"Praise of the Shadow", τριώροφη κατοικία στην Κηφισιά

Η μονοκατοικία βρίσκεται στη βόρεια πλευρά μεγάλου οικοπέδου, οκτώ περίπου στρεμμάτων, που διαθέτει πρόσωπο σε τρεις δρόμους. Η σύνθεση, αν και ουσιαστικά αναπτύσσεται γύρω από έναν κλειστό πυρήνα με διπλό ύψος, ταυτόχρονα έχει συνάφεια με ιδιόκτητο, καταπράσινο, δεντρόφυτο κήπο με ψηλά πεύκα και κυπαρίσσια. Στο βάθος του οικοπέδου υπάρχει μία ακόμη κατοικία, υλοποιημένη πριν από είκοσι χρόνια περίπου.
Η νέα κατοικία είναι τριώροφη με υπόγειο. Στο ισόγειο, βρίσκονται οι κοινόχρηστοι χώροι καθιστικού-τραπεζαρίας ως προέκταση του χώρου υποδοχής, ενώ η Παρασκευή φαγητού συνδέεται με την ανοιχτή πρόχειρη τραπεζαρία – καθημερινό. Επίσης, σχεδιάστηκαν δύο χώροι μελέτης – γραφεία με δυνατότητα αυτονομίας. Στον α΄όροφο διαμορφώθηκαν τέσσερα υπνοδωμάτια με αντίστοιχους βοηθητικούς χώρους και πρόσβαση σε στεγασμένους εξώστες ή βεράντες.
Μια κλίμακα οδηγεί στον β’ όροφο, όπου διαμορφώθηκε μικρός χώρος ξενώνα και roof garden γύρω-γύρω. Μια άλλη κλίμακα οδηγεί στο υπόγειο, στο οποίο οργανώθηκαν βοηθητικοί χώροι, playroom και γκαράζ.
Το έργο είχε εγγενείς δυσκολίες, καθώς υπήρχε ασυμφωνία μεταξύ των ιδιοκτητών για μεγάλο διάστημα και χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για την ολοκλήρωση της μελέτης και την υλοποίηση της αρχιτεκτονικής πρότασης.
Βασικός στόχος της σύνθεσης αποτέλεσε η δημιουργία διακριτών όγκων που συμπληρώνονται από υπαίθριους χώρους και κατασκευές σκίασης ανάλογα και με τον προσανατολισμό. Η αντίληψη της πλοκής αυτής διαφοροποιείται συνεχώς ανάλογα με την εποχή και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας με το παιχνίδι του φωτός και της σκιάς. Στο τελικό αποτέλεσμα περιορίστηκε εν μέρει η σαφήνεια μεταξύ των όγκων και των κατασκευών σκίασης, καθώς με επιλογή των ιδιοκτητών ακυρώθηκαν οι διαφοροποιήσεις στους χρωματισμούς.
Η πρόσοψη της εισόδου, σχεδιάστηκε σαν ένα μέτωπο με ήπιο γεωμετρικά ανάγλυφο. Διαμοιράζεται σε μεγαλύτερες επιφάνειες κενών – πλήρων, σημειακά δευτερεύοντα ανοίγματα και διακριτική υποχώρηση με χρήση στιλπνότερων – ανακλαστικών υλικών όσο πλησιάζει κανείς στην κεντρική είσοδο. Δεσπόζων χαρακτήρα, αποκτά η σύζευξη κάτω από ενιαίο πλαίσιο – στέγαστρο, του διώροφου υαλοπετάσματος της κυρίας εισόδου και ενός γυάλινου όγκου εν προβόλω. Ο ανυψωμένος όγκος μοιάζει να ολισθαίνει προς τα έξω, καθώς στηρίζεται στο ενδιάμεσο πλατύσκαλο, από όπου ξεκινά το δεύτερο σκέλος της ανοιχτής κλίμακας επικοινωνίας με τον α’ όροφο της κατοικίας. Με τον τρόπο αυτό επιχειρήθηκε να διαμορφωθεί μια κίνηση που ξεκινά από το εσωτερικό, με μια ενδιάμεση στάση που δίνει την αίσθηση ότι βρίσκεσαι εκτός με τον κήπο να σε περιβάλλει για να επανέλθει πάλι στο εσωτερικό διώροφο χώρο της εισόδου.
Όπως ήδη επισημάνθηκε, ο διώροφος χώρος υποδοχής συμπυκνώνει μια βασική πρόθεση: σε αυτόν προκύπτει ένα ενδιαφέρον παιχνίδισμα οφιοειδούς κίνησης του χρήστη, με στάσεις, οπτικές φυγές και εναλλαγές που αφορούν το χαρακτήρα του εσωστρεφούς – εξωστρεφούς χώρου. Σύμφωνα με το πνεύμα εκλέπτυνσης, απομείωσης της υλικότητας μέσω της διαφάνειας και διάτρητων στοιχείων, ένας πλαϊνός διαφώτιστος τοίχος με επιφάνεια ορυκτού πετρώματος μέσα στο χώρο υποδοχής, συντείνει στην εναλλαγή φυσικού και τεχνητού φωτισμού. Με ανάλογο τρόπο, επισημαίνεται η επανάληψη διαγώνιων χαράξεων σε στοιχεία του αρχικού σχεδιασμού που εν μέρει υλοποιήθηκαν (κεντρικό πλαίσιο εισόδου, κάτοψη γυάλινου όγκου, επικλινείς στεγάσεις).
Στις άλλες όψεις όπως και στη στέγαση, προκύπτει εντονότερη η πλαστική απόληξη των όγκων. Στην αίσθηση αυτή συμβάλλουν τα γραμμικά στοιχεία σκίασης με κάθετη και οριζόντια ανάπτυξη, που λειτουργούν ως δομικά φίλτρα φωτός – σκιάς και θέας για τα διαμπερή εσωτερικά. Ως προεκτάσεις των επιπέδων των χώρων, τα στοιχεία σκίασης οργανώνουν τις χαράξεις του σχεδιασμού (όπως και στην προεξοχή κύριας όψης), όσο και τους υπαίθριους χώρους εκτόνωσης για αναψυχή των ενοίκων. Πρόκειται για αυτόνομες ειδικές κατασκευές που αγκυρώνονται στο δομικό σκελετό, έχοντας ραδινή μεταλλική διαδοκίδωση (α’ όροφο) ή αντίστοιχα πυκνή και στιβαρότερη αισθητικά, στη βάση του κτιρίου. Στη ουσία, μετασχηματίζονται σε βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία επεξεργασίας του στερεού που συνθέτουν ένα είδος ταυτότητας για το κτίριο, με το διάτρητο κέλυφος να αποκτά πολύ δυναμική παρουσία.
Τεχνική ιδιαιτερότητα στο έργο αυτό αποτέλεσαν οι κατασκευές σκίασης και ιδιαίτερα ο φέρων οργανισμός αυτών, που υλοποιήθηκαν από σκυρόδεμα λόγω των μεγάλων προβόλων. Με ανεπαίσθητες ανάποδες κλίσεις κατά την κατασκευή ισορρόπησαν τα φορτία. Κατασκευαστική καινοτομία αποτέλεσε το αναρτημένο υαλοπέτασμα με διπλούς υαλοπίνακες και σημειακή στήριξη γύρω από το πλατύσκαλο της ελεύθερης κλίμακας στο χωλ της εισόδου. Η γυάλινη αυτή προεξοχή εντάχθηκε σε μία ιδιαίτερου σχεδιασμού κατασκευή, η οποία πλαισιώνει την είσοδο.