‘’Surfer’s house’’ στην Πάφο

Σε ένα τεμάχιο κοντά στις θαλασσινές σπηλιές – περιοχή προστατευόμενη περιβαλλοντικού κάλλους, κληθήκαμε να σχεδιάσουμε μια κατοικία – κατάλημμα για ένα νεαρό κάτοικο του οποίου η σχέση με την θάλασσα και την φύση είναι τρόπος ζωής.
Η Πέγεια, προάστειο της επαρχίας Πάφου, βρίσκεται στις παρυφές του Ακάμα και περιοχής natura του βορειοδυτικού άκρου της Κύπρου. Παρ΄ όλο που πρόκειται για περιοχή εντός σχεδίου η φύση εκεί δεν υστερεί σε σχέση με την σπάνια χλωρίδα και πανίδα του Ακάμα.
Το τεμάχιό μας αντικρύζει από ψηλά το ηλιοβασίλεμα των θαλασσινών σπηλιών και παρουσιάζει το ίδιο γαιομορφώματα του βραχώδους και θαμνώδους περιβάλλοντος του ακρωτηρίου του Ακάμα. Άγρια γηγενή αρωματικά συστήνουν μια μικροκλίμακα βιοποικιλότητας στο τοπίο.
Στο σχεδιασμό λαμβάνονται υπ’ όψη τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά του τοπίου σε συνδυασμό με έναν εναλλακτικό χρήστη με στόχο να δημιουργηθεί μια νέα αρχιτεκτονική αφήγηση.
Η ιδέα της διατήρησης και της ανάδειξης της βλάστησης και του ανάγλυφου του εδάφους κυριαρχεί έτσι ώστε
ο κύριος όγκος της κατοικίας να είναι πάνω από το έδαφος και να εδράζεται σε όσο το δυνατόν μικρότερη μάζα θεμελίου.
Η πρόταση δεν εξαντλεί τον μεγάλο συντελεστή δόμησης του τεμαχίου αλλά προτείνει την ελαχιστοποίηση των κλειστών χώρων για χάριν της υπαίθριας διαβίωσης εφ’ όσον το ήπιο κλίμα της παραλιακής περιοχής της Κύπρου το επιτρέπει.
Δημιουργείται έτσι ένα δίκτυο (circuit) κλειστών, ημιυπαίθριων και υπαίθριων χώρων διημέρευσης εντός του οποίου η αρχιτεκτονική αφηγείται έναν νέο τρόπο ζωής διαμέσου της φύσης, του τόπου και των εποχών μέσα σε μια εκτεθειμένη φύση.
Θέλοντας να δημιουργήσουμε ένα έργο που να δένει με το τοπίο μελετήσαμε κατασκευαστικά το έργο με χρήση φυσικών υλικών. Η επένδυση με λυγαριές (είδος ανθεκτικών καλαμιών) δημιουργεί μια ελαφρότητα
στον τετράγωνο όγκο ανοικτών και κλειστών χώρων δημιουργώντας κενά και πλήρη για εσωτερικούς και ημιυπαίθριους χώρους. Έτσι στήνονται ενδιάμεσοι χώροι οι οποίοι μπορούν να μεταβάλουν τις χρήσεις, τις θεάσεις και τον ηλιασμό τους.
Η κατοικία συστήνει έναν τρόπο ζωής με δυνατότητες υπαίθριας διημέρευσης και ενισχύει έτσι την σχέση του κάτοικου με το Παφίτικο τοπίο. Η σύνθεση προτείνει μια νέα οικιακή καθημερινότητα ανάμεσα σε ενδιάμεσους χώρους όπως είναι η πιλοτή και ο ημιυπαίθριος χώρος δημιουργώντας έναν «ροϊκό» χώρο διάδρασης του μέσα με το έξω. Αυτή η ροικότητα συλλαμβάνεται από τον σχεδιασμό της δομής του κτηρίου και ενισχύεται με δευτερεύοντα στοιχεία της σκίασης και της δημιουργίας υπαίθριων αποβάθρων.
Η ελαχιστοποίηση του οικοδομικού αποτυπώματος διατηρεί την άγρια χλωρίδα και το μικροκλίμα του τόπου.
Φυσικά υλικά όπως ξύλο και μέταλλο ενσωματώνονται στο φορέα του κτηρίου και συνδιαλέγονται με επιφάνειες καλαμιών για να δημιουργήσουν μια διαβάθμιση σκληρών και μαλακών επιφανειών.
Τα κινητά σκίαστρα της λυγαριάς – υλικού που χρησιμοποιείται σε αυτοσχέδιες κατασκευές στη μεσόγειο από τα πανάρχαια χρόνια λειτουργούν ως φίλτρα ρύθμισης του ηλιακού φωτός το καλοκαίρι περιβάλλοντας ως επένδυση όλο τον όγκο του κτηρίου.
Η χρήση της λυγαριάς παραπέμπει και στην ανάμνηση της οικοδομικής μας παράδοσης αφού προτάσσει ένα αισθητικό αποτέλεσμα του αυτοσχέδιου – οικιακού περιβάλλοντος της Κύπρου.
Μέσα από όλα τα παραπάνω, αναδεικνύεται η ιδιαιτερότητα, η ταυτότητα αλλά και ο πλούτος του κυπριακού τοπίου ως αισθητική αλλά και ως κατοίκηση.
Η κατοικία έχει μελετηθεί ώστε να πληροί τις προδιαγραφές ενεργειακής απόδοσης αφού το κέλυφος, τα ανοίγματα και το σύστημα σκίασης έχουν τους κατάλληλους συντελεστές θερμοπερατότητας. Παράλληλα ενεργητικά συστήματα όπως χρήση φωτοβολταικών σε συνδυασμό με ηλεκτρική θέρμανση έχουν προβλεφθεί συνιστώντας την αειφορία και κυκλική οικονομία των κτηρίων που προβλέπεται από την Πολιτική της Ευρωπαϊκής ένωσης (τEU Green Deal). Οι φυσικοί πόροι που θα σπαταληθούν τόσο για την κατασκευή όσο και για την συντήρηση του έργου έχουν ελαχιστοποιηθεί αφού επιλέγονται τεχνολογίες κατασκευής που θα αποδώσουν σε βάθος χρόνου (φωτοβολταικά και ηλιακά πλαίσια) αλλά και υλικά φιλικά στο περιβάλλον που θα «γεράσουν» με τρόπο φυσικό. Η κατασκευή του έργου συνολικά ακολουθεί έναν ελάχιστο προϋπολογισμό των 100.000e που έχει καθοριστεί εξ αρχής.
Η αρχιτεκτονική πρόταση εξελίσσεται σε δύο επίπεδα (ισόγειο και πιλοτή) τα οποία συνομιλούν μεταξύ τους μέσα από ένα διώροφο κενό και τα οποία εγγράφονται σε έναν τετράγωνο όγκο. Οι πολλαπλές δυνατότητες θεάσεων από και προς το κτήριο και διαμέσου του κτηρίου είναι μια από τις βασικές παραμέτρους του σχεδιασμού έτσι ώστε το φυσικό στοιχείο να εντοπίζεται μέσα από όλους τους χώρους διαβίωσης – κλειστούς και ανοικτούς.
Το πρόγραμμα που ζητήθηκε από το χρήστη ήταν πέρα από τους βασικούς εσωτερικούς χώρους της κατοικίας (σαλόνι – κουζίνα – χώρος φαγητού – 2 υπνοδωμάτια και 2 wc) κυρίως υπαίθριοι, στεγασμένοι και ανοικτοί χώροι οι οποίοι θα χρησιμοποιούνταν ως εκτόνωση των λειτουργιών του εσωτερικού προς τα έξω τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ιδέα της πιλοτή ήταν να παρέχει έναν κεντρικό χώρο δραστηριοτήτων (ανοικτό εργαστήρι κατασκευής σανίδων surfing, υπαίθριο φαγητό, ξεκούραση, ενασχόληση με τη φύση, ηρεμία κτλ.). Για την οπτική και λειτουργική σύνδεση αυτού τον χώρου με τον κλειστό χώρο της κατοικίας, τοποθετήθηκε ένα αίθριο στην καρδιά του κτηριακού σχήματος το οποίο θα έφερνε φως σε όλους τους χώρους (άνω και κάτω επίπεδο) και παράλληλα θα άνοιγε τον χώρο κατοίκησης προς τη φύτευση και τη φύση.
Η σχέση του κτηρίου με τον δημόσιο δρόμο συναντάται σε μια γέφυρα με χαμηλή κλίση η οποία οδηγεί σε ένα πρόστεγο χώρο εισόδου. Το φυτεμένο πρανές χαμηλώνει για να γίνει το δάπεδο της πιλοτής.
Προσβασιμότητα σε ΑΜΕΑ δίδεται μέσω της ράμπας εισόδου προς τον κλειστό χώρο της κατοικίας αλλά και μέσω της ράμπας του γκαράζ προς το κάτω επίπεδο.
Το έργο αυτό συστήσει ένα νέο τοπίο κατοίκησης και προσφέρει στον κάτοικο την επιστροφή στις ρίζες του τόπου –στην εντοπιότητα - στο κυπριακό τοπίο και τον πλούτο του .
Μέσα από μια σύγχρονη κουλτούρα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού τέτοια ελάχιστα σχήματα αρχιτεκτονικής μικρής κλίμακας ίσως ανοίγουν το δρόμο προς μια κατεύθυνση του σχεδιασμού με στόχο την επιστροφή στην παράδοση του τόπου και την αναδιατύπωση του σύγχρονου τρόπου ζωής.