Αποκατάσταση δημοτικού θεάτρου Πειραιά

Το κτίριο του Δημοτικού Θεάτρου του Πειραιά είναι ένα από τα σημαντικότερα θεατρικά κτίρια της νεότερης Ελλάδας και έχει χαρακτηριστεί ως "έργο τέχνης", που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία.
Η μελέτη του θεάτρου άρχισε να εκπονείται το 1882 από τον υδραϊκής καταγωγής αρχιτέκτονα μηχανικό Ιωάννη Λαζαρίμο, ο θεμέλιος λίθος τέθηκε το 1884 και το κτίριο εγκαινιάστηκε με μεγάλη λαμπρότητα στις 9 Απριλίου 1895. Έκτοτε λειτούργησε τόσο ως λυρική, όσο και ως δραματική σκηνή, φιλοξενώντας ελληνικούς και ξένους θιάσους.
Περιγραφή
Το θέατρο συντίθεται από το υπόγειο, την πεταλόσχημη, ιταλικού τύπου πλατεία βάθους 15,15 m και πλάτους 16 m, τρεις εξώστες, υπερώο και το χώρο της οροφής της αίθουσας. Η σκηνή, πλάτους 20,40 m, βάθους 16,15 m, ύψους 30 m και με άνοιγμα 12 x 18 (m), υπερέχει από όλες τις σκηνές των νεοελληνικών θεάτρων του 19ου αιώνα.
Οι επεμβάσεις
Η μελέτη εφαρμογής είχε ως γνώμονα τη δημιουργία ενός σύγχρονου θεάτρου και την ανάδειξη του κτιρίου ως διατηρητέου μνημείου, ιδιαίτερα συνδεδεμένου με την ιστορία του Πειραιά.
Κατά την αποξήλωση αποκαλύφθηκαν τεχνικές κατασκευής, αλλά και τμήματα του αρχικού κτιρίου, τα οποία είχαν καλυφθεί από μεταγενέστερες προσθήκες. Ήταν, λοιπόν, αναγκαία η διαρκής αναπροσαρμογή της αρχιτεκτονικής μελέτης στα νέα δεδομένα για τη διασφάλιση της διατήρησης της αυθεντικής εικόνας του μνημείου.
Η αρχιτεκτονική μελέτη πρότεινε επεμβάσεις για τη δημιουργία ικανού αριθμού καμαρινιών, χώρων για τα γραφεία των συντελεστών των παραστάσεων, ανεξάρτητης αίθουσας δοκιμών παραστάσεων, αίθουσας μπαλέτου, χώρου καφετέριας καλλιτεχνών με ανεξάρτητη είσοδο, βοηθητικών χώρων για την εξυπηρέτηση των παραστάσεων, χώρων χειριστηρίων ελέγχου ήχου και φωτισμού, καθώς και θαλάμου προβολών στην στάθμη του Β΄ εξώστη της αίθουσας.
Τέλος, δημιουργήθηκε ένας χώρος θεατρικού και φωτογραφικού αρχείου - βιβλιοθήκης επάνω από το θόλο της αίθουσας, ο οποίος απευθύνεται ­αποκλειστικά σε εξειδικευμένους επισκέπτες - μελετητές και όχι στο ευρύ κοινό, και μια ανεξάρτητη λειτουργική ενότητα χώρων αποκλειστικά για τη διοίκηση του θεάτρου.
Μετά από διερευνητική αρχαιολογική ανασκαφή, αποκαλύφθηκαν σημαντικά ευρήματα, που υποχρέωσαν τη δέσμευση τμήματος του μηχανοστασίου και τη μεταφορά τμήματος του Η/Μ εξοπλισμού στο δώμα.
Οι εργασίες αποκατάστασης των όψεων του κτιρίου αφορούσαν κυρίως στον καθαρισμό των λιθοδομών με υδροβολή, στις επισκευές και στην εφαρμογή νέου επιχρίσματος, στην αποκατάσταση των διακοσμητικών στοιχείων, στη συντήρηση και αντικατάσταση τμήματος της στέγης και στην αντικατάσταση των εξωτερικών κουφωμάτων. Αντικαταστάθηκαν τα στοιχεία διακόσμησης ή επενδύσεων στα σημεία εκείνα, στα οποία υπήρχαν φθορές και δεν επιδέχονταν απλή επισκευή, με τη χρήση υλικών και μεθόδων κατασκευής παρόμοιων με τα αρχικά. Τα εξωτερικά κουφώματα του κτιρίου ανακατασκευάστηκαν στην ίδια μορφή με τα υφιστάμενα.
Η επιλογή των εξωτερικών χρωματισμών του μνημείου αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης. Η τελική χρωματική πρόταση εγκρίθηκε από επιτροπή που συγκροτήθηκε από μέλη του Κεντρικού Συμβουλίου Νεοτέρων Μνημείων, μετά από επιτόπια διερεύνηση και αξιολόγηση των εναλλακτικών χρωματικών προτάσεων και δειγμάτων. Η πρόταση που τελικά επιλέχθηκε βασίζεται στη φιλοσοφία των αντίστοιχων κτιρίων του ελληνικού νεοκλασικισμού, με προσαρμογή, ώστε να ενισχύεται η παρουσία του μνημείου στο σημερινό αστικό τοπίο και στη γενική ένταση του φωτισμού της πλατείας τη νύκτα.
Η συντήρηση και η αναπαραγωγή του διάκοσμου των οροφών και των τοίχων έγινε μετά από συστηματική διερεύνηση και αξιολόγηση από την ομάδα συντήρησης του διάκοσμου. Η αναπαραγωγή του διάκοσμου των οροφών και των τοίχων εφαρμόστηκε με προσαρμογή των διακοσμητικών θεμάτων στο νέο περίγραμμα των χώρων και με επαναπροσδιορισμό του χρωματικού εύρους του σε σχέση με τη συνολική χρωματική πρόταση των λοιπών στοιχείων του κάθε χώρου. Διερευνήθηκε η δυνατότητα οργάνωσης των απαραίτητων οδεύσεων των Η/Μ δικτύων πίσω από πετάσματα που επαναπροσδιορίζουν το περίγραμμα του χώρου, διατηρώντας την ευκρίνεια του γεωμετρικού του όγκου. Τα μεταλλικά κιγκλιδώματα και οι κουπαστές των κλιμακοστασίων συντηρήθηκαν και καθαρίστηκαν με προσοχή.
Στην πλατεία, καθαιρέθηκε το υφιστάμενο δάπεδο και κατασκευάστηκε νέο από μεταλλικές διατομές, με κατάλληλη κλίση, ώστε να αποκτήσουν καλύτερη ορατότητα όλες οι θέσεις.
Κατασκευάστηκε ανελκυστήρας Α.Μ.Ε.Α. και προβλέφθηκε σύστημα μεταφοράς αμαξιδίου αναπήρου για την πρόσβαση στο επιπέδο του κουβουκλίου του θόλου της πλατείας.
Απαραίτητος κρίθηκε και ο ανασχεδιασμός των εισόδων του θεάτρου με στόχο τη δημιουργία ανεξάρτητων και ελεγχόμενων εισόδων για το κοινό, τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους στη διοίκηση.