Νέα πτέρυγα αεροδρομίου Θεσσαλονίκης - κατασκευή κελύφους

Το Αεροδρόμιο "Μακεδονία" στη Θεσσαλονίκη αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της Ελλάδας. Λόγω της προβλεπόμενης σημαντικής αύξησης του επιβατικού κοινού έως το έτος 2026, η υφιστάμενη πτέρυγα (με εμβαδό 26.608,57 m²) αναβαθμίζεται και εκσυγχρονίζεται, με παράλληλη ανέγερση νέας πτέρυγας (με εμβαδό επέκτασης 34.071,57m²), η οποία θα συνενωθεί με την υπάρχουσα μέσω δυο πεζογεφυρών στο επίπεδο των αναχωρήσεων, παρέχοντας ενοποιημένη λειτουργία μεταξύ τους.
H αρχιτεκτονική μελέτη έχει λάβει υπόψη τη σύμβαση παραχώρησης του ελληνικού δημοσίου με την Fraport, το εγκεκριμένο master plan του αεροδρομίου Θεσσαλονίκης και την ισχύουσα νομοθεσία.
Ένα υψηλό επίπεδο υπηρεσιών θα προσφέρεται στους επιβάτες, σύμφωνα με το νέο σχεδιασμό του αεροσταθμού, όπως:
· Κεντρικός χώρος ελέγχου της ασφάλειας, σύμφωνα με τις νέες διεθνείς πρακτικές.
· Υπηρεσίες ελέγχου εισιτηρίων και στις δύο πτέρυγες του αεροσταθμού.
· Μείωση αποστάσεων μεταξύ των βασικών λειτουργικών περιοχών και των αλλαγών επιπέδου μέσα στον αεροσταθμό.
· Ευκολία στις προσβάσεις, με μία ξεκάθαρη ροή κίνησης ("back flow") εντός του αεροσταθμού.
· Αυξηση εμπορικών χώρων.
· Εύκολη διασύνδεση του αεροσταθμού με τη δημόσια συγκοινωνία (λεωφορεία).
· Επαρκής χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων πλησίον του αεροσταθμού.

Αρχές σχεδιασμού

Ο σχεδιασμός της νέας πτέρυγας έχει ακολουθήσει τις υφιστάμενες λειτουργικές αρχές, με τις αφίξεις στο επίπεδο 0 και τις αναχωρήσεις στο επίπεδο 1, και έχει σχεδιαστεί ως μία γραμμική συνέχεια του υφιστάμενου κτιρίου με ευθυγραμμισμένους όγκους.
Η νέα πτέρυγα υλοποιείται ως ένα σύγχρονο κτίριο με λιτή, γραμμική φόρμα, διαχρονικό σχεδιασμό και έντονη ταυτότητα, που αποτυπώνεται σε δύο σχεδιαστικές επιλογές: το διαγώνιο κάνναβο του υαλοπετάσματος και την πρισματική μορφή κάλυψης των κλιμακοστασίων των πυλών, που εξέχουν από τη γυάλινη επιφάνεια. Συνδυαστικά, το διαγώνιο υαλοπέτασμα και οι πρισματικοί όγκοι των κλιμακοστασίων δημιουργούν μία ισσοροπημένη και γαλήνια όψη.
Για την ομαλή αισθητική μετάβαση από το υφιστάμενο κτίριο, η νέα πτέρυγα τοποθετείται σε απόσταση 27 m από τον πύργο ελέγχου. Τα δύο κτίρια συνδέονται με δύο συνδετήριους κλειστούς διαδρόμους, έναν από τη μεριά της πόλης ("landside") και έναν από τη μεριά του αεροδιάδρομου ("airside"), που αποτελούν και τις αισθητικές συνδέσεις των δύο κτιρίων. Η αισθητική που επιλέχθηκε για τους δύο συνδετήριους διαδρόμους μεταξύ των κτιρίων, από τις πλευρές "airside" και "landside", φέρει στοιχεία και από τα δύο κτίρια. Τα τριγωνικά σχήματα των ανοιγμάτων των διαδρόμων κάνουν αναφορά στα τρίγωνα, που προκύπτουν από τις βαριές μεταλλικές διατομές στήριξης των στεγάστρων του υφιστάμενου κτιρίου, ενώ η πρισματική τους μορφή κάνει αναφορά στις πρισματικές μορφές "βράχων" των κλιμακοστασίων, που σηματοδοτούν τις πύλες του νέου κτιρίου.
Τα μεγάλα μεταλλικά στέγαστρα επαναλαμβάνονται προς την πλευρά του αεροδιάδρομου, προσφέροντας προστασία από τις καιρικές συνθήκες στις εισόδους του αεροσταθμού, καθώς δηλώνουν τη θέση τους και επαναλαμβάνουν το μοτίβο των στεγάστρων του υφιστάμενου. Στο ίδιο πλαίσιο, επιδιώχθηκε και η συνάφεια της χρωματικής παλέτας των δύο προσόψεων.
Το νέο κτίριο έχει μορφή "Γ" σε αμβλεία γωνία. Παρόλο που το υαλοστάσιο κατασκευάζεται από ευθύγραμμα τμήματα υαλοστασίων, στην αλλαγή φοράς του κτιρίου, δίνεται η εντύπωση της καμπύλης μορφολογίας. Για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος, τα υαλοστάσια τοποθετούνται σε τεθλασμένη γραμμή, όπου η αλλαγή φοράς επιτυγχάνεται στο συνδετήριο κόμβο τoυς.
Το νέο κτίριο διαμορφώνεται μέσω μίας λειτουργικής πρόσοψης με μικρές απαιτήσεις συντήρησης, η οποία αναπτύσσεται γύρω από λειτουργικούς ορόφους. Η πρόσοψη αποτελείται από υαλοπέτασμα, το οποίο φθείρεται δύσκολα και καθαρίζει εύκολα, ενώ ο έλεγχος της ηλιακής ακτινοβολίας πραγματοποιείται με μόνιμα μέσα, τα οποία δεν απαιτούν συντήρηση. Ταυτόχρονα, η περιβαλλοντική προσέγγιση του νέου κτιρίου μειώνει το λειτουργικό κόστος, καθώς το υαλοπέτασμα έχει θερμοδιακοπή και οι υαλοπίνακες διαθέτουν κεραμική μεταξωτυπία εσωτερικά, στοιχείο που εμποδίζει την ηλιακή ακτινοβολία να εισέλθει στο εσωτερικό.

Σύμμεικτη κατασκευή

Το κέλυφος της νέας πτέρυγας αποτελεί μια σύμμεικτη κατασκευή οπλισμένου σκυροδέματος και μεταλλικής επιστέγασης και συγκεντρώνει πολλές και σημαντικές σύγχρονες τεχνολογίες κατασκευής, καθώς και προηγμένα οικοδομικά υλικά, εναρμονισμένα με τις αυστηρές προδιαγραφές του έργου.
Η θεμελίωση του καινούργιου κτιρίου, λόγω της σχετικά κακής ποιότητας του εδάφους, έγινε μέσω εκτεταμένης πασσαλόπηξης, περί των 900 πασσάλων, με διάμετρο D=1.20 ή D=1.00 (m), σε βάθος τουλάχιστον 31-35 (m).
Η ανωδομή από οπλισμένο σκυρόδεμα χωρίστηκε για το σύνολο της γραμμικής επέκτασης των 290 m, σε 4 τμήματα, στατικά ανεξάρτητα άνωθεν της θεμελίωσης, με ονομασίες A, Β, C και D. Οι παράπλευρες κατασκευές στα κτίρια C και D, ονομάστηκαν Ε και F, αντίστοιχα. Με τον τρόπο αυτό, 6 ανεξάρτητα τμήματα συνθέτουν τη νέα πτέρυγα, με ενοποιημένη αρχιτεκτονική λειτουργία. Ο διαχωρισμός της πτέρυγας, σε επιμέρους αυτοτελή στατικά κτίρια, κρίθηκε απαραίτητος, λόγω του σχετικά μεγάλου μήκους της γραμμικής επέκτασης, προκειμένου να ανακουφιστούν οι εντάσεις των θερμοκρασιακών μεταβολών.
Η οροφή είναι μεταλλική. Τα διαδοχικά μεταλλικά πλαίσια τοποθετήθηκαν σε αποστάσεις των 9,60 m στην περιοχή των κτιρίων C και D και σε αποστάσεις των 12 m στην περιοχή του κτιρίου Α. Τα κύρια πλαίσια διαμόρφωσης της μεταλλικής οροφής είναι τοξωτά και εξασφαλίζονται πλευρικά μέσω των τεγίδων και των οριζόντιων συνδέσμων δυσκαμψίας.
H σύνδεση των τόξων με το σκελετό από οπλισμένο σκυρόδεμα έγινε με τους εξής τρόπους:
· Στο μέσον των φορέων, τα τόξα στηρίζονται σε σταθερού τύπου στηρίξεις επί υποστυλωμάτων από οπλισμένο σκυρόδεμα.
· Πλησιάζοντας προς τα άκρα των τόξων, τα τόξα στηρίζονται είτε στα μεταλλικά υποστυλώματα τύπου "V", που επαναλαμβάνονται ανά συγκεκριμένες αποστάσεις, είτε επί των χωροδικτυωμάτων, τα οποία μορφώνονται μεταξύ τους.
· Στις ακραίες θέσεις των τόξων, στην περίμετρο των κτιρίων, τα τόξα συνδέονται στα υποστυλώματα ή στις δοκούς του κτιρίου μέσω κατάλληλων διατάξεων, που επιτρέπουν την ολίσθηση του τόξου κατά τη διαμήκη διεύθυνσή του. Με τον τρόπο αυτό μηδενίζονται οι εντάσεις, που θα αναπτύσσονταν από τα τόξα στο φορέα του κτιρίου. Η διαμόρφωση της κύλισης επιτυγχάνεται με τη χρήση στρώσης teflon και κατάλληλων stoppers για τη συγκράτηση των τόξων.
Τα μεταλλικά υποστυλώματα τύπου "V" συνδέθηκαν αρθρωτά επί των υποστυλωμάτων των κτιρίων. Για την υλοποίηση των αρθρώσεων προβλέφθηκε η χρήση σταθερών εφεδράνων σημειακού φορτίου (τύπου "pot bearings"). Η βιομηχανοποίηση όλων των σύνθετων μεταλλικών κατασκευών του φέροντα οργανισμού και των βράχων (μεταλλικοί σκελετοί στήριξης στα κλιμακοστάσια εξόδων) έχει γίνει από το εργοστάσιο μεταλλικών κατασκευών της "ΙΝΤRΑΚΑΤ".

Eπενδύσεις

Μεταλλική επιστέγαση – σύστημα ορθής ραφής. Η επιστέγαση του μεταλλικού φορέα της οροφής έγινε με μεταλλικά φύλλα σε επικάλυψη ορθής ραφής, τύπου KAL-ZIP, πάχους 1 mm, σύμφωνα με την ακουστική και τη μελέτη ΚΕΝΑΚ του έργου. Για τη διαστρωμάτωση τοποθετήθηκε τραπεζοειδής διάτρητη λαμαρίνα ύψους 10 cm, τύπου SYMDECK, επάνω από το μεταλλικό φορέα. Εσωτερικά στις πτυχώσεις τοποθετήθηκε υαλοΰφασμα και μόνωση πετροβάμβακα, πυκνότητας 40 Kgr/m³, γεμίζοντας τον κώνο της τραπεζοειδούς. Επί της λαμαρίνας τοποθετήθηκε γαλβανισμένο χαλυβδοέλασμα πάχους 1 mm και επ΄αυτού φράγμα υδρατμών 400 gr/m², πριν την τοποθέτηση μίας άνθυγρης και μίας κοινής γυψοσανίδας των 12,5 mm, έκαστη. Επάνω στις γυψοσανίδες τοποθετήθηκε γαλβανισμένη διατομή "Ω" πάχους 60 mm, η οποία βιδώθηκε στην τραπεζοειδή λαμαρίνα. Επί της διατομής βιδώθηκε η επικάλυψη του συστήματος ορθής ραφής. Στο χώρο μεταξύ των τεγίδων και της επικάλυψης τοποθετήθηκε μόνωση πετροβάμβακα σε δύο στρώσεις, μία πάχους 60 mm και πυκνότητας 40 Kgr/m³ και μία πάχους 10 cm, συμπυκνωμένου στα 8 cm, και πυκνότητας 40 Kgr/m3. Ενδιάμεσα σε αυτές τις μονώσεις, τοποθετήθηκαν δύο στρώσεις βισκοελαστικής μεμβράνης, έκαστη πάχους 2,5 mm των 5Kgr/m², με αλληλοεπικαλυπτόμενους αρμούς.
Το σύνολο της οροφής διακόπτεται σημειακά, από επιμήκη ανοίγματα εξαερισμού, με διαστάσεις περίπου 130 m και πλάτος 2,50 m, ενώ υπάρχουν και πέντε μικρότερα επάνω από τα CIP Lounges του τελευταίου ορόφου, διαστάσεων 3,0×2,5 (m) το καθένα. Τα ανοίγματα είναι στεγασμένα με την ίδια επικάλυψη ορθής ραφής, όπως και το υπόλοιπο κτίριο. Τα περισσότερα χωρίζονται εσωτερικά σε δύο τμήματα, με τσιμεντοσανίδα, για την εισαγωγή και την απαγωγή του αέρα αντίστοιχα, ενώ άλλα είναι ενιαία . Η στέγαση των ανοιγμάτων επικαλύπτει το άνοιγμα από 50 έως 75 (cm) σε κάθε πλευρά. Περιμετρικά, τα ανοίγματα που έχουν ύψος 80 cm κλείνουν με περσίδες γαλβανισμένες, βαμμένες, πλάτους 8 cm και εσωτερικά τοποθετείται γαλβανισμένη σίτα υψηλής αντοχής.

Διαγώνιο εξωτερικό υαλοπέτασμα όψης. Η σύμμεικτη κατασκευή του νέου κτιρίου φέρει μεταλλικό σκελετό στήριξης στην εξωτερική παρειά, με κοιλοδοκούς 140×140×8 σε διαγώνιο κάναβο, στηρίζοντας το εκτεταμένο διαγώνιο υαλοπέτασμα των όψεων αλλά και τα διαγώνια διάτρητα φύλλα αλουμινίου, πάχους 2 mm, του επιπέδου 0, τα οποία τοποθετούνται σημειακά στον ημιυπαίθριο χώρο, όπου κινούνται τα trolleys των αποσκευών.
Το διαγώνιο υαλοπέτασμα κατασκευάστηκε με εμφανή σκελετό αλουμινίου, ο οποίος ακολουθεί τη γεωμετρία του σκελετού στήριξης, και κρύσταλλα θερμομονωτικά και ηχομονωτικά, σύμφωνα με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις του έργου για ηχομείωση. Ανάμεσα στα διπλά κρύσταλλα, τοποθετήθηκε ειδική μεταξοτυπία, που προσομοιάζει σε σχέδιο τη διάτρηση των πετασμάτων αλουμινίου στο επίπεδο 0.
Η σημαντικότερη δυσκολία στην εφαρμογή του υαλοπετάσματος εντοπίστηκε στο καμπύλο τμήμα της κάτοψης. Η επίλυση επιτεύχθηκε με τοποθέτηση των τμημάτων των υαλοστασίων στους συνδετήριους κόμβους τους σε τεθλασμένη θέση, ώστε να προκύψει η ακτίνα καμπυλότητας του σχεδιασμού. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν δοκιμές με δείγματα επί τόπου στο έργο, ώστε να βρεθεί η επιθυμητή χρωματική όψη των κρυστάλλων, σε συνδυασμό με το βαθμό διάτρησης της μεταξοτυπίας και των διάτρητων φύλλων αλουμινίου.

Επένδυση πλάγιων όψεων με etalbond. Στις δύο πλαϊνές όψεις, στους τερματικούς τοίχους του νέου κτιρίου, κατασκευασμένους ως επί το πλείστον από τσιμεντοσανίδα, τοποθετείται επένδυση με σύνθετα φύλλα αλουμινίου, τύπου etalbond σε σχήματα τραπεζίων, διαφορετικών αποχρώσεων. Σημειακά, η επένδυση θα φέρει σκοτίες πλάτους 25 mm.

Eπένδυση συνδετήριων γεφυρών. Το υφιστάμενο κτίριο θα συνδεθεί με το νέο, μέσω δύο μεταλλικών πεζογεφυρών, στο επίπεδο 1. Η τοιχοποιία των συνδετήριων γεφυρών κατασκευάζεται από διπλή τσιμεντοσανίδα εξωτερικά και διπλή γυψοσανίδα εσωτερικά, με μόνωση πλακών εξηλασμένης πολυστερίνης εσωτερικά, πάχους 2 cm.
Η επικάλυψη της στέγης των δυο γεφυρών είναι όμοια με τη μεταλλική επικάλυψη της στέγης του κτιρίου, ακολουθώντας το σύστημα ορθής ραφής, τύπου KAL-ZIP και πάχους 1 mm, ενώ πλευρικά οι δύο πεζογέφυρες επενδύονται με συνδυασμό πετασμάτων etalbond, όπως οι δυο τερματικοί τοίχοι, και "honeycomb", όπως τα κλιμακοστάσια των εξόδων.
Σημειακά, οι επένδυσεις στις γέφυρες διακόπτονται από σταθερά κουφώματα αλουμινίου σε τριγωνικά σχήματα, ώστε να παρέχεται ο απαραίτητος φυσικός φωτισμός και η οπτική προς το εξωτερικό περιβάλλον, κατά την κίνηση των επισκεπτών από και προς το νέο κτίριο.

Μεταλλικές επενδύσεις στα κλιμακοστάσια εξόδων ("βράχοι"). Τα κλιμακοστάσια των εξόδων αναχωρήσεων και των κλιμακοστασίων διαφυγής, καλύπτονται μερικώς από μία πρισματική μορφή, κατασκευασμένη από πετάσματα κυψελοειδούς πυρήνα με τσιμεντοειδή επικάλυψη, τύπου "honeycomb". Τα πετάσματα έχουν μέγιστη διάσταση 6 m και στηρίζονται σε σύστημα γαλβανισμένων κοιλοδοκών, που ακολουθεί τη γεωμετρία του βράχου. Σε καμία περίπτωση η επένδυση δεν παραβιάζει το απαιτούμενο ελεύθερο ύψος 2,20 m, σύμφωνα με τον κτιριοδομικό κανονισμό.