Αστική κατοικία σε σχήμα κύβου στο Σάο Πάολο

Η αστική κατοικία βρίσκεται σε ένα προάστιο του Σάο Πάολο της Βραζιλίας, το οποίο, αν και αποτελείται κυρίως από μονοκατοικίες, χαρακτηρίζεται από πυκνή δόμηση. Η κεντρική ιδέα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού είναι η κατασκευή ενός μονολιθικού όγκου κυβικού σχήματος, τμήματα του οποίου έχουν αφαιρεθεί, δημιουργώντας μια ενδιαφέρουσα εναλλαγή πλήρους - κενού. Αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα· το ισόγειο που περιλαμβάνει την είσοδο και τους κοινόχρηστους χώρους (κουζίνα, τραπεζαρία, καθιστικό), τον πρώτο όροφο με τα υπνοδωμάτια των παιδιών, τους αντίστοιχους βοηθητικούς χώρους (μπάνια, αποθήκη) και ένα μικρότερο καθιστικό και, τέλος, το δεύτερο όροφο, στον οποίο βρίσκονται το υπνοδωμάτιο των γονιών και ένας χώρος γραφείου - βιβλιοθήκης.
Το Σάο Πάολο, αν και τέμνεται από τον τροπικό του Αιγόκερου, χαρακτηρίζεται από ήπιο κλίμα λόγω υψομέτρου και σταθερές θερμοκρασιακές συνθήκες, χωρίς μεγάλες αυξομειώσεις. Υψηλότερη μέση θερμοκρασία στους 21°C (τον Φεβρουάριο) και χαμηλότερη στους 14°C (τον Ιούλιο). Κατά συνέπεια οι ανάγκες της κατοικίας σε κλιματισμό - δροσισμό τους θερινούς μήνες και θέρμανση τους χειμερινούς είναι περιορισμένες. Λόγω ευνοϊκού κλίματος, κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους ο βιοκλιματικός σχεδιασμός της κατοικίας είναι επαρκής, ώστε να εξασφαλίζονται συνθήκες θερμικής άνεσης στους εσωτερικούς χώρους.
Η στιβαρότητα της μονολιθικής κατασκευής διαταράσσεται στο επίπεδο του ισογείου, στον οποίο η περιμετρική τοιχοποιία των χώρων διημέρευσης "αφαιρείται" και αντικαθίσταται από συρόμενους υαλοπίνακες, οι οποίοι καταλαμβάνουν ολόκληρο το ύψος του ορόφου, από το δάπεδο ως την οροφή, ενοποιώντας τους εσωτερικούς χώρους με τη βεράντα και το χώρο της πισίνας. Ο προσανατολισμός αυτών των χώρων είναι βόρειος, ο καταλληλότερος για αξιοποίηση της ηλιακής ακτινοβολίας και του φυσικού φωτός στο νότιο ημισφαίριο. Αντίστοιχα, στη βόρεια όψη τα ανοίγματα των ορόφων είναι συχνότερα και μεγαλύτερα, ενώ στις υπόλοιπες είναι πιο περιορισμένα, ικανά βέβαια να παρέχουν φυσικό φωτισμό και διαμπερή αερισμό στα δωμάτια.
Για τον έλεγχο της ηλιακής ακτινοβολίας, την οπτική άνεση των χρηστών και την προστασία της ιδιωτικότητας, όλα τα ανοίγματα του κτιρίου είναι εξοπλισμένα με σκίαστρα. Πρόκειται για συρόμενα μεταλλικά διάτρητα πετάσματα, τα οποία κινούνται επάνω σε οδηγούς στο δάπεδο και στην οροφή και αποθηκεύονται χωνευτά, στο εσωτερικό της τοιχοποιίας. Η πρόβλεψη εσοχής στο κέλυφος για τη συγκέντρωση των ανοιχτών υαλοπινάκων και πετασμάτων επιτρέπει τη μέγιστη αξιοποίηση των ανοιγμάτων για αερισμό και φωτισμό, χωρίς να επηρεάζεται η λειτουργικότητα των χώρων και η αισθητική των όψεων.
Η σκίαση των ανοιγμάτων σε συνδυασμό με την τοποθέτηση των υαλοπινάκων του ισογείου και των ορόφων σε μικρή υποχώρηση από την εξωτερική παρειά του κελύφους αποτρέπει την είσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας κατά τους θερινούς μήνες. Αντίθετα, κατά τους χειμερινούς, η απουσία των σκιάστρων και η χαμηλότερη τροχιά του ηλίου ευνοούν τα εσωτερικά ηλιακά κέρδη και την παθητική θέρμανση του εσωτερικού. Το διάτρητο μοτίβο των πετασμάτων ηλιοπροστασίας διασφαλίζει το διάχυτο φυσικό φωτισμό των εσωτερικών χώρων και προστατεύει την ιδιωτικότητα των χρηστών.
Τέλος, σημαντική παράμετρο σχεδιασμού των ανοιγμάτων και των σκιάστρων αποτέλεσε η δυνατότητα φυσικού αερισμού της κατοικίας για τη βελτίωση της ποιότητας του εσωτερικού αέρα και τη μείωση των αναγκών κλιματισμού. Το μέγεθος, η χωροθέτηση των ανοιγμάτων και η διαμόρφωση των εσωτερικών χωρισμάτων επιτρέπουν το διαμπερή αερισμό. Επιπλέον, οι κουπόλες αερισμού στο δώμα, σε συνδυασμό με την απόληξη του κλιμακοστασίου, συντελούν στην εκτόνωση του θερμού εσωτερικού αέρα και στο δροσισμό των χώρων.
Προτεραιότητα δόθηκε σε υλικά τοπικά και ανακυκλώσιμα στο μεγαλύτερο βαθμό. Το κέλυφος κατασκευάστηκε από εμφανές σκυρόδεμα με έντονο ανάγλυφο, διαμορφωμένο με χειροποίητα ξύλινα καλούπια, ενώ τα πλαίσια των κουφωμάτων και τα μεταλλικά πετάσματα είναι από αλουμίνιο, βαμμένα σε γκρι απόχρωση, ώστε να είναι σε αρμονία με το εμφανές σκυρόδεμα. Το δάπεδο του ισογείου έχει επένδυση από τσιμεντοπλακίδια με ενιαίο γεωμετρικό μοτίβο, σχεδιασμένο ειδικά για τη συγκεκριμένη κατοικία, ενώ τα υπόλοιπα δάπεδα είναι ξύλινα.
Η ενεργειακή απόδοση της κατοικίας ενισχύθηκε από ενεργητικά συστήματα, όπως τη θέρμανση του νερού μέσω ηλιακών συλλεκτών, τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για φωτισμό με την πρόβλεψη ροοστατών στα φωτιστικά σώματα και τη διαχείριση του βρόχινου νερού. Στο Σάο Πάολο οι βροχοπτώσεις σε όλη τη διάρκεια του χρόνου και ιδίως κατά τη θερινή περίοδο είναι πολύ έντονες. Η κατοικία είναι εξοπλισμένη με σύστημα που συλλέγει το βρόχινο νερό και το επαναχρησιμοποιεί στα μπάνια. Επιπλέον, το μικρό ποσοστό κάλυψης του οικοπέδου σε συνδυασμό με τη φυσική διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου, χωρίς επιστρώσεις με σκληρά υλικά, ενισχύει τη διαπερατότητα του εδάφους, γεγονός σπάνιο στο εν λόγω πυκνοδομημένο προάστιο.