Βιοκλιματική θερινή κατοικία στην Κέα

Η Τζιά χαρακτηρίζεται από την άγρια ομορφιά του τοπίου με τους βραχώδεις λόφους, οι οποίοι δημιουργούν γλυπτικούς σχηματισμούς κάτω από το μεσογειακό ήλιο. Σε ένα τέτοιο ανάγλυφο βράχο, που δεσπόζει επάνω από την πράσινη και εύφορη κοιλάδα των αρχαίων Ποισσών, βρίσκεται ενσωματωμένη αυτή η καλοκαιρινή κατοικία. Είναι κατασκευασμένη με όσο το δυνατόν φυσικά υλικά και με αρχές ενεργειακού σχεδιασμού, ακολουθώντας πιστά μια φιλοσοφία που τη θέλει να σέβεται και να υπακούει στο φυσικό χαρακτήρα του τόπου, μετατρέποντας έτσι τη διαμονή σε πραγματική "εμπειρία τοπίου".
Η έντονη ανάγκη για εξοικείωση με την τοποθεσία κατά το στάδιο του σχεδιασμού απαίτησε πολλές επισκέψεις των μελετητών για καταγραφή αρχιτεκτονικών στοιχείων διαμόρφωσης του τοπίου, όπως οι καθοικιές και οι καθέντρες. Πρόκειται για κτίσματα ενσωματωμένα στις ξερολιθιές, τα οποία, με την πλήρη ένταξή τους στο φυσικό τοπίο και την πλαστικότητά τους μετέτρεψαν το πρώτο στάδιο της μελέτης σε μια πραγματική εμπειρία. Στους αναβαθμούς, που σχηματίζουν οι ξερολιθιές, γίνονται καλλιέργειες και εδώ και αιώνες βρίσκουν καταφύγιο και τροφή τα αιγοπρόβατα της περιοχής. Οι καθοικιές, στέγαστρα, με φυσικό τρόπο καμουφλαρισμένα και σχεδόν σμιλεμένα μέσα στο βράχο, χρησιμοποιούνται ως μαντριά και ως αποθηκευτικοί χώροι σοδειάς και εργαλείων. Όταν αυτά μεγάλωναν και γίνονταν κατοικίες, λέγονταν καθέντρες με ασπρισμένο το κομμάτι του κτίσματος που χρησιμοποιείται και ως κατάλυμα. Αυτά τα λιτά κτίσματα, που δεν χαρακτηρίζονται απλά παραδοσιακά, αλλά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού τοπίου, έπαιξαν ρόλο στην κατανόηση της κατασκευής και της ευαισθητοποιημένης χρήσης των τοπικών υλικών δόμησης.
Επίσης βασικό ρόλο στο σχεδιασμό έπαιξε η έντονη κλίση του φυσικού εδάφους και η στενή διάσταση του οικοπέδου, οι οποίες προσδιόρισαν την κλιμάκωση του κτιρίου, που ξεπροβάλλει μέσα από την πλαγιά και επάνω από την κοιλάδα, για να εναρμονιστεί εντέλει με αυτά τα γύρω δομήματα, αλλά και το φυσικό τοπίο. Τέλος η ογκομετρία είναι βασικό στοιχείο της σύνθεσης, αφού σίγουρα είναι και αποτέλεσμα του αυστηρού κανονισμού της πολεοδομίας, ο όποιος ακολουθήθηκε πιστά.
Όγκος, υλικά, προσανατολισμός
Σημαντική ανάγκη της τετραμελούς οικογενείας ήταν να μπορούν να ζουν το σπίτι όπως ένας ντόπιος, που δεν απολαμβάνει μόνο τις καλοκαιρινές του διακοπές, αλλά το ζει όλο το χρόνο, κάτω από όλες τις καιρικές συνθήκες και ιδιαίτερα αυτές του χειμώνα. Έτσι, σχεδιάστηκε μια κατοικία με λιτές γραμμές και φόρμες, χωρίς περιφράξεις και κλειστές πόρτες, αλλά και χωρίς τη συνηθισμένη πισίνα. Επιθυμία τους ήταν να μπορούν να βλέπουν μέσα από το σπίτι να μεγαλώνει ο ελαιώνας που έχουν φυτέψει, με συνέπεια ο προσανατολισμός της κατοικίας να έχει ως σημείο αναφοράς το λιβάδι.
Συγχρόνως, στα διαφορετικά επίπεδα και στις ταράτσες μπορεί κάποιος να απολαμβάνει τις διαφορετικές θέες, διαφορετικές ώρες τις ημέρας. Σκοπός του σχεδιασμού ήταν η εμπειρία του κυκλαδίτικου τοπίου μέσω της σχέσης της κατοικίας με αυτό το έντονα επικλινές έδαφος. Αυτό επιτυγχάνεται χάρη στο κοτούντο ή γκντούντο, μια τοπική τεχνική κατασκευής, με την οποία δημιουργείται ένα στεγανό κενό μεταξύ του περιβάλλοντος βράχου και του κτίσματος. Μ' αυτόν τον τρόπο οι εξωτερικοί χώροι περιμετρικά του κτίσματος κάνουν αυτή την εν μέρει υπόσκαφη κατοικία, άλλοτε να προσπαθεί να αποσχιστεί από το βράχο και άλλοτε να συμφιλιωθεί μαζί του.
Η κατοικία αποτελείται από τρεις όγκους, το καθιστικό με κουζίνα, την εσωτερική κλίμακα και τους χώρους ύπνου και αποθήκευσης. Κυρίαρχα στοιχεία είναι η πέτρα και το τσιμεντοκονίαμα. Βασικό μέλημα είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας και υλικών.
Η πέτρα, ως βασικό υλικό, έδωσε τη δυνατότητα πειραματισμού με την τεχνική λιθοδομής, αλλά και πραγματική εξοικονόμηση υλικού με λατόμηση της πέτρας από το ίδιο το οικόπεδο κατά την εκσκαφή για τη θεμελίωση. Επιπλέον λίθοι μεταφέρθηκαν από το τοπικό νταμάρι της Κέας. Έτσι, η κατοικία έγινε μέρος του βράχου, φτιαγμένη από τον ίδιο το βράχο, σαν ένα κομμάτι του που απλόχερα προσφέρει καταφύγιο στους ανθρώπους που το κατοικούν.
Μέθοδοι ενεργειακού σχεδιασμού
Η κατοικία έχει σχεδιαστεί έτσι, ώστε το ενεργειακό ηλιοθερμικό σύστημα παραγωγής ζεστού νερού, που έχει τοποθετηθεί σε μια από τις ταράτσες, να χρησιμοποιείται και ως ηλιακό σύστημα θέρμανσης μέσω της ενδοδαπέδιας εγκατάστασης, η οποία βέβαια διαθέτει και ψύξη. Η εκμετάλλευση του ζεστού νερού από τους ηλιακούς συλλέκτες γίνεται μέσω ενός δοχείου αδράνειας. Μ' αυτόν τον τρόπο το σύστημα θέρμανσης δουλεύει ένα μεγάλο ποσοστό των ημερών με ηλιοφάνεια,. Όταν δεν απαιτείται θέρμανση κατά τη διάρκεια της ημέρας, το δοχείο έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύει έως και όλη την ημερήσια παραγόμενη ενέργεια, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία όταν χρειάζεται. Η θέρμανση ολοκληρώνεται με την εγκατάσταση ενεργειακού τζακιού νερού, που μπορεί να καλύψει το υπόλοιπο των θερμικών αναγκών και να συντελέσει στην ταχύτερη απόσβεση της εφαρμογής. Η ύπαρξη του δοχείου δημιουργεί τη δυνατότητα σύνδεσης και διαχείρισης και άλλων πηγών ενέργειας επάνω στο σύστημα.
Το βρόχινο νερό συγκεντρώνεται στις τρεις ταράτσες και μέσα από υδρορρόες, φιλτράρεται και οδηγείται σε υπόγεια δεξαμενή για οικιακή χρήση και για πότισμα. Στην είσοδο της υδρορρόης υπάρχει ένα φίλτρο (σήτα / πλέγμα), που κάνει ένα αρχικό φιλτράρισμα του νερού. Το νερό φιλτράρεται επιπλέον, περνώντας μέσα από ένα φρεάτιο με φίλτρο από στρώσεις άμμου και χαλικιών, που έχει άνοιγμα για τον καθαρισμό. Έπειτα το βρόχινο νερό οδηγείται και φιλτράρεται σε υπόγεια δεξαμενή για οικιακή χρήση και για πότισμα. Τέλος, η χρήση της προαναφερθείσας μεθόδου του κοτούντου, αυτή η τοπική τεχνική αποστράγγισης των υδάτων, υπογείως και ισογείως, σκοπεύει στη μειωμένη χρήση συνθετικών στεγανών μονωτικών υλικών και στην ανά πάσα στιγμή επισκεψιμότητα περιμετρικά και υπογείως του κτιρίου. Αυτή η φυσική μόνωση λειτουργεί ως φυσική στεγανοποίηση από τα νερά και την υγρασία, αφού οι τοίχοι δεν ακουμπούν στο βράχο, και επίσης ως θερμική μόνωση του κάτω μέρους του κτίσματος.
Εσωτερικά
Η απλότητα εφαρμόζεται και μέσα στην κατοικία, όπου η απαραίτητη επίπλωση είναι χτιστή, εξοικονομώντας αποθηκευτικό χώρο. Φυσικά υλικά όπως το σχοινί, το ξύλο και η πέτρα συνθέτουν το κυκλαδίτικο εσωτερικό, που σκοπό έχει να προσφέρει μια άνετη διαβίωση να διατηρήσουν το χαμηλό προφίλ του οικήματος και να αφήσουν τη μοναδική μεσογειακή φύση να πρωταγωνιστεί.

Το έργο "Rocksplit" διακρίθηκε πριν από λίγο καιρό με έπαινο στις Δομές 2017, στην κατηγορία καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2012-2016. Επίσης κέρδισε πρόσφατα το δεύτερο βραβείο στα Α Awards 2017 στην κατηγόρια Architecture, building, structure & design.