Λιθόκτιστη κατοικία στην Άνδρο

To πιο ενδιαφέρον ίσως θέμα που έχει να αντιμετωπίσει ένας αρχιτέκτονας στο σχεδιασμό ενός σπιτιού στις Κυκλάδες είναι το πως θα συνδυάσει τις απαιτήσεις του σύγχρονου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού με την υποχρέωση "αναπαραγωγής" της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, όπως αυτή διατυπώνεται όχι μόνο στην ισχύουσα νομοθεσία αλλά και ως τρέχουσα αντίληψη.
Το λιθόκτιστο σπίτι στην Άνδρο είναι αποτέλεσμα αυτής ακριβώς της προσπάθειας συγκερασμού του παραδοσιακού με το σύγχρονο. Αποτελεί δηλαδή μια αρχιτεκτονική πρόταση συνδυασμού ενός παραδοσιακού κελύφους με ένα σύγχρονο εσωτερικό σχεδιασμό.
Το κυκλαδίτικο φυσικό περιβάλλον είναι ένα εξαιρετικά ευαίσθητο όσο και δύσκολο περιβάλλον, που έχει, μέσα από τους αιώνες, σφραγίσει με καθοριστικό τρόπο την τυπολογία της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής. Στοιχεία όπως η αφθονία της πέτρας, η σχετική σπάνια παρουσία του ξύλου, ο δυνατός άνεμος, οι σχετικά λιγοστές βροχές, αλλά και η περιορισμένη οικονομική δυνατότητα που είναι αποτέλεσμα των μικρών κλήρων και της άνυδρης γης, ευνοούν τη δημιουργία σπιτιών με μικρούς όγκους, με γυρισμένη την πλάτη στον άνεμο, με μικρά ανοίγματα, κατασκευασμένων με μια εξ ανάγκης "αθροιστική αρχιτεκτονική". Σε αυτόν τον τρόπο κατασκευής, κάθε νέα γενιά, προκειμένου να καλύψει τις αυξημένες στεγαστικές της ανάγκες, προσθέτει έναν ακόμη διακριτό όγκο στο παλαιό κτίσμα, χωρίς βέβαια να υπάρχει από την αρχή ένας ενιαίος σχεδιασμός.
Αυτά τα παραδοσιακά μορφολογικά στοιχεία αντικατοπτρίζονται στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της λιθόκτιστης κατοικίας. Έτσι, το κτίριο έχει την παραδοσιακή για την Άνδρο διάταξη "Γ", που επιτρέπει τη δημιουργία μιας προστατευμένης από τον άνεμο αυλής προς το νότο, καθώς το ίδιο το κτίσμα στρέφει τα νώτα του προς το βορρά. Οι κτιριακοί όγκοι είναι ηθελημένα κατακερματισμένοι, τόσο σε κάτοψη, όσο και σε ύψος. Το κτίσμα ανταποκρίνεται στο ανάγλυφο του φυσικού εδάφους, του οποίου οι υψομετρικές διαφορές βρίσκουν αντιστοιχία στα διαφορετικά επίπεδα στα οποία οργανώνεται εσωτερικά το σπίτι. Χαρακτηριστικά, εξαιτίας ακριβώς αυτής της κλιμάκωσης, η προβαλλόμενη προς τον δρόμο όψη της κατοικίας είναι μικρότερη από 1,50 m σε ύψος.
Τα ανοίγματα είναι ως επί το πλείστον μικρά και έχουν διαταχθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να εξασφαλίζουν τη δημιουργία ενός δροσερού ρεύματος το καλοκαίρι χωρίς την ανάγκη μηχανικού κλιματισμού. Η κατοικία είναι εξ ολοκλήρου λιθόκτιστη, από ανδριώτικη πέτρα, με τοίχους που το πάχος τους πολλές φορές ξεπερνάει τα 50 cm. Οι πέτρινοι τοίχοι διαθέτουν επίσης το παραδοσιακό "φτέρωμα", μια λεπτή λίθινη προεξοχή ψηλά στη στέψη κάθε τοίχου, που του προσφέρει μια σχετική προστασία από τα νερά της βροχής. Η καμινάδα του τζακιού είναι κοντόχοντρη, όπως στα παραδοσιακά ανδριώτικα σπίτια και σε κάθε της λεπτομέρεια αποτελεί πιστό αντίγραφο της καμινάδας ενός σχεδόν αρχαίου σπιτιού που βρίσκεται εκεί κοντά. Η στέψη των περιμετρικών μαντρότοιχων, αντί να χρησιμοποιηθεί σενάζ, γίνεται με όρθιες πλάκες, εμπνευσμένη από τις χαρακτηριστικές ξερολιθιές της Άνδρου.
Η κατοικία διαθέτει έναν σύγχρονο εσωτερικό σχεδιασμό και διαρρύθμιση, παρά την εξωτερική παραδοσιακή μορφολογία. Με συνολική ωφέλιμη επιφάνεια περίπου 170 m², αναπτύσσεται σε τρία βασικά επίπεδα, δυο ισόγεια σε διαφορετικά επίπεδα και έναν όροφο. Στο χαμηλότερο επίπεδο βρίσκεται το καθημερινό, που κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται το χειμώνα, ενώ στο μεσαίο επίπεδο βρίσκεται η κουζίνα, η τραπεζαρία, ο ξενώνας, και ένας χώρος με μικτή δυνατότητα χρήσης υπνοδωματίου - γραφείου. Στον όροφο υπάρχουν τρία υπνοδωμάτια. Ένας άξονας της θέας προς τη θάλασσα οργανώνει κατά σειρά το διώροφο χώρο υποδοχής, το ανοικτό πατάρι της τραπεζαρίας και την ανοικτή κουζίνα. Η συνεχής παρουσία της θάλασσας είναι καθοριστικό στοιχείο του σχεδιασμού αυτών των χώρων.
Τέλος, η επιλογή των εσωτερικών χρωματισμών σε λεπτές αποχρώσεις του γκρι και ο λιτός σχεδιασμός του ανοικτού τζακιού αξιοποιούνται για να τονίσουν αυτή τη θεμελιώδη αντίθεση μεταξύ του παραδοσιακού και του σύγχρονου.