"Yoik of taygetus", ένα χειμερινό καταφύγιο

Η κατοικία βρίσκεται σ’ ένα βυζαντινό οικισμό, στην ανατολική πλαγιά του όρους του Ταΰγετου. Στην άκρη του φαραγγιού του Ανάκωλου ατενίζει τον λακωνικό κάμπο. Για να ανέβεις στο φαράγγι περνάς ανάμεσα από γιγάντιους βραχώδεις σχηματισμούς, δίπλα από τρεχούμενα νερά και αντικρίζεις στο βάθος όλο το μεγαλείο του Ταϋγέτου. Η περιοχή, λόγω του ιδιαίτερου φυσικού της κάλλους, έχει ενταχθεί στο "Δίκτυο Natura 2000".
Τον τόπο τον γνώριζα καλά και πριν αναλάβω αυτό το έργο. Οι κάτοικοί του, λάτρεις της μουσικής, μας είχαν φιλοξενήσει πολλές φορές με την ομάδα των κρουστών για να πάρουμε μέρος σε μουσικά δρώμενα, σεμινάρια και παραδοσιακές καρναβαλίστικες μεταμφιέσεις.
Από τη σχέση αυτή προέκυψε το όνομα της κατοικίας, "Yoik of Taygetus", που αναφέρεται σε αυτό το πολύ ξεχωριστό μουσικό είδος του λαπωνικού βορρά. Κάθε "yoik" είναι ένας ήχος, ένα τραγούδι, μία πολύ προσωπική έκφραση αφιερωμένη σ’ έναν άνθρωπο, σε ένα ζώο ή σ’ ένα τοπίο. Το "yoik" εκφράζει με τρόπο πνευματικό αυτό στο οποίο αναφέρεται, χρησιμοποιώντας τους ήχους της φύσης. Όπως το "yoik" αποτυπώνει στον άυλο κόσμο της μουσικής την αύρα ανθρώπων και πραγμάτων, έτσι και αυτή η κατοικία μεταφέρει στον υλικό, σύγχρονο κόσμο, χρησιμοποιώντας παραδοσιακές μορφές και φυσικά υλικά, κάτι από την ψυχή αυτού του ορεινού τόπου.
Στο οικόπεδο προϋπήρχε ένα ερειπωμένο λιθόκτιστο κτίσμα με τοξωτή οροφή και αυλή, το "κατώι", που χρησίμευε για τη φύλαξη των ζώων. Η συνολική λύση της κατοικίας προτείνει ένα νέο επίπεδο κατοίκησης σε υψηλότερη στάθμη από αυτή του ερειπίου, συμβολίζοντας την εξέλιξη και δημιουργώντας μια νέα ιστορική διαστρωμάτωση στη διαδοχή των χρονικών-χωρικών στρώσεων του χωριού.

Η κατοικία "Yoik of Taygetus" έχει τοποθετηθεί σε χαμηλότερο επίπεδο από το δρόμο, έτσι ώστε με το χαμηλό ύψος της να εντάσσεται ηπιότερα στο περιβάλλον. Ο περιπατητής, διασχίζοντας το μονοπάτι μπροστά από το σπίτι, δεν χάνει τη συνολική θέα του τοπίου και της οροσειράς.
Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού επιθυμούσε ένα χειμερινό καταφύγιο με "μεταβλητό" μέγεθος, το οποίο θα χρησιμοποιούσε άλλοτε μόνος και άλλοτε με την οικογένεια και τους φίλους του. Έτσι, δημιουργήθηκε μια σπονδυλωτή κατασκευή με τρία διακριτά τμήματα, που απομονώνονται ή ενοποιούνται κατά βούληση: "το λιακωτό" - η είσοδος του σπιτιού, "το μακρινάρι" - ο κεντρικός χώρος του σπιτιού και "τα δωμάτια" - ο χώρος των δύο υπνοδωματίων και των λουτρών.

"Το λιακωτό"
Ο χώρος της εισόδου αιωρείται πάνω από την παλιά αυλή. Μια διαμπερής "γέφυρα" με τζαμιλίκια, με αναφορά στα παραδοσιακά λιακωτά, ενώνει τα δύο τμήματα του σπιτιού και συνδέει οπτικά τα δύο σημεία του ορίζοντα, την ανατολή με τη δύση, επιτρέποντας τη συνολική θέα του φαραγγιού. Το λιακωτό, με το χαμηλό του ύψος, αφήνει το βλέμμα να περνά πάνω και μέσα απ’ αυτό προς την κοιλάδα, έτσι ώστε να μη διακόπτεται η συνέχεια του τοπίου.
Το συγκεκριμένο κτίσμα διατηρείται και αντιμετωπίζεται ως ενδιαφέρον στοιχείο του παρελθόντος, ως αποτύπωμα μνήμης. Δεν γίνεται κάποια παρέμβαση σε αυτό, παρά μόνο οι απαραίτητες εργασίες στήριξής του μέσα στο πνεύμα της αναστήλωσης και όχι της οικιακής χρήσης. Η πρόσβαση γίνεται από εξωτερική σκάλα, καθώς το κτίσμα δεν ενώνεται λειτουργικά με την υπόλοιπη κατοικία, υποδηλώνοντας τη διαφορετική του ταυτότητα και προέλευση.
Για την κατασκευή επιλέχθηκε ένας συνδυασμός παραδοσιακών και σύγχρονων υλικών. Το ισόγειο έχει ως φέροντα υλικά εν μέρει λιθοδομή, εν μέρει τοιχοποιία YTONG και εν μέρει μεταλλικό σκελετό. Καλύπτεται από πετάσματα πολυουρεθάνης, που στηρίζονται σε μεταλλικό σκελετό. Τα δάπεδα είναι αυτοεπιπεδούμενα μονόχρωμα, η εσωτερική ξυλεία είναι κόντρα πλακέ θαλάσσης με καπλαμά οξιάς, ενώ η εξωτερική ξύλινη επένδυση είναι λάρτσινο.
Το κτίριο έχει μικρό ενεργειακό αποτύπωμα, καθώς χρησιμοποιήθηκαν τα κατάλληλα θερμομονωτικά υλικά, αντλίες θερμότητας, αυτοματισμοί και παθητικά συστήματα ηλιασμού. Η τοποθέτησή του στο οικόπεδο, σε σχέση με τον προσανατολισμό, και η ανύψωση του δαπέδου, με τη δημιουργία κλειστής ζώνης αέρα μεταξύ φυσικού εδάφους και κατοικίας, βελτίωσε σημαντικά τη θερμική του συμπεριφορά.
Η κατοικία "Yoik of Taygetus" κατασκευάστηκε από μικρά τοπικά συνεργεία.