Διατηρητέο νεοκλασικό κτίριο στην Καστέλα Πειραιά

Το ακίνητο βρίσκεται στη συμβολή της περιφερειακής οδού της Καστέλας Πειραιά και ενός πεζόδρομου και είχε αρχικά χρήση κατοικίας. Μετά από μελέτη και αντίστοιχη άδεια, εκδόθηκε ειδικό Φ.Ε.Κ., που προβλέπει για το συγκεκριμένο κτίριο την αλλαγή χρήσης σε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος και τις ανάλογες τροποποιήσεις, προκειμένου να εκσυγχρονιστούν οι εγκαταστάσεις και να πραγματοποιηθεί η απαραίτητη αποκατάσταση. Η ιδιοκτήτρια εταιρεία –που βρίσκεται στο χώρο ήδη από το 1960– είχε ως βασικό στόχο την αξιοποίηση του ακινήτου και την ένταξή του στη σύγχρονη καθημερινότητα.

Αρχική κατάσταση
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην Κάρτα Διατηρητέου Κτιρίου, πρόκειται για ένα διώροφο κτίριο μεσοπολεμικό, εκλεκτικιστικό. Συμμετρία, κορνιζώματα στα ανοίγματα, τονισμένες κλείδες. Πεσσοί ορθογωνικοί κατά τους άξονες των πλήρων. Το κτίριο αποτελείται από υπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο, όροφο και δώμα. Ο φέρων οργανισμός είναι μεικτού τύπου, το κέλυφος του κτιρίου είναι πετρόκτιστο, ενώ τα δάπεδα διαμορφώνονται με πλάκες σκυροδέματος.
Στο δώμα υπήρχαν αρχικά δύο προκτίσματα για την προστασία του κτιρίου, καθώς και απόληξη κλιμακοστασίου με ένα χώρο (πλυσταριό).

Σχεδιασμός
Το πολύ ιδιαίτερο περίγραμμα του υπάρχοντος κτίσματος και οι απαιτήσεις της νέας χρήσης καθόρισαν σημαντικά το σχεδιασμό. Το κτιριολογικό πρόγραμμα περιλαμβάνει στο υπόγειο λειτουργίες όπως προπαρασκευαστήριο, ψυγεία, αποθήκες, τουαλέτες κοινού και προσωπικού, καθώς και γραφείο διοίκησης και ελέγχου, ενώ στο ισόγειο έχει διαμορφωθεί ο χώρος της κουζίνας με το χώρο πλύσης σκευών και το κυρίως μπαρ. Ο χώρος ανάπτυξης τραπεζοκαθισμάτων καταλαμβάνει χώρο και στα 3 βασικά επίπεδα (ισόγειο, όροφο, δώμα). Στο δώμα υπάρχει χώρος υποστήριξης με μικρό βοηθητικό μπαρ και ψυγεία. Η κατακόρυφη κυκλοφορία γίνεται με το αποκατεστημένο κεντρικό ξύλινο κλιμακοστάσιο, με ένα νέο κλιμακοστάσιο (που χρειάστηκε για λόγους πυροδιαφυγής) και με ένα νέο ανελκυστήρα. Για την τροφοδοσία κατασκευάστηκε μικρός ανελκυστήρας, που εξυπηρετεί όλα τα επίπεδα του κτιρίου. Για τη χρήση Α.Μ.Ε.Α. έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες προβλέψεις όπως κυκλοφορία με ανελκυστήρα και ηλεκτρική - μηχανική μεταφορά στο χώρο εισόδου. Στο σχεδιασμό των Η/Μ εγκαταστάσεων καθοριστικό στοιχείο ήταν η πλήρης αυτοματοποίηση των λειτουργιών και η δυνατότητα πλήρους παρακολούθησής των.
Η αποκατάσταση των όψεων έγινε διατηρώντας το κλασικό ύφος, προσαρμόζοντάς το σε μια μοντέρνα κατεύθυνση και χρησιμοποιώντας χρώματα και στοιχεία που δεν προσβάλλουν το κτίριο. Η χρήση του γκρίζου χρώματος που υπάρχει ήδη στα νεοκλασικά κτίρια ανέλαβε έναν πιο δυναμικό τόνο, προκειμένου να δημιουργεί αρμονία αντιθέσεων με τα λευκά κορνιζώματα.

Αποκατάσταση - υλικά κατασκευής
Μετά από το στατικό έλεγχο του κτιρίου με λήψη δοκιμίων, η στατική ενίσχυση του φέροντος οργανισμού συμπεριέλαβε μεταλλικές κατασκευές (με διατομές μορφοσιδήρου), νέα υποστυλώματα από οπλισμένο σκυρόδεμα, νέες πλάκες σε αντικατάσταση κάποιων που είχαν μεγάλες φθορές και μανδυών από εκτοξευόμενο σκυρόδεμα (gunite). Κατά τις απαιτούμενες εργασίες αγκύρωσης του πλέγματος επί των τοιχοποιιών αποκαλύφθηκαν πολλά στατικά προβλήματα και σειρά δυσκολιών. Ενδεικτικά, διαπιστώθηκε ότι το αρχικό περίγραμμα του εσωτερικού χώρου του υπογείου δεν ήταν συμπαγές και δεν αποτελούσε την αρχική κατάσταση του κτιρίου, αλλά μεταγενέστερη της κατασκευής του κτιρίου παρέμβαση επιχωμάτωσης. Επίσης διαπιστώθηκαν προβλήματα στη στάθμη των θεμελιώσεων. Έτσι, μετά από αναθεώρηση της αρχικής άδειας και νέες εκσκαφές προχώρησε η οριστική θεμελίωση του κτιρίου και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ενίσχυσης και επισκευής.
Ο κλιματισμός –αερισμός, ψύξη, θέρμανση– πραγματοποιούνται με σύστημα από κανάλια (σύστημα VRV), ενώ οι εξωτερικές μονάδες των κλιματιστικών σωμάτων με τις μεταλλικές βάσεις στήριξής τους τοποθετήθηκαν επί του φωταγωγού και του υπερυψωμένου τμήματος του δώματος. Προκειμένου να αποφευχθεί ο θόρυβος στις όμορες κατοικίες, πραγματοποιήθηκε μελέτη ηχομόνωσης και έγιναν οι απαραίτητες εργασίες (κάλυψη εξωτερικών μονάδων κλιματισμού, ειδικά πετάσματα, ελαστικές βάσεις στήριξης μηχανημάτων κτλ.).
Ο φωτισμός σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να προγραμματίζονται σενάρια φωτισμού ανάλογα με τη χρήση του χώρου και να ελέγχεται ηλεκτρονικά. Για την κάλυψη των παραπάνω εγκαταστάσεων τοποθετήθηκε ψευδοροφή με γυψοσανίδα.
Τα κουφώματα αντικαταστάθηκαν, διατηρώντας την παλαιά φιλοσοφία (γεωμετρία, υλικό) και έναν κλασικό χαρακτήρα σε λιτές γραμμές. Χρησιμοποιήθηκαν οικολογικά χρώματα και ειδικά διαμορφωμένο (μη - τυποποιημένο) διάκενο ανάμεσα στους υαλοπίνακες για την ισορροπημένη σχέση ηχομόνωσης - θερμομόνωσης, ενώ οι εξωτερικοί υαλοπίνακες είναι ενεργειακοί με φίλτρα προστασίας από την υπέρυθρη ακτινοβολία.
Η αποκατάσταση της όψης έγινε με αποκάλυψη του οπλισμού στα φουρούσια (γεισίποδες) των εξωστών και εργασίες ενίσχυσης. Για τον επιχρωματισμό επιλέχθηκαν αυτοκαθαριζόμενα χρώματα υψηλής αντοχής λόγω της μικρής απόστασης του κτιρίου από τη θάλασσα. Σημειώνεται ότι το νέο κλιμακοστάσιο σχεδιάστηκε έτσι, ώστε να υπογραμμίζει το σύγχρονο χαρακτήρα του και να έρχεται σε αρμονία αντίθεσης με το παλαιό ξύλινο κλιμακοστάσιο. Τέλος, λόγω του χαρακτήρα του κτιρίου ως επαγγελματικού χώρου με έντονη καταπόνηση, επιλέχθηκαν δάπεδα πλακιδίων σε μοντέρνα γεωμετρία και χρώμα. Ειδικά στον όροφο χρησιμοποιήθηκαν πλακίδια που προσομοιάζουν σε ξύλο.
Η αποκατάσταση ενός έργου γενικά δεν αποτελεί μια αποστείρωση του παρελθόντος σε μια προσπάθεια αναβίωσής του, αλλά μια δυναμική διαδικασία ανάγνωσης της ιστορίας του αστικού ιστού και ένταξης στο παρόν.