Κατοικία με παθητικό σχεδιασμό και οικολογική συνείδηση, στο Λος Άντζελες

Η απαίτηση του ιδιοκτήτη για μια παθητική κατοικία, φιλική προς το περιβάλλον και εντός ενός περιορισμένου προϋπολογισμού ήταν η πρόκληση για τον αρχιτέκτονα. Έτσι, τα φυσικά χαρακτηριστικά του οικοπέδου, το οποίο βρίσκεται επάνω στη στενή κορυφογραμμή των λόφων του Χόλιγουντ, με στενόμακρο σχήμα και απότομες, θαμνώδεις πλαγιές εκατέρωθεν, όπως και το μικρόκλιμα, έγιναν το επίκεντρο του σχεδιασμού. Η κατοικία εξοικονομεί ενέργεια με την εκμετάλλευση του φυσικού φωτός, διαθέτει παθητικά συστήματα ηλιοπροστασίας και αξιοποιεί τα τοπικά ρεύματα αέρα για το δροσισμό των εσωτερικών χώρων.
Η σύσταση του εδάφους ήταν κατά ένα μεγάλο ποσοστό γρανιτική, καθιστώντας τις εκσκαφές δύσκολες και δαπανηρές. Ωστόσο, το οικόπεδο είχε δύο σημαντικά πλεονεκτήματα, αφενός ήταν ευήλιο και αφετέρου είχε εξαιρετική θέα περιμετρικά. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο αποφασίστηκε κάθε χώρος της κατοικίας να διαθέτει απεριόριστη θέα και άπλετο φυσικό φωτισμό.
Βέβαια, έπρεπε να εναρμονιστούν δύο φαινομενικά αντίθετες απαιτήσεις, δηλαδή η απαίτηση για διαφάνεια, φυσικό φωτισμό και απεριόριστη θέα με την απαίτηση για ηλιοπροστασία, ώστε να αποφεύγονται η υπερθέρμανση των εσωτερικών χώρων και η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας για ψύξη κατά τους θερινούς μήνες.
Στη βόρεια και βορειοανατολική πλευρά προβλέφθηκε η δημιουργία μεγάλων υαλοστασίων που δεν διακόπτονται από κανένα συμπαγές στοιχείο, έχουν μεγάλο μήκος και εκτείνονται από το δάπεδο μέχρι την οροφή. Μ' αυτόν τον τρόπο εξασφαλίστηκε άπλετο φυσικό φως στους εσωτερικούς χώρους και απεριόριστη θέα, χωρίς την ανάγκη λήψης ιδιαίτερων μέτρων ηλιοπροστασίας.
Στη δυτική και νοτιοδυτική πλευρά, αποφασίστηκε επίσης η δημιουργία υαλοστασίων, έτσι ώστε να αξιοποιείται η θέα και προς τις δύο μεριές του λόφου. Από αυτές τις πλευρές, το δώμα σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να προεξέχει από το περίγραμμα των υαλοστασίων, προσφέροντας σκίαση στους εσωτερικούς χώρους. Τοποθετήθηκαν επίσης σταθερές περσίδες εξωτερικά των υαλοστασίων, για να μετριάζεται η ένταση της ακτινοβολίας, χωρίς να παρεμποδίζεται η θέα, αλλά και για να επιτρέπεται η είσοδος επαρκούς ποσότητας φυσικού φωτός στο εσωτερικό. Σημειώνεται, ότι το υλικό των περσίδων θεωρείται οικολογικό, καθώς παράγεται από υποπροϊόντα ξυλείας και παρουσιάζει χαμηλές εκπομπές φορμαλδεΰδης. Μεταξύ του νοτιοδυτικού, γυάλινου τοίχου και των υπνοδωματίων παρεμβλήθηκε ένας εσωτερικός διάδρομος.
Σε όλα τα υαλοστάσια τοποθετήθηκαν υαλοπίνακες χαμηλής εκπεμπτικότητας, ώστε να περιορίζεται η μεταφορά θερμότητας μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος.
Για την εξασφάλιση φυσικού δροσισμού και αερισμού στους εσωτερικούς χώρους αξιοποιήθηκαν τα ρεύματα αέρα, που πνέουν τοπικά στην περιοχή και έχουν διεύθυνση παράλληλη με τον όγκο του κτιρίου. Το καθιστικό και η τραπεζαρία χωροθετήθηκαν σε έναν ενιαίο και ανοικτό χώρο, έτσι ώστε να ευνοείται η ελεύθερη ροή του αέρα, ενώ σε δύο απέναντι τοίχους προβλέφθηκαν αντικριστά ανοιγόμενα κουφώματα για να δημιουργείται εσωτερικό ρεύμα. Για τον ίδιο λόγο, στο μακρόστενο διάδρομο που εξυπηρετεί τα υπνοδωμάτια και συνδέεται με το καθιστικό προβλέφθηκε η δημιουργία ανοιγμάτων στην αρχή και στο τέλος του διαδρόμου, ενώ στα υπνοδωμάτια προβλέφθηκε ένα τουλάχιστον ανοιγόμενο παράθυρο, έτσι ώστε να δημιουργούνται μικρότερα εγκάρσια ρεύματα.
Ένας από τους σημαντικότερους χειρισμούς, που προσέδωσε στο κτίριο ιδιαίτερη φυσιογνωμία και συνέβαλε στην καλύτερη προσαρμογή του στις τοπικές κλιματικές συνθήκες, ήταν η πτυχωτή διαμόρφωση της επιφάνειας του κελύφους του κτιρίου. Αυτή η επιφάνεια καθώς ξετυλίγεται ασύμμετρα , προστατεύει επιλεγμένα τμήματα της νότιας και νοτιοδυτικής πλευράς από την ηλιακή ακτινοβολία και πληρώνεται με υαλοστάσια από τζάμια χαμηλής εκπεμπτικότητας. Αντίθετα, στη βόρεια και βορειοανατολική πλευρά λειτουργεί ως πλαίσιο που τονίζει τη γραμμή του ορίζοντα και προβάλλει τη θέα.
Επειδή το έδαφος αποτελούνταν σε μεγάλο ποσοστό από γρανιτικά πετρώματα και είχε απότομες κλίσεις, προβλέφθηκαν οι λιγότερες δυνατές εκσκαφές. Οι μικρές ποσότητες γρανίτη, που υποχρεωτικά αφαιρεθήκαν, επαναχρησιμοποιήθηκαν σε άλλα σημεία του έργου, όπως για παράδειγμα στην απόδοση των κλίσεων των αποστραγγιστικών σωληνώσεων, στην επίστρωση ενός εξωτερικού δώματος και στη δημιουργία αποστραγγιστικής ζώνης κάτω από την πισίνα. Η χρήση του, παρόλο που αποτελεί ακριβό υλικό, εξοικονόμησε πόρους, καθώς υποκατέστησε την αγορά άλλων αδρανών υλικών, ενώ αποφεύχθηκε και η άσκοπη απομάκρυνσή του από το οικόπεδο.
Γενικά, η επανάχρηση υλικών αλλά και η επιλογή προϊόντων και υλικών που παράγονται σε τοπικό επίπεδο θεωρούνται επιλογές που μειώνουν τις άσκοπες μεταφορές και κατά συνέπεια εξοικονομούν ενέργεια. Γι' αυτόν το λόγο έγινε προσπάθεια να επιλεγούν δομικά υλικά που παράγονται τοπικά, όπως για παράδειγμα οι υαλοπίνακες χαμηλής εκπεμπτικότητας, ο χάλυβας, τα τούβλα από σκυρόδεμα και τα αδρανή υλικά. Περαιτέρω, στη συγκεκριμένη κατοικία επαναχρησιμοποιήθηκαν περισσεύματα ξυλείας από ένα γειτονικό εργοτάξιο, ενώ ακόμη και η βλάστηση μεταφυτεύτηκε από μια κατεδαφισμένη κατοικία. Σημειώνεται, τέλος, ότι οι συγκεκριμένες φυτεύσεις επιλέχθηκαν με κριτήριο τη μικρή κατανάλωση νερού.

Βιοκλιματικά χαρακτηριστικά

Παθητικός σχεδιασμός & οικολογικά χαρακτηριστικά:
• Δημιουργία μεγάλων υαλοστασίων στη βόρεια και βορειοανατολική πλευρά για μέγιστη παροχή φυσικού φωτισμού.
• Χρήση υαλοπινάκων χαμηλής εκπεμπτικότητας.
• Τοποθέτηση περσίδων εξωτερικά των νοτιοδυτικών κουφωμάτων για ηλιοπροστασία.
• Δημιουργία πτυχωτής επιφάνειας εξωτερικά του κελύφους, που σκιάζει επιλεγμένα τμηματά του.
• Το δώμα προεξέχει από τα υαλοστάσια για λόγους σκίασης.
• Στη νοτιοδυτική πλευρά, μεταξύ γυάλινου τοίχου και υπνοδωματίων, παρεμβλήθηκε ένας διάδρομος για να εμποδίζει την απευθείας είσοδο του ήλιου στα υπνοδωμάτια.
• Δημιουργία ανοιγμάτων σε επιλεγμένες θέσεις των εσωτερικών χώρων για να αξιοποιούνται τα ρεύματα αέρα που πνέουν στην περιοχή.

Διαχείριση νερού:
• Φυτεύσεις που απαιτούν μικρή κατανάλωση νερού.
• Οι ποσότητες του γρανίτη που αφαιρέθηκαν από το έδαφος επαναχρησιμοποιήθηκαν σε διάφορα σημεία του έργου.
• Επιλέχτηκαν υλικά, προϊόντα, έπιπλα κτλ., που κατασκευάζονται στην περιοχή, με σκοπό τη μείωση των ενεργοβόρων μετακινήσεων.
• Η βλάστηση μεταφυτεύτηκε από κατοικία που κατεδαφίστηκε.
• Αξιοποιήθηκε μεταχειρισμένη ξυλεία από γειτονικό εργοτάξιο.
• Το υλικό των περσίδων έχει χαμηλές εκπομπές φορμαλδεΰδης.