Ημιδιάφανο οργανικό κέλυφος σε θρησκευτικό κτίριο στη Χιλή

Το κτίριο λατρείας της θρησκείας "Μπαχάι Πίστη", στη Νότια Αμερική, αποτελεί το πιο πρόσφατο από τα οκτώ αντίστοιχα θρησκευτικά κτίρια, που έχουν ανεγερθεί ανά τον κόσμο. Βρίσκεται έξω από την πόλη του Σαντιάγο της Χιλής, στους πρόποδες της οροσειράς των Άνδεων, σε ένα σημείο με έντονη τοπογραφία, που χαρακτηρίζεται από τη γειτνίαση με το ορεινό ανάγλυφο προς τα ανατολικά και την πανοραμική θέα προς την πρωτεύουσα της Χιλής στα δυτικά. Ο σχεδιασμός του κτιρίου προέκυψε έπειτα από ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, ο οποίος είχε ως ζητούμενο το σχεδιασμό ενός κτιρίου με κυκλική αίθουσα, εννέα πλευρές, εννέα εισόδους και εννέα διαδρομές προς αυτόν, καθώς ο αριθμός εννέα συμβολίζει την ολοκλήρωση και την τελειότητα στην "Μπαχάι Πίστη".
Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός επιδίωξε την αλληλεπίδραση διπόλων, όπως: στατικότητα και κίνηση, απλότητα και πολυπλοκότητα, οικειότητα και μνημειακότητα, συνθέτοντας ένα θολωτό κτίριο, που αλληλεπιδρά με το φως, μέσα από το ιδιαίτερης γεωμετρίας ημιδιάφανο κέλυφός του. Το εσωτερικό του κτιρίου αποτελείται από έναν ενιαίο ισόγειο χώρο λατρείας, χωρητικότητας 600 ατόμων, και από ένα υπερυψωμένο επίπεδο, ανοιχτό προς τον υποκείμενο χώρο, για περισσότερη ιδιωτικότητα και ησυχία.
Το κέλυφος του κτιρίου αποτελείται από εννέα "πτερύγια" σύνθετης γεωμετρίας, τα οποία μοιάζουν να στρέφονται επικαλύπτοντας το ένα το άλλο. Στα κενά μεταξύ τους διαμορφώνονται οι εννέα είσοδοι και, στο σημείο που ενώνονται στην κορυφή του θόλου, υπάρχει κυκλικό άνοιγμα. Η διαδικασία σχεδιασμού ξεκίνησε με σκίτσα, εξελίχθηκε σε μακέτες και η τελική φόρμα αναπτύχθηκε με τη βοήθεια ψηφιακής τεχνολογίας και ειδικών προγραμμάτων παραμετρικού σχεδιασμού.

Υλικά και τρόπος κατασκευής κελύφους

Η επιλογή των υλικών κατασκευής του κελύφους αποτέλεσε αντικείμενο εντατικής έρευνας και αναζήτησης, ώστε το κτίριο να "ενσωματώνει" το φως όπως το είχαν οραματιστεί οι αρχιτέκτονες. Το αποτέλεσμα ήταν η επιλογή δύο υλικών που συνθέτουν δύο διαφορετικές στρώσεις: ένα εξωτερικό κέλυφος από πετάσματα χυτού γυαλιού και μια εσωτερική στρώση από ημιδιάφανο μάρμαρο Πορτογαλίας Estremoz. Η έρευνα και η ανάπτυξη της εξωτερική επένδυσης από χυτό γυαλί διήρκεσε τέσσερα χρόνια με συνεχείς πειραματισμούς, σε συνεργασία με το εργαστήριο του γνωστού καλλιτέχνη γυαλιού Jeff Goodman, με έδρα στο Τορόντο του Καναδά. Κάθε ένα από τα εννέα "πτερύγια" του κελύφους αποτελείται από 1.120 μοναδικά στοιχεία από χυτό γυαλί. Για το εσωτερικό κέλυφος επιλέχθηκε το συγκεκριμένο μάρμαρο, λόγω της καθαρότητάς του και της κομψότητας των νερών του. Κάθε "πτερύγιο" αποτελείται από 870 μοναδικά κομμάτια μαρμάρου, τα οποία κόπηκαν στο επιθυμητό σχήμα με υδροκοπή, βάσει του ψηφιακού μοντέλου. Η συναρμολόγηση των κομματιών και των δύο κελυφών έγινε στη Γερμανία και τα ολοκληρωμένα πετάσματα στάλθηκαν στο Σαντιάγο για την τελική συναρμολόγηση.
Μεγάλη πρόκληση, τόσο κατά το σχεδιασμό όσο και κατά την κατασκευή, ήταν εκτός από την επιλογή των υλικών και ο τρόπος στήριξης της εξωτερικής στρώσης από χυτό γυαλί και της εσωτερικής από μάρμαρο, καθώς και η μεταξύ τους συναρμογή. Ο βαθμός δυσκολίας ήταν ακόμα μεγαλύτερος, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Χιλή βρίσκεται σε μια σεισμικά ενεργή ζώνη και συχνά εκδηλώνονται μεγάλοι σεισμοί στην περιοχή. Συνεπώς, ο ρόλος του σκελετού του κτιρίου ήταν διπλός, από τη μία να στηρίζει την πολύπλοκη κατασκευή του κελύφους και από την άλλη να αντέχει τις έντονες δονήσεις ενός σεισμού. Γι’ αυτό το λόγο στη θεμελίωση του κτιρίου πακτώθηκαν δέκα υποστυλώματα από σκυρόδεμα και στην κορυφή τους εφαρμόστηκαν τριπλά εφέδρανα εκκρεμούς ολίσθησης, τα οποία προστατεύουν το κτίριο από τις κινήσεις του υποκείμενου εδάφους σε περίπτωση σεισμού.
Επάνω από τη βάση σκυροδέματος του κτιρίου αναπτύχθηκε ένας πολύπλοκος μεταλλικός σκελετός, ο οποίος αποτελείται από περισσότερα από 1.000 προκατασκευασμένα μοναδικά χαλύβδινα στοιχεία, πάνω στα οποία αναρτήθηκαν τα πετάσματα από γυαλί και μάρμαρο. Η συναρμολόγηση του κελύφους ξεκίνησε από το μεταλλικό σκελετό του εσωτερικού και εξωτερικού κελύφους και, στη συνέχεια, αναρτήθηκαν τα μαρμάρινα και τα γυάλινα πετάσματα, τα οποία διέθεταν πλαίσια αλουμινίου για την εφαρμογή τους στο μεταλλικό σκελετό. Αρχικά, τοποθετήθηκαν τα εσωτερικά μαρμάρινα πετάσματα με τη χρήση γερανού και έπειτα αναρτήθηκαν τα εξωτερικά γυάλινα πετάσματα. Τέλος, προσαρμόστηκαν επάνω στο μεταλλικό σκελετό και τα στοιχεία της εσωτερικής διαμόρφωσης του κτιρίου, όπως τα δάπεδα, οι επενδύσεις και τα καθίσματα από ξύλο καρυδιάς, οι πόρτες και τα κιγκλιδώματα από πατιναρισμένο μπρούτζο και τα γυάλινα πετάσματα στις εσοχές με μεταλλικό πλαίσιο.

Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου

Η διαφάνεια και η "ανοιχτωσιά" υπήρξαν βασικά κριτήρια σχεδιασμού, τόσο για το κτίριο όσο και για τον περιβάλλοντα χώρο του. Το κτίριο είναι προσβάσιμο από εννέα εισόδους, συμμετρικά, κατανεμημένων περιμετρικά του κτιρίου, στις οποίες οι επισκέπτες καθοδηγούνται από μονοπάτια, που διασχίζουν το επικλινές ανάγλυφο της περιοχής. Φτάνοντας στο επίπεδο του κτιρίου, ο επισκέπτης αντικρίζει δεξαμενές νερού σε ποικιλία μεγεθών και σχημάτων, στις οποίες καθρεφτίζεται το κτίριο και το τοπίο. Ο περιβάλλον χώρος, ο οποίος ήταν ένα εγκαταλελειμμένο γήπεδο γκολφ, μεταμορφώθηκε σε ένα κατάφυτο τοπίο με φύτευση από τοπικές και ανθεκτικές στην ξηρασία ποικιλίες φυτών.

Το κτίριο έχει λάβει πολυάριθμα βραβεία με πιο πρόσφατο το "Διεθνές Βραβείο 2019" του Βασιλικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής του Καναδά (RAIC).