντας από το κτίριο θα περπατήσει μέσα στο τον μαστιχοχώραφο. Εκεί ο επισκέπτης έχει τη ευκαιρία να έρθει σε άμεση επαφή με την ιδιοτυπία της μαστιχοκαλλιέργειας και το προβιομηχανικό αγροτικό τοπίο της.
Φέρων οργανισμός
Ο φέρων οργανισμός της υποδομής των κτιρίων είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα, ενώ των κεκλιμένων ξύλινων στεγών από συγκολλητή ξυλεία ποιότητας GL32. Οι κύριοι φορείς είναι δίδυμοι και στηρίζονται αρθρωτά σε βάση από οπλισμένο σκυρόδεμα στο νότιο άκρο τους και σε ξύλινα δενδροειδή υποστυλώματα στο βόρειο άκρο τους. Οι φορείς αποτελούνται από τεμάχια απλών διατομών συγκολλητής ξυλείας, που συνδέονται μεταξύ τους και με τα παρακείμενα στοιχεία του έργου με μεταλλικές βάσεις έδρασης, ειδικά διαμορφωμένα ελάσματα για κάθε είδος κόμβου, δοκοθήκες στερέωσης τεγίδων κτλ. μεταλλικά στοιχεία σύνδεσης των ξύλινων φορέων μεταξύ τους, όλα από χάλυβα ποιότητας S235, βαμμένο με εποξειδική βαφή. Τα στοιχεία σύνδεσης (ήλοι κοινοί, ήλοι κοχλιοφόροι,-μπουλόνια) είναι γαλβανισμένα.
Επικάλυψη στεγών
Οι κεκλιμένες στέγες επικαλύπτονται με φύλλα τιτανιούχου ψευδάργυρου που τοποθετούνται επάνω σε κατασκευή "σάντουιτς" από σανίδες ελάτης και φύλλα κόντρα πλακέ θαλάσσης με ενδιάμεση θερμομόνωση.
Εξωτερική τοιχοποιία
Οι εξωτερικοί αυτοφερόμενοι τοίχοι κατασκευάζονται από οπλισμένο σκυρόδεμα και επενδύονται με λιθοδομή με βαθύ αρμολόγημα. Στην εσωτερική τους παρειά επιχρίονται και δέχονται τις απαραίτητες επενδύσεις ανάλογα με το χώρο στον οποίο αναφέρονται.
Υαλοστάσια
Τα εξωτερικά υαλοστάσια του κτιρίου είναι χαλύβδινα, με ανοιγόμενα και σταθερά τμήματα. Τα σιδηρά υαλοστάσια αποτελούν σημαντικό παράγοντα της μορφής του κτιρίου. Κατασκευάστηκαν από ποικίλες χαλύβδινες διατομές απλής μορφής (λάμες), διατομές μορφοσιδήρου (γωνιές κτλ.), ντίζες ανάρτησης και άλλα στοιχεία, πολλαπλώς συνδυασμένα μεταξύ τους με σταθερά και κινητά (αφαιρετά) τεμάχια.
Εσωτερικές επενδύσεις
Τα δάπεδα των κύριων χώρων επιστρώθηκαν με ειδική τσιμεντοκονία, ενώ των βοηθητικών με βιομηχανικό δάπεδο. Οι χώροι υγιεινής και το παρασκευαστήριο του κυλικείου έχουν εποξειδικό βιομηχανικό δάπεδο. Στους χώρους που διαστρώνονται δάπεδα ειδικής τσιμεντοκονίας, τα σοβατεπιά είναι από γαλβανισμένη λαμαρίνα στραντζαρισμένη σε μορφή Γ, διαστάσεων 25x150 mm, πάχους 1,5 mm και μήκους τουλάχιστον 2,00 m. Η τοποθέτηση των σοβατεπιών προηγήθηκε της διάστρωσης των τελικών δαπέδων, καθώς και των παντός είδους επενδύσεων των τοίχων, αποτελώντας ταυτόχρονα οδηγό για την τοποθέτηση τους. Η οριοθέτηση των ελεύθερων άκρων των δαπέδων από ειδική τσιμεντοκονία ή νεροπλυμένο σκυρόδεμα, και γενικά των χυτών δαπέδων, έγινε με γαλβανισμένη λαμαρίνα στραντζαρισμένη σε μορφή Γ, διαστάσεων 100Χ50 mm, που στερεώθηκαν στο σκυρόδεμα ως οδηγοί για τη διάστρωση των δαπέδων. Στις εσωτερικές σκάλες, τα σκαλομέρια κατασκευάστηκαν από γαλβανισμένη λαμαρίνα στραντζαρισμένη σε μορφή Γ, μήκους ενιαίου ανά κλάδο κλίμακας, με πλήρη προσαρμογή στις διαστάσεις και τη γεωμετρία των βαθμίδων.
Ψευδοροφές καλύπτουν σε διάφορους χώρους τις διελεύσεις των αεραγωγών κλιματισμού και των λοιπών Η/Μ εγκαταστάσεων. Σε ειδικές περιπτώσεις η επένδυση των τοίχων και των οροφών έγινε με ηχοαπορροφητικά υλικά.
Στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και το foyer της, καθώς και στην αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τμήματα των πλευρικών τοίχων επενδύθηκαν με ξύλινα ηχοαπορροφητικά πανέλα βιομηχανικής παραγωγής.
Περιβάλλων χώρος
Τα τοιχία αντιστήριξης επενδύθηκαν με ξερολιθιές, ώστε να προσομοιάζουν στις υφιστάμενες. Οι επιφάνειες κυκλοφορίας δίπλα από τα κτίρια επιστρώθηκαν με νεροπλυμένο σκυρόδεμα, ενώ σε μεγάλο μέρος των υπαίθριων διαμορφώσεων διατηρήθηκε το ίδιο το χώμα του χωραφιού και σε ορισμένους διαδρόμους επίσκεψής του στρώθηκε 3Α εγκιβωτισμένο.
Όλες οι λιθοδομές του περιβάλλοντος χώρου χτίστηκαν με λίθους από το ίδιο το γήπεδο. Όλες οι παλιές ξερολιθιές, όπου αυτό ήταν απαραίτητο, συμπληρώθηκαν με παρόμοιων διαστάσεων λίθους, με την απαιτούμενη επεξεργασία για να προσαρμοσθούν και να συνδυασθούν πλήρως με τις υφιστάμενες, σε ενιαίο αισθητικά σύνολο.
Στον ευρύτερο χώρο του αγροτεμαχίου έγιναν εργασίες καθαρισμού του εδάφους, συντήρησης των υφιστάμενων ξερολιθιών και ευπρεπισμού και συντήρησης του χώρου από ειδικευμένους εργάτες. Συντηρήθηκαν οι ξηρολιθοδομές και τα λιθομαζώματα με τοπικές στερεώσεις, με τρόπο που δεν αλλοίωσε τη μορφή τους.
Στοιχεία έργου:
Αρχιτεκτονική και μουσειογραφική μελέτη: Γραφείο Κίζη Α.Ε. Αρχιτεκτονικής και Design.
Αρχιτέκτονες έργου: Γιάννης Κίζης, Κωσταντής Κίζης.
Συνεργάτες αρχιτεκτονικών: Ν. Βενιανάκης, Ε. Κουσκούτη, Γ. Πανταζής, Ν. Σούλης.
Συνεργάτες μουσειογραφικών: Λ. Πολυζωγοπούλου, Φ. Πετρούλια, Μ. Τarrida, Stage Design Office.
Συνεργάτες κατασκευαστικών: Μ. Ραυτοπούλου, Θ. Δούγκας, Κ. Πολίτη.
Μελέτη φέροντος οργανισμου: Γραφείο Ύψιλον Ε.Ε./Ι. Τσοπανάκης και Συνεργάτες.
Μελέτη Η/Μ εγκαταστάσεων: Π. - Ι. Ζαννής και Συνεργάτες ΕΠΕ.
Ειδικός φωτισμός μόνιμης έκθεσης: A. Tσαγκρασούλης.
Φορέας του έργου: Πολιτιστικό Ίδρυμα ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ).
Γενική εποπτεία: ΣΟΦΙΑ ΣΤΑΙΚΟΥ
Επιμέλεια και συντονισμός : Ασπασία Λούβη (2006-2013).
Εφαρμογή μουσειολογικής μελέτης: Υπηρεσία Μουσείων ΠΙΟΠ (Έ. Βλάχου, Ά. Καλλινικίδου)
Συντονισμός επιστημονικής έρευνας και τεκμηρίωσης: Ε. Μπενέκη.
Επιστημονική επιμέλεια: Δ. Τσούχλης.
Ειδικός σύμβουλος: Μ. Βουρνούς.
Γενικός εργολήπτης κτιριακών: Κάστωρ ΑΕ.
Έργα περιβάλλοντος χώρου: Στ. και Στ. Αντωνόυ, Γ. Μουστρίδης, Κ. Καπετάνος.
Αποκατάσταση ιστορικού μηχανολογικού εξοπλισμού: Α. Πλυτάς.
Μουσειογραφικές εφαρμογές: Tetragon ΕΠΕ.
Πολυμεσικές και οπτικοακουστικές εφαρμογές: Γνώμων Κατασκευές ΑΕ, The Hub, Η.και Γ. Λαμπρόπουλος ΟΕ.
Επίβλεψη: Τεχνική Υπηρεσία Τράπεζας Πειραιώς
Σύμβουλοι επίβλεψης: Γιάννης Κίζης, Μ+Β Αρχιτέκτονες Κ. Μανωλιάδη Μ. Βουρνούς.
Φωτογραφίες: Γιώργης Γερόλυμπος