Κατοικία στη Λευκωσία, σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης

Η κατοικία βρίσκεται στην Κύπρο, σε μια ήσυχη προαστιακή περιοχή της Λευκωσίας, τα Λατσιά. Η αρχιτεκτονική μελέτη πραγματοποιήθηκε βάσει του ευρωπαϊκού προτύπου για κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης nZEB (nearly Zero Energy Buildings).
Πρόθεση των ιδιοκτητών ήταν ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μιας καλαίσθητης οικίας, η οποία να καλύπτει τις ανάγκες μιας τετραμελούς οικογένειας και να είναι ενεργειακά αποδοτική. Το έργο αποτελείται από τον κύριο κτιριακό όγκο, την κολυμβητική δεξαμενή καθώς και ένα μικρότερο βοηθητικό κτίριο στο βάθος. Η κατοικία είναι τοποθετημένη στη νότια πλευρά του οικοπέδου, με σκοπό να μην καλύπτει μεγάλο ποσοστό του οικοπέδου. Χάρη στο κυβικό της σχήμα, επιτυγχάνεται η ελάχιστη δυνατή έκθεση επιφάνειας στις εξωτερικές συνθήκες, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο τις ενεργειακές απώλειες.
Η οικία χωρίζεται σε δύο επίπεδα, τα οποία έχουν διαμορφωθεί με βάση τη χρήση των χώρων. Στο ισόγειο βρίσκονται οι χώροι διημέρευσης, ενώ στον όροφο οργανώνονται οι πιο ιδιωτικοί χώροι. Η γενική διαρρύθμιση χαρακτηρίζεται από την ομαλή εναλλαγή των χώρων, με γνώμονα την οπτική σύνδεση. Μεγάλα ανοίγματα επιτρέπουν τη χωρική ενοποίηση, καταργώντας τα όρια του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου, και εξασφαλίζουν φυσικό φωτισμό και αερισμό. Στο ίδιο πλαίσιο, ο σχεδιασμός της εξωτερικής αυλής επιτρέπει τη λειτουργία της καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου.

Η πρόσβαση στον όροφο πραγματοποιείται μέσω μιας κλίμακας με στροφή 180 μοιρών, η οποία τοποθετήθηκε προς την πλευρά του οδικού δικτύου, ώστε να μην εμποδίζεται η θέα από τους χώρους προς την αυλή. Το μέγεθος, το σχήμα αλλά και η χωροθέτηση του κλιμακοστασίου στη νότια όψη σχεδιάστηκε με στόχο την εκμετάλλευση της ηλιακής θερμότητας κατά τους χειμερινούς μήνες, μέσω ακτινοβολίας, η οποία διοχετεύεται στον όροφο και, κατά συνέπεια, στα υπνοδωμάτια. Στη στάθμη του ορόφου οργανώνονται τρία υπνοδωμάτια, το ένα εκ των οποίων είναι σχεδιασμένο με ιματιοφυλάκιο και εσωτερικό λουτρό. Τα άλλα δύο υπνοδωμάτια μοιράζονται ένα κοινό λουτρό.
Οι μεταλλικές περσίδες στα εκτεταμένα οριζόντια ανοίγματα προστατεύουν την ιδιωτικότητα των υπνοδωματίων και, παράλληλα, ρυθμίζουν το φως και τον αέρα, που εισέρχεται στο χώρο, δημιουργώντας ενδιαφέρουσες εναλλαγές σκίασης και φωτισμού.
Τα υλικά, που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του κελύφους του κτιρίου, επιλέχθηκαν με κύριο γνώμονα το δείκτη θερμοπερατότητάς τους, ο οποίος όφειλε να είναι χαμηλότερος από τα επιτρεπόμενα όρια που θέτει το nZEB στην Κύπρο. Η τοιχοποιία έχει δημιουργηθεί από θερμομονωτικούς οπτόπλινθους. Στην εσωτερική πλευρά του κελύφους έχει εφαρμοστεί θερμομονωτικό γυψοκονίαμα, ενώ στην εξωτερική πλευρά χρησιμοποιήθηκαν πλαίσια από ινοπλισμένες τσιμεντοσανίδες και, σε κάποια σημεία, πλαίσια HPL. Πέραν της αισθητικής αναβάθμισης, η χρήση των πλαισίων εξωτερικά πραγματοποιήθηκε για την προστασία και την κάλυψη του κελύφους. Λόγω των μεγάλων περιόδων ζεστού κλίματος, χρησιμοποιήθηκαν εξωτερικά πλαίσια, τα οποία σκιάζουν την τοιχοποιία, διατηρώντας τη δροσερή. Για τη μόνωση της οροφής χρησιμοποιήθηκε εξηλασμένη πολυστερίνη XPS (150 mm), μπετόν ρύσεων και επαλειφόμενη πολυουρεθανική υγρομόνωση, υψηλής ανάκλασης της ηλιακής ακτινοβολίας.
Το κτίριο είναι απαλλαγμένο από θερμογέφυρες, οι οποίες θα είχαν ως αποτέλεσμα τη διαφυγή θερμότητας και, πιθανότατα, τη δημιουργία ψυχρών σημείων, που θα προκαλούσαν υγροποίηση της εσωτερικής ατμοσφαιρικής υγρασίας. Επίσης, για την αποφυγή μούχλας, τα εσωτερικά επιχρίσματα δημιουργήθηκαν με γυψοκονίαμα, το οποίο δεν επιτρέπει την ανάπτυξη βακτηριδίων, ενώ παράλληλα συμβάλλει στη ρύθμιση της εσωτερικής υγρασίας του αέρα.
Στην πίσω πλευρά του κτιρίου η οποία ενώνει τους χώρους διημέρευσης με την αυλή, έχουν χρησιμοποιηθεί μεγάλα αναδιπλούμενα ανοίγματα με θερμοδιακοπτόμενα πλαίσια αλουμινίου και διπλά υαλοπετάσματα με argon στο ενδιάμεσο, ώστε να διασφαλίζεται σταθερός φωτισμός στο εσωτερικό του κτιρίου, χωρίς να δημιουργείται υπερθέρμανση των χώρων από την άμεση έκθεση στις ηλιακές ακτίνες. Η τοποθέτηση των κουφωμάτων έγινε με προσοχή, με στόχο τη διασφάλιση της καλύτερης δυνατής αεροστεγανότητας. Για την ορθή σκίαση του κτιρίου, τοποθετήθηκαν εξωτερικά ρυθμιζόμενα σκίαστρα, τα οποία σκιάζουν επαρκώς τη νότια όψη, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Ο υπαίθριος χώρος διαμορφώνεται σε ένα ενιαίο επίπεδο, ισόσταθμο με αυτό του ισογείου και υπερυψωμένο σε σχέση με τη στάθμη του δρόμου, εξασφαλίζοντας έτσι την απαραίτητη ιδιωτικότητα. Ο προβολικός όγκος του ορόφου προσφέρει σκίαση στο εξωτερικό καθιστικό,
δίνοντας μία αίσθηση συνέχειας. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργείται ένας ενδιάμεσος, φιλόξενος χώρος διημέρευσης, που συνδέει τον εσωτερικό χώρο με την κολυμβητική δεξαμενή.
Για τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου χρησιμοποιήθηκε σύστημα φωτοβολταϊκών πλαισίων, με τη μέθοδο συμψηφισμού μετρήσεων της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, με ισχύ 7kW. Το κτίριο χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια, η οποία προέρχεται από το σύστημα φωτοβολταϊκών και καλύπτει όλες ανεξαιρέτως τις ανάγκες. Ο κλιματισμός γίνεται μέσω μίας αντλίας θερμότητας, η οποία χρησιμοποιεί μονάδες κλιματισμού, διαιρούμενου τύπου για ψύξη, και σύστημα ενδοδαπέδιας θέρμανσης με νερό για θέρμανση. Για το ζεστό νερό χρήσης, χρησιμοποιείται ηλεκτρικός θερμοσίφωνας, του οποίου οι ανάγκες σε ηλεκτρισμό καλύπτονται επίσης από την παραγωγή του φωτοβολταϊκού συστήματος.
Οι εσωτερικοί χώροι σχεδιάστηκαν με έμφαση στη λεπτομέρεια. Ο συνδυασμός λευκών και γκρι αποχρώσεων δίνει μια αρμονική αίσθηση στο χώρο της κουζίνας, η οποία συνεχίζεται και στην τραπεζαρία, όπως και στα ερμάρια που την πλαισιώνουν. Αυτόν το συνδυασμό έρχεται να ενισχύσει η επένδυση του ξύλου στο χώρο του καθιστικού. Το ξύλο λειτουργεί ως σύνδεση μεταξύ της τηλεόρασης και του τζακιού, μέσω μιας ειδικά σχεδιασμένης κατασκευής επίπλου.
Η μονοκατοικία στη Λευκωσία αποτελεί κτίριο σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης, με υψηλή ενεργειακή απόδοση και χαμηλό λειτουργικό κόστος. Συγκεκριμένα, η ετήσια κατανάλωση της κατοικίας από συμβατικές πηγές ενέργειας είναι 17 kWh/m²/yr, ενώ από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι 158 kWh/m²/yr. Στο ίδιο πλαίσιο, οι ετήσιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα παρουσιάζονται σχεδόν μηδενικές (5.02 kgCO₂/m²/yr).